31.3.06

Το blog ως proxy



Από σήμερα (ή μάλλον από αύριο, γιατί τώρα είναι πολύ αργά και όλη η Παρασκευή θα είναι ένα ατέλειωτο τρέξιμο), το παρόν μπλογκ θα φιλοξενεί τις γραπτές συνεισφορές του Π, ενός φίλου με τον οποίο μας συνδέουν (εδώ και 12 περίπου χρόνια) κοινά ενδιαφέροντα, κοινοί προβληματισμοί και κοινές αντιλήψεις σε ό,τι σχεδόν έχει τύχει να συζητήσουμε -- πράγμα σπάνιο. Για κάποιο λόγο (που δεν πολυκατάλαβα, αλλά μάλλον έχει να κάνει με τη διαχείριση του χρόνου του), αρνείται πεισματικά να κάνει δικό του μπλογκ -- ούτε καν απλή εγγραφή δεν θέλει να κάνει. Τέλος πάντων, τον καλωσορίζω.



Απ' ό,τι μου είπε, σκοπεύει να ξεκινήσει με μια (μακρά...) σειρά κειμένων με άξονα τη Βίβλο και το τι δεν γνωρίζουν (ή δεν λένε) οι χριστιανοί γι' αυτήν.

Περισσότερα αύριο...

30.3.06

Περί απόλυτου σχολιασμού

Eπειδή δυο φίλοι με «κατηγόρησαν» πριν από λίγες μέρες – ο ένας μου είπε ότι διακρίνει μια «απόλυτη στάση σχολιασμού» και ο άλλος ότι μιλάω «επί παντός επιστητού», ένιωσα πως οφείλω να πω κάποια πράγματα σχετικά.


1. Το να διατυπώνεις μια σκέψη ή άποψη δεν σε κάνει αυτόματα απόλυτο.

2. Το να έχεις μελετήσει ένα θέμα και να έχεις επιλέξει μια συγκεκριμένη στάση (απορρίπτοντας πιθανώς μιαν άλλη) επίσης δεν σε κάνει απόλυτο. Απόλυτος είναι αυτός που απορρίπτει την άλλη άποψη χωρίς να κάτσει να την ακούσει, όπως και αυτός που θεωρεί ότι δεν μπορεί καν να υπάρξει άλλη άποψη.

3. Δεν είμαι – ούτε προσπαθώ να το παίξω – δημοσιογράφος. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι δεν νιώθω καμιά ανάγκη να παρουσιάσω και τις δυο πλευρές ενός θέματος. (Αν συνέβαινε αυτό, τότε κάθε συζήτηση θα ξεκινούσε από το μηδέν.)

4. Παρεμπιπτόντως, υπάρχουν και δημοσιογράφοι που, έχοντας μελετήσει ένα θέμα, έχουν άποψη επ’ αυτού, και αυτή παρουσιάζουν. Αυτό δεν τους κάνει απόλυτους.

5. Τις απόψεις μου δεν τις έχω σαν δόγμα. Εάν οποιοσδήποτε μου παρουσιάσει μιαν άλλη άποψη – την οποία βεβαίως θα μπορεί να στηρίξει με λογικά επιχειρήματα – και με πείσει για το δίκιο του, είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να μεταβάλλω ή να εγκαταλείψω εντελώς οποιαδήποτε άποψή μου για οποιοδήποτε θέμα. Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν απόψεις. Κι έχω ζωντανό παράδειγμα γι’ αυτό: εμένα! Έχω αλλάξει στο παρελθόν άποψη για πολλά θέματα (ομοιοπαθητική, ξεμάτιασμα, θεωρίες συνωμοσίας κ.ά.).

6. Το προφίλ μου στον blogger έχει μόνο τρεις λέξεις: Μουσικός, μεταφραστής, σκεπτικιστής. Τα ποστ μου, λοιπόν, έχουν ως άξονα την μουσική, τη γλώσσα και την κριτική σκέψη (ή μάλλον την έλλειψή της) – συνήθως με αφορμή την επικαιρότητα. Πού και πού μπορεί να υπάρχουν και μερικές φωτογραφίες που έχω τραβήξει ο ίδιος – καθότι τυγχάνω και ερασιτέχνης φωτογράφος (όχι και πολύ καλός, για τα γούστα μου). Αυτό το «επί παντός επιστητού» ομολογώ πως δεν το κατάλαβα, αδερφικέ μου φίλε. (Αλλά δεν πειράζει – εγώ θα σ’ αγαπάω το ίδιο.)

7. Είναι αλήθεια ότι, για κάθε θέμα, υπάρχουν τουλάχιστον δύο απόψεις. Αλλά δεν έχουν όλες οι απόψεις την ίδια βαρύτητα. Όταν η μία άποψη έχει, π.χ., συγκεκριμένα (και αποδείξιμα) επιχειρήματα, ενώ η άλλη στηρίζεται αποκλειστικά σε ρητορικά κόλπα (οι γνωστές «λογικές πλάνες»), από πού κι ως πού είναι ισότιμες; Και γιατί πρέπει εγώ να το παίξω «ουδέτερος»; Ουδέτερος είμαι σε θέματα που δεν γνωρίζω, ή που δεν μπορώ ακόμη να καταλήξω. Αν με ρωτήσετε, ας πούμε, αν προτιμώ τον Ματίς ή τον Καντίνσκι, δεν μπορώ να σας πω -- έχω δει πίνακές τους, αλλά δεν έχω ιδέα από ζωγραφική. Επίσης, δεν έχω ιδέα για το αν τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υιοθετήσουν παιδιά – με έχει απασχολήσει το ζήτημα και εξετάζω και τις δυο πλευρές του, αλλά δεν μπορώ ακόμη να πάρω θέση.

8. Διαβάστε πάλι το 7.

9. Ένα από τα πράγματα που οφείλει να κάνει κάθε πολίτης σε μια δημοκρατία είναι να ενημερώνεται και να σχηματίζει άποψη για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, ώστε να μπορεί να παίρνει αποφάσεις. Νομίζετε πως οι κυβερνώντες παίρνουν όλες τις αποφάσεις; Γελιέστε. Ο ρόλος σας σ’ αυτό τον κόσμο είναι πολύ πιο σημαντικός απ’ ό,τι νομίζετε. Και μόνο με τη στάση ζωής σας, χωρίς να πείτε κουβέντα, μπορείτε να εμπνεύσετε πολύ περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι φαντάζεστε. Πιστέψτε με, το έχω δει να συμβαίνει.

10. "Τι πιστεύετε πως είναι ο καλλιτέχνης;
Ενας ανόητος ο οποίος έχει απλά μάτια αν είναι ζωγράφος ή αυτιά αν είναι μουσικός; Αντίθετα, την ίδια στιγμή είναι ένα πολιτικό ον, το οποίο διαρκώς ανταποκρίνεται σε σπαραξικάρδια, φλογερά ή χαρούμενα γεγονότα και απέναντι στα οποία παίρνει θέση με ποικίλους τρόπους. Οχι, η ζωγραφική δε γίνεται για να διακοσμεί διαμερίσματα. Είναι ένα εργαλείο πολέμου για να επιτίθεται, αλλά και να αμύνεται ενάντια στον εχθρό." -- Pablo Picasso, 1945.

29.3.06

Η έκλειψις βλάπτει σοβαρά την (πνευματική) υγεία

Tουλάχιστον στην Ινδία, όπου μια εφημερίδα συστήνει στις έγκυες να μην βγουν έξω κατά τη διάρκεια της έκλειψης γιατί μπορεί, λέει, το παιδί τους να γεννηθεί τυφλό ή με λαγόχειλο. Επίσης, λέει πως ό,τι φαγητό έχει μαγειρευτεί πριν την έκλειψη πρέπει να πεταχτεί, γιατί η έκλειψη θα το μολύνει, και ότι όποιος κρατά μαχαίρι κατά τη διάρκεια της έκλειψης θα κοπεί.

Και στη Νιγηρία, πολλοί πιστεύουν ότι με την έκλειψη θα βγουν στους δρόμους τα κακά πνεύματα, κι έτσι θα βγουν κι αυτοί έξω να τα πολεμήσουν. Το 2001, σε μια σεληνιακή έκλειψη, χιλιάδες νιγηριανοί μουσουλμάνοι βγήκαν στους δρόμους και επιτέθηκαν σε μπαρ, ξενοδοχεία και μπορντέλα. Η έκλειψη, είπαν, έφταιγε για την έκλυση των ηθών και για την κορύφωση των αμαρτωλών δραστηριοτήτων.

Σαν αειθαλές μου φαίνεται το βασίλειο της δεισιδαιμονίας. Σαν αυτοκρατορία που δεν γνωρίζει ποτέ παρακμή. Αυτό είναι πραγματικό θαύμα, όχι ο Βησσαρίωνας...

28.3.06

Όλα, πια, θα τα ξεφτιλίσουμε; Όλα;

Έκατσα κι εγώ, κατάκοπος, να γελάσω λίγο με τα βραβεία Α(γ)ρίων. Τι το ήθελα; Εμφανίζεται ο Sakis (ουάου!) και αρχίζει να τραγουδά τη νέα του μπαλάντα. Και με τις πρώτες νότες το αναγνωρίζω: Είναι το "The Blower's Daughter" του Damien Rice.

Συγγνώμη, αλλα το κομμάτι αυτό το λατρεύω, και τα (ευαίσθητα, οφείλω να ομολογήσω) αφτιά μου δεν αντέχουν αυτή την κατάντια. Γιατί ο Sakis (ουάου!), εντάξει -- γενικά δεν τραγουδάει άσχημα το παιδί. Όμως:

1. Το τραγούδι αυτό είναι έξω από τα νερά του (out of his league, όπως θα έλεγαν πιο πετυχημένα οι Άγγλοι). Περιέχει μια ευαισθησία που ο Sakis (ουάου!) ως performer δεν διαθέτει ούτε στα πιο τρελά του όνειρα.

2. Οι στίχοι ήταν απαράδεκτοι. Οι στίχοι του Rice έχουν ένα κάποιο βάθος. Στα ελληνικά καταφέραμε να το κάνουμε μελάτο.

3. Η μεγαλύτερη παραφωνία, όμως, ήταν η (ντεμέκ) τσελίστα, με το διχτυωτό (βλ. ψαράδικο) καλσόν. Δείγμα μιας (υπο)κουλτούρας που δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει το αισθησιακό από το φτηνό.

