Καλή χρονιά σε όλους
(Φωτό: αποδώ)
27.12.07
Άμλετ & μεταφράσεις του: 1 - "Frailty, thy name is woman"
Γράφει ο Π
Στα ποστ αυτής της σειράς θα συγκρίνουμε αποσπάσματα από τις ακόλουθες ελληνικές μεταφράσεις του Άμλετ:
Ιάκωβος Πολυλάς (1889 - νέα έκδ. Ιδεόγραμμα 2000),
Βασίλης Ρώτας (1938 - νέα έκδ. Επικαιρότητα 1988),
Μιχάλης Κακογιάννης (Καστανιώτης 1985),
Γιώργος Χειμωνάς (Κέδρος 1988),
Ερρίκος Μπελιές (Κέδρος 2007).
Ερέθισμα -πέρα από την αγάπη μου για τον Σαίξπηρ, φυσικά,- αποτέλεσε η ωραία νύξη του Filboid Studge στο "the hours rise up" της 19.12.07. Το ποστ, επομένως, αφιερώνεται σ' αυτόν.
Άμλετ (από πράξη 1 σκηνή 2)
O, that this too too solid flesh would melt
Thaw and resolve itself into a dew!
Or that the Everlasting had not fix'd
His canon 'gainst self-slaughter! O God! God!
5 How weary, stale, flat and unprofitable,
Seem to me all the uses of this world!
Fie on't! ah fie! 'tis an unweeded garden,
That grows to seed; things rank and gross in nature
Possess it merely. That it should come to this!
10 But two months dead: nay, not so much, not two:
So excellent a king; that was, to this,
Hyperion to a satyr; so loving to my mother
That he might not beteem the winds of heaven
Visit her face too roughly. Heaven and earth!
15 Must I remember? why, she would hang on him,
As if increase of appetite had grown
By what it fed on: and yet, within a month--
Let me not think on't--Frailty, thy name is woman!--
A little month, or ere those shoes were old
20 With which she follow'd my poor father's body,
Like Niobe, all tears:--why she, even she--
O, God! a beast, that wants discourse of reason,
Would have mourn'd longer--married with my uncle,
My father's brother, but no more like my father
25 Than I to Hercules: within a month:
Ere yet the salt of most unrighteous tears
Had left the flushing in her galled eyes,
She married. O, most wicked speed, to post
With such dexterity to incestuous sheets!
30 It is not nor it cannot come to good:
But break, my heart; for I must hold my tongue.
Στο youtube, που έψαξα, βρήκα τον Μπράνα (που δεν μου πολυαρέσει στον συγκεκριμένο μονόλογο) και τον Γκίμπσον (που δεν μου αρέσει πουθενά στον Άμλετ). Έτσι προτίμησα, ως πιο ενδιαφέρον, ένα απόσπασμα από κάποιο γερμανικό project του 2003 που αναμιγνύει και τους δύο με το φάντασμα του Ολίβιε (ευτυχώς άνευ Χωκ και δυστυχώς άνευ Τζάκομπι):
Πολυλάς:
Αχ! να ημπορούσε τούτ' η τόσο στέρεη σάρκα
να ξεπαγώση και ως αχνός δροσιά να γίνη!
ή τον νόμον του ο Πλάστης να μην είχε στήση
να τιμωρή τον αυτοφόνον! Θε μου, ω Θε μου,
πόσο άνοστα, κοινά και ανώφελα και αχρεία
φαίνοντ' όλα 'ς εμέ τα έργ' αυτού του κόσμου!
Φάσκελα να'χουν! Κήπος είναι χορταριασμένος
μες το ξεσπόριασμά του, και όλον τον γεμίσαν
χοντροειδή φυτά και ξεβλασταρωμένα.
Αυτού να καταντήση! Απεθαμένος μόλις
από δυό μήναις· ουδέ τόσο, ουδέ καν δύο.
Τι εξαίσιος βασιλέας! Υπερίων ήταν
και τούτος έμπροσθέν του Σάτυρος· ω πόσο
τρυφερήν είχε αγάπην της μητρός μου! μήτε
άνεμοι τ' ουρανού θα υπόφερνε να πνέουν
σκληρά 'ς το πρόσωπό της! Α! θα το ενθυμούμαι;
Γη και Ουρανοί! την είδα εγώ 'ς τον τράχηλόν του
να κρέμετ' ώστε ήθελε ειπής πως η τροφή της
αύξαινε, αντί να παύη, την επιθυμίαν.
Και όμως 'ς ένα μήνα,--ας μη το συλλογιούμαι,--
Αδυναμία! τ' όνομά σου είναι γυναίκα!--
'ς ένα μήνα μικρόν! ή πριν τριφθούν εκείνα
τα υποδήματα 'πού 'χε 'ς του δυστυχισμένου
πατρός μου την θανήν, κλαμένη ως η Νιόβη,
αυτή εκείνη--Ω Θε! και κτήνος, στερημένο
του λογικού, το πένθος θα κρατούσε πλέον,--
εκείνη αμέσως με τον θείον μου ενυμφεύθη,
αδελφόν του πατρός μου και όμοιον του πατρός μου
όσ' ομοιάζω εγώ τον Ηρακλέα. 'Σ ένα
μήνα; ενώ τα πρισμένα μάτια της ακόμη
κοκκίνιζε η πικράδα δολερών δακρύων,
ενυμφεύθη. Ω! κακή σπουδή να πέση αμέσως
'ς επικατάρατα φιλιά! Καλό δεν είναι
ούτε καλό τέλος θα λάβη· αλλά, καρδιά μου,
πνίγου, επειδή την γλώσσαν πρέπει να κρατήσω.
Ρώτας:
Ω, πώς ετούτη η τόσο, τόσο στέρεη σάρκα
να'λιωνε, ν' άχνιζε, δροσιά να σκορπιζόταν!
Ή να μην είχε βάλει κάνονα ο Αιώνιος
να τιμωράει τον αυτοχτόνο! Ω, Θεέ μου! Ω, Θεέ μου!
Τι ταπεινά και πλαδαρά, σαχλά κι ανούσια
μου φαίνονται όλα αυτού του κόσμου τα καμώματα!
Φτου σας! Ω, φτου σας! Ένας κήπος αβοτάνιστος
ξεσποριασμένος· άγρια πράγματα, χοντρόφυλλα,
θρασιά τον πνίγουν όλο. Εκεί να καταντήσει!
Μόλις δυο μήνες πεθαμένος! Κι ούτε, ούτε καν δυο!
Τι βασιλιάς! Μπροστά σε τούτον ήταν ο Υπερίων
μπροστά σε σάτυρο. Τόσο αγαπούσε τη μητέρα μου
που δεν υπόφερνε ούτε οι αύρες τ' ουρανού
να επισκεφτούν πολύ τραχιά το πρόσωπό της.
Γη κι ουρανέ! Να θυμηθώ; Μα τι, κρεμόταν πάνω του,
σαν η όρεξή της τρώγοντας όλο να μεγάλωνε·
και τώρα, μέσα σ' ένα μήνα, - ας μην το σκέφτομαι:
αδυναμία, τ' όνομά σου είναι γυναίκα! -
Ούτ' ένα μήνα τόσον δα! Ούτε πριν τριφτούν
Οι σόλες που φορούσε ακολουθώντας
Το λείψανο του δύστυχου πατέρα μου, όλη δάκρυα
σαν Νιόβη, - ποιος, αυτή, αυτή, ίσα-ίσα,
- ω, Θεέ μου! κι ένα χτήνος, δίχως νου και κρίση
θα κράταε πένθος πιο πολύ - να παντρευτεί
τον θείο μου, του πατέρα μου τον αδερφό·
που μοιάζει του πατέρα μου, όσο μοιάζω εγώ
του Ηρακλή· μέσ' σ' ένα μήνα· πριν να πάψει
να κοκκινίζει η άρμη απ' τ' άνομά της δάκρυα
τα φουσκωμένα μάτια της, παντρεύτηκε·
ω, πάρα πονηρή βιασύνη, τόσο εύκολα
να πέσει σε σεντόνια αιμόμιχτα! Δεν είναι
κι ούτε μπορεί να βγει σε καλό.
Όμως, καρδιά μου, σώπα - πρέπει να κρατήσω
τη γλώσσα μου.
Κακογιάννης:
Ω, να μπορούσε τούτη η τόσο, τόσο στέρεη σάρκα
να λιώσει, να γενεί νερό κι από νερό δροσιά.
Ή να μην είχε ο Παντοδύναμος σφραγίσει
του αυτόχειρα την καταδίκη! Θεέ μου, Θεέ μου!
Τι πληκτικά, πεζά, στείρα κι ανώφελα
μου φαίνονται τα όσα έχει να δώσει αυτός ο κόσμος.
Κατάρα να τον φάει, ναι! Ένας χορταριασμένος κήπος είναι,
που σποριάζει απανωτά. Της φύσης οι βρομιές και τ' αποβράσματα
τον διαφεντεύουν μόνο. Εκεί να καταντήσει!
Δυό μήνες πεθαμένος, όχι, ούτε καν τόσο, ούτε δυό!
Ένας στους χίλιους βασιλιάς, που'ταν σ' αυτόν μπροστά
ο Υπερίωνας σ' ένα σάτυρο. Τόσο αγαπούσε τη μητέρα μου
ώστε ν' απαγορεύει στους ανέμους τ' ουρανού
τραχιά στο πρόσωπό της ν' ακουμπούν. Γη κι ουρανέ!
Ανάγκη να θυμάμαι; Ω, ναι, κι αυτή κρεμόταν πάνω του,
λες τρώγοντας η όρεξή της άνοιγε ολοένα
και πήγαινε θεριεύοντας. Και να, που σ' ένα μήνα μέσα -
πάψε μυαλό μου! Αστάθεια, έπρεπε να σε λεν γυναίκα.
Στο μήνα μόλις, πριν παλιώσουν τα παπούτσια εκείνα
που φορούσε ακολουθώντας το φτωχό πατέρα μου στο μνήμα,
σαν τη Νιόβη, όλο δάκρυα - αυτή η ίδια, ναι,
(ω Θεέ μου, ακόμα κι ένα ζώο δίχως στάλα νοημοσύνης
θα πενθούσε παραπάνω) παντρεύτηκε το θειό μου.
Του πατέρα μου τον αδελφό που τόσο λίγο του'μοιαζε,
όσο εγώ στον Ηρακλή. Στο μήνα απάνω
προτού καλά καλά τ' αλάτι από της υποκρισίας τα δάκρυα
πάψει να κοκκινίζει τα πρησμένα της τα μάτια,
παντρεύτηκε. Ω βιασύνη δολερή, με τέτοια ευκινησία
να ορμήσει σ' αιμομιχτικά σεντόνια.
Δεν είναι ούτε μπορεί να βγει σε τίποτα καλό.
Μα σπάσε συ, καρδιά μου. Πρέπει τη γλώσσα μου να δέσω.
Χειμωνάς:
Μακάρι να γινόταν κι αυτό το σώμα μου αυτή η ύλη η στερεή
να έρρεε. Να γινόταν ατμός αέρας τίποτα
Γιατί ο Ουρανός να αποστρέφεται ...να τιμωρεί κι από πάνω
αυτόν που αυτοκτονεί; Θεέ μου. Έρημος τι έρημος
είναι αυτός ο κόσμος. Σπόροι πρησμένοι
που σπαν και πετάγονται συνέχεια νέες φύτρες
συνέχεια γεννώντας και σαπίζοντας οργιάζει
αυτή η τυφλή βλάστηση. Καμμιά χρήση του κόσμου
δεν είναι καλή. Να βουλιάξει!
Πώς πήγε. Δεν έκλεισαν ακόμα οι δυό μήνες
που πέθανε. Τόσο την αγαπούσε, που αυτός ο μέγας ο αγέρωχος
Ικέτευε τον άνεμο να μη φερθεί σκληρά στο πρόσωπό της
Γιατί πρέπει να θυμάμαι; Πώς είχε αρπαχθεί
εκείνη από πάνω του και η γενναιοδωρία του λες κι έτρεφε
Ερέθιζε την απληστία της και σ' ένα μήνα. Ούτε καν
Προδοσία, είσαι γυναίκα. Δεν είχε κλείσει μήνας
Δεν είχαν φύγει ακόμα τα χώματα από το πέλμα της
όταν στάθηκε επάνω από τον τάφο του και θρηνούσε
με την αιώνια υπόσχεση της Νιόβης προς τον πόνο
Αυτή. Θεέ μου. Που και μιά σκύλα θα ήταν ακόμα απαρηγόρητη
Έγινε γυναίκα του αδελφού του, που του έμοιαζε
όσο ένας σάτυρος με τον Υπερίωνα. Σε ένα μήνα
τον είχε κιόλας παντρευτεί. Με τα βλέφαρα
ακόμα κόκκινα κι αλμυρά από τα δάκρυά της
με τι αθώα βία! Τι παρθενικά γλύστρησε
Χώθηκε κάτω από τα σκεπάσματα της αιμομιξίας
Φθάνει. Όχι άλλο. Σώπα.
Μπελιές:
Ω, μακάρι να μπορούσε αυτή η τόσο στέρεη σάρκα
να λιώσει, να εξατμιστεί, δροσιά να γίνει. Ή να μην είχε βγάλει
το νόμο Του ο Παντοδύναμος για την αυτοκτονία. Θεέ! Θεέ!
Πόσο πληκτικά, στείρα, ταπεινά κι ανώφελα μου φαίνονται
τα πράγματα του κόσμου ετούτου! Σίχαμα είν' ο κόσμος!
Κήπος αβοτάνιστος, γεμάτος άγρια χόρτα· κήπος που χοντρόφυλλα
και πράγματα ευτελή διαφεντεύουν. Εκεί να καταντήσει!
Μόνο δυό μήνες πεθαμένος -- ούτε καν δύο! Μοναδικός βασιλιάς:
μπροστά του, αυτός, ο τωρινός, μοιάζει με σάτυρο μπροστά
στον ίδιο τον Υπερίωνα! Τόσο αγαπούσε τη μητέρα μου που,
αν μπορούσε, θ' απαγόρευε και στους ανέμους τ' ουρανού
ν' αγγίξουνε σκληρά το πρόσωπό της. Γη κι ουρανέ! Γιατί πρέπει
να τα θυμάμαι αυτά! Αχ, ναι, απάνω του κρεμότανε,
λες κι όσο έτρωγε, η όρεξή της άνοιγε παραπάνω απ' αυτά
που απομυζούσε. Κι όμως, μέσα σ' έναν μήνα -- ω, καλύτερα
να μην το σκέφτομαι! Αδυναμία, το κανονικό σου όνομα
είναι Γυναίκα! Μήνας δεν είχε κλείσει καλά καλά,
δεν είχανε γδαρθεί ακόμα τα παπούτσια που φορούσε ακολουθώντας
το λείψανο του δύστυχου πατέρα μου γεμάτη δάκρυα, σαν Νιόβη
-- Θεέ μου, και κτήνος που του λείπει η νοημοσύνη θα πενθούσε
παραπάνω! -- και παντρεύεται τον θείο μου, τον αδελφό
του πατέρα μου, που μοιάζει στον πατέρα μου όσο εγώ στον Ηρακλή!