Και αυτό μου θύμισε την άλλη παρόμοια περίπτωση: Το "όλα αυτά που φοβάμαι" της Πρωτοψάλτη -- aka "How you remind me" των Nickelback. Η διαφορά είναι ότι σ' εκείνη την περίπτωση δεν είχα υπόψη μου το original κομμάτι. Έτσι, όταν πρωτάκουσα το κομμάτι της Πρωτοψάλτη σκέφτηκα: "Περίεργο, πώς κι η Πρωτοψάλτη λέει ένα τόσο ωραίο κομμάτι; Ποιος ταλαντούχος νέος έλλην τραγουδοποιός της το 'γραψε;" Και βέβαια, είδα στο τέλος του βίντεο κλιπ το όνομα Nickelback και μου μπήκαν ψύλλοι στ' αυτιά. Κατέβασα το κομμάτι και το άκουσα. Και τότε, μόνο, κατάλαβα τη ρηχότητα της ελληνικής βερσιόν. Η οποία έχει και πάλι να κάνει με τους στίχους. Το τραγούδι των Nickelback έχει τους συνήθεις απλούς ροκ (βλ. όχι μελιστάλαχτους) ερωτικούς στίχους. Το τραγούδι της Πρωτοψάλτη (σε στίχους Θάνου Παπανικολάου) προσπαθεί να το παίξει "έντεχνο" (αν είναι δυνατόν ... με ροκ πρώτη ύλη;), και ως εκ τούτου καταφεύγει σε στομφώδεις υπερβολές όπως το εξαιρετικά κακόηχο "ιερό και μέκκα το χθες που κρύβει μια γυναίκα". Μπορείτε να διαφωνήσετε, αν θέλετε. Για τη δική μου αισθητική, ο συγκεκριμένος στίχος είναι αισχρός.

Για να επανέλθω στον Sakis (ουάου!): Δεν ξέρω ποιανού ήταν αυτή η φαεινή ιδέα, αλλά δεν μπορείς να παίρνεις ένα κομμάτι από έναν "εναλλακτικό" (τέλος πάντων, ανόητος ο όρος, αλλά για να καταλαβαινόμαστε) καλλιτέχνη και να το δίνεις σ' έναν γκλαμουράτο σταρ (έστω και μιας περιθωριακής ευρωπαϊκής χώρας). Το εξευτελίζεις, που να πάρει και να σηκώσει...

26.3.06

Προς τις εκφωνήτριες του MAD (με αγάπη)

Κορίτσια, "τομ ράιντερ" σημαίνει "αρσενικός καβαλάρης", και επιπλέον υπονοεί ότι ο εν λόγω καβαλάρης είναι ζώο (ιδίως γάτος ή γαλόπουλο). Το παιχνίδι (και ταινία κ.τ.λ.) Tomb Raider προφέρεται "τουμ ρέιντερ". Δε λέω, γλυκύτατες είστε, αλλά όταν οι μισές λέξεις που λέτε είναι ούτως ή άλλως αγγλικές, φροντίστε τουλάχιστον να μάθετε τη σωστή προφορά. (Δε λέω να μάθετε και τη γλώσσα, δεν έχω τέτοιες απαιτήσεις...)

Και έχω μια πρόκληση για τον Περαστικό: Τι θα 'λεγες να ζωγράφιζες ένα γάτο ή μια γαλοπούλα να καβαλάει ένα άλογο; Γέλιο δε θα 'χε;

John Donne (1572-1631) — Η Καλημέρα

Α

φιερωμένο στον Νίκο Δήμου
(αφού είναι από τα αγαπημένα του)...


Η Καλημέρα

Αναρωτιέμαι, ειλικρινά,
Τι κάναμε εσύ κι εγώ πριν ερωτευτούμε.
Δεν είχαμε, άραγε, απογαλακτιστεί ακόμη,
Αλλά βυζαίναμε παιδιάστικα τις χαρές της εξοχής;
Ή φρουμάζαμε στη σπηλιά του ύπνου του βαθύ;
Έτσι ήταν. Όλες οι χαρές πριν απ’ αυτήν
Ήταν ψευδαισθήσεις.
Όποια ομορφιά ποτέ κι αν είδα, πόθησα και πήρα,
Δεν ήταν παρά όνειρο, σκιά δική σου.

Και τώρα, καλημέρα στις ψυχές μας που ξυπνάνε
Και που από φόβο δεν γυρνούν να κοιταχτούν.
Γιατί ο έρωτας μας κάνει να αγαπάμε κάθε θέα
Κι ένα μικρό δωμάτιο το κάνει σύμπαν.
Ας παν' σε νέους κόσμους οι θαλασσοπόροι
Ας δείχνουν τόσους κόσμους όλοι οι χάρτες
Εμείς θα κρατήσουμε το δικό μας κόσμο.
Καθένας έχει έναν κι είναι ένας.

Το πρόσωπό μου φαίνεται στα μάτια σου,το δικό σου στα δικά μου
Και στα πρόσωπα φαίνονται οι αληθινές καρδιές.
Πού θα βρούμε δυο καλύτερα ημισφαίρια
Χωρίς δριμύ βορρά, χωρίς τη δύση;
Ό,τι πεθαίνει δεν είχε αναμιχθεί σωστά.
Αν οι δυο έρωτές μας είναι ένα
Ή αν εσύ κι εγώ με την ίδια ένταση αγαπιόμαστε,
Τίποτε δεν πεθαίνει.

Μετάφραση: cyrusgeo 26 Μαρτίου 2006

24.3.06

Το σκοτεινό πρόσωπο της θεοκρατίας

Δεν θέλω να είμαι συνέχεια κολλημένος στην επικαιρότητα, αλλά έχω ήδη σχολιάσει το θέμα, και δεν μπορώ να το αφήσω τώρα ασχολίαστο. Πάλι στο BBC News, λοιπόν, διαβάζω ότι ο αφγανός Αμπντούλ Ραχμάν, που είχε εγκαταλείψει τη θρησκεία του Ισλάμ, δεν θέλει να ξαναγίνει ισλαμιστής. Αυτό, σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο της Σαρία, είναι παράπτωμα που τιμωρείται με θάνατο. Την παράσταση όμως κλέβουν και πάλι οι δηλώσεις του δικαστή της πολύκροτης αυτής δίκης. Ιδού, λοιπόν, τι είπε ο έντιμος αυτός λειτουργός της δικαιοσύνης:

"Ο Προφήτης Μωάμεθ είπε πολλές φορές ότι όσοι απαρνούνται το Ισλάμ πρέπει να θανατώνονται αν αρνηθούν να επιστρέψουν. Το Ισλάμ είναι μια θρησκεία ειρήνης, ανεκτικότητας, καλοσύνης και ακεραιότητας. Γι' αυτό, του είπαμε ότι, αν μετανιώσει για ό,τι έκανε, θα τον συγχωρέσουμε".

Διαβάζω και ξαναδιαβάζω αυτές τις φράσεις, και κάθε φορά ανατριχιάζω. Κάθε φορά. Γιατί ο άνθρωπος αυτός μιλάει σοβαρά. Τα πιστεύει αυτά που λέει. Και δεν βλέπει καμιά αντίφαση. "Θρησκεία ειρήνης, ανεκτικότητας και καλοσύνης", η οποία αρνείται σε έναν άνθρωπο να πιστεύει οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που πρεσβεύει η ίδια.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν πρόκειται για κάποιον κακό, φανατικό δικαστή. Δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση. Η πλειονότητα των Αφγανών σκέφτεται με αυτό ακριβώς τον τρόπο. Οι ρεπόρτερ του BBC ρώτησαν και απλούς πολίτες, οι οποίοι είπαν πράγματα όπως "αυτό που έκανε ο Ραχμάν είναι σφάλμα και πρέπει να τιμωρηθεί", "το δικαστήριο πρέπει να τον καταδικάσει και πρέπει να θανατωθεί", και το κορυφαίο: "Σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, πρέπει να καταδικαστεί σε θάνατο, γιατί ο Θεός [βλ. Αλλάχ] έχει πει ξεκάθαρα [!!!] ότι ο χριστιανισμός απαγορεύεται στη γη μας".

Και είδα και κάτι που δεν ήξερα: το νέο, μετά Ταλιμπάν, σύνταγμα του Αφγανιστάν ανακηρύσσει τη χώρα ισλαμικό κράτος, όπου κανένας νόμος δεν μπορεί να έρθει σε αντίθεση με την ισλαμική θρησκεία. Ταυτόχρονα, δηλώνει ότι προστατεύει τις ατομικές ελευθερίες [!!!] και ότι σέβεται τις διεθνείς συνθήκες [!!!]. Πείτε μου, τώρα: πώς διάολο συμβιβάζονται αυτά τα δυο; Ε;

Για να πάμε λίγο πιο βαθιά στο θέμα, θα ήταν λάθος να σκεφτεί κανείς "μα, τι κακοί που είναι, επιτέλους, αυτοί οι ισλαμιστές! Και τι καλοί που είμαστε εμείς οι Χριστιανοί!"

Αμ, δε!

Οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες (ιουδαϊκή, χριστιανική, ισλαμική) μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Ναι, ξέρω, μπορείτε να μου φέρετε εκατό παραδείγματα όπου διαφέρουν. Άλλο θέλω να πω. Και οι τρεις είναι απόλυτες, επεκτατικές και μισαλλόδοξες. Η διαφορά βρίσκεται αποκλειστικά στην ιστορική τους εξέλιξη. Ο Ιουδαϊσμός άλλαξε νωρίς, λόγω της καταστροφής της Ιερουσαλημ από τους Ρωμαίους τον 1ο αιώνα μ.Χ., που έκανε τους Εβραίους να σκορπίσουν σε όλο τον κόσμο και σιγά-σιγά να εκκοσμικευτούν. Ο Χριστιανισμός, αφού πέρασε μια σκοτεινή περίοδο απόλυτης θεοκρατίας το μεσαίωνα (το Βυζάντιο δεν εξαιρείται), έπαθε ένα πρώτο σοκ με την Αναγέννηση και άλλο ένα, ισχυρότερο, με τον Διαφωτισμό και την άνοδο του ορθολογισμού το 18ο αιώνα. Αυτό τον ανάγκασε να υιοθετήσει ένα πιο ανθρώπινο και ανθρωπιστικό πρόσωπο, με νέες ερμηνείες των γραφών και εστίαση της προσοχής στα πιο "ανώδυνα" αποσπάσματα της Βίβλου. Το Ισλάμ δεν γνώρισε τίποτα τέτοιο. Αντίθετα, από τον 16ο αιώνα άρχισε να γίνεται ακόμη πιο σκληρό και δογματικό -- τότε ήταν που άρχισε να απαγορεύεται και η απεικόνιση του Μωάμεθ. Στη Δύση, ο πλούτος οδήγησε σε πνευματική καλλιέργεια, η οποία φυσικά μείωσε τον φανατισμό. Στα ισλαμικά κράτη της Ασίας και της Αφρικής, ο πλούτος έμεινε σε μια πολύ μικρή μειοψηφία (φταίει κι η Δύση σ' αυτό), και οι λαοί αφέθηκαν στην τύχη τους, αναγκασμένοι να ζήσουν με πολύ χαμηλό βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο. Αυτό το περιβάλλον ευνοεί τον φανατισμό, κι έτσι, υπ' αυτή την έννοια, δεν είναι καθόλου περίεργη η σημερινή κατάσταση.