Μέσα σε έναν κιόλας μήνα, προτού καλά καλά η αρμύρα
-- της υποκρισίας της τα δάκρυα -- τα φλογισμένα μάτια της
πάψει να κοκκινίζει, παντρεύεται! Ω κολασμένη ανυπομονησία!
Να τρέξει με τόση προθυμία στα αιμομιχτικά σεντόνια!
Καλό δεν είναι, ούτε σε καλό θα καταλήξει. Όμως, καρδιά μου,
σπάραζε, αλλά, γλώσσα μου, σταμάτα!
_______________
Παρατηρήσεις
(Ελπίζω πως είναι προφανές ότι όλες οι 'ετυμηγορίες' που ακολουθούν συνοδεύονται από ένα αυτονόητο 'κατά τη γνώμη μου', και πως είναι κατανοητό το γιατί τους, όπου φαίνονται αναιτιολόγητες.)
1-2: Ο Ρώτας έχει ένα "πώς" που κάνει τη φράση να αναρωτιέται αντί να εύχεται. Κακό το "να ξεπαγώση" του Πολυλά (απελπιστικά στέρεο είναι στο πρωτότυπο, όχι παγωμένο): σωστό το"να'λιωνε"/"να λιώσει" των Ρώτα, Κακογιάννη και Μπελιέ. Το "δροσιά" που έχουν όλοι εκτός του Χειμωνά είναι κατά λέξη αλλά παραπέμπει στο δροσίζω, ενώ το νόημα νομίζω πως είναι το "να εξατμιστεί" του Μπελιέ (ή και το "να σκορπιζόταν" του Ρώτα) - ωραίο, επομένως, το "αχνός" του Πολυλά (αλλά όχι το "άχνιζε" του Ρώτα) και το "ατμός αέρας τίποτα" του Χειμωνά (του οποίου όμως δεν δουλεύει το "να έρρεε").
3-4: Τα επίθετα που έχουν διαλέξει οι Πολυλάς, Κακογιάννης και Μπελιές ως αναφορά στο θεό είναι για μας πιο φυσιολογικά από το κατά λέξη "Αιώνιος" του Ρώτα. Μου φαίνονται πιο όμορφες οι εκδοχές των Πολυλά και Κακογιάννη, υπερβολικά πεζή του Μπελιέ. Ο Χειμωνάς στον κόσμο του...
5-6: Για το "uses" of this world, όχι ό,τι καλύτερο τα "έργα", τα "καμώματα" και τα "πράγματα" (των Πολυλά, Ρώτα και Μπελιέ, αντίστοιχα): προτιμότερη νομίζω η εκδοχή του Κακογιάννη. Ο Χειμωνάς πάλι στον κόσμο του...
7-9: Το fie είναι ηχοποιητική έκφραση αποστροφής ή απέχθειας, επομένως φάσκελα, κατάρες, σιχάματα και βουλιάγματα είναι όλα ίσως εντάξει ή ίσως συζητήσιμα. Πιο συναφές το "φτου" του Ρώτα, καταστρέφεται με το "σας". Για τον κήπο, νομίζω πως πιο κοντά στο πρωτότυπο είναι του Πολυλά και πιο ωραίο του Ρώτα, ενώ ο Χειμωνάς, βέβαια, στον κόσμο του... Για το "that it should come to this", που οικτίρει την ασέβεια προς το νεκρό βασιλιά, η υποτακτική του "εκεί/αυτού να καταντήσει" (όλων εκτός του Χειμωνά) είναι λίαν παρεξηγήσιμη ως μία ακόμα κατάρα (εγώ θα έβαζα "κοίτα τι του'μελλε" ή κάτι τέτοιο).
11-12 ("so excellent a king; that was, to this, Hyperion to a satyr"): Κακή η σύνταξη του Κακογιάννη, ενώ από τον Χειμωνά η φράση λείπει (προς το παρόν!). Ο Μπελιές ξεχειλώνει άδικα τη φράση, αλλά μόνο αυτός δεν έχει χάσει τη μαστορική τομή που υπογραμμίζει το εξαίσια βραχύ περιφρονητικό "to this". (Η δική μου εκδοχή θα ήταν κάπως έτσι: "τέτοιος άρχοντας που, με δαύτον, ήταν ίδιος ο Υπερίωνας δίπλα σε σάτυρο".)
13-14: Το "απαγορεύει" του Κακογιάννη μου φαίνεται υπερβολικό, καθώς προσδίδει στον βασιλιά θεϊκές δυνάμεις, στο αντίθετο άκρο ο Χειμωνάς, που εφευρίσκει το "ικέτευε", ρεαλιστικότερος ο Μπελιές. Άστοχο (για ανέμους και πρόσωπο) το "ν' ακουμπούν" του Κακογιάννη, πιο άστοχο το κατά λέξη "να επισκεφτούν" και το "πολύ" του Ρώτα, πετυχημένο το "να μη φερθεί σκληρά" του Χειμωνά.
16-17: Ο Χειμωνάς αυτοσχεδιάζει...
18: Frailty, oh frailty... Το (κάπως άνευρο) "αστάθεια" του Κακογιάννη και το (ουσιαστικά όχι αυθαίρετο) "προδοσία" του Χειμωνά μου φαίνονται καλύτερα από το "αδυναμία" των άλλων τριών. Το νόημα του frailty εδώ νομίζω πως είναι κατά βάση το όπου φυσάει ο άνεμος. Ανεξάρτητα από αυτό, η φυσιολογική για μας απόδοση του "thy name is woman" δεν είναι οι εκδοχές που μιμούνται τη φράση του πρωτοτύπου αλλά πολύ απλά: "είσαι γένους θηλυκού".
19-20: Μέτριο (προκειμένου περί υποδημάτων βασίλισσας) το "πριν παλιώσουν" του Κακογιάννη, καλύτερο το "πριν τριφτούν" των Πολυλά και Ρώτα, πιο έξυπνο το "δεν είχανε γδαρθεί ακόμα" του Μπελιέ. Ο Χειμωνάς ξανααυτοσχεδιάζει, αλλά αυτή τη φορά σχεδόν επιτυχώς (το ίδιο και στη συνέχεια).
24-25: Εδώ ο Χειμωνάς δεν αυτοσχεδιάζει - αλλά ίσως καλύτερα να αυτοσχεδίαζε... Για ποιό λόγο δεν ξέρω, έχει απαλείψει την αντιδιαστολή με τον Ηρακλή και έχει μεταθέσει εδώ την αντιδιαστολή με τον Υπερίωνα του 12!
26-27: Ψηφίζω Κακογιάννη και Μπελιέ. (Ρώτας: "άρμη"; για δάκρυα;)
28-29: (Ρώτας: "πάρα"; τι πάρα;) Πολύ καλή η μικροαπομάκρυνση του Πολυλά ("επικατάρατα φιλιά") - πάλι όμως η υποτακτική του "να πέση" είναι παρεξηγήσιμη ως κατάρα. Ο Χειμωνάς κράτησε τη "βιασύνη" σπίτι του και μας έφερε αντ' αυτής ένα "παρθενικά".
31: Ωραίο το "πνίγου" του Πολυλά, περίεργο το "σπάσε" του Κακογιάννη. Κάπως περίεργη και η ανασύνταξη του Μπελιέ: ο Willy είναι σαφής (το ίδιο και ο Πολυλάς).
Ο Χειμωνάς στον κόσμο του...
Αν αφήσουμε στην άκρη το φράση προς φράση ψείρισμα, μένει και μιά άλλη σχέση με το πρωτότυπο: η ανάγκη να είναι ένα κείμενο εξίσου έντονο και αποτελεσματικό για τον ηθοποιό που θα το μιλήσει. Προσπαθώντας λοιπόν να διαβάσω σαν ηθοποιός ολόκληρο το μονόλογο, προσωπικά αισθάνομαι πιο εντάξει με την εκδοχή του Μπελιέ, και κατόπιν με του Κακογιάννη, με κάποια στραβοπατήματα στον δεύτερο (σημ.: η παρατήρηση αφορά το συγκεκριμένο απόσπασμα, όχι τη μετάφρασή τους συνολικά). Η εκδοχή του Χειμωνά, αντίθετα, με οδηγεί συνέχεια προς άλλο τόνο από αυτόν του πρωτοτύπου (και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο συγκεκριμένο απόσπασμα). Του Πολυλά φαντάζομαι πως θα ήταν ικανοποιητική για τότε, αμφιβάλλω όμως αν μπορεί πια να λειτουργήσει σήμερα. Στον Ρώτα, τέλος, με ενοχλεί γενικά αυτός ο γλαφυρός υπερδημοτικισμός που, παρά την πρόθεσή του, έχει γεύση πολύ διαφορετική από αυτήν των αγγλικών του Σαίξπηρ (τουλάχιστον όπως τα έχουμε μάθει από τους σαιξπηρικούς άγγλους ηθοποιούς). Θα τολμούσα να πω ότι ο Πολυλάς είναι μιάς άλλης εποχής, αλλά έχει λεπτότερη ποιότητα: ο Ρώτας είναι απλώς ξεπερασμένος.
(Αλλά για όλα αυτά μπορεί να κάνω λάθος. Ας μας πει κάποιος ειδικότερος.)
Εν τω μεταξύ δείτε και ένα ντοκυμανταίρ του 1989, όπου παρελαύνουν πολλοί ονομαστοί - αναγκαστικά σπασμένο σε τμήματα:
πρώτο,
δεύτερο,
τρίτο,
τέταρτο,
πέμπτο,
έκτο.
Στα ποστ αυτής της σειράς θα συγκρίνουμε αποσπάσματα από τις ακόλουθες ελληνικές μεταφράσεις του Άμλετ:
Ιάκωβος Πολυλάς (1889 - νέα έκδ. Ιδεόγραμμα 2000),
Βασίλης Ρώτας (1938 - νέα έκδ. Επικαιρότητα 1988),
Μιχάλης Κακογιάννης (Καστανιώτης 1985),
Γιώργος Χειμωνάς (Κέδρος 1988),
Ερρίκος Μπελιές (Κέδρος 2007).
Ερέθισμα -πέρα από την αγάπη μου για τον Σαίξπηρ, φυσικά,- αποτέλεσε η ωραία νύξη του Filboid Studge στο "the hours rise up" της 19.12.07. Το ποστ, επομένως, αφιερώνεται σ' αυτόν.
Άμλετ (από πράξη 1 σκηνή 2)
O, that this too too solid flesh would melt
Thaw and resolve itself into a dew!
Or that the Everlasting had not fix'd
His canon 'gainst self-slaughter! O God! God!
5 How weary, stale, flat and unprofitable,
Seem to me all the uses of this world!
Fie on't! ah fie! 'tis an unweeded garden,
That grows to seed; things rank and gross in nature
Possess it merely. That it should come to this!
10 But two months dead: nay, not so much, not two:
So excellent a king; that was, to this,
Hyperion to a satyr; so loving to my mother
That he might not beteem the winds of heaven
Visit her face too roughly. Heaven and earth!
15 Must I remember? why, she would hang on him,
As if increase of appetite had grown
By what it fed on: and yet, within a month--
Let me not think on't--Frailty, thy name is woman!--
A little month, or ere those shoes were old
20 With which she follow'd my poor father's body,
Like Niobe, all tears:--why she, even she--
O, God! a beast, that wants discourse of reason,
Would have mourn'd longer--married with my uncle,
My father's brother, but no more like my father
25 Than I to Hercules: within a month:
Ere yet the salt of most unrighteous tears
Had left the flushing in her galled eyes,
She married. O, most wicked speed, to post
With such dexterity to incestuous sheets!
30 It is not nor it cannot come to good:
But break, my heart; for I must hold my tongue.
Στο youtube, που έψαξα, βρήκα τον Μπράνα (που δεν μου πολυαρέσει στον συγκεκριμένο μονόλογο) και τον Γκίμπσον (που δεν μου αρέσει πουθενά στον Άμλετ). Έτσι προτίμησα, ως πιο ενδιαφέρον, ένα απόσπασμα από κάποιο γερμανικό project του 2003 που αναμιγνύει και τους δύο με το φάντασμα του Ολίβιε (ευτυχώς άνευ Χωκ και δυστυχώς άνευ Τζάκομπι):
Πολυλάς:
Αχ! να ημπορούσε τούτ' η τόσο στέρεη σάρκα
να ξεπαγώση και ως αχνός δροσιά να γίνη!
ή τον νόμον του ο Πλάστης να μην είχε στήση
να τιμωρή τον αυτοφόνον! Θε μου, ω Θε μου,
πόσο άνοστα, κοινά και ανώφελα και αχρεία
φαίνοντ' όλα 'ς εμέ τα έργ' αυτού του κόσμου!
Φάσκελα να'χουν! Κήπος είναι χορταριασμένος
μες το ξεσπόριασμά του, και όλον τον γεμίσαν
χοντροειδή φυτά και ξεβλασταρωμένα.
Αυτού να καταντήση! Απεθαμένος μόλις
από δυό μήναις· ουδέ τόσο, ουδέ καν δύο.
Τι εξαίσιος βασιλέας! Υπερίων ήταν
και τούτος έμπροσθέν του Σάτυρος· ω πόσο
τρυφερήν είχε αγάπην της μητρός μου! μήτε
άνεμοι τ' ουρανού θα υπόφερνε να πνέουν
σκληρά 'ς το πρόσωπό της! Α! θα το ενθυμούμαι;
Γη και Ουρανοί! την είδα εγώ 'ς τον τράχηλόν του
να κρέμετ' ώστε ήθελε ειπής πως η τροφή της
αύξαινε, αντί να παύη, την επιθυμίαν.
Και όμως 'ς ένα μήνα,--ας μη το συλλογιούμαι,--
Αδυναμία! τ' όνομά σου είναι γυναίκα!--
'ς ένα μήνα μικρόν! ή πριν τριφθούν εκείνα
τα υποδήματα 'πού 'χε 'ς του δυστυχισμένου
πατρός μου την θανήν, κλαμένη ως η Νιόβη,
αυτή εκείνη--Ω Θε! και κτήνος, στερημένο
του λογικού, το πένθος θα κρατούσε πλέον,--
εκείνη αμέσως με τον θείον μου ενυμφεύθη,
αδελφόν του πατρός μου και όμοιον του πατρός μου
όσ' ομοιάζω εγώ τον Ηρακλέα. 'Σ ένα
μήνα; ενώ τα πρισμένα μάτια της ακόμη
κοκκίνιζε η πικράδα δολερών δακρύων,
ενυμφεύθη. Ω! κακή σπουδή να πέση αμέσως
'ς επικατάρατα φιλιά! Καλό δεν είναι
ούτε καλό τέλος θα λάβη· αλλά, καρδιά μου,
πνίγου, επειδή την γλώσσαν πρέπει να κρατήσω.
Ρώτας:
Ω, πώς ετούτη η τόσο, τόσο στέρεη σάρκα
να'λιωνε, ν' άχνιζε, δροσιά να σκορπιζόταν!
Ή να μην είχε βάλει κάνονα ο Αιώνιος
να τιμωράει τον αυτοχτόνο! Ω, Θεέ μου! Ω, Θεέ μου!
Τι ταπεινά και πλαδαρά, σαχλά κι ανούσια
μου φαίνονται όλα αυτού του κόσμου τα καμώματα!
Φτου σας! Ω, φτου σας! Ένας κήπος αβοτάνιστος
ξεσποριασμένος· άγρια πράγματα, χοντρόφυλλα,
θρασιά τον πνίγουν όλο. Εκεί να καταντήσει!
Μόλις δυο μήνες πεθαμένος! Κι ούτε, ούτε καν δυο!
Τι βασιλιάς! Μπροστά σε τούτον ήταν ο Υπερίων
μπροστά σε σάτυρο. Τόσο αγαπούσε τη μητέρα μου
που δεν υπόφερνε ούτε οι αύρες τ' ουρανού
να επισκεφτούν πολύ τραχιά το πρόσωπό της.
Γη κι ουρανέ! Να θυμηθώ; Μα τι, κρεμόταν πάνω του,
σαν η όρεξή της τρώγοντας όλο να μεγάλωνε·
και τώρα, μέσα σ' ένα μήνα, - ας μην το σκέφτομαι:
αδυναμία, τ' όνομά σου είναι γυναίκα! -
Ούτ' ένα μήνα τόσον δα! Ούτε πριν τριφτούν
Οι σόλες που φορούσε ακολουθώντας
Το λείψανο του δύστυχου πατέρα μου, όλη δάκρυα
σαν Νιόβη, - ποιος, αυτή, αυτή, ίσα-ίσα,
- ω, Θεέ μου! κι ένα χτήνος, δίχως νου και κρίση
θα κράταε πένθος πιο πολύ - να παντρευτεί
τον θείο μου, του πατέρα μου τον αδερφό·
που μοιάζει του πατέρα μου, όσο μοιάζω εγώ
του Ηρακλή· μέσ' σ' ένα μήνα· πριν να πάψει
να κοκκινίζει η άρμη απ' τ' άνομά της δάκρυα
τα φουσκωμένα μάτια της, παντρεύτηκε·
ω, πάρα πονηρή βιασύνη, τόσο εύκολα
να πέσει σε σεντόνια αιμόμιχτα! Δεν είναι
κι ούτε μπορεί να βγει σε καλό.
Όμως, καρδιά μου, σώπα - πρέπει να κρατήσω
τη γλώσσα μου.
Κακογιάννης:
Ω, να μπορούσε τούτη η τόσο, τόσο στέρεη σάρκα
να λιώσει, να γενεί νερό κι από νερό δροσιά.
Ή να μην είχε ο Παντοδύναμος σφραγίσει
του αυτόχειρα την καταδίκη! Θεέ μου, Θεέ μου!
Τι πληκτικά, πεζά, στείρα κι ανώφελα
μου φαίνονται τα όσα έχει να δώσει αυτός ο κόσμος.
Κατάρα να τον φάει, ναι! Ένας χορταριασμένος κήπος είναι,
που σποριάζει απανωτά. Της φύσης οι βρομιές και τ' αποβράσματα
τον διαφεντεύουν μόνο. Εκεί να καταντήσει!
Δυό μήνες πεθαμένος, όχι, ούτε καν τόσο, ούτε δυό!
Ένας στους χίλιους βασιλιάς, που'ταν σ' αυτόν μπροστά
ο Υπερίωνας σ' ένα σάτυρο. Τόσο αγαπούσε τη μητέρα μου
ώστε ν' απαγορεύει στους ανέμους τ' ουρανού
τραχιά στο πρόσωπό της ν' ακουμπούν. Γη κι ουρανέ!
Ανάγκη να θυμάμαι; Ω, ναι, κι αυτή κρεμόταν πάνω του,
λες τρώγοντας η όρεξή της άνοιγε ολοένα
και πήγαινε θεριεύοντας. Και να, που σ' ένα μήνα μέσα -
πάψε μυαλό μου! Αστάθεια, έπρεπε να σε λεν γυναίκα.
Στο μήνα μόλις, πριν παλιώσουν τα παπούτσια εκείνα
που φορούσε ακολουθώντας το φτωχό πατέρα μου στο μνήμα,
σαν τη Νιόβη, όλο δάκρυα - αυτή η ίδια, ναι,
(ω Θεέ μου, ακόμα κι ένα ζώο δίχως στάλα νοημοσύνης
θα πενθούσε παραπάνω) παντρεύτηκε το θειό μου.
Του πατέρα μου τον αδελφό που τόσο λίγο του'μοιαζε,
όσο εγώ στον Ηρακλή. Στο μήνα απάνω
προτού καλά καλά τ' αλάτι από της υποκρισίας τα δάκρυα
πάψει να κοκκινίζει τα πρησμένα της τα μάτια,
παντρεύτηκε. Ω βιασύνη δολερή, με τέτοια ευκινησία
να ορμήσει σ' αιμομιχτικά σεντόνια.
Δεν είναι ούτε μπορεί να βγει σε τίποτα καλό.
Μα σπάσε συ, καρδιά μου. Πρέπει τη γλώσσα μου να δέσω.
Χειμωνάς:
Μακάρι να γινόταν κι αυτό το σώμα μου αυτή η ύλη η στερεή
να έρρεε. Να γινόταν ατμός αέρας τίποτα
Γιατί ο Ουρανός να αποστρέφεται ...να τιμωρεί κι από πάνω
αυτόν που αυτοκτονεί; Θεέ μου. Έρημος τι έρημος
είναι αυτός ο κόσμος. Σπόροι πρησμένοι
που σπαν και πετάγονται συνέχεια νέες φύτρες
συνέχεια γεννώντας και σαπίζοντας οργιάζει
αυτή η τυφλή βλάστηση. Καμμιά χρήση του κόσμου
δεν είναι καλή. Να βουλιάξει!
Πώς πήγε. Δεν έκλεισαν ακόμα οι δυό μήνες
που πέθανε. Τόσο την αγαπούσε, που αυτός ο μέγας ο αγέρωχος
Ικέτευε τον άνεμο να μη φερθεί σκληρά στο πρόσωπό της
Γιατί πρέπει να θυμάμαι; Πώς είχε αρπαχθεί
εκείνη από πάνω του και η γενναιοδωρία του λες κι έτρεφε
Ερέθιζε την απληστία της και σ' ένα μήνα. Ούτε καν
Προδοσία, είσαι γυναίκα. Δεν είχε κλείσει μήνας
Δεν είχαν φύγει ακόμα τα χώματα από το πέλμα της
όταν στάθηκε επάνω από τον τάφο του και θρηνούσε
με την αιώνια υπόσχεση της Νιόβης προς τον πόνο
Αυτή. Θεέ μου. Που και μιά σκύλα θα ήταν ακόμα απαρηγόρητη
Έγινε γυναίκα του αδελφού του, που του έμοιαζε
όσο ένας σάτυρος με τον Υπερίωνα. Σε ένα μήνα
τον είχε κιόλας παντρευτεί. Με τα βλέφαρα
ακόμα κόκκινα κι αλμυρά από τα δάκρυά της
με τι αθώα βία! Τι παρθενικά γλύστρησε
Χώθηκε κάτω από τα σκεπάσματα της αιμομιξίας
Φθάνει. Όχι άλλο. Σώπα.
Μπελιές:
Ω, μακάρι να μπορούσε αυτή η τόσο στέρεη σάρκα
να λιώσει, να εξατμιστεί, δροσιά να γίνει. Ή να μην είχε βγάλει
το νόμο Του ο Παντοδύναμος για την αυτοκτονία. Θεέ! Θεέ!
Πόσο πληκτικά, στείρα, ταπεινά κι ανώφελα μου φαίνονται
τα πράγματα του κόσμου ετούτου! Σίχαμα είν' ο κόσμος!
Κήπος αβοτάνιστος, γεμάτος άγρια χόρτα· κήπος που χοντρόφυλλα
και πράγματα ευτελή διαφεντεύουν. Εκεί να καταντήσει!
Μόνο δυό μήνες πεθαμένος -- ούτε καν δύο! Μοναδικός βασιλιάς:
μπροστά του, αυτός, ο τωρινός, μοιάζει με σάτυρο μπροστά
στον ίδιο τον Υπερίωνα! Τόσο αγαπούσε τη μητέρα μου που,
αν μπορούσε, θ' απαγόρευε και στους ανέμους τ' ουρανού
ν' αγγίξουνε σκληρά το πρόσωπό της. Γη κι ουρανέ! Γιατί πρέπει
να τα θυμάμαι αυτά! Αχ, ναι, απάνω του κρεμότανε,
λες κι όσο έτρωγε, η όρεξή της άνοιγε παραπάνω απ' αυτά
που απομυζούσε. Κι όμως, μέσα σ' έναν μήνα -- ω, καλύτερα
να μην το σκέφτομαι! Αδυναμία, το κανονικό σου όνομα
είναι Γυναίκα! Μήνας δεν είχε κλείσει καλά καλά,
δεν είχανε γδαρθεί ακόμα τα παπούτσια που φορούσε ακολουθώντας
το λείψανο του δύστυχου πατέρα μου γεμάτη δάκρυα, σαν Νιόβη
-- Θεέ μου, και κτήνος που του λείπει η νοημοσύνη θα πενθούσε
παραπάνω! -- και παντρεύεται τον θείο μου, τον αδελφό
του πατέρα μου, που μοιάζει στον πατέρα μου όσο εγώ στον Ηρακλή!
Μέσα σε έναν κιόλας μήνα, προτού καλά καλά η αρμύρα
-- της υποκρισίας της τα δάκρυα -- τα φλογισμένα μάτια της
πάψει να κοκκινίζει, παντρεύεται! Ω κολασμένη ανυπομονησία!
Να τρέξει με τόση προθυμία στα αιμομιχτικά σεντόνια!
Καλό δεν είναι, ούτε σε καλό θα καταλήξει. Όμως, καρδιά μου,
σπάραζε, αλλά, γλώσσα μου, σταμάτα!
_______________
Παρατηρήσεις
(Ελπίζω πως είναι προφανές ότι όλες οι 'ετυμηγορίες' που ακολουθούν συνοδεύονται από ένα αυτονόητο 'κατά τη γνώμη μου', και πως είναι κατανοητό το γιατί τους, όπου φαίνονται αναιτιολόγητες.)
1-2: Ο Ρώτας έχει ένα "πώς" που κάνει τη φράση να αναρωτιέται αντί να εύχεται. Κακό το "να ξεπαγώση" του Πολυλά (απελπιστικά στέρεο είναι στο πρωτότυπο, όχι παγωμένο): σωστό το"να'λιωνε"/"να λιώσει" των Ρώτα, Κακογιάννη και Μπελιέ. Το "δροσιά" που έχουν όλοι εκτός του Χειμωνά είναι κατά λέξη αλλά παραπέμπει στο δροσίζω, ενώ το νόημα νομίζω πως είναι το "να εξατμιστεί" του Μπελιέ (ή και το "να σκορπιζόταν" του Ρώτα) - ωραίο, επομένως, το "αχνός" του Πολυλά (αλλά όχι το "άχνιζε" του Ρώτα) και το "ατμός αέρας τίποτα" του Χειμωνά (του οποίου όμως δεν δουλεύει το "να έρρεε").
3-4: Τα επίθετα που έχουν διαλέξει οι Πολυλάς, Κακογιάννης και Μπελιές ως αναφορά στο θεό είναι για μας πιο φυσιολογικά από το κατά λέξη "Αιώνιος" του Ρώτα. Μου φαίνονται πιο όμορφες οι εκδοχές των Πολυλά και Κακογιάννη, υπερβολικά πεζή του Μπελιέ. Ο Χειμωνάς στον κόσμο του...
5-6: Για το "uses" of this world, όχι ό,τι καλύτερο τα "έργα", τα "καμώματα" και τα "πράγματα" (των Πολυλά, Ρώτα και Μπελιέ, αντίστοιχα): προτιμότερη νομίζω η εκδοχή του Κακογιάννη. Ο Χειμωνάς πάλι στον κόσμο του...
7-9: Το fie είναι ηχοποιητική έκφραση αποστροφής ή απέχθειας, επομένως φάσκελα, κατάρες, σιχάματα και βουλιάγματα είναι όλα ίσως εντάξει ή ίσως συζητήσιμα. Πιο συναφές το "φτου" του Ρώτα, καταστρέφεται με το "σας". Για τον κήπο, νομίζω πως πιο κοντά στο πρωτότυπο είναι του Πολυλά και πιο ωραίο του Ρώτα, ενώ ο Χειμωνάς, βέβαια, στον κόσμο του... Για το "that it should come to this", που οικτίρει την ασέβεια προς το νεκρό βασιλιά, η υποτακτική του "εκεί/αυτού να καταντήσει" (όλων εκτός του Χειμωνά) είναι λίαν παρεξηγήσιμη ως μία ακόμα κατάρα (εγώ θα έβαζα "κοίτα τι του'μελλε" ή κάτι τέτοιο).
11-12 ("so excellent a king; that was, to this, Hyperion to a satyr"): Κακή η σύνταξη του Κακογιάννη, ενώ από τον Χειμωνά η φράση λείπει (προς το παρόν!). Ο Μπελιές ξεχειλώνει άδικα τη φράση, αλλά μόνο αυτός δεν έχει χάσει τη μαστορική τομή που υπογραμμίζει το εξαίσια βραχύ περιφρονητικό "to this". (Η δική μου εκδοχή θα ήταν κάπως έτσι: "τέτοιος άρχοντας που, με δαύτον, ήταν ίδιος ο Υπερίωνας δίπλα σε σάτυρο".)
13-14: Το "απαγορεύει" του Κακογιάννη μου φαίνεται υπερβολικό, καθώς προσδίδει στον βασιλιά θεϊκές δυνάμεις, στο αντίθετο άκρο ο Χειμωνάς, που εφευρίσκει το "ικέτευε", ρεαλιστικότερος ο Μπελιές. Άστοχο (για ανέμους και πρόσωπο) το "ν' ακουμπούν" του Κακογιάννη, πιο άστοχο το κατά λέξη "να επισκεφτούν" και το "πολύ" του Ρώτα, πετυχημένο το "να μη φερθεί σκληρά" του Χειμωνά.
16-17: Ο Χειμωνάς αυτοσχεδιάζει...
18: Frailty, oh frailty... Το (κάπως άνευρο) "αστάθεια" του Κακογιάννη και το (ουσιαστικά όχι αυθαίρετο) "προδοσία" του Χειμωνά μου φαίνονται καλύτερα από το "αδυναμία" των άλλων τριών. Το νόημα του frailty εδώ νομίζω πως είναι κατά βάση το όπου φυσάει ο άνεμος. Ανεξάρτητα από αυτό, η φυσιολογική για μας απόδοση του "thy name is woman" δεν είναι οι εκδοχές που μιμούνται τη φράση του πρωτοτύπου αλλά πολύ απλά: "είσαι γένους θηλυκού".