Με αυτή την κάπως απλουστευτική προσέγγιση (δεν μπορεί να γίνει αλλιώς -- μια αναλυτική προσέγγιση θα απαιτούσε εξειδικευμένες γνώσεις και χιλιάδες σελίδες) θέλω να καταλήξω στο εξής: η μόνη λύση να αλλάξει κάποτε η κατάσταση σε κράτη τύπου Αφγανιστάν είναι να απαλλαγούν από τη θεοκρατία. Αλλά δεν το βλέπω να συμβαίνει. Για μας, στη Δύση, το ιδανικό πολίτευμα είναι η δημοκρατία, και οι ομάδες που πιέζουν το πολίτευμα προς τη μεριά της θεοκρατίας είναι μειοψηφία. Αυτές οι πιέσεις είναι πιο έντονες στην Αμερική, όπου κατάφεραν να εκλέξουν και φονταμενταλιστή πρόεδρο. Είναι ενδεικτικό όμως ότι, παρόλα αυτά, δεν κατάφεραν να κάνουν την Αμερική θεοκρατία, γιατί υπάρχει ένα πολύ καλό σύνταγμα (απαραίτητη βάση) και πολύς κόσμος που αντιστέκεται. Στις ισλαμικές χώρες, αντίθετα, το τέλειο πολίτευμα είναι η θεοκρατία, και μάλιστα με την κυριολεκτική της έννοια: ο νόμος του Θεού -- όπως προβλέπει και το σύνταγμα του Αφγανιστάν, που είπαμε πιο πάνω. Το ότι δεν υπάρχει νόμος του Θεού (όλα τα θρησκευτικά κείμενα απανταχού της γης έχουν γραφτεί από ανθρώπους, και μάλιστα από ανθρώπους με συγκεκριμένη ατζέντα) δεν φαίνεται να τους πτοεί...

Να βάλω κι ένα μπανεράκι; - MYMONITORBANNER



Μια πρώτη προσπάθεια (και δεν θέλω κακεντρέχειες για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, έτσι; -- δεν είμαι ούτε ζωγράφος ούτε γραφίστας). Λοιπόν, το MYMONITORBANNER είναι εδώ: http://photos1.blogger.com/blogger/7373/2243/320/grav14%20copy.jpg

23.3.06

Ουμπέρτο Έκο και Καρατζαφέρης

Αρκετά χρόνια πριν, ο Ουμπέρτο Έκο σκιαγράφησε κάποια τυπικά χαρακτηριστικά του φασισμού (ή αρχέγονου φασισμού ή πρωτο-φασισμού, όπως το λέει ο ίδιος). Μετά από την προτροπή – και το λινκάκι – του cyber-dust, είπα να δω αν αυτά τα πολύ σοβαρά πράγματα που λέει ο Έκο θα μπορούσαν να έχουν κάποια σχέση με την ντόπια παραγωγή, και συγκεκριμένα με τον ΛΑ.Ο.Σ., τον πρόεδρό του Γιώργο Καρατζαφέρη και το πρωτοπαλήκαρό του Άδωνη Γεωργιάδη.

Ας πάρουμε, λοιπόν, ένα προς ένα, τα σημεία όπου εστιάζει ο Έκο.

Το πρώτο χαρακτηριστικό του φασισμού είναι η λατρεία της παράδοσης. Η λατρεία της παράδοσης γεννήθηκε τους ελληνιστικούς χρόνους, ως αντίδραση στον ελληνικό ορθολογισμό, και συνεχίστηκε επάξια στη δύση από τους ρωμαιοκαθολικούς ως αντίδραση στον νέο ορθολογισμό που προέκυψε από τη γαλλική επανάσταση. Η κεντρική ιδέα αυτού του κινήματος είναι ότι θα πρέπει να αναζητήσουμε κάποιες αρχέγονες αλήθειες στο παρελθόν. Έτσι, προέκυψε και ο συγκρητισμός. Οι αρχαίες πηγές, αν και διαφορετικές, θεωρήθηκε πως περιείχαν ψήγματα της ίδιας βασικής αλήθειας. Ένα τέτοιο παράδειγμα συγκρητισμού είναι η λεγόμενη «ελληνοχριστιανική παράδοση», που συνενώνει κάτω από την ίδια ομπρέλα δυο πολιτισμούς που υπήρξαν εν πολλοίς ασύμβατοι και για κάποιο διάστημα αντίπαλοι – ώσπου ο δεύτερος να συντρίψει τελικά τον πρώτο, υιοθετώντας τα ελάχιστα πράγματα που τον βόλευαν και καταστρέφοντας τα υπόλοιπα. Δεν χρειάζεται να ακούσετε πάνω από 15 λεπτά οποιασδήποτε εκπομπής του Γεωργιάδη (ή του Βελόπουλου ή του Λιακόπουλου – ακούς, funel;) για να καταλάβετε ότι τα «ελληνοχριστιανικά ιδεώδη» έχουν τον πρώτο λόγο.

Κάτι που απορρέει από τη λατρεία της παράδοσης: η απόρριψη του σύγχρονου πολιτισμού. Όλοι οι φασίστες είναι περήφανοι, βέβαια, για οποιαδήποτε τεχνολογία διαθέτουν – ειδικά αν έχει σχέση με στρατιωτικές εφαρμογές – αλλά στο βάθος η ιδεολογία τους είναι βασισμένη στο «αίμα που έχει ποτίσει τα άγια τούτα χώματα». (Ακούστε τον Γεωργιάδη ή τον Πλεύρη να περιγράφουν τη μάχη του Μαραθώνα, με σπασμένη φωνή και κρατώντας με δυσκολία τα δάκρυά τους). Η απόρριψη του σύγχρονου πολιτισμού συμπαρασέρνει απαραιτήτως την απόρριψη του «παρακμιακού» καπιταλιστικού τρόπου ζωής. Και η παρακμή αυτή, βέβαια, δεν μπορεί παρά να έχει τις ρίζες της στον «επικατάρατο Διαφωτισμό που γέννησε το βδέλυγμα του ορθολογισμού». (Κάτι που λέγεται κατά κόρον από κάθε θρησκόληπτο ακροδεξιό που σέβεται τον εαυτό του.) Κατ’ αυτή την έννοια, ο φασισμός μπορεί κάλλιστα να οριστεί ως ανορθολογισμός.

Ο ανορθολογισμός συνδέεται επίσης με την λατρεία της δράσης για τη δράση. Η δράση είναι ύψιστο ιδανικό για τον φασισμό, και δεν πρέπει να ακολουθεί κάποια λογική σκέψη. Η σκέψη στο φασισμό είναι συνώνυμη με τη θηλυπρέπεια (εξ ου και ο χαρακτηρισμός «κουλτουριαραίοι», που ακούγεται από το στόμα του Γεωργιάδη και του Λιακόπουλου με συχνότητα περίπου 3 φορές το δεκάλεπτο). Η λέξη «διανοούμενος» ισοδυναμεί με βρισιά. Με την εξαίρεση, βέβαια, των «δικών μας» διανοούμενων, που η κύρια ενασχόλησή τους είναι η επίθεση στον σύγχρονο πολιτισμό και στις φιλελεύθερες ιδέες, με το αιτιολογικό ότι έχουν προδώσει τις παραδοσιακές αξίες.

Στον σύγχρονο πολιτισμό, η επιστημονική κοινότητα προωθεί τη διαφωνία ως τρόπο βελτίωσης της γνώσης. Η διαφωνία οδηγεί στον διάλογο. Για τον φασισμό, όμως, η οποιαδήποτε διαφωνία ισοδυναμεί με προδοσία. Εδώ, αρκεί να ακούσετε τον Γεωργιάδη να κάνει πολιτική ανάλυση. Οποιοσδήποτε έχει πει ή κάνει κάτι που δεν συμφωνεί με τις ιδέες του, αποκαλείται εύκολα προδότης, και η πράξη ή ο λόγος του προδοσία. (Προδοσία η μη ανέγερση προτομών, προδοσία η κατάργηση του πολυτονικού, προδοσία η πολιτική κατευνασμού απέναντι στην Τουρκία.) Ο Καρατζαφέρης έχει καταλάβει ότι αυτού του είδους η ρητορική του στοιχίζει σε πιθανές ψήφους, και την έχει μειώσει τελευταία. Γενικότερα, πάντως, η εύκολη χρήση της λέξης αυτής αποτελεί, νομίζω, βασικό χαρακτηριστικό της φασιστικής ιδεολογίας.

Εξάλλου, η διαφωνία αποτελεί δείγμα κοινωνικής πολυμορφίας. Ο φασισμός καλλιεργεί – και μετά εκμεταλλεύεται – τον φυσικό ανθρώπινο φόβο για καθετί διαφορετικό, για καθετί ξένο. Το πρώτο πράγμα που κάνει οποιοδήποτε φασιστικό κίνημα είναι να καταγγείλει τους «ξένους εισβολείς» -- δηλ. τους μετανάστες. Ο φασισμός είναι εξ ορισμού ρατσιστικός. Ακούστε τις κορώνες όλων των προαναφερθέντων για τους «ξένους που έρχονται και κλέβουν τα μεροκάματα των ελλήνων που μένουν εξαιτίας τους άνεργοι», κ.τ.λ. Πράγματα που ακούγονται (ακριβώς τα ίδια) από όλα τα ακροδεξιά κόμματα σε όλη την Ευρώπη και τις Η.Π.Α..