19-20: Μέτριο (προκειμένου περί υποδημάτων βασίλισσας) το "πριν παλιώσουν" του Κακογιάννη, καλύτερο το "πριν τριφτούν" των Πολυλά και Ρώτα, πιο έξυπνο το "δεν είχανε γδαρθεί ακόμα" του Μπελιέ. Ο Χειμωνάς ξανααυτοσχεδιάζει, αλλά αυτή τη φορά σχεδόν επιτυχώς (το ίδιο και στη συνέχεια).
24-25: Εδώ ο Χειμωνάς δεν αυτοσχεδιάζει - αλλά ίσως καλύτερα να αυτοσχεδίαζε... Για ποιό λόγο δεν ξέρω, έχει απαλείψει την αντιδιαστολή με τον Ηρακλή και έχει μεταθέσει εδώ την αντιδιαστολή με τον Υπερίωνα του 12!
26-27: Ψηφίζω Κακογιάννη και Μπελιέ. (Ρώτας: "άρμη"; για δάκρυα;)
28-29: (Ρώτας: "πάρα"; τι πάρα;) Πολύ καλή η μικροαπομάκρυνση του Πολυλά ("επικατάρατα φιλιά") - πάλι όμως η υποτακτική του "να πέση" είναι παρεξηγήσιμη ως κατάρα. Ο Χειμωνάς κράτησε τη "βιασύνη" σπίτι του και μας έφερε αντ' αυτής ένα "παρθενικά".
31: Ωραίο το "πνίγου" του Πολυλά, περίεργο το "σπάσε" του Κακογιάννη. Κάπως περίεργη και η ανασύνταξη του Μπελιέ: ο Willy είναι σαφής (το ίδιο και ο Πολυλάς).
Ο Χειμωνάς στον κόσμο του...
Αν αφήσουμε στην άκρη το φράση προς φράση ψείρισμα, μένει και μιά άλλη σχέση με το πρωτότυπο: η ανάγκη να είναι ένα κείμενο εξίσου έντονο και αποτελεσματικό για τον ηθοποιό που θα το μιλήσει. Προσπαθώντας λοιπόν να διαβάσω σαν ηθοποιός ολόκληρο το μονόλογο, προσωπικά αισθάνομαι πιο εντάξει με την εκδοχή του Μπελιέ, και κατόπιν με του Κακογιάννη, με κάποια στραβοπατήματα στον δεύτερο (σημ.: η παρατήρηση αφορά το συγκεκριμένο απόσπασμα, όχι τη μετάφρασή τους συνολικά). Η εκδοχή του Χειμωνά, αντίθετα, με οδηγεί συνέχεια προς άλλο τόνο από αυτόν του πρωτοτύπου (και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο συγκεκριμένο απόσπασμα). Του Πολυλά φαντάζομαι πως θα ήταν ικανοποιητική για τότε, αμφιβάλλω όμως αν μπορεί πια να λειτουργήσει σήμερα. Στον Ρώτα, τέλος, με ενοχλεί γενικά αυτός ο γλαφυρός υπερδημοτικισμός που, παρά την πρόθεσή του, έχει γεύση πολύ διαφορετική από αυτήν των αγγλικών του Σαίξπηρ (τουλάχιστον όπως τα έχουμε μάθει από τους σαιξπηρικούς άγγλους ηθοποιούς). Θα τολμούσα να πω ότι ο Πολυλάς είναι μιάς άλλης εποχής, αλλά έχει λεπτότερη ποιότητα: ο Ρώτας είναι απλώς ξεπερασμένος.
(Αλλά για όλα αυτά μπορεί να κάνω λάθος. Ας μας πει κάποιος ειδικότερος.)
Εν τω μεταξύ δείτε και ένα ντοκυμανταίρ του 1989, όπου παρελαύνουν πολλοί ονομαστοί - αναγκαστικά σπασμένο σε τμήματα:
πρώτο,
δεύτερο,
τρίτο,
τέταρτο,
πέμπτο,
έκτο.
24.12.07
Καλά Μπαχικά Χριστούγεννα
...και να περάσετε όλοι πολύ όμορφα.
Ακολουθεί το χορωδιακό από την πρώτη καντάτα του Ορατορίου των Χριστουγέννων του Μπαχ:
Η ποιότητα ήχου και εικόνας δεν είναι ό,τι καλύτερο — υποψιάζομαι ότι ο χρήστης κατέβασε το πρωτότυπο, έκανε επανακωδικοποίηση, πρόσθεσε ισπανικούς υπότιτλους και το ξανανέβασε — αλλά δεν πειράζει: ο Harnoncourt είναι από τους καλύτερους μαέστρους, ειδικά στην παλιά μουσική, και, επιπλέον, τραγουδάνε και παιδάκια. Εγώ, βέβαια, για το ανάλογο του Gardiner πήγαινα, αλλά δεν επιτρεπόταν η ενσωμάτωση του βίντεο. Μπορείτε, πάντως, να το δείτε εδώ.
Τέλος, πάρτε κι ένα audio: Το χορωδιακό της πέμπτης καντάτας — από το ίδιο έργο, φυσικά, και με μαέστρο τον Gardiner.
Χρόνια πολλά από την Artanis, τον Π κι εμένα.
Ακολουθεί το χορωδιακό από την πρώτη καντάτα του Ορατορίου των Χριστουγέννων του Μπαχ:
Η ποιότητα ήχου και εικόνας δεν είναι ό,τι καλύτερο — υποψιάζομαι ότι ο χρήστης κατέβασε το πρωτότυπο, έκανε επανακωδικοποίηση, πρόσθεσε ισπανικούς υπότιτλους και το ξανανέβασε — αλλά δεν πειράζει: ο Harnoncourt είναι από τους καλύτερους μαέστρους, ειδικά στην παλιά μουσική, και, επιπλέον, τραγουδάνε και παιδάκια. Εγώ, βέβαια, για το ανάλογο του Gardiner πήγαινα, αλλά δεν επιτρεπόταν η ενσωμάτωση του βίντεο. Μπορείτε, πάντως, να το δείτε εδώ.
Τέλος, πάρτε κι ένα audio: Το χορωδιακό της πέμπτης καντάτας — από το ίδιο έργο, φυσικά, και με μαέστρο τον Gardiner.
Χρόνια πολλά από την Artanis, τον Π κι εμένα.
23.12.07
Και τα κόκαλα του Μάνου ακόμα τρίζουν...
Μάλλον πρέπει να κόψω το πρωινό ζάπινγκ με τον καφέ.
Σήμερα το πρωί, στην εκπομπή του, ο Ανδρέας Μικρούτσικος είχε κάτι σαν παιδικό/εφηβικό διαγωνισμό τραγουδιού, όπου κορίτσια (αυτά τουλάχιστον είδα εγώ) 12-13 χρονών τραγουδούσαν περιπαθώς ερωτικά τραγούδια, μιμούμενα τη φωνή και το ύφος των πρωτότυπων εκτελέσεων. Ο παρουσιαστής, φυσικά, μόνο κολακείες είχε να πει, παρά τα φάλτσα που ακούστηκαν από κάποιες διαγωνιζόμενες. Ο καλεσμένος του, όμως, ο βουλευτής (πλέον) Βαΐτσης Αποστολάτος, ανέβασε τον πήχυ της κολακείας σε δυσθεώρητα ύψη, λέγοντας στον οικοδεσπότη του πως αυτό που κάνει εκεί στην εκπομπή του είναι ένα νέο ...Τρίτο Πρόγραμμα, και μάλιστα στο πνεύμα του Μάνου Χατζιδάκι!
Και τα κόκαλα του Μάνου ακόμα τρίζουν...
(Υ.Γ.: Πάω να δω Μπομπ Σφουγγαράκη, να ξελαμπικάρω...)
Σήμερα το πρωί, στην εκπομπή του, ο Ανδρέας Μικρούτσικος είχε κάτι σαν παιδικό/εφηβικό διαγωνισμό τραγουδιού, όπου κορίτσια (αυτά τουλάχιστον είδα εγώ) 12-13 χρονών τραγουδούσαν περιπαθώς ερωτικά τραγούδια, μιμούμενα τη φωνή και το ύφος των πρωτότυπων εκτελέσεων. Ο παρουσιαστής, φυσικά, μόνο κολακείες είχε να πει, παρά τα φάλτσα που ακούστηκαν από κάποιες διαγωνιζόμενες. Ο καλεσμένος του, όμως, ο βουλευτής (πλέον) Βαΐτσης Αποστολάτος, ανέβασε τον πήχυ της κολακείας σε δυσθεώρητα ύψη, λέγοντας στον οικοδεσπότη του πως αυτό που κάνει εκεί στην εκπομπή του είναι ένα νέο ...Τρίτο Πρόγραμμα, και μάλιστα στο πνεύμα του Μάνου Χατζιδάκι!
Και τα κόκαλα του Μάνου ακόμα τρίζουν...
(Υ.Γ.: Πάω να δω Μπομπ Σφουγγαράκη, να ξελαμπικάρω...)
22.12.07
Ο νικήσαντας το σταρ σύστεμ
Δεν θα ασχοληθώ, φυσικά, με τη διαμάχη ανάμεσα στον Μ.Μ. (Μεγάλο Μουσικοσυνθέτη) και τον Μ.Κ. (Μεγάλο Κωμικό), καθώς το θέμα αυτό ουδόλως με ενδιαφέρει.
Θέλω, όμως, να σταθώ σε κάτι που είπε ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης) σε μια συνέντευξή του: ότι με τα «τραγούδια» που έφτιαξε για τα «ταλέντα» της Μ.Τ. (Μεγάλης Τηλεπαρουσιάστριας) κατέλυσε (κατάργησε, νίκησε, δεν θυμάμαι πώς το είπε) το σταρ σύστεμ.
Τι είναι, όμως, αυτό το «σταρ σύστεμ», και πώς το κατέλυσε ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης);
Η έννοια «σταρ σύστεμ» ξεκίνησε από την κινηματογραφική βιομηχανία του Χόλιγουντ, και σιγά-σιγά επεκτάθηκε σε όλο το διεθνές φάσμα της βιομηχανίας του θεάματος-ακροάματος. Πρόκειται για μια μέθοδο παραγωγής «αστεριών» (καμιά σχέση με την αστρονομία…), κατά την οποία ένα τμήμα της βιομηχανίας παίρνει έναν (συνήθως) νέο, (συνήθως) ανερχόμενο και (συνήθως) ελπιδοφόρο ηθοποιό, τραγουδιστή κ.τ.λ. και τον προωθεί ασύστολα ώσπου αυτός να κάνει «επιτυχία», βγάζοντας έτσι κάμποσα χρήματα για τη βιομηχανία — και για τον εαυτό του, αν δεν κάνει τη (συνήθη) βλακεία να τα ξοδέψει όλα σε βίλες, ακριβά αυτοκίνητα και κόκα (όχι κόλα — την άλλη). Προκειμένου να το πετύχει αυτό, η βιομηχανία συχνά του αλλάζει την εμφάνιση ή το όνομα, και δημιουργεί μια «περσόνα» την οποία ο ανερχόμενος κ.τ.λ. πλασάρει σε όλα τα μέσα και, κυρίως, στις μέρες μας, στην τηλεόραση — χωρίς την οποία δεν γίνεσαι σταρ, που να χτυπιέσαι χάμω (το πολύ να φτάσεις μέχρι κριθάρ).
Τι το διαφορετικό, λοιπόν, έκανε ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης), που του δίνει το δικαίωμα να κομπάζει ότι κατέλυσε το σταρ σύστεμ; Πήρε κι αυτός (μαζί με την παμπόνηρη Μ.Τ., προφανώς) κάποιους άγνωστους στο ευρύ κοινό ανθρώπους, με την εμπειρία του (ως σαρξ εκ της σαρκός του σταρ σύστεμ) τούς έφτιαξε τραγουδάκια με στιχάκια της πλάκας και μουσικούλα που όλο και κάτι θυμίζει εκ της αλλοδαπής (παλιά μου τέχνη κόσκινο), τους έφτιαξε περσόνες (Γυναίκα-Μαραντόνα, Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι, Βας-Βας κ.τ.λ.), και τους ξαμόλησε με όχημα την τηλεόραση, όπου παίζονταν ασταμάτητα κάθε βράδυ, και όχι μόνο στην εκπομπή της Μ.Τ. (Μεγάλης Τηλεπαρουσιάστριας), και με πρόθυμο συνεργάτη τη δισκογραφική εταιρία που ανήκει στο ίδιο κανάλι που τα προωθούσε. Το αποτέλεσμα, φυσικά, ήταν η «επιτυχία».
Με άλλα λόγια, ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης) ακολούθησε την ίδια ακριβώς συνταγή που υποτίθεται πως κατέλυσε. Η μόνη διαφορά είναι ότι τα «ταλέντα» του δεν είναι τα συνήθη στερεότυπα, δηλ. νέοι, ωραίοι, σέξι κ.τ.λ. — και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο τα πλαισίωνε στις εκπομπές με καλλίπυγες, πληθωρικές και χαριτόβρυτες ημίγυμνες υπάρξεις που λικνίζονταν λάγνα (καίτοι μονότονα) στους οργιώδεις ρυθμούς, προκαλώντας τα ιλιγγιώδη ζουμαρίσματα των καμεραμανάδων και τις έντονες (καίτοι ακούσιες) σωματικές αντιδράσεις των τηλεθεατών.
(Προσοχή! Ακολουθεί εικασία:)
Εικάζω πως ο Μ.Μ., επειδή θεωρεί εαυτόν Μεγάλο Μουσικοσυνθέτη, νομίζει πως αυτά τα τραγουδάκια της πλάκας είναι πολύ κατώτερα του μεγάλου ταλέντου του, και γι’ αυτό δηλώνει πως τα έκανε για πλάκα, προκειμένου να καταλύσει το σταρ σύστεμ (το ξανάπαμε…). Η πραγματικότητα, όμως, έχει την τάση να εκδικείται (κι αυτό το ξανάπαμε, αλλά παλιότερα): η αλήθεια είναι πως αυτά τα τραγουδάκια δεν διαφέρουν σε τίποτε, σχεδόν, από τα πάμπολλα «χιτάκια» (και μη) αναλόγου πχιότητος με τα οποία μας έχει φλομώσει κατά καιρούς ο Μ.Μ....
Αν σας τα πάρει κανείς δώρο για τις γιορτές. εκδικηθείτε τον: κάντε του δώρο τα χριστουγεννιάτικα της Έφης Θώδη...
Θέλω, όμως, να σταθώ σε κάτι που είπε ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης) σε μια συνέντευξή του: ότι με τα «τραγούδια» που έφτιαξε για τα «ταλέντα» της Μ.Τ. (Μεγάλης Τηλεπαρουσιάστριας) κατέλυσε (κατάργησε, νίκησε, δεν θυμάμαι πώς το είπε) το σταρ σύστεμ.
Τι είναι, όμως, αυτό το «σταρ σύστεμ», και πώς το κατέλυσε ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης);
Η έννοια «σταρ σύστεμ» ξεκίνησε από την κινηματογραφική βιομηχανία του Χόλιγουντ, και σιγά-σιγά επεκτάθηκε σε όλο το διεθνές φάσμα της βιομηχανίας του θεάματος-ακροάματος. Πρόκειται για μια μέθοδο παραγωγής «αστεριών» (καμιά σχέση με την αστρονομία…), κατά την οποία ένα τμήμα της βιομηχανίας παίρνει έναν (συνήθως) νέο, (συνήθως) ανερχόμενο και (συνήθως) ελπιδοφόρο ηθοποιό, τραγουδιστή κ.τ.λ. και τον προωθεί ασύστολα ώσπου αυτός να κάνει «επιτυχία», βγάζοντας έτσι κάμποσα χρήματα για τη βιομηχανία — και για τον εαυτό του, αν δεν κάνει τη (συνήθη) βλακεία να τα ξοδέψει όλα σε βίλες, ακριβά αυτοκίνητα και κόκα (όχι κόλα — την άλλη). Προκειμένου να το πετύχει αυτό, η βιομηχανία συχνά του αλλάζει την εμφάνιση ή το όνομα, και δημιουργεί μια «περσόνα» την οποία ο ανερχόμενος κ.τ.λ. πλασάρει σε όλα τα μέσα και, κυρίως, στις μέρες μας, στην τηλεόραση — χωρίς την οποία δεν γίνεσαι σταρ, που να χτυπιέσαι χάμω (το πολύ να φτάσεις μέχρι κριθάρ).
Τι το διαφορετικό, λοιπόν, έκανε ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης), που του δίνει το δικαίωμα να κομπάζει ότι κατέλυσε το σταρ σύστεμ; Πήρε κι αυτός (μαζί με την παμπόνηρη Μ.Τ., προφανώς) κάποιους άγνωστους στο ευρύ κοινό ανθρώπους, με την εμπειρία του (ως σαρξ εκ της σαρκός του σταρ σύστεμ) τούς έφτιαξε τραγουδάκια με στιχάκια της πλάκας και μουσικούλα που όλο και κάτι θυμίζει εκ της αλλοδαπής (παλιά μου τέχνη κόσκινο), τους έφτιαξε περσόνες (Γυναίκα-Μαραντόνα, Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι, Βας-Βας κ.τ.λ.), και τους ξαμόλησε με όχημα την τηλεόραση, όπου παίζονταν ασταμάτητα κάθε βράδυ, και όχι μόνο στην εκπομπή της Μ.Τ. (Μεγάλης Τηλεπαρουσιάστριας), και με πρόθυμο συνεργάτη τη δισκογραφική εταιρία που ανήκει στο ίδιο κανάλι που τα προωθούσε. Το αποτέλεσμα, φυσικά, ήταν η «επιτυχία».
Με άλλα λόγια, ο Μ.Μ. (Μεγάλος Μουσικοσυνθέτης) ακολούθησε την ίδια ακριβώς συνταγή που υποτίθεται πως κατέλυσε. Η μόνη διαφορά είναι ότι τα «ταλέντα» του δεν είναι τα συνήθη στερεότυπα, δηλ. νέοι, ωραίοι, σέξι κ.τ.λ. — και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο τα πλαισίωνε στις εκπομπές με καλλίπυγες, πληθωρικές και χαριτόβρυτες ημίγυμνες υπάρξεις που λικνίζονταν λάγνα (καίτοι μονότονα) στους οργιώδεις ρυθμούς, προκαλώντας τα ιλιγγιώδη ζουμαρίσματα των καμεραμανάδων και τις έντονες (καίτοι ακούσιες) σωματικές αντιδράσεις των τηλεθεατών.
(Προσοχή! Ακολουθεί εικασία:)
Εικάζω πως ο Μ.Μ., επειδή θεωρεί εαυτόν Μεγάλο Μουσικοσυνθέτη, νομίζει πως αυτά τα τραγουδάκια της πλάκας είναι πολύ κατώτερα του μεγάλου ταλέντου του, και γι’ αυτό δηλώνει πως τα έκανε για πλάκα, προκειμένου να καταλύσει το σταρ σύστεμ (το ξανάπαμε…). Η πραγματικότητα, όμως, έχει την τάση να εκδικείται (κι αυτό το ξανάπαμε, αλλά παλιότερα): η αλήθεια είναι πως αυτά τα τραγουδάκια δεν διαφέρουν σε τίποτε, σχεδόν, από τα πάμπολλα «χιτάκια» (και μη) αναλόγου πχιότητος με τα οποία μας έχει φλομώσει κατά καιρούς ο Μ.Μ....
Αν σας τα πάρει κανείς δώρο για τις γιορτές. εκδικηθείτε τον: κάντε του δώρο τα χριστουγεννιάτικα της Έφης Θώδη...
19.12.07
(Δ΄ Ι. Π. Μ.) 1. the hours rise up putting off stars and it is
Ξεκινάμε την Δ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης με το πρώτο ποίημα του E.E. Cummings, από τη συλλογή Tulips & Chimneys, του 1923.
Καλή ανάγνωση.
the hours rise up putting off stars and it is
dawn
into the street of the sky light walks scattering poems
on earth a candle is
extinguished the city
wakes
with a song upon her
mouth having death in her eyes
and it is dawn
the world
goes forth to murder dreams....
i see in the street where strong
men are digging bread
and i see the brutal faces of
people contented hideous hopeless cruel happy
and it is day,
in the mirror
i see a frail
man
dreaming
dreams
dreams in the mirror
and it
is dusk on earth
a candle is lighted
and it is dark.
the people are in their houses
the frail man is in his bed
the city
sleeps with death upon her mouth having a song in her eye
the hours descend,
putting on stars....
in the street of the sky night walks scattering poems
_________________________
οι ώρες ανατέλλουν σβήνοντας τ’ άστρα και είναι
χάραμα
στην ατραπό του ουρανού το φως προχωρά σκορπώντας ποιήματα
στη γη ένα κερί
σβήνει η πόλη
ξυπνά
μ’ ένα τραγούδι στο
στόμα και θάνατο στα μάτια
και είναι χάραμα
ο κόσμος
ξεκινά να σκοτώνει τα όνειρα…
βλέπω στο δρόμο άντρες
δυνατούς να βγάζουν το ψωμί
και βλέπω πρόσωπα σκαιά
ανθρώπων ικανοποιημένων ειδεχθών απέλπιδων βάναυσων ολβίων
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν εύθραυστο
άντρα
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και είναι
σούρουπο στη γη
ένα κερί ανάβει
κι είναι σκοτάδι.
ο κόσμος είναι στα σπίτια του
ο εύθραυστος άντρας στο κρεβάτι
η πόλη
κοιμάται με το θάνατο στο στόμα κι ένα τραγούδι στα μάτια
οι ώρες δύουν,
ανάβοντας τ’ άστρα…
στην ατραπό του ουρανού η νύχτα προχωρά σκορπώντας ποιήματα
Μετάφραση: synas
_________________________
οι ώρες ανατέλλουν σβήνοντας τ’ άστρα και είναι
πρωί
στο δρόμο του ουρανού το φως προχωρά σκεδάζοντας ποιήματα
στη γη σβήνει
ενα κερί η πόλη
ξυπνά
μ’ ένα τραγούδι
στο στόμα και με το θάνατο στα μάτια
και είναι πρωί
ο κόσμος προχωρά
σκοτώνοντας τα όνειρα
βλέπω στον δρόμο δυνατούς
άντρες να σκάβουν για ψωμί
και τα βάρβαρα πρόσωπα των
ανθρώπων ευχαριστημένα απαίσια απελπισμένα σκληρά ευτυχισμένα
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν αδύναμο
άντρα
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα του καθρέφτη
και είναι
σούρουπο στην γη
ένα κερί ανάβει
και είναι σκοτεινά.
οι άνθρωποι είναι στα σπίτια τους
ο αδύναμος άντρας στο κρεβάτι του
η πόλη
κοιμάται με έναν θάνατο στο στόμα και ένα τραγούδι στα μάτια
οι ώρες δύουν
ανάβοντας τ΄άστρα....
στο δρόμο του ουρανού η νύχτα προχωρά σκεδάζοντας ποιήματα
Μετάφραση: basileios
_________________________
οι ώρες προχωρούν και σβήνουν τ' άστρα και
ξημερώνει
στο δρόμο τ' ουρανού το φως σκορπίζει ποιήματα
στη γη σβήνει ένα
κερί ξυπνά
η πόλη
έχοντας ένα τραγούδι στα χείλη
και το θάνατο στα μάτια
και ξημερώνει
ο κόσμος προχωρά
σε δολοφονίες ονείρων
κοιτώ το δρόμο όπου άντρες
δυνατοί σκάβουν ψωμί
βλέπω στυγνά τα πρόσωπα
των ανθρώπων ευχαριστημένα αποκρουστικά απεγνωσμένα σκληρά ευτυχισμένα
και ήρθε η μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν άντρα
ασθενικό
ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και ήρθε το
σούρουπο στη γη
ανάβει ένα κερί
κι είναι σκοτάδι.
οι άνθρωποι στα σπίτια τους
ο ασθενικός άντρας στο κρεβάτι
η πόλη
κοιμάται με το θάνατο στα χείλη κι ένα τραγούδι στα μάτια
οι ώρες προχωρούν,
ανάβοντας τ' αστέρια
στο δρόμο τ' ουρανού η νύχτα σκορπίζει ποιήματα
Μετάφραση: Mauve All
_________________________
οι ώρες ξυπνούν παραμερίζοντας τα αστέρια και είναι
χάραμα
στο δρόμο του ουρανού το φως περπατεί σκορπίζοντας ποιήματα
στη γη ένα κερί
σβήνει η πόλη
ξυπνάει
με ένα τραγούδι στα
χείλη της έχοντας το θάνατο στα μάτια της
και είναι χάραμα
ο κόσμος
ξεκινά να σκοτώνει τα όνειρα…
βλέπω στο δρόμο όπου δυνατοί
άντρες σκάβουν (για το) ψωμί
και βλέπω τα άγρια πρόσωπα των
ανθρώπων ικανοποιημένα φοβερά ανέλπιδα βάναυσα χαρούμενα
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω ένα εύθραυστο
άνδρα
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και είναι
σούρουπο στη γη
ένα κερί ανάβει
και είναι σκοτάδι.
οι άνθρωποι είναι στα σπίτια τους
ο εύθραυστος άνδρας στο κρεββάτι του
η πόλη
κοιμάται με το θάνατο στα χείλη της έχοντας ένα τραγούδι στο μάτι της
οι ώρες κατηφορίζουν,
βάζοντας αστέρια…
στο δρόμο του ουρανού η νύχτα περπατεί σκορπίζοντας ποιήματα
Μετάφραση: An-Lu
_________________________
βγαίνουν οι ώρες σβήνοντας αστέρια και είναι
αυγή
στο δρόμο του ουρανού βαδίζει το φως σκορπίζοντας ποιήματα
στη γη σβήνει ένα
κερί ξυπνάει
η πόλη
μ' ένα τραγούδι στα
χείλια στα μάτια της ο θάνατος
και είναι αυγή
ο κόσμος
βάζει μπρος να σφάξει όνειρα....
βλέπω στο δρόμο που άντρες
γεροί σκάβουν βγάζουν ψωμί
και βλέπω τα βάναυσα τα πρόσωπα ανθρώπων
ικανοποιημένων απαίσιων απελπισμένων άσπλαχνων ευτυχισμένων
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν
άντρα λεπτό
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και
είναι σούρουπο στη γη
ανάβει ένα κερί
και είναι βράδυ.
στα σπίτια τους οι άνθρωποι
στο κρεβάτι του ο λεπτός ο άντρας
κοιμάται η πόλη
με το θάνατο στα χείλια στα μάτια της ένα τραγούδι
πέφτουν οι ώρες,
ανάβοντας αστέρια....
στο δρόμο του ουρανού βαδίζει η νύχτα σκορπίζοντας ποιήματα
Μετάφραση: Π
_________________________
UPDATE 21/12/07:
ξυπνησαν οι ωρες σβηνουν τα αστερια και ειναι
αυγη
στο δρομο του ουρανου κατηφοριζει το φως σκορπιζοντας ποιηματα
στη γη ενα κερι
σβηνει η πολη
σηκωνεται μ ενα τραγουδι
στα χειλια εχοντας το θανατο στα ματια
και ειναι αυγη
ο κοσμος
τρεχει να σφαξει ονειρα
βλεπω στο δρομο ρωμαλεους αντρες που σκαβουν βγαζουν ψωμι
και βλεπω τα σκληρα τα προσωπα ανθρωπων
ικανοποιημενων ασχημων απελπισμενων ασπλαχνων
ευτυχισμενων
και ειναι μερα
βλεπω στον καθρεφτη
εναν αντρα ευαλωτο
να ονειρευεται
ονειρα στον καθρεφτη
ονειρα...
και ειναι σουρουπο στη γη
αναβει ενα κερι
και ειναι βραδυ
Οι ανθρωποι στα σπιτια τους
ο ευαλωτος αντρας στο κρεβατι του
η πολη κοιμαται με το θανατο στα χειλια
και στα ματια της ενα τραγουδι
φεύγουν οι ωρες σβηνουν τα αστερια
στο δρομο του ουρανου ανηφοριζει η νυχτα σκορπιζοντας ποιηματα
Μετάφραση: χριστινα
Καλή ανάγνωση.
the hours rise up putting off stars and it is
dawn
into the street of the sky light walks scattering poems
on earth a candle is
extinguished the city
wakes
with a song upon her
mouth having death in her eyes
and it is dawn
the world
goes forth to murder dreams....
i see in the street where strong
men are digging bread
and i see the brutal faces of
people contented hideous hopeless cruel happy
and it is day,
in the mirror
i see a frail
man
dreaming
dreams
dreams in the mirror
and it
is dusk on earth
a candle is lighted
and it is dark.
the people are in their houses
the frail man is in his bed
the city
sleeps with death upon her mouth having a song in her eye
the hours descend,
putting on stars....
in the street of the sky night walks scattering poems
_________________________
οι ώρες ανατέλλουν σβήνοντας τ’ άστρα και είναι
χάραμα
στην ατραπό του ουρανού το φως προχωρά σκορπώντας ποιήματα
στη γη ένα κερί
σβήνει η πόλη
ξυπνά
μ’ ένα τραγούδι στο
στόμα και θάνατο στα μάτια
και είναι χάραμα
ο κόσμος
ξεκινά να σκοτώνει τα όνειρα…
βλέπω στο δρόμο άντρες
δυνατούς να βγάζουν το ψωμί
και βλέπω πρόσωπα σκαιά
ανθρώπων ικανοποιημένων ειδεχθών απέλπιδων βάναυσων ολβίων
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν εύθραυστο
άντρα
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και είναι
σούρουπο στη γη
ένα κερί ανάβει
κι είναι σκοτάδι.