Ο φασισμός εκμεταλλεύεται την ατομική και κοινωνική απογοήτευση. Ένα από τα πιο τυπικά χαρακτηριστικά όλων των φασιστικών καθεστώτων του παρελθόντος ήταν η (επιτυχημένη) προσπάθεια προσεταιρισμού μιας εξαθλιωμένης μεσαίας τάξης που μαστιζόταν από την οικονομική κρίση ή ένιωθε πολιτικά εξευτελισμένη και φοβισμένη από την πίεση που ασκούσαν οι χαμηλότερες τάξεις. Στην εποχή μας, που οι πρώην «προλετάριοι» είναι πλέον «αστοί», ο φασισμός προσπαθεί να αποκτήσει ερείσματα σ’ αυτήν ακριβώς την τάξη. Εξ ου και η προσπάθεια του Καρατζαφέρη να δείξει λίγο «λαϊκοδεξιός», λίγο «κεντρώος» και λίγο «αριστερούτσικος» ταυτόχρονα, φροντίζοντας να αποστασιοποιηθεί από ακραίες δηλώσεις και ενέργειες μελών του ΛΑ.Ο.Σ., να απομακρυνθεί από τον πρώην φίλο του γάλλο φασίστα Λεπέν, και στις συνεντεύξεις του να φαίνεται ευπροσήγορος, πράος και διαλλακτικός. Γι’ αυτό έχει υιοθετήσει και «σοσιαλίζουσα» ρητορική, εκφράζοντας θέσεις που υποψιάζεται πως συμμερίζεται η πλειονότητα των πολιτών.

Επειδή προσπαθεί να προσεταιριστεί τους ανθρώπους που νιώθουν πως δεν έχουν πλέον ξεκάθαρη κοινωνική ταυτότητα, ο φασισμός τους πουλάει το παραμύθι πως το μοναδικό τους προνόμιο είναι ότι έχουν γεννηθεί στην ίδια χώρα. Αυτή είναι και η απαρχή του εθνικισμού. Και, καθώς το μοναδικό πράγμα που μπορεί να δώσει ταυτότητα στην έννοια του έθνους είναι οι εχθροί του, στην ψυχή κάθε φασιστικής ιδεολογίας βρίσκεται μια εμμονή με τις συνωμοσίες, ιδιαίτερα τις διεθνείς. Οι οπαδοί του φασιστικού κινήματος πρέπει να νιώθουν διαρκώς υπό διωγμό. Το απλούστερο που μπορεί να κάνει είναι να υποδαυλίσει την ξενοφοβία τους. Αλλά η συνωμοσία πρέπει να έχει και εσωτερικούς μοχλούς. Οι Εβραίοι είναι ένας εύκολος στόχος, που τελευταία έχει μεταλλαχτεί σε γενικότητες περί «σιωνιστών» (κατά Καρατζαφέρη), «νέας τάξης πραγμάτων» (κατά Λιακόπουλο) και «παγκοσμίων οικονομικών συμφερόντων» (κατά Γεωργιάδη). Μετά από χρόνια ατυχών δηλώσεων από πολλά στελέχη του κόμματός του, έχει πλάκα να βλέπει κανείς τον Καρατζαφέρη να λέει «μα, ορίστε, έχω και Εβραίο υποψήφιο». Έχει πολύ γέλιο επίσης να βλέπει κανείς τον Άδωνη Γεωργιάδη να απεκδύεται μετά βδελυγμίας τον μανδύα του εθνικιστή, και μετά από λίγο να λέει «είμαι οπαδός της Μεγάλης Ιδέας».

Οι οπαδοί πρέπει να νιώθουν ταπεινωμένοι από τον επιδεικτικό πλούτο και την δύναμη των εχθρών. Οι κακοί πλούσιοι έχουν τα πάντα. Οι ισχυροί του διπλανού (εχθρικού) έθνους ζουν παρακμιακά, μέσα στη χλιδή. Οι Εβραιομασόνοι (βλέπε τα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών», που τους τελευταίους μήνες ο Λιακόπουλος τα έχει μετονομάσει σε «Πρωτόκολλα της Νέας Τάξης», μάλλον γιατί δεν το σηκώνει το στομάχι του να τον αποκαλούν ρατσιστή) είναι ζάπλουτοι και βοηθάνε ο ένας τον άλλο κρυφά. Ταυτόχρονα, βέβαια, οι οπαδοί πρέπει να νιώθουν ότι μπορούν να υπερισχύσουν εύκολα απέναντι σε τέτοιου τύπου εχθρούς (εμ, βέβαια, εκείνοι είναι παρηκμασμένοι, ενώ εμείς εμφορούμαστε από το μεγαλείο των προγόνων). Γι’ αυτό οι φασιστικές κυβερνήσεις είναι καταδικασμένες να χάνουν τους πολέμους τους – είναι ανίκανες να κάνουν μια αντικειμενική εκτίμηση της ισχύος του αντιπάλου.

Για το φασισμό, δεν υπάρχει αγώνας για τη ζωή. Αντίθετα, η ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας. Πρέπει να βρισκόμαστε συνεχώς σε κάποιου είδους πάλη. Επομένως, οι ειρηνιστές είναι προδότες. Δεν πρέπει ποτέ να εφησυχάζουμε («μείνετε στις επάλξεις», «γρηγορείτε», «ξυπνήστε» -- Γεωργιάδης). Αυτό, όμως, κατά τον Έκο, παρουσιάζει ένα πρόβλημα. Αφού οι εχθροί πρέπει να ηττηθούν, θα πρέπει να υπάρξει μια τελική μάχη. Μια τέτοια «τελική λύση», όμως, θα σημάνει την αρχή μιας περιόδου ειρήνης, πράγμα που έρχεται σε αντίφαση με το δόγμα της συνεχούς πάλης. Κανείς φασίστας ηγέτης δεν έχει καταφέρει να λύσει αυτό τον κόμπο.

Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό του φασισμού είναι ο ελιτισμός. Οι πολίτες του έθνους πρέπει να νιώθουν ανώτεροι, μέλη μιας ανώτερης ράτσας ανθρώπων (να τος πάλι ο ρατσισμός), μέλη ενός ανώτερου πολιτισμού. («Οι Έλληνες είναι οι πιο έξυπνοι και μορφωμένοι άνθρωποι στον κόσμο» -- «όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες οι δυτικοευρωπαίοι ζούσαν στα δέντρα» -- «η ελληνική γλώσσα είναι μητέρα όλων των γλωσσών» κ.τ.λ.). Επίσης, τα μέλη του κόμματος είναι η αφρόκρεμα των πολιτών (εμ, βέβαια, αφού με όχημα το κόμμα «θα επιτύχομεν την επανελλήνισιν»). Όλα αυτά, βέβαια, προϋποθέτουν, δυστυχώς, και την περιφρόνηση προς τους αδύναμους. Ποιοι είναι οι αδύναμοι; Μα, οι δειλοί, οι κουλτουριάρηδες, οι αριστεροί, οι άπιστοι – κάποιοι πρέπει να αποτελούν και τη μάζα, βρε αδερφέ. Ποιους θα κυβερνάμε; Η μάζα είναι αδύναμη και χρειάζεται στιβαρή ηγεσία (εδώ κολλάει και η παραδοσιακή ρήση «ε, ρε, Παπαδόπουλος που σας χρειάζεται»).

Έτσι, δημιουργείται η ιδεολογία του ηρωισμού. Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν με πρότυπα, και τα καλύτερα πρότυπα είναι οι ήρωες (πολεμιστές, εννοείται) του ένδοξου παρελθόντος. Για τη φασιστική ιδεολογία, όλοι ανεξαιρέτως πρέπει να προσπαθούν να γίνουν ήρωες. (Φανταστείτε εδώ τον Άδωνη Γεωργιάδη να λέει με στόμφο: «Ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής, ο Λεωνίδας, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος…») Αυτή η λατρεία των ηρώων δεν απέχει πολύ από τη λατρεία του θανάτου – αρκεί βέβαια να είναι κι αυτός ένδοξος. Οι ισπανοί φαλαγγίτες είχαν το σύνθημα «viva la muerte” («ζήτω ο θάνατος»). Οι νορμάλ άνθρωποι μαθαίνουν ότι ο θάνατος είναι κάτι δυσάρεστο αλλά, εν πάση περιπτώσει, αναπόφευκτο. Οι φασίστες εκπαιδεύονται να αποζητούν έναν ηρωικό θάνατο, ως επιβράβευση για μια ηρωική ζωή. Ο κλασικός φασίστας ήρωας ανυπομονεί να πεθάνει. Μέσα στην ανυπομονησία του, στέλνει κι άλλους στο θάνατο.

Επειδή ο συνεχής πόλεμος και ο ηρωισμός είναι κάπως δύσκολα πράγματα, ο φασίστας μεταφέρει τον πόθο του για δράση και εξουσία στη σεξουαλική συμπεριφορά του. Κάπως έτσι προκύπτει και η περιφρόνηση προς τη γυναίκα (η οποία εξυμνείται μόνο ως μητέρα – δηλ. γεννομηχανή για την παραγωγή κι άλλων ηρώων), όπως και η καταδίκη «παρεκκλινουσών ερωτικών συμπεριφορών» -- βλέπε ομοφυλοφιλία (την οποία ο Γεωργιάδης καταδικάζει, αρνούμενος μάλιστα να δεχτεί πως ήταν διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα, ενώ ο αρχηγός του λέει με περισσή υποκρισία «μα, έχω και ομοφυλόφιλο υποψήφιο»). Και επειδή και το σεξ είναι δύσκολο παιχνίδι, ο ηρωικός φασίστας τείνει να παίζει με τα όπλα – έτσι, σαν φαλλικό υποκατάστατο.