ο κόσμος είναι στα σπίτια του
ο εύθραυστος άντρας στο κρεβάτι
η πόλη
κοιμάται με το θάνατο στο στόμα κι ένα τραγούδι στα μάτια
οι ώρες δύουν,
ανάβοντας τ’ άστρα…
στην ατραπό του ουρανού η νύχτα προχωρά σκορπώντας ποιήματα
Μετάφραση: synas
_________________________
οι ώρες ανατέλλουν σβήνοντας τ’ άστρα και είναι
πρωί
στο δρόμο του ουρανού το φως προχωρά σκεδάζοντας ποιήματα
στη γη σβήνει
ενα κερί η πόλη
ξυπνά
μ’ ένα τραγούδι
στο στόμα και με το θάνατο στα μάτια
και είναι πρωί
ο κόσμος προχωρά
σκοτώνοντας τα όνειρα
βλέπω στον δρόμο δυνατούς
άντρες να σκάβουν για ψωμί
και τα βάρβαρα πρόσωπα των
ανθρώπων ευχαριστημένα απαίσια απελπισμένα σκληρά ευτυχισμένα
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν αδύναμο
άντρα
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα του καθρέφτη
και είναι
σούρουπο στην γη
ένα κερί ανάβει
και είναι σκοτεινά.
οι άνθρωποι είναι στα σπίτια τους
ο αδύναμος άντρας στο κρεβάτι του
η πόλη
κοιμάται με έναν θάνατο στο στόμα και ένα τραγούδι στα μάτια
οι ώρες δύουν
ανάβοντας τ΄άστρα....
στο δρόμο του ουρανού η νύχτα προχωρά σκεδάζοντας ποιήματα
Μετάφραση: basileios
_________________________
οι ώρες προχωρούν και σβήνουν τ' άστρα και
ξημερώνει
στο δρόμο τ' ουρανού το φως σκορπίζει ποιήματα
στη γη σβήνει ένα
κερί ξυπνά
η πόλη
έχοντας ένα τραγούδι στα χείλη
και το θάνατο στα μάτια
και ξημερώνει
ο κόσμος προχωρά
σε δολοφονίες ονείρων
κοιτώ το δρόμο όπου άντρες
δυνατοί σκάβουν ψωμί
βλέπω στυγνά τα πρόσωπα
των ανθρώπων ευχαριστημένα αποκρουστικά απεγνωσμένα σκληρά ευτυχισμένα
και ήρθε η μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν άντρα
ασθενικό
ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και ήρθε το
σούρουπο στη γη
ανάβει ένα κερί
κι είναι σκοτάδι.
οι άνθρωποι στα σπίτια τους
ο ασθενικός άντρας στο κρεβάτι
η πόλη
κοιμάται με το θάνατο στα χείλη κι ένα τραγούδι στα μάτια
οι ώρες προχωρούν,
ανάβοντας τ' αστέρια
στο δρόμο τ' ουρανού η νύχτα σκορπίζει ποιήματα
Μετάφραση: Mauve All
_________________________
οι ώρες ξυπνούν παραμερίζοντας τα αστέρια και είναι
χάραμα
στο δρόμο του ουρανού το φως περπατεί σκορπίζοντας ποιήματα
στη γη ένα κερί
σβήνει η πόλη
ξυπνάει
με ένα τραγούδι στα
χείλη της έχοντας το θάνατο στα μάτια της
και είναι χάραμα
ο κόσμος
ξεκινά να σκοτώνει τα όνειρα…
βλέπω στο δρόμο όπου δυνατοί
άντρες σκάβουν (για το) ψωμί
και βλέπω τα άγρια πρόσωπα των
ανθρώπων ικανοποιημένα φοβερά ανέλπιδα βάναυσα χαρούμενα
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω ένα εύθραυστο
άνδρα
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και είναι
σούρουπο στη γη
ένα κερί ανάβει
και είναι σκοτάδι.
οι άνθρωποι είναι στα σπίτια τους
ο εύθραυστος άνδρας στο κρεββάτι του
η πόλη
κοιμάται με το θάνατο στα χείλη της έχοντας ένα τραγούδι στο μάτι της
οι ώρες κατηφορίζουν,
βάζοντας αστέρια…
στο δρόμο του ουρανού η νύχτα περπατεί σκορπίζοντας ποιήματα
Μετάφραση: An-Lu
_________________________
βγαίνουν οι ώρες σβήνοντας αστέρια και είναι
αυγή
στο δρόμο του ουρανού βαδίζει το φως σκορπίζοντας ποιήματα
στη γη σβήνει ένα
κερί ξυπνάει
η πόλη
μ' ένα τραγούδι στα
χείλια στα μάτια της ο θάνατος
και είναι αυγή
ο κόσμος
βάζει μπρος να σφάξει όνειρα....
βλέπω στο δρόμο που άντρες
γεροί σκάβουν βγάζουν ψωμί
και βλέπω τα βάναυσα τα πρόσωπα ανθρώπων
ικανοποιημένων απαίσιων απελπισμένων άσπλαχνων ευτυχισμένων
και είναι μέρα,
στον καθρέφτη
βλέπω έναν
άντρα λεπτό
να ονειρεύεται
όνειρα
όνειρα στον καθρέφτη
και
είναι σούρουπο στη γη
ανάβει ένα κερί
και είναι βράδυ.
στα σπίτια τους οι άνθρωποι
στο κρεβάτι του ο λεπτός ο άντρας
κοιμάται η πόλη
με το θάνατο στα χείλια στα μάτια της ένα τραγούδι
πέφτουν οι ώρες,
ανάβοντας αστέρια....
στο δρόμο του ουρανού βαδίζει η νύχτα σκορπίζοντας ποιήματα
Μετάφραση: Π
_________________________
UPDATE 21/12/07:
ξυπνησαν οι ωρες σβηνουν τα αστερια και ειναι
αυγη
στο δρομο του ουρανου κατηφοριζει το φως σκορπιζοντας ποιηματα
στη γη ενα κερι
σβηνει η πολη
σηκωνεται μ ενα τραγουδι
στα χειλια εχοντας το θανατο στα ματια
και ειναι αυγη
ο κοσμος
τρεχει να σφαξει ονειρα
βλεπω στο δρομο ρωμαλεους αντρες που σκαβουν βγαζουν ψωμι
και βλεπω τα σκληρα τα προσωπα ανθρωπων
ικανοποιημενων ασχημων απελπισμενων ασπλαχνων
ευτυχισμενων
και ειναι μερα
βλεπω στον καθρεφτη
εναν αντρα ευαλωτο
να ονειρευεται
ονειρα στον καθρεφτη
ονειρα...
και ειναι σουρουπο στη γη
αναβει ενα κερι
και ειναι βραδυ
Οι ανθρωποι στα σπιτια τους
ο ευαλωτος αντρας στο κρεβατι του
η πολη κοιμαται με το θανατο στα χειλια
και στα ματια της ενα τραγουδι
φεύγουν οι ωρες σβηνουν τα αστερια
στο δρομο του ουρανου ανηφοριζει η νυχτα σκορπιζοντας ποιηματα
Μετάφραση: χριστινα
17.12.07
Κάποιες μέρες, είναι καλύτερα να μη σηκώνεσαι απ' το κρεβάτι...
...γιατί όλα πάνε στραβά.
Σήμερα ξεκίνησα με τη μοτοσικλέτα για να σηκώσω χρήματα από την Εμπορική και να πληρώσω διάφορα χρέη και λογαριασμούς. Η Εμπορική, όμως, είχε άλλη γνώμη, καθώς κανένα από τα πέντε (5) ΑΤΜ που επισκέφτηκα (βρίζοντας ασταμάτητα) δεν ήθελε να δώσει χρήματα. Όχι ειδικά σ' εμένα — σε κανέναν. Το αποτέλεσμα ήταν να φάω όλο το πρωί (και κάμποσο ψιλόβροχο) άδικα, και μάλιστα διακινδυνεύοντας τη σωματική μου ακεραιότητα καθώς προσπαθούσα να ελιχθώ ανάμεσα σε εντελώς άσχετους και εξαιρετικά επικίνδυνους οδηγούς (άντρες και γυναίκες, αν θέλετε να ξέρετε) που όχι μόνο δεν ήταν σε θέση να κουμαντάρουν τα (συχνά τεράστια) οχήματά τους, αλλά (κυρίως) συμπεριφέρονταν με επιδεικτική αδιαφορία προς όλους τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου — και οδηγούς και πεζούς.
Αλλά τέρμα η γκρίνια.
Σας υπενθυμίζω πως μέσα στην εβδομάδα θα αναρτηθούν οι μεταφράσεις του πρώτου ποιήματος του Cummings για την Δ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης. Το δεύτερο θα το βάλουμε στις αρχές Ιανουαρίου.
Σήμερα ξεκίνησα με τη μοτοσικλέτα για να σηκώσω χρήματα από την Εμπορική και να πληρώσω διάφορα χρέη και λογαριασμούς. Η Εμπορική, όμως, είχε άλλη γνώμη, καθώς κανένα από τα πέντε (5) ΑΤΜ που επισκέφτηκα (βρίζοντας ασταμάτητα) δεν ήθελε να δώσει χρήματα. Όχι ειδικά σ' εμένα — σε κανέναν. Το αποτέλεσμα ήταν να φάω όλο το πρωί (και κάμποσο ψιλόβροχο) άδικα, και μάλιστα διακινδυνεύοντας τη σωματική μου ακεραιότητα καθώς προσπαθούσα να ελιχθώ ανάμεσα σε εντελώς άσχετους και εξαιρετικά επικίνδυνους οδηγούς (άντρες και γυναίκες, αν θέλετε να ξέρετε) που όχι μόνο δεν ήταν σε θέση να κουμαντάρουν τα (συχνά τεράστια) οχήματά τους, αλλά (κυρίως) συμπεριφέρονταν με επιδεικτική αδιαφορία προς όλους τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου — και οδηγούς και πεζούς.
Αλλά τέρμα η γκρίνια.
Σας υπενθυμίζω πως μέσα στην εβδομάδα θα αναρτηθούν οι μεταφράσεις του πρώτου ποιήματος του Cummings για την Δ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης. Το δεύτερο θα το βάλουμε στις αρχές Ιανουαρίου.
14.12.07
432 και σήμερα...
Ούτε στρατιωτική θητεία να ήταν.
Ο τηλεπροφήτης πήρε κι άλλη αναβολή στη δίκη εναντίον του (101% αθώου, τα είπαμε...) Τσιπρόπουλου. Η νέα ημερομηνία είναι η 18η Φεβρουαρίου του σωτηρίου έτους 2009. (!!!)
Σιγά-σιγά, όπως το πάει με τις αναβολές, πρώτα θα έρθει η 6η Ελληνική Κοσμοκρατορία (Πάσχα του 2024, για όσους έχουν αυτόν τον άτιμο τον Αϊζενχάουερ), και μετά θα γίνει η δίκη.
Και στο μεταξύ όλα θα συνεχίζουν, ίδια κι απαράλλαχτα: ο τηλεπροφήτης θα σολάρει στις τηλεοπτικές του φαντασιοκοπίες, η κυβέρνηση θα προσπαθεί να μας πάρει τα σώβρακα κι εμείς θα τα βαστάμε με τα δόντια, η μπλογκόσφαιρα θα γεμίζει φρούτα και λουλούδια, κι η δουλειά θα μας έχει μονίμως πιασμένους σφιχτά απ' το λαιμό.
Άντε, καλό κουράγιο...
Υ.Γ.: Πολλοί τα έγραψαν -- εγώ ενημερώθηκα από τον Jim Hellas, που κάνει και μερικές σκέψεις για τους λόγους της αναβολής.
Ο τηλεπροφήτης πήρε κι άλλη αναβολή στη δίκη εναντίον του (101% αθώου, τα είπαμε...) Τσιπρόπουλου. Η νέα ημερομηνία είναι η 18η Φεβρουαρίου του σωτηρίου έτους 2009. (!!!)
Σιγά-σιγά, όπως το πάει με τις αναβολές, πρώτα θα έρθει η 6η Ελληνική Κοσμοκρατορία (Πάσχα του 2024, για όσους έχουν αυτόν τον άτιμο τον Αϊζενχάουερ), και μετά θα γίνει η δίκη.
Και στο μεταξύ όλα θα συνεχίζουν, ίδια κι απαράλλαχτα: ο τηλεπροφήτης θα σολάρει στις τηλεοπτικές του φαντασιοκοπίες, η κυβέρνηση θα προσπαθεί να μας πάρει τα σώβρακα κι εμείς θα τα βαστάμε με τα δόντια, η μπλογκόσφαιρα θα γεμίζει φρούτα και λουλούδια, κι η δουλειά θα μας έχει μονίμως πιασμένους σφιχτά απ' το λαιμό.
Άντε, καλό κουράγιο...
Υ.Γ.: Πολλοί τα έγραψαν -- εγώ ενημερώθηκα από τον Jim Hellas, που κάνει και μερικές σκέψεις για τους λόγους της αναβολής.
13.12.07
11.12.07
They like being Greek...
...(ή, "Some features of Greek mentality")
[Γράφει ο Π]
Προωθήσεων συνέχεια... Χτες έλαβα αυτό:
_____________________
WE LIKE BEING GREEK:
Because we have a small, poor country full of people with big hearts.
Because we never visit others empty handed.
Because there is no way to explain to foreigners what is "kapsoura" (burning desire for someone).
Because in Greece family is still something valuable.
Because we always make it, albeit in the last moment.
Because we were slaves for 400 years yet never bring that up as an excuse for our current state.
Because we are everywhere around the planet.
Because "filotimo" (friend of honour, helping someone because it is a shame not to) does not exist in any other language.
Because whenever foreigners cannot find a word, they use one of ours.
Because we spend our bad and low times with our friends and family, not with shrinks.
Because Socrates, Plato and Aristotle were Greek.
Because we invented theatre.
Because we gave birth to Democracy.
Because we discovered logic.
Because we jumpstarted science.
Because we are proud of our culture, not of our wars.
Because when we were building the Parthenon, the others were still sleeping on trees
Because we gave the light to all these leaders who are "striving" for peace by making wars.
Because we have a distinction between Eros (falling in love) and Agapi (innocent love), while we feel both of them passionately.
Because Eros was a Greek God.
Because we gave the oath "freedom or death".
Because when others used to be clothed with wolf skin we were weaving see-through linen.
Because "Greeks do not fight as heroes, heroes fight like Greeks" (Winston Churchill,1941).
Because we gave our ancient alphabet to the Romans & our medieval alphabet to the Slavs.
Because we are not ashamed to cry.
Because we dance when we are sad.
Because we work to live and do not live to work.
Because 97% of the stars' names are Greek.
Because when you shout "brother or cousin " in the streets everyone turns around.
Because the inside of all our churches are not dark but full of light.
Because our parents do not forget that we exist when we reach 18.
Because we confront every difficulty with humor.
Because the Olympic games were born in Greece.
Because, with our (Olympic) light, we unite the world and pass the message of peace.
Because our sky is blue, not grey.
Because 40% of Oxford dictionary is made up with Greek words.
Because we know what "Kefi" (propensity to fun) means.
Some other features of Greek mentality:
FRIENDS: Never ask for food
GREEK FRIENDS: Are the reason you have no food.
FRIENDS: Will say "hello"
GREEK FRIENDS: Will give you a big hug and a kiss.
FRIENDS: Call your parents Mr. and Mrs.
GREEK FRIENDS: Call your parents Theo and Thea
FRIENDS: Have never seen you cry.
GREEK FRIENDS: Cry with you.
FRIENDS: Will eat at your dinner table and leave
GREEK FRIENDS: Will spend hours there, talking, laughing and just being together
FRIENDS: Borrow your stuff for a few days then give it back.
GREEK FRIENDS: Keep your stuff so long they forget it's yours
FRIENDS: know a few things about you.
GREEK FRIENDS: Could write a book with direct quotes from you.
FRIENDS: Will leave you behind if that's what the crowd is doing.
GREEK FRIENDS: Will kick the whole crowds' ass that left you.
FRIENDS: Would knock on your door.
GREEK FRIENDS: Walk right in and say, "I'm home!"
FRIENDS: Are for a while.
GREEK FRIENDS: Are for life.
FRIENDS: Will ignore this.
GREEK FRIENDS: Will forward this.
_____________________
[...And non-friends will tell you to take your petty complacency and shove it up where it belongs...]
Μερικαί αυθόρμηται σκέψεις:
Because we always make it, albeit in the last moment.
Μα αυτό ακριβώς είναι το κακό: ότι όλα τα αφήνουμε για την τελευταία στιγμή.
Because we confront every difficulty with humor.
Ή με το δε βαριέσαι, ή με το άι σιχτίρ, ή με το στα αυτά μου, ή με το σιγά που θα σώσω εγώ τον κόσμο...
Because the inside of all our churches are not dark but full of light.
Κυριολεκτικά, ίσως. Μεταφορικά όμως;
Because we are everywhere around the planet.
"Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει" (Σεφέρης)
Because we have a distinction between Eros (falling in love) and Agapi (innocent love), while we feel both of them passionately.
Ε και; Όσοι ασχολούμαστε έστω και λίγο με τη μετάφραση έχουμε πολύ σαφή, ενίοτε και οδυνηρή, την επίγνωση ότι και οι άλλες γλώσσες έχουν διακρίσεις που η δική μας δεν έχει.
Because there is no way to explain to foreigners what is "kapsoura" (burning desire for someone).
Μπα; Το "burning desire for someone" δεν είναι εξήγηση; "Having the hots" είναι το -καθόλου συμπτωματικά- ακριβές αγγλικό αντίστοιχο. ("The hots, Slang: intense sexual desire or attraction", λέει το λεξικό.)
Because 40% of Oxford dictionary is made up with Greek words.
Όπως και το 40% του ελληνικού λεξικού είναι λέξεις ιταλικές, τουρκικές και σλαβικές.
Because we are proud of our culture, not of our wars.
Σοβαρά; Τα σχολικά μαθήματα Ιστορίας άλλα έλεγαν...
Because Eros was a Greek God.
Το ίδιο και ο Άρης - όθεν ξαναβλέπε προηγούμενο.
Because when you shout "brother or cousin " in the streets everyone turns around.
Το ίδιο και αν φωνάξεις "ρε μαλάκα" ή "πρόεδρε".
Because our parents do not forget that we exist when we reach 18.
Για την ακρίβεια συνεχίζουν να μας θεωρούν παιδιά ακόμα και μετά τα 38, με αποτέλεσμα την τυπική ποικιλία ελληνικού 'ενήλικα'.
Because we have a small, poor country full of people with big hearts.
Όπως του βαριεστημένου δημόσιου υπάλληλου, του εκβιαστή εφοριακού, του ασυνείδητου γιατρού, του σαδιστή αστυνομικού, του έμπορου που θα σου πουλήσει σκάρτο πράγμα, του τεχνίτη που θα σου κάνει σκάρτη δουλειά, του οδηγού που θα σε βρίσει αν κάνεις ένα λάθος στο τιμόνι ή θα σε αφήσει αβοήθητο στο δρόμο, του συναδέλφου που θα σε μαχαιρώσει πισώπλατα, του γνωστού που δεν σε χωνεύει αν ψηφίζεις άλλο κόμμα - και όλων των άλλων μεγαλόκαρδων νεοελλήνων...
Because, with our (Olympic) light, we unite the world and pass the message of peace.
Μήνυμα σαν κι αυτό: "365 μέρες το χρόνο το αληθινό πνεύμα των αγώνων προβάλλεται από τις εταιρείες-σπόνσορες σε όλον τον κόσμο. Γιατί οι αθλητές μας δεν θα είχαν να τρέξουν, να πηδήξουν, να κολυμπήσουν, αν δεν είχαν να τραφούν, να φιλοξενηθούν και να προπονηθούν. Γι'αυτό εμείς -και όποιος αγαπά τους Aγώνες- οφείλουμε προς αυτές την πιο βαθειά μας ευγνωμοσύνη." (Z. Pογκ, πρόεδρος ΔOE, Ολ. Αγώνες Αθήνας)
Because "Greeks do not fight as heroes, heroes fight like Greeks" (Winston Churchill,1941).
"Aπό σχολικά βιβλία διάβαζα μετά μανίας ελληνική ιστορία και είχα σοβαρές αντιρρήσεις για την άποψη του πατέρα μου. Mα, του λέω, εδώ πέρα λέει πως όλα στην Eλλάδα τα έκαναν ήρωες. Άνθρωποι τα έκαναν, διευκρινίζει ο πατέρας μου. Όταν σε στριμώξουν, μπορεί να γίνεις και ήρωας, συμπληρώνει. Ώστε, λοιπόν, απ' τα πολλά στριμώγματα είναι που γέμισε η Eλλάδα αγάλματα ηρώων κι όχι απ' την «έμφυτη» ροπή των Eλλήνων προς τον ηρωισμό!" (Β. Ραφαηλίδης)
Because we were slaves for 400 years yet never bring that up as an excuse for our current state.
Never? Ατυχώς τυγχάνει να είναι μία από τις αγαπημένες μας δικαιολογίες, μαζί με την άλλη, αυτήν ότι όλοι μας επιβουλεύονται και συνωμοτούν εναντίον μας. (Και γιατί ακριβώς μείναμε 400 χρόνια 'σκλάβοι' αν είμαστε τόσο μοναδικοί ήρωαι και αν 'του Έλληνος ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει' και λοιπαί παπαριαί;)
Because Socrates, Plato and Aristotle were Greek.
Because we invented theatre.
Because we gave birth to Democracy.
Because we discovered logic.
Because we jumpstarted science.
Because when we were building the Parthenon, the others were still sleeping on trees
Because when others used to be clothed with wolf skin we were weaving see-through linen.
Σωστά... Μόνο που αυτά τα έκαναν αυτοί, όχι εμείς. Το φούσκωμα για το μεγαλείο των προγόνων είναι το τυπικό σύνδρομο όσων πασχίζουν να αποκρύψουν την ασημαντότητα του δικού τους "current state".
"Oι Γερμανοί ελληνιστές, άλλωστε, είναι αυτοί που ανακάλυψαν κάτι περίεργα όντα πλακωμένα κάτω απ' τα αρχαιοελληνικά ερείπια και είπαν: Kοίτα να δεις, υπάρχουν ακόμα Έλληνες. Πρέπει να τους το πούμε, γιατί οι ίδιοι δεν έχουν ιδέα πως είναι Έλληνες και δεν υπάρχει περίπτωση να το μάθουν από μόνοι τους, έτσι που απολιθώθηκε το μυαλό τους. Kαι ούτω πως, κυρίως χάρη στους Γερμανούς ελληνιστές, προέκυψε η εθνική συνείδηση των νεοελλήνων τον 18ο αιώνα. Aν δεν μας έλεγαν πρώτοι οι Γερμανοί πως είμαστε Έλληνες, θα δυσκολευόμασταν πολύ να το μάθουμε από μόνοι μας. Θα μου πεις, και που μας το είπαν, τι έγινε; ... Aν μη τι άλλο σοβαρότερο, τουλάχιστον απ' τον 18ο αιώνα και μετά αρχίσαμε να νοιώθουμε υπερήφανοι για τους προγόνους μας. Kαι χάρη στους προαιώνιους εχθρούς μας, των Περσών μη εξαιρουμένων σε περιπτώσεις βαριάς μορφής σοβινιστικής ηλιθιότητας, συνεχίζουμε να διατηρούμε στην κατάψυξη την εθνική μας υπερηφάνεια. Tη βγάζουμε από κει δυο φορές το χρόνο, κατά τις δύο εθνικές γιορτές. Kαι τη δίνουμε στους ρήτορες των πανηγυρικών να τη φαν να καρδαμώσουν, ώστε να μην τους βγει ισχνός ο περί προγονικής δόξης λόγος." (Β. Ραφαηλίδης)
Because we know what "Kefi" (propensity to fun) means.
Τι βολικό να σκεφτόμαστε μόνο το "κέφι" και το "φιλότιμο" και να ξεχνάμε άλλες ωραίες λέξεις όπως ρουσφέτι, γλύψιμο, λάδωμα, φακελλάκι, κομπίνα, αρπαχτή, λαμόγιο, αεριτζής, αρπακόλλα, βόλεμα, ωχαδερφισμός, γραψαρχιδισμός, κουτοπονηριά, γυφτιά, μαγκιά, τσαμπουκάς, χαφιές, τραμπούκος, κομματόσκυλο, παρακράτος και τελειωμό δεν έχει... (Παρεμπιπτόντως, "κέφι' δεν σημαίνει "propensity to fun": σημαίνει "high mood". Και... η λέξη είναι τουρκική.)
"Οι Έλληνες, κάλλιστος και λίαν αξιαγάπητος λαός, ουδέν άλλον έχουν ελάττωμα πλην της δολιότητος, της αισχροκερδείας, του ψεύδους, της κλοπής και της παντελούς ελλείψως παντός ηθικού αισθήματος." (Ροΐδης)
Σταματάω εδώ και δεν σχολιάζω μία προς μία τις εκπληκτικές αντιδιαστολές μεταξύ friends και greek friends, που ανεβάζουν τη μοναδικότητα της φυλής σε απίθανα ύψη (θεωρώντας π.χ. ότι δεν υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που αγκαλιάζονται ή που κλαίνε ο ένας στην αγκαλιά του άλλου), ή που βλέπουν ακόμα και το 'δανεικά κι αγύριστα' ως προτέρημα...
Για περισσότερα και σοβαρότερα, παραπέμπω σε ολόκληρο το blog του γιατρού μας (που είναι απείρως ειδικότερος από μένα επί του θέματος) και του παραδίδω με αγάπη τη σκυτάλη.
[Γράφει ο Π]
Προωθήσεων συνέχεια... Χτες έλαβα αυτό:
_____________________
WE LIKE BEING GREEK:
Because we have a small, poor country full of people with big hearts.
Because we never visit others empty handed.
Because there is no way to explain to foreigners what is "kapsoura" (burning desire for someone).
Because in Greece family is still something valuable.
Because we always make it, albeit in the last moment.
Because we were slaves for 400 years yet never bring that up as an excuse for our current state.
Because we are everywhere around the planet.
Because "filotimo" (friend of honour, helping someone because it is a shame not to) does not exist in any other language.
Because whenever foreigners cannot find a word, they use one of ours.
Because we spend our bad and low times with our friends and family, not with shrinks.
Because Socrates, Plato and Aristotle were Greek.
Because we invented theatre.
Because we gave birth to Democracy.
Because we discovered logic.
Because we jumpstarted science.
Because we are proud of our culture, not of our wars.
Because when we were building the Parthenon, the others were still sleeping on trees
Because we gave the light to all these leaders who are "striving" for peace by making wars.
Because we have a distinction between Eros (falling in love) and Agapi (innocent love), while we feel both of them passionately.
Because Eros was a Greek God.
Because we gave the oath "freedom or death".
Because when others used to be clothed with wolf skin we were weaving see-through linen.
Because "Greeks do not fight as heroes, heroes fight like Greeks" (Winston Churchill,1941).
Because we gave our ancient alphabet to the Romans & our medieval alphabet to the Slavs.
Because we are not ashamed to cry.
Because we dance when we are sad.
Because we work to live and do not live to work.
Because 97% of the stars' names are Greek.
Because when you shout "brother or cousin " in the streets everyone turns around.
Because the inside of all our churches are not dark but full of light.
Because our parents do not forget that we exist when we reach 18.
Because we confront every difficulty with humor.
Because the Olympic games were born in Greece.
Because, with our (Olympic) light, we unite the world and pass the message of peace.
Because our sky is blue, not grey.
Because 40% of Oxford dictionary is made up with Greek words.
Because we know what "Kefi" (propensity to fun) means.
Some other features of Greek mentality:
FRIENDS: Never ask for food
GREEK FRIENDS: Are the reason you have no food.
FRIENDS: Will say "hello"
GREEK FRIENDS: Will give you a big hug and a kiss.
FRIENDS: Call your parents Mr. and Mrs.
GREEK FRIENDS: Call your parents Theo and Thea
FRIENDS: Have never seen you cry.
GREEK FRIENDS: Cry with you.
FRIENDS: Will eat at your dinner table and leave
GREEK FRIENDS: Will spend hours there, talking, laughing and just being together
FRIENDS: Borrow your stuff for a few days then give it back.
GREEK FRIENDS: Keep your stuff so long they forget it's yours
FRIENDS: know a few things about you.
GREEK FRIENDS: Could write a book with direct quotes from you.
FRIENDS: Will leave you behind if that's what the crowd is doing.
GREEK FRIENDS: Will kick the whole crowds' ass that left you.
FRIENDS: Would knock on your door.
GREEK FRIENDS: Walk right in and say, "I'm home!"
FRIENDS: Are for a while.
GREEK FRIENDS: Are for life.
FRIENDS: Will ignore this.
GREEK FRIENDS: Will forward this.
_____________________
[...And non-friends will tell you to take your petty complacency and shove it up where it belongs...]
Μερικαί αυθόρμηται σκέψεις:
Because we always make it, albeit in the last moment.
Μα αυτό ακριβώς είναι το κακό: ότι όλα τα αφήνουμε για την τελευταία στιγμή.
Because we confront every difficulty with humor.
Ή με το δε βαριέσαι, ή με το άι σιχτίρ, ή με το στα αυτά μου, ή με το σιγά που θα σώσω εγώ τον κόσμο...
Because the inside of all our churches are not dark but full of light.
Κυριολεκτικά, ίσως. Μεταφορικά όμως;
Because we are everywhere around the planet.
"Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει" (Σεφέρης)
Because we have a distinction between Eros (falling in love) and Agapi (innocent love), while we feel both of them passionately.
Ε και; Όσοι ασχολούμαστε έστω και λίγο με τη μετάφραση έχουμε πολύ σαφή, ενίοτε και οδυνηρή, την επίγνωση ότι και οι άλλες γλώσσες έχουν διακρίσεις που η δική μας δεν έχει.