Ο φασισμός βασίζεται, μεταξύ άλλων, σε έναν επιλεκτικό λαϊκισμό. Στη δημοκρατία, η συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική εκφράζεται ποσοτικά, μέσω της αρχής της πλειοψηφίας. Ο φασισμός, όμως, βλέπει τον λαό σαν ποιότητα, σαν μια μονολιθική οντότητα που εκφράζει την Κοινή Βούληση. Και, επειδή κανένα μεγάλο σύνολο ατόμων δεν μπορεί ποτέ να έχει κοινή βούληση, ο φασίστας ηγέτης προβάλλει ως ο εκφραστής αυτής της (φανταστικής) λαϊκής κοινής βούλησης. Το μόνο που έχει να κάνει ο λαός είναι να παίξει το ρόλο της μάζας. Έτσι, ο λαός γίνεται μια θεατρική φιγούρα, χωρίς καμία εξουσία. Και, όποτε ο ηγέτης κρίνει σκόπιμο, μπορεί να παρουσιάσει μια επιλεγμένη ομάδα πολιτών ως «φωνή του λαού». Λόγω αυτού του, κατά Έκο, «ποιοτικού λαϊκισμού», ο φασισμός πρέπει οπωσδήποτε να είναι κατά των «διεφθαρμένων» κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Όποτε ένας πολιτικός ρίχνει σκιά στη νομιμότητα ενός κοινοβουλίου με το αιτιολογικό ότι «δεν εκφράζει πλέον τη φωνή του λαού», (γκουχ!-λέγε με Καρατζαφέρη-γκουχ!) αρχίζει να μυρίζει φασισμό. Πάρτε, για παράδειγμα, την ψύχωση που έχουν τελευταία οι ημέτεροι ακροδεξιοί με τα δημοψηφίσματα. (Μεγάλο θέμα, δεν θα ασχοληθώ τώρα εδώ – όπως επίσης μεγάλο θέμα είναι η υιοθέτηση φασιστικών θέσεων και πρακτικών και από κομμάτι της «αριστεράς» και «ακροαριστεράς» -- τα εισαγωγικά απαραίτητα).

Ο φασισμός μιλάει την οργουελική «Νέα Ομιλία». Αυτή, όμως, είναι διαφόρων ειδών. Στη ναζιστική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία, στα σχολεία διδασκόταν ένα στοιχειώδες λεξιλόγιο και μια στοιχειώδης σύνταξη, ώστε να περιοριστεί η δυνατότητα σύνθετης και κριτικής σκέψης. Οι δικοί μας φασίστες ακολουθούν μια πιο σύνθετη τακτική, με τον ίδιο στόχο, φυσικά. Ο Άδωνης Γεωργιάδης εκδίδει και πουλάει έργα των αρχαίων ελλήνων συγγραφέων. Ουδέν μεμπτόν, και μπράβο του. Θα ‘λεγε κανείς ότι αυτή είναι μια ενέργεια που προάγει την κριτική σκέψη. Αμ, δε! Ταυτόχρονα, πουλάει και βιβλία φτηνής αρχαιοελληνικής μεταφυσικής (δια χειρός Αλτάνης), Παλαμά (όχι γιατί του αρέσει η ποίηση αλλά γιατί ο Παλαμάς εμφορείται, όπως και ο ίδιος, από το πάθος της Μεγάλης Ιδέας), Παπαρηγόπουλο (την πιο εθνικιστική θεώρηση της ιστορίας), Νόννο (μυθολογική επική ποίηση που ο ίδιος προωθεί ως «εναλλακτική ιστορία"), παραγλωσσολογία (Τζιροπούλου – «πώς η ελληνική γονιμοποίησε τον παγκόσμιο λόγο» και άλλες τέτοιες φαντασιώσεις), και τους «αγίους της πίστεώς μας» του Καρατζαφέρη. Και οι έτεροι τηλεβιβλιοπώλες – Λιακόπουλοι, Βελόπουλοι κ.τ.λ.; Εκεί, πια, βασιλεύει η συνωμοσιολογία, ο (συγκαλυμμένος, πλέον) αντισημιτισμός, η διαιώνιση εθνικών περιαστικών μύθων, ο φόρος τιμής στους ήρωες του ένδοξου παρελθόντος (για να μην ξεχνιόμαστε) και η παρουσίαση βιβλίων επιστημονικής φαντασίας ως σημαντικών κειμένων που περιέχουν κρυφή γνώση που κάποιοι (ποιοι, άραγε;) θέλουν να κρατήσουν στην αφάνεια.

Ο πονηρός (τύπου Καρατζαφέρη) φασισμός στις μέρες μας είναι «πολιτικά ορθός». Δεν μιλά πλέον ανοιχτά για πάταξη των Εβραίων, για ψυχοθεραπεία των ομοφυλόφιλων, για περιορισμό της γυναίκας στο κρεβάτι και την κουζίνα, για εθνοκαθάρσεις, για απέλαση όλων των ξένων («θα κρατήσω όσους χρειάζομαι»), για στρατιωτική απελευθέρωση των «αλύτρωτων πατρίδων» και άλλα τέτοια ωραία. Προσπαθεί να τα συγκαλύψει κάτω από γενικότητες και αβρότητες, και μια επίφαση προσήλωσης στα δημοκρατικά ιδεώδη. Παρακολουθήστε τις συνεντεύξεις του Καρατζαφέρη – θα είναι όλο και συχνότερες, λόγω της υποψηφιότητάς του (λέγε με σκοπιμότητα) για τη νομαρχία Θεσσαλονίκης, και λόγω της ανόδου των ποσοστών του ΛΑ.Ο.Σ.. Αν δεν σταθείς σε κάθε φράση του για να τη σκεφτείς για ένα-δυο λεπτά, σε πείθει! Και, δυστυχώς, πάρα πολλοί τηλεθεατές (συμπολίτες μας, δηλαδή) δεν κάθονται να σκεφτούν τι ακριβώς ακούνε. Ο Καρατζαφέρης, όπως κάθε φασίστας που σέβεται τον εαυτό του, δεν απευθύνεται στο λογικό του ακροατή, αλλά στο θυμικό. Εγώ του εύχομαι να μπει κάποτε στη βουλή – ο κόσμος που εκπροσωπεί έχει κι αυτός δικαίωμα έκφρασης. Αλλά ας σταματήσει κάποτε το παραμύθι. Δεν μπορείς να έχεις υπό την σκέπη σου όλους σχεδόν τους έλληνες ακροδεξιούς και να το παίζεις «λίγο απ’ όλα». Καλά έλεγε ο Γιάννης ο σαλονικιός: Θυμίζει το χασάπη που κλέβει στο ζύγι…

22.3.06

Τα 14 χαρακτηριστικά του φασισμού

Στο δίκτυο κυκλοφορεί ένα ενδιαφέρον αρθράκι με τα 14 βασικά χαρακτηριστικά των φασιστικών καθεστώτων. Ζήτησα άδεια από το Free Inquiry να το μεταφράσω για χρήση online, αλλά για κάποιον παράξενο λόγο δεν μου το επέτρεψαν. Σέβομαι την απόφασή τους, κι έτσι δεν θα το επιχειρήσω. Όσοι αγγλομαθείς εξ υμών, θα το βρείτε εδώ, καθώς και σε πολλά άλλα μέρη.

21.3.06

Άλλαξε τίποτε στο Αφγανιστάν;

Μπορεί οι Αμερικανοί να έδιωξαν τους Ταλιμπάν από την εξουσία, αλλά τι άλλαξε στο Αφγανιστάν; Τίποτε. Όπως είδα στο BBC News, ένας Αφγανός δικάζεται αυτές τις μέρες στην Καμπούλ. Το έγκλημά του; Έγινε Χριστιανός!!! Ναι, η κατηγορία είναι ότι απέρριψε την ισλαμική θρησκεία, και αντιμετωπίζει την ποινή του θανάτου, εκτός κι αν μετανοήσει και ασπαστεί ξανά το Ισλάμ. Το αστείο (ή τραγικό, μάλλον) είναι ότι ο δικαστής δήλωσε πως θα ζητήσει από τον κατηγορούμενο να επιστρέψει στο Ισλάμ γιατί "η θρησκεία του Ισλάμ είναι ανεκτική"! Τον θεωρείτε φανατικό εξτρεμιστή; Κι όμως, το λέει το Κοράνι! Τους απίστους πρέπει να τους πολεμάμε ανελέητα και να τους σκοτώνουμε, αλλά αν ζητήσουν να γίνουν ισλαμιστές τότε τους χαρίζουμε τη ζωή.

Πράγματι, ανεκτικοί άνθρωποι αυτοί οι μουλάδες...

19.3.06

Το κάστρο της ΝΕΤ πέφτει

Νόμιζα πως οι ειδήσεις στη ΝΕΤ ήταν οι πιο σοβαρές. Και πλήρες ρεπορτάζ από το εξωτερικό έχουν, και αντικειμενικότητα στην παρουσίαση των ελληνικών θεμάτων -- μερικοί, μάλιστα, την έχουν κατηγορήσει και για υπερβολικά αντιπολιτευτική διάθεση. Ξαφνιάστηκα, λοιπόν, όταν είδα ένα ρεπορτάζ επιπέδου Star και Alter για τις μεταμοσχεύσεις. Κάποιοι επιστήμονες, λέει (λέμε τώρα...), ερευνούν μήπως με τη μεταμόσχευση περνάνε από τον δότη στον λήπτη αναμνήσεις και άλλα στοιχεία της προσωπικότητάς του. Μα καλά, δεν υπάρχει κανένας εκεί πέρα που να κάνει έναν υποτυπώδη, έστω, έλεγχο στις ειδήσεις που προβάλλονται; Αυτή η φαντασιοπληξία λέγεται "κυτταρική μνήμη", και πρωτοέγινε της μόδας στις αρχές του 20ού αιώνα, δεν είναι κάτι καινούργιο. Περιττό να πως ότι είναι πέρα για πέρα μια αναπόδεικτη ανοησία. Κοιτάξτε όμως κι εδώ.

Η Shell προσφέρει εργασία σε διανοητικά ανάπηρους

Παράδοξο ακούγεται, έτσι δεν είναι; Κι όμως, σε διαφήμισή της, η Shell, απευθυνόμενη στους πιθανούς νέους υπαλλήλους της, τους λέει: "Χρησιμοποιείς το 10% του εγκεφάλου σου". Απορώ τι θα τους κάνει αυτούς του υπαλλήλους, και μάλιστα ως τεχνικό προσωπικό... Δεν είναι σίγουρο από πού ακριβώς ξεκίνησε αυτός ο μύθος, αλλά εδώ και πολλά χρόνια τον παπαγαλίζουν οι διάφοροι πρεσβευτές του new age (που μάλλον θα πρέπει να μεταφράζεται ως "νέα απάτη", τελικά, και όχι ως "νέα εποχή"), όπως και διαφημιστές που δεν δίνουν και μεγάλη σημασία στο τι λένε, αρκεί να ακούγεται "πιασάρικο". Αν θέλετε πληροφορίες για το μύθο, μπορείτε να πάτε στο Λεξικό του Σκεπτικιστή, όπου θα βρείτε κάποια links προς αγγλόφωνες ιστοσελίδες, και στο Ιδεόπολις.
(Από το Skeptico).

15.3.06

Γιουροβίζιον 2006 (Ωχχχ!)

Τέσσερα υποψήφια κομμάτια. Το πρώτο ("Πήγασος" -- το λιγότερο αντιπαθητικό κατά τη γνώμη μου) ντίσκο των σέβεντιζ. Το δεύτερο και το τρίτο (Καρβέλας και Κοντόπουλος) παπαριές των έιτιζ (έχετε δει τη "χρονομηχανή" στο MAD; Ένα τέτοιο πράμα). Και το τέταρτο μια μπαλάντα των έιτιζ με την "ερμηνεία" της Βίσση σε πρώτο πλάνο, κι όλα τα υπόλοιπα σε δέκατο πλάνο. Και η κριτική επιτροπή (με μουσικάρες όπως ο Θέμος μέσα), μαζί με το "κοινό" -- ομόφωνα -- ψήφισαν το χειρότερο από τα 4. Το τέταρτο.

Ελάτε στη θέση των ευρωπαίων συμπολιτών μας. Το Μάιο θα δουν μια κυρία <<γκουχ, γκουχ>> Μαΐων να κραυγάζει, να ωρύεται και να χτυπιέται χάμω επί σκηνής προσπαθώντας να τραγουδήσει (με τη μοναδική της ερμηνευτική ικανότητα που τόσες φορές έχουμε θαυμάσει στα αριστουργήματα του μέγιστου μουσικοσυνθέτη Καρβέλα) στα αγγλικά (την προφορά δεν τη σχολιάζω -- άλλωστε, ποιος έλληνας τραγουδιστής έχει καλή προφορά;) ένα κομμάτι που δεν έχει να πει απολύτως τίποτε, ούτε σε επίπεδο μουσικής (φυσικά) ούτε σε επίπεδο στίχων (βεβαίως, βεβαίως). Τι θα ψηφίσουν; Ε; Τι;

Δεν είμαι μέντιουμ (αν ήμουν αφενός θα ήμουν απατεώνας και αφετέρου θα έβγαζα τα κέρατά μου και θα ήμουν στην παραλία στις Μαλδίβες, δεν θα καθόμουν εδώ να γράφω ποστάκια), αλλά νομίζω πως το μόνο που θα αποτρέψει μια πανωλεθρία για τον εθνικό εγωισμό κάποιων συνελλήνων θα είναι η ευγένεια των ξένων προς την οικοδέσποινα.

Έτσι κι αλλιώς, το απόλυτο ρεκόρ κακογουστιάς και φαλτσωδίας που έθεσε το 2002 ο Ρακιντζής δεν νομίζω πως μπορεί ποτέ να ξεπεραστεί.

Κρίμα, Σεφ. Κρίμα...

Διάβασα στο Skeptico ότι ο Άιζακ Χέιζ, που δάνειζε την (εκπληκτική) φωνή του στον χαρακτήρα του Σεφ στο εξαιρετικό Southpark αποφάσισε να παραιτηθεί γιατί, λέει, δεν του άρεσε ο τρόπος με τον οποίο σατίριζε τη θρησκεία.


Όταν η σειρά σατίριζε τους χριστιανούς, τους μουσουλμάνους, τους μορμόνους και τους εβραίους ήταν καλά -- μόλις σατίρισε τους σαϊεντολόγους (ναι, ο Χέιζ είναι σαϊεντολόγος) ο τύπος θίχτηκε. Συγχαρητήρια, κύριε. Πώς τη λένε την υποκρισία στα μέρη σας;

Και είδα ότι δύο τουλάχιστον "συμπλόγκερς", οι Kostis και Spyros με πρόλαβαν. Πρέπει να δουλέψω τα αντανακλαστικά μου...

14.3.06

Θαύμα! Θαύμα!

Στη Μονή Αγάθωνος μιλούν για θαύμα. Και έτρεξε ο "επιστήμων" ιατροδικαστής Γιαμαρέλλος να εξετάσει το λείψανο του μοναχού. Και απεφάνθη: Θαύμα! Θαύμα!

Συγγνώμη αν είμαι λιγάκι καχύποπτος, αλλά όταν μιλούν άνθρωποι που είναι γνωστοί για τη θρησκοληψία, τον εθνικισμό και το ρατσισμό τους δεν μπορώ να πάρω στα σοβαρά αυτό που λένε. Ξέρω πως δεν είναι σωστό -- πρέπει να δίνει κανείς μεγαλύτερη βαρύτητα στο τι λέγεται, και λιγότερη στο ποιος το λέει. Τι να πώ; Είναι κι αυτό ένα από τα ελαττώματά μου.

Παρεμπιπόντως: Οι λεξούλες αυτές (θρησκόληπτος, εθνικιστής, ρατσιστής, φασίστας, ναζί κ.τ.λ.) δεν αποτελούν ύβρεις, αλλά αξιολογικούς χαρακτηρισμούς, και κανείς δεν μπορεί να απαγορέψει σε κανέναν να τις χρησιμοποιεί. Οι άνθρωποι δεν κρίνονται από την ιδέα που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους, αλλά από τις πράξεις τους και από τις απόψεις που εκφράζουν δημόσια.

Από το Pharyngula



Δε φτάνουν οι τόσες εικασίες, τα ψευτοντοκιμαντέρ και οι απάτες του παρελθόντος; Νόμιζα πως είχε τελειώσει πια αυτό το θέμα. Αλλά μάλλον έκανα λάθος. Κάθε τόσο εμφανίζονται κάποιοι νέοι οπαδοί της "βιβλικής αρχαιολογίας" και προσπαθούν να βρούν αποδείξεις για την ιστορικότητα κάποιου γεγονότος που αναφέρεται μέσα στη Βίβλο. Ίσως με την κρύφια επιθυμία να αποδείξουν, με αυτό τον τρόπο, ότι η Παλαιά Διαθήκη εξιστορεί πραγματικά ιστορικά γεγονότα και δεν είναι απλώς η μυθολογία του εβραϊκού λαού εμπλουτισμένη και διανθισμένη από τους χριστιανούς του 1ου και του 2ου αιώνα. Το ότι η επιστήμη δεν έχει καμία ένδειξη για παγκόσμια πλημμύρα κάποτε στο παρελθόν δεν τους λέει τίποτε. Το ότι δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση δυνατόν να χωρέσουν όλα αυτά τα ζώα σε μια τέτοια κατασκευή δεν τους λέει τίποτε. Το ότι, ακόμη κι αν η σχετική αφήγηση της Βίβλου ήταν αληθινή (λέμε τώρα...) δεν υπάρχει καμία περίπτωση η κιβωτός να έχει μείνει ακίνητη στο ίδιο σημείο τόσους αιώνες (λόγω των κινήσεων των παγετώνων) δεν τους λέει τίποτε. Μπορεί, βέβαια, να το δει κανείς ως αστείο. Ως πότε, όμως;

Η αρχαιολατρεία του κ. Θεοδωράκη

Το Σαββατοκύριακο έγινε στο Ηράκλειο ένα διεθνές διεπιστημονικό συμπόσιο με τίτλο "Μουσική και Συμπαντική Αρμονία", αφιερωμένο στο Μίκη Θεοδωράκη. Μίλησε κι ο ίδιος ο συνθέτης. Είπε πολλά για τη "θεωρία του" περί συμπαντικής αρμονίας, και για τον Πυθαγόρα (ok) και για τον Ηράκλειτο (ορίστε;) τα οποία δεν θα σχολιάσω εδώ· θα πω μόνο ότι η μεγαλεπήβολη αυτή θεωρία δεν αντικατοπτρίζεται στο μουσικό του έργο, από το οποίο -- εδώ που τα λέμε -- θα μπορούσαν να λείπουν εκτρώματα όπως οι όπερες και το Canto Olympico. Άλλο θέλω να σχολιάσω.

Ο γνωστός για τη μετριοφροσύνη του συνθέτης είπε, σαν μια καλόπιστη πρόκληση της Τέχνης προς την Επιστήμη, ότι "η απόστασή τους από τη φιλοσοφική και υπαρξιακή έξαρση των αρχαίων φιλοσόφων και δημιουργών έχει οδηγήσει το δυτικό άνθρωπο σε μίζερο, καθαρό ορθολογισμό και τυφλή θρησκευτική πίστη".

Με άλλα λόγια, ο ορθολογισμός είναι μίζερος. Ο καθαρός ορθολογισμός (πού;) αποτελεί το ένα άκρο, και η τυφλή θρησκευτική πίστη το άλλο. Εννοεί, προφανώς ότι τα άκρα είναι κακό πράγμα και πρέπει να βρούμε τη "χρυσή τομή", το "παν μέτρον άριστον" (κι αυτά εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων), και για να τα βρούμε αυτά πρέπει -- τι; Να επιστρέψουμε σε αρχαίες μορφές δεισιδαιμονίας, μεταφυσικής και θρησκείας; Ο Πυθαγόρας δεν ήταν επιστήμονας -- άσχετα αν η δουλειά που έκανε στο μονόχορδο ήταν (εν μέρει) επιστημονική. Θρησκευτικός ηγέτης ήταν, και αυτό που ίδρυσε τότε σήμερα θα το αποκαλούσαμε καταστροφική λατρεία.

Πραγματικά γίνομαι έξω φρενών όταν βλέπω τέτοιους ανθρώπους να καθυβρίζουν τον ορθολογισμό. Στην Ελλάδα έχει ζήσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής του ο κ. Θεοδωράκης. Στη χώρα του παραλόγου και των ορθόδοξων ταλιμπάν. Πότε τον έζησε τον ορθολογισμό, ώστε να προλάβει να τον αντιπαθήσει κιόλας; Και, μια που λατρεύει τους αρχαίους ημών προγόνους, ο Αναξαγόρας τι ήταν; Ορθολογιστής δεν ήταν;

Το εν λόγω δίπολο ("καθαρός ορθολογισμός" εναντίον "τυφλής θρησκευτικής πίστης") είναι ψευδές. Σε πολλές χώρες του κόσμου (ειδικά στην Ασία και την Αφρική) υπάρχει ο δεύτερος πόλος, αλλά όχι ο πρώτος. Στον δυτικό κόσμο, δεν υπάρχει πλέον κανένας απ' τους δυο. Οι θιασώτες αυτών των "άκρων" είναι ελάχιστοι. Αλλά η κατασκευή διπόλων βολεύει -- π.χ. "όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας".

Δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω:

Χρειαζόμαστε περισσότερο ορθολογισμό. Περισσότερο σκεπτικισμό. Και, πάνω απ' όλα, περισσότερη κριτική σκέψη.

10.3.06

Τι στο μπιπ ξέρουμε (the movie)

Τι στο μπιπ ξέρουμε (the movie)

Ήρθε, βλέπω, και στην Ελλάδα η ταινία What the bleep do we know, υπό τον τίτλο «Τι στο μπιπ ξέρουμε». Την ταινία την είδα στα αγγλικά πριν από λίγους μήνες, εξοργίστηκα, και ως εκ τούτου δεν μπορώ να μην τη σχολιάσω – αλλιώς θα σκάσω…

Η ταινία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει ιδέες και παράδοξα της κβαντικής φυσικής (παρερμηνεύοντάς τα, φυσικά) για να «αποδείξει» το βασικό πιστεύω της φιλοσοφίας του new age: ότι το πνεύμα μπορεί να επηρεάσει την ύλη.

Για να το πετύχει αυτό, φέρνει τρία παραδείγματα:

1. Όταν, λέει, ο Κολόμβος έφτασε στην Αμερική, οι ιθαγενείς αρχικά δεν μπορούσαν να δουν τα πλοία του, γιατί δεν είχαν ξαναδεί τίποτα τέτοιο, οπότε τα πλοία αυτά δεν υπήρχαν στη δική τους πραγματικότητα. Πρόκειται ίσως για το πιο ηλίθιο πράγμα που έχω ακούσει ποτέ. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία πηγή που να αναφέρει κάποιο σχετικό θρύλο, πράγμα που οδηγεί με ασφάλεια στο συμπέρασμα ότι το έβγαλαν από το νου τους οι κινηματογραφιστές. Ίσως για να δημιουργήσουν τη δική τους πραγματικότητα…

2. Το 1993, στην Ουάσινγκτον, η εγκληματικότητα μειώθηκε, λέει, διότι περίπου 4-5.000 άτομα διαλογίζονταν για να μεταδώσουν «θετική ενέργεια». Εδώ, γελάνε. Και, αφού γελάσουν, ψάχνουν, και βρίσκουν ότι η εγκληματικότητα εκείνη την περίοδο αυξήθηκε. Και όταν ο επικεφαλής του «πειράματος» ανακοίνωσε ότι η εγκληματικότητα είχε μειωθεί κατά 18% (στην ταινία το ποσοστό έγινε, παραδόξως, 25%), μια δημοσιογράφος τον ρώτησε «σε σχέση με τι;» Η απάντησή του ήταν «σε σχέση με την εγκληματικότητα που θα είχαμε αν δεν είχε γίνει ο διαλογισμός». Η δημοσιογράφος, αφού ξεπέρασε το σοκ, κατάφερε να ρωτήσει: «Και πώς ξέρετε πόση θα ήταν η εγκληματικότητα;» Η απάντηση ήταν κάτι για «επιστημονική ανάλυση» που λάμβανε υπόψη όχι μόνο τους δείκτες εγκληματικότητας αλλά και παράγοντες όπως ο καιρός και οι διακυμάνσεις του μαγνητικού πεδίου της γης. Καταλάβατε, νομίζω…

3. Η ταινία δείχνει και τα «πειράματα» του κ. Εμότο, ο οποίος κολλάει χαρτάκια με λέξεις πάνω σε μπουκάλια νερό, τα καταψύχει, και ισχυρίζεται ότι οι κρύσταλλοι πάγου που δημιουργούνται παίρνουν διαφορετική μορφή ώστε να εκφράσουν το νόημα των λέξεων. Όταν, λέει, στο μπουκάλι είναι η λέξη «αγάπη», σχηματίζονται όμορφοι κρύσταλλοι. Όταν το χαρτί γράφει «σε μισώ», οι κρύσταλλοι είναι άσχημοι. Δυστυχώς, αυτή η ανοησία είναι πολύ διαδεδομένη (την άκουσα και πρόσφατα από έναν φίλο μου, λυρικό καλλιτέχνη, και πολύ στενοχωρήθηκα). Αυτό που κάνει στην πραγματικότητα ο κ. Εμότο είναι το εξής: γνωρίζοντας τι γράφει το εκάστοτε χαρτί, ψάχνει με το μικροσκόπιο τους κρυστάλλους ώστε να βρει τους «κατάλληλους» που εκφράζουν το νόημα που θέλει, και μετά τους φωτογραφίζει. Απλό.

Οι περισσότερες «αυθεντίες» που μιλάνε στην ταινία, όπως και οι τρεις σκηνοθέτες, αρκετοί ηθοποιοί και αρκετοί άνθρωποι της παραγωγής, είναι μαθητές της «Σχολής Φώτισης Ράμθα». Εξαίρεση αποτελεί ο Δρ. Ντέιβιντ Άλμπερτ, ο οποίος μάλιστα έχει εκφράσει ανοιχτά την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι, μετά από 5 ώρες κινηματογραφημένης συνέντευξης για τις ανάγκες της ταινίας, στις οποίες ανέφερε ρητά ότι η απόπειρα σύνδεσης της κβαντικής φυσικής με αυτό που λέμε «συνείδηση» δεν είναι καθόλου επιστημονική, εκείνοι έκοψαν κι έραψαν τα λόγια του ώστε να τον παρουσιάσουν να λέει τα αντίθετα απ’ ό,τι τους είπε.

Ποιος είναι, όμως, αυτός ο Ράμθα;

Λοιπόν, ο Ράμθα είναι, λέει, ένα πνεύμα (!) ηλικίας περίπου 35.000 ετών (!!), το οποίο ήρθε σε επαφή το 1977 με την κυρία Νάιτ, μια απλή αμερικανίδα νοικοκυρά (!!!) και από τότε μιλάει στον κόσμο μέσα απ’ αυτήν(!!!!). [Όπου να ’ναι θα ξεμείνω από θαυμαστικά, γι’ αυτό σταματώ εδώ.]

Συμπέρασμα; Η «ταινία» αυτή απλώς εκμεταλλεύεται το «μυστήριο» που καλύπτει οτιδήποτε εμπεριέχει τον όρο «κβαντικός –ή –ό» για να παρουσιάσει σαν «επιστημονικές αλήθειες» διάφορες ανόητες μεταφυσικές αντιλήψεις των οπαδών του new age, με σκοπό να διαιωνίσει αυτές τις (ανόητες, το ξαναλέω) αντιλήψεις και να χαρίσει μερικά ακόμη μέλη στην καταστροφική λατρεία της κυρίας Νάιτ. Αν σας ενδιαφέρει ο (πράγματι) θαυμαστός κόσμος της θεωρητικής φυσικής, πηγαίνετε να αγοράσετε κάποιο σχετικό εκλαϊκευμένο βιβλίο, και αφήστε τα προπαγανδιστικά φιλμ για τα κορόιδα αυτού του κόσμου (που δυστυχώς είναι πολλά).

8.3.06

Η Μουσική είναι Γυναίκα

Δυο καλοί φίλοι μου χάρισαν τον καινούργιο δίσκο της Cat Power (κατά κόσμον Chan Marshall). Τον άκουσα μονορούφι, δυο φορές απανωτά. Είχα καιρό να το κάνω αυτό. Η προτελευταία φορά ήταν με τον Tom Waits και το Real Gone, όταν με στοίχειωσε το Hoist That Rag, και η τελευταία με τους Arcade Fire και το Funeral, όταν έπαθα χοντρό κόλλημα με το Rebellion (Lies), το οποίο είχα διαρκώς στο repeat για πολλές μέρες.

Δεν είμαι (ακόμη) σε θέση να ξεχωρίσω κάποιο κομμάτι. Ολόκληρος ο δίσκος είναι ένα αριστούργημα. Ξεφεύγει κάπως από το γνώριμο μινιμαλιστικό ύφος της, αλλά το αποτέλεσμα την δικαιώνει, καθώς φαντάζει πολύ πιο πλήρες και ξεχειλίζει από καλό γούστο. Αλλά το ήξερα από παλιά ότι αυτή η κοπέλα έχει γούστο: από τότε που έμαθα ότι είχε διασκευάσει το The Fate of the Human Carbine, του Peter Jefferies. Το Free το λάτρεψα επίσης, αλλά τώρα πραγματικά τα λόγια δεν είναι αρκετά... Ακούστε το οπωσδήποτε. Καταπληκτική μουσική από μια καταπληκτική γυναίκα -- και όλα αυτά την ημέρα της γυναίκας.

Ό,τι καλύτερο.

7.3.06

Ειρωνεία...

Μάλιστα. Χθες, Δευτέρα, ο κυβερνήτης της Νότιας Ντακότα επικύρωσε, τελικά, το νόμο που απαγορεύει τις εκτρώσεις. Δυο ημέρες πριν την Ημέρα της Γυναίκας. Τι ειρωνεία…

Στο εξής, οι γυναίκες στη Νότια Ντακότα θα είναι υποχρεωμένες να τεκνοποιήσουν, άσχετα με το πώς προέκυψε η εγκυμοσύνη τους. Σε βίασε κάποιος ξένος; Ωραία, κάνε τώρα το παιδί του βιαστή σου – και μάλιστα με δικά σου έξοδα. Σε βίασε ο πατέρας σου; Ωραία, φέρε τώρα στον κόσμο τον καρπό της ανόσιας πράξης του – που πιθανότατα θα έχει και σοβαρά προβλήματα υγείας, με τα οποία θα πρέπει να ασχολείσαι όλη την υπόλοιπη ζωή σου. Τι είπες; Θέλεις να έχεις εσύ τον έλεγχο για το τι συμβαίνει στο σώμα σου; Δεν πας καλά, μου φαίνεται. Ακούς εκεί! Σηκώθηκαν τα πόδια να χτυπήσουν το κεφάλι! Άντε τώρα στην κουζίνα σου, πλύνε τα πιάτα, και μετά βάλε μπρος το βραδινό, γιατί εγώ με τους κολλητούς μου θα πάμε μια βόλτα μέχρι το στριπτηζάδικο εδώ πιο κάτω, και μετά σίγουρα θα πεινάμε.

Το ωραίο, όμως, είναι πως ο νόμος γράφει ότι σκοπός του είναι «να προστατέψει τα δικαιώματα, τα συμφέροντα και την υγεία της εγκύου μητέρας». Πόση ειρωνεία να αντέξει κανείς;

Κι αν νομίζετε ότι το γεγονός αυτό είναι περιθωριακό και «μακρινό», γελιέστε. Όταν σε ένα δημοκρατικό κράτος (ναι, ναι, ξέρω, αλλά παρόλα αυτά οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι δημοκρατικό κράτος) η γυναίκα αντιμετωπίζεται σαν παιδομηχανή (για αντισύλληψη ούτε λόγος, αυτά είναι του Διαβόλου), νομίζετε πως θα αργήσουν να αναθαρρήσουν κι εδώ οι έχοντες παρόμοιες αντιλήψεις; Καλά… Εδώ θα ’μαστε…

6.3.06

Άντε πάλι με τα σκιτσάκια...

Στο χθεσινό «Έψιλον» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας δημοσιεύτηκε μια συνέντευξη της παλαιστίνιας σκιτσογράφου Ομάγια Τζόχα. Θα ήθελα να επισημάνω δυο πραγματάκια που μου έκαναν – αρνητική – εντύπωση.

1

Η σκιτσογράφος λέει την εξής φράση, η οποία υπάρχει και σαν υπέρτιτλος στη δεύτερη και τρίτη σελίδα του άρθρου: «Το πρόβλημα θα είχε λυθεί αν όλες οι κυβερνήσεις των χωρών που αναδημοσίευσαν τα σκίτσα είχαν ζητήσει συγγνώμη, αναγνωρίζοντας ότι ήταν λάθος αυτό που έγινε. Αμέσως. Αλλά αρνούνται να το κάνουν. Αυτό έχει εξοργίσει το μουσουλμανικό κόσμο».

Εδώ υπάρχει μια τεράστια παρεξήγηση.

Στις μουσουλμανικές χώρες (τουλάχιστον σε όσες έχουν φανατικούς στην εξουσία), καμιά εφημερίδα δεν δημοσιεύει τίποτε αν αυτό δεν έχει εγκριθεί – ή υπαγορευτεί – από την κυβέρνηση. Κατά συνέπεια, ό,τι δημοσιεύεται είναι υπ’ ευθύνη της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση ελέγχει πλήρως τον τύπο (με πόσους τρόπους να το πω, πια). Στη Δύση, υπάρχει κάτι που λέγεται ελευθεροτυπία. Κατά καιρούς προκύπτουν ηγέτες – ή οικονομικοί παράγοντες – που προσπαθούν να την μειώσουν, αλλά εκείνη επιμένει. Αυτό σημαίνει πως η ευθύνη για οποιοδήποτε δημοσίευμα βαραίνει τις πλάτες του συντάκτη ή του διευθυντή. Η κυβέρνηση δεν έχει καμιά δουλειά.

Αυτό το πολύ απλό (για μας) γεγονός είναι κάτι που για τους μουσουλμάνους φαντάζει αδιανόητο. Γι’ αυτό απαιτούν από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ζητήσουν συγγνώμη ή να κλείσουν τις εφημερίδες που θεωρούν ότι τους «πρόσβαλαν». Η συγγνώμη του διευθυντή της εφημερίδας προφανώς δεν τους έφτανε. Συγχωρέστε με, αλλά αυτό μου φαίνεται εντελώς παράλογο. Δεν καταλαβαίνω, όμως, και κάτι άλλο: εκείνοι απαιτούν (με φασιστικό, μάλιστα, τρόπο) να γίνουν σεβαστές οι πεποιθήσεις τους. Γιατί, τότε, δεν σέβονται τις πεποιθήσεις των άλλων; Η ελευθερία του τύπου είναι μια πολύ σημαντική κατάκτηση του δυτικού κόσμου, επιτεύχθηκε μετά από πολλούς αγώνες, και είναι κάτι που εμείς εδώ παίρνουμε στα σοβαρά. Μήπως κάποιοι έχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά;

2

Υπάρχει κάτι στην αρχή του άρθρου, που πολύ φοβάμαι ότι εκστομίζεται από την συντάκτρια (καθότι δεν βρίσκεται μέσα σε εισαγωγικά). Το εξής εφιαλτικό:

Μπορείς να σατιρίζεις το Ισλάμ, αλλά όχι το Ολοκαύτωμα;

Με άλλα λόγια, εξισώνει μια ιδέα (πείτε την ιδεολογία, θρησκεία, πίστη, κοσμοθεωρία, το ίδιο είναι) με ένα πραγματικό γεγονός, χωρίς να καταλαβαίνει το τεράστιο λογικό σφάλμα που διαπράττει. Και εξηγούμαι:

Στην πρώτη περίπτωση (της ιδέας), η κριτική (ή η σάτιρα) δεν είναι απλώς ανεκτή – είναι επιβεβλημένη. Αν μια ιδέα δεν μπορεί να αντέξει στην κριτική, τότε δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης. Αν δεν μπορεί να κοιταχτεί στον καθρέφτη και να εντοπίσει τα – όποια – ελαττώματά της (στο κάτω-κάτω, οι ιδέες είναι ανθρώπινα δημιουργήματα, άρα το περιθώριο του λάθους είναι μεγάλο), τότε δεν έχει θέση σε μια ελεύθερη κοινωνία.

Στη δεύτερη περίπτωση (του γεγονότος), και πάλι μπορεί κανείς να κάνει κριτική και σάτιρα – υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: Το συγκεκριμένο γεγονός περιλαμβάνει και μερικά εκατομμύρια νεκρούς. Πρόκειται, στην ουσία, για μια μαζική δολοφονία (κυρίως Εβραίων, ανατολικοευρωπαίων, τσιγγάνων και ομοφυλόφιλων). Δεν βλέπω τι θα μπορούσε να πει κανείς πάνω σ’ αυτό, εκτός από το να καταδικάσει την πράξη. Και δεν βλέπω τι είδους σάτιρα θα μπορούσε να γίνει σε ένα τέτοιο γεγονός, εκτός από κακόγουστη.

Μπορείς να σατιρίσεις τον κομμουνισμό, αλλά πώς θα σατιρίσεις ένα τροχαίο με τριάντα νεκρούς;

3.3.06

Μεταφραστικά Μαργαριτάρια - μέρος 2ο

"Is that a reproduction?" Απόδοση: "Αναπαραγωγή είναι αυτό;" [Από ταινία στο ALTER, όπου δυο τύποι κοιτάζουν ένα αντίγραφο έργου τέχνης.]

"Ιf he collected royalties". Απόδοση: "Αν υπηρχαν τοτε αυτοκρατορικές αμοιβές". [Από επιστημονικό ντοκιμαντέρ. Για πνευματικά δικαιώματα πρόκειται, σύντροφοι...]

"Ιt's not difficult, it's just sex you know". Απόδοση: "Δεν είναι τίποτα, μόνο στο σεξ δυσκολεύεσαι". [Από την ταινία "The Doors". Σεξ είναι, βρε παιδιά, δεν είναι δα και τίποτε δύσκολο.]

"I bet that gave you a thrill". -- "No, a hardon". Απόδοση (κρατηθείτε): "Φτιάχτηκες;" -- "Καθόλου". [Από αστυνομική ταινία στο TEMPO. Όχι μόνο φτιάχτηκε ο άνθρωπος, κοτζάμ στύση είχε!]

"One of his scales". Απόδοση: "Μια από τις ζυγαριές του". [Από ταινία με δράκους στο STAR. Μα καλά, φιλοσοφία θέλει για να καταλάβει κανείς ότι πρόκειται για φολίδες; Για δράκους μιλάνε...]

"Is he insisting on putting him down?" Απόδοση: "Επιμένει να τον πάει κάτω;" [Από ταινία με άλογα στο TEMPO. Να σκοτώσει το άλογο ήθελε ο άνθρωπος, γιατί είχε σπάσει το πόδι του.]

"Date rape". 1η απόδοση: η ημερομηνία του βιασμού. 2η απόδοση: αόριστος βιασμός. [Από ταινία στο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Πρόκειται για το γνωστό (και εξαιρετικά χυδαίο) "βιασμό σε ραντεβού" (δεν μου αρέσει αυτή η απόδοση, αλλά τουλάχιστον αποδίδει τον αγγλικό όρο).

Αυτά, και έπεται συνέχεια.

2.3.06

Μεταφραστικά Μαργαριτάρια - μέρος 1ο

Πριν από μερικά χρόνια, άρχισα να συλλέγω μεταφραστικά "μαργαριτάρια" από την τηλεόραση, με την προοπτική να γράψω κάποτε ένα σχετικό άρθρο (λόγω επαγγελματικής διαστροφής). Η τηλεόραση, όμως, αποτελεί ανεξάντλητη πηγή μαργαριταριών, κι έτσι σύντομα συνειδητοποίησα ότι δεν έχει νόημα, και εγκατέλειψα την ιδέα.

Θα αναφέρω μερικά από τα παλιά "αλιεύματα" εδώ, και ίσως υπάρξουν και καινούργια -- αν και δεν βλέπω πια τηλεόραση τόσο πολύ. Enjoy!

"You will become Mrs. Jones [δεν θυμάμαι ακριβώς το όνομα, αλλά δεν έχει σημασία]. It has a nice ring to it!" Απόδοση: "Θα γίνεις κυρία Τζόουνς. Θα 'χεις κι ωραίο δαχτυλίδι!" [Το νόημα, βεβαίως, είναι ότι "ακούγεται ωραία"]

"Boot camp". Απόδοση: "Στρατόπεδο της αρβύλας" [Από ρεπορτάζ στις ειδήσεις του STAR το 2000. Ο ποιητής εννοούσε "στρατόπεδο βασικής εκπαίδευσης".]

"There will be mayhem". Απόδοση: "Θα επακολουθήσει ακρωτηριασμός". [Από ταινία στο MEGA. Στο λεξικό, η απόδοση στέκει. Σύμφωνα με τα συμφραζόμενα, το σωστό θα ήταν "Θα γίνει χαμός".]

Αυτά γι' απόψε.