Because there is no way to explain to foreigners what is "kapsoura" (burning desire for someone).
Μπα; Το "burning desire for someone" δεν είναι εξήγηση; "Having the hots" είναι το -καθόλου συμπτωματικά- ακριβές αγγλικό αντίστοιχο. ("The hots, Slang: intense sexual desire or attraction", λέει το λεξικό.)
Because 40% of Oxford dictionary is made up with Greek words.
Όπως και το 40% του ελληνικού λεξικού είναι λέξεις ιταλικές, τουρκικές και σλαβικές.
Because we are proud of our culture, not of our wars.
Σοβαρά; Τα σχολικά μαθήματα Ιστορίας άλλα έλεγαν...
Because Eros was a Greek God.
Το ίδιο και ο Άρης - όθεν ξαναβλέπε προηγούμενο.
Because when you shout "brother or cousin " in the streets everyone turns around.
Το ίδιο και αν φωνάξεις "ρε μαλάκα" ή "πρόεδρε".
Because our parents do not forget that we exist when we reach 18.
Για την ακρίβεια συνεχίζουν να μας θεωρούν παιδιά ακόμα και μετά τα 38, με αποτέλεσμα την τυπική ποικιλία ελληνικού 'ενήλικα'.
Because we have a small, poor country full of people with big hearts.
Όπως του βαριεστημένου δημόσιου υπάλληλου, του εκβιαστή εφοριακού, του ασυνείδητου γιατρού, του σαδιστή αστυνομικού, του έμπορου που θα σου πουλήσει σκάρτο πράγμα, του τεχνίτη που θα σου κάνει σκάρτη δουλειά, του οδηγού που θα σε βρίσει αν κάνεις ένα λάθος στο τιμόνι ή θα σε αφήσει αβοήθητο στο δρόμο, του συναδέλφου που θα σε μαχαιρώσει πισώπλατα, του γνωστού που δεν σε χωνεύει αν ψηφίζεις άλλο κόμμα - και όλων των άλλων μεγαλόκαρδων νεοελλήνων...
Because, with our (Olympic) light, we unite the world and pass the message of peace.
Μήνυμα σαν κι αυτό: "365 μέρες το χρόνο το αληθινό πνεύμα των αγώνων προβάλλεται από τις εταιρείες-σπόνσορες σε όλον τον κόσμο. Γιατί οι αθλητές μας δεν θα είχαν να τρέξουν, να πηδήξουν, να κολυμπήσουν, αν δεν είχαν να τραφούν, να φιλοξενηθούν και να προπονηθούν. Γι'αυτό εμείς -και όποιος αγαπά τους Aγώνες- οφείλουμε προς αυτές την πιο βαθειά μας ευγνωμοσύνη." (Z. Pογκ, πρόεδρος ΔOE, Ολ. Αγώνες Αθήνας)
Because "Greeks do not fight as heroes, heroes fight like Greeks" (Winston Churchill,1941).
"Aπό σχολικά βιβλία διάβαζα μετά μανίας ελληνική ιστορία και είχα σοβαρές αντιρρήσεις για την άποψη του πατέρα μου. Mα, του λέω, εδώ πέρα λέει πως όλα στην Eλλάδα τα έκαναν ήρωες. Άνθρωποι τα έκαναν, διευκρινίζει ο πατέρας μου. Όταν σε στριμώξουν, μπορεί να γίνεις και ήρωας, συμπληρώνει. Ώστε, λοιπόν, απ' τα πολλά στριμώγματα είναι που γέμισε η Eλλάδα αγάλματα ηρώων κι όχι απ' την «έμφυτη» ροπή των Eλλήνων προς τον ηρωισμό!" (Β. Ραφαηλίδης)
Because we were slaves for 400 years yet never bring that up as an excuse for our current state.
Never? Ατυχώς τυγχάνει να είναι μία από τις αγαπημένες μας δικαιολογίες, μαζί με την άλλη, αυτήν ότι όλοι μας επιβουλεύονται και συνωμοτούν εναντίον μας. (Και γιατί ακριβώς μείναμε 400 χρόνια 'σκλάβοι' αν είμαστε τόσο μοναδικοί ήρωαι και αν 'του Έλληνος ο τράχηλος ζυγόν δεν υπομένει' και λοιπαί παπαριαί;)
Because Socrates, Plato and Aristotle were Greek.
Because we invented theatre.
Because we gave birth to Democracy.
Because we discovered logic.
Because we jumpstarted science.
Because when we were building the Parthenon, the others were still sleeping on trees
Because when others used to be clothed with wolf skin we were weaving see-through linen.
Σωστά... Μόνο που αυτά τα έκαναν αυτοί, όχι εμείς. Το φούσκωμα για το μεγαλείο των προγόνων είναι το τυπικό σύνδρομο όσων πασχίζουν να αποκρύψουν την ασημαντότητα του δικού τους "current state".
"Oι Γερμανοί ελληνιστές, άλλωστε, είναι αυτοί που ανακάλυψαν κάτι περίεργα όντα πλακωμένα κάτω απ' τα αρχαιοελληνικά ερείπια και είπαν: Kοίτα να δεις, υπάρχουν ακόμα Έλληνες. Πρέπει να τους το πούμε, γιατί οι ίδιοι δεν έχουν ιδέα πως είναι Έλληνες και δεν υπάρχει περίπτωση να το μάθουν από μόνοι τους, έτσι που απολιθώθηκε το μυαλό τους. Kαι ούτω πως, κυρίως χάρη στους Γερμανούς ελληνιστές, προέκυψε η εθνική συνείδηση των νεοελλήνων τον 18ο αιώνα. Aν δεν μας έλεγαν πρώτοι οι Γερμανοί πως είμαστε Έλληνες, θα δυσκολευόμασταν πολύ να το μάθουμε από μόνοι μας. Θα μου πεις, και που μας το είπαν, τι έγινε; ... Aν μη τι άλλο σοβαρότερο, τουλάχιστον απ' τον 18ο αιώνα και μετά αρχίσαμε να νοιώθουμε υπερήφανοι για τους προγόνους μας. Kαι χάρη στους προαιώνιους εχθρούς μας, των Περσών μη εξαιρουμένων σε περιπτώσεις βαριάς μορφής σοβινιστικής ηλιθιότητας, συνεχίζουμε να διατηρούμε στην κατάψυξη την εθνική μας υπερηφάνεια. Tη βγάζουμε από κει δυο φορές το χρόνο, κατά τις δύο εθνικές γιορτές. Kαι τη δίνουμε στους ρήτορες των πανηγυρικών να τη φαν να καρδαμώσουν, ώστε να μην τους βγει ισχνός ο περί προγονικής δόξης λόγος." (Β. Ραφαηλίδης)
Because we know what "Kefi" (propensity to fun) means.
Τι βολικό να σκεφτόμαστε μόνο το "κέφι" και το "φιλότιμο" και να ξεχνάμε άλλες ωραίες λέξεις όπως ρουσφέτι, γλύψιμο, λάδωμα, φακελλάκι, κομπίνα, αρπαχτή, λαμόγιο, αεριτζής, αρπακόλλα, βόλεμα, ωχαδερφισμός, γραψαρχιδισμός, κουτοπονηριά, γυφτιά, μαγκιά, τσαμπουκάς, χαφιές, τραμπούκος, κομματόσκυλο, παρακράτος και τελειωμό δεν έχει... (Παρεμπιπτόντως, "κέφι' δεν σημαίνει "propensity to fun": σημαίνει "high mood". Και... η λέξη είναι τουρκική.)
"Οι Έλληνες, κάλλιστος και λίαν αξιαγάπητος λαός, ουδέν άλλον έχουν ελάττωμα πλην της δολιότητος, της αισχροκερδείας, του ψεύδους, της κλοπής και της παντελούς ελλείψως παντός ηθικού αισθήματος." (Ροΐδης)
Σταματάω εδώ και δεν σχολιάζω μία προς μία τις εκπληκτικές αντιδιαστολές μεταξύ friends και greek friends, που ανεβάζουν τη μοναδικότητα της φυλής σε απίθανα ύψη (θεωρώντας π.χ. ότι δεν υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που αγκαλιάζονται ή που κλαίνε ο ένας στην αγκαλιά του άλλου), ή που βλέπουν ακόμα και το 'δανεικά κι αγύριστα' ως προτέρημα...
Για περισσότερα και σοβαρότερα, παραπέμπω σε ολόκληρο το blog του γιατρού μας (που είναι απείρως ειδικότερος από μένα επί του θέματος) και του παραδίδω με αγάπη τη σκυτάλη.
3.12.07
Δ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης
Ήρθε, επιτέλους, η ώρα για την Δ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης. Αυτή τη φορά θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με έναν, μόνο, από τους αγαπημένους μας ποιητές — τον αμερικανό E. E. Cummings. Η επιλογή των πέντε ποιημάτων έγινε από την Mauve All, τον Π κι εμένα. Αλλά ας πούμε, πρώτα, δυο λόγια για τον Κάμινγκς:
Ο E. E. Cummings γεννήθηκε το 1894 στο Καίμπριτζ της Μασαχουσέτης, και πέθανε το 1962 στο Νιου Χαμπσάιρ. Σπούδασε αγγλική και κλασική φιλολογία στο Χάρβαρντ, και γνώριζε καλά την Αρχαία Ελληνική και τη Λατινική γλώσσα. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στη Γαλλία, στα ασθενοφόρα. Επειδή οι ειρηνιστικές του απόψεις δεν ήταν και πολύ δημοφιλείς εν καιρώ πολέμου, συνελήφθη ως ύποπτος για κατασκοπεία, και πέρασε πάνω από τρεις μήνες σε στρατιωτική φυλακή στη Νορμανδία. Όταν αφέθηκε ελεύθερος, επέστρεψε στην Αμερική, όπου στρατολογήθηκε στο πεζικό. Μετά τον πόλεμο, έμεινε στη Νέα Υόρκη, αλλά επισκεπτόταν συχνά το Παρίσι, που είχε αγαπήσει, και έκανε και πολλά άλλα ταξίδια στην Ευρώπη, τη Σοβιετική Ένωση, τη Βόρεια Αφρική και το Μεξικό.
Ο Κάμινγκς έγραψε πάνω από 900 ποιήματα, σε διάφορα στυλ. Του άρεσε πολύ η αβάν-γκαρντ, αλλά πολλά από τα ποιήματά του ήταν μάλλον παραδοσιακού ύφους. Τα θέματά του συνήθως έχουν να κάνουν με τον έρωτα, τη φύση, τη σχέση του ατόμου με τη μάζα και τον κόσμο. Συχνά είναι σατιρικός και σαρκαστικός, και άλλες φορές απίστευτα λυρικός. Επίσης πειραματίζεται πολύ με τη σύνταξη, τα σημεία στίξης, τα λογοπαίγνια και την τυπογραφική εικόνα των ποιημάτων του. Οι επιρροές του είναι κυρίως οι μοντερνιστές, όπως ο Πάουντ και η Στάιν, αλλά επίσης ο εικονισμός και ο σουρεαλισμός.
Για τους σκοπούς αυτής της Ιστοσυνάντησης, θεωρήσαμε σκόπιμο να παραβλέψουμε ποιήματα που έπαιζαν υπερβολικά με τη γλώσσα — πράγμα που τα καθιστούσε μη μεταφράσιμα ή, εν πάση περιπτώσει, πάρα πολύ δύσκολα. Η τελική μας επιλογή, επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθεί αντιπροσωπευτική του πολυποίκιλου ύφους του Κάμινγκς· απλώς εστιάσαμε σε πέντε από τα (πολλά…) αγαπημένα μας ποιήματά του, και τα παρουσιάζουμε με χρονολογική σειρά.
Όπως πάντα, δεν μου αρέσουν οι προθεσμίες. Απλώς ανακοινώνω ότι η ανάρτηση του πρώτου ποιήματος μαζί με τις μεταφράσεις του θα γίνει λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα — οπότε καλό θα ήταν να μου έχετε στείλει τις μεταφράσεις σας ως τις 18 Δεκεμβρίου (στη διεύθυνση που υπάρχει στο προφίλ του μπλογκ). Τα επόμενα θα ανέβουν μέσα στον Ιανουάριο.
Καλή ανάγνωση, και καλή μετάφραση!
(Πληροφορίες και φωτό: Wikipedia)
1. the hours rise up putting off stars and it is (1923)
the hours rise up putting off stars and it is
dawn
into the street of the sky light walks scattering poems
on earth a candle is
extinguished____the city
wakes
with a song upon her
mouth having death in her eyes
and it is dawn
the world
goes forth to murder dreams....
i see in the street where strong
men are digging bread
and i see the brutal faces of
people contented hideous hopeless cruel happy
and it is day,
in the mirror
i see a frail
man
dreaming
dreams
dreams in the mirror
and it
is dusk____on earth
a candle is lighted
and it is dark.
the people are in their houses
the frail man is in his bed
the city
sleeps with death upon her mouth having a song in her eye
the hours descend,
putting on stars....
in the street of the sky night walks scattering poems
2. i will wade out till my thighs are steeped in burning flowers (1923)
i will wade out
_________till my thighs are steeped in burning flowers
I will take the sun in my mouth
and leap into the ripe air
______________Alive
_________________with closed eyes
to dash against darkness
______________in the sleeping curves of my body
Shall enter fingers of smooth mastery
with chasteness of sea-girls
________________Will i complete the mystery
________________of my flesh
I will rise
______After a thousand years
lipping
flowers
____And set my teeth in the silver of the moon
3. my sweet old etcetera (1926)
my sweet old etcetera
aunt lucy during the recent
war could and what
is more did tell you just
what everybody was fighting
for,
my sister
isabel created hundreds
(and
hundreds)of socks not to
mention shirts fleaproof earwarmers
etcetera wristers etcetera,my
mother hoped that
i would die etcetera
bravely of course my father used
to become hoarse talking about how it was
a privilege and if only he
could meanwhile my
self etcetera lay quietly
in the deep mud et
cetera
(dreaming,
et
_cetera,of
Your smile
eyes knees and of your Etcetera)
4. if i have made,my lady,intricate (1926)
if i have made,my lady,intricate
imperfect various things chiefly which wrong
your eyes(frailer than most deep dreams are frail)
songs less firm than your body's whitest song
upon my mind---if i have failed to snare
the glance too shy---if through my singing slips
the very skilful strangeness of your smile
the keen primeval silence of your hair
---let the world say "his most wise music stole
nothing from death"---
_____________you only will create
(who are so perfectly alive)my shame:
lady through whose profound and fragile lips
the sweet small clumsy feet of April came
into the ragged meadow of my soul.
5. in time of daffodils(who know (1958)
in time of daffodils(who know
the goal of living is to grow)
forgetting why,remember how
in time of lilacs who proclaim
the aim of waking is to dream,
remember so(forgetting seem)
in time of roses(who amaze
our now and here with paradise)
forgetting if,remember yes
in time of all sweet things beyond
whatever mind may comprehend,
remember seek(forgetting find)
and in a mystery to be
(when time from time shall set us free)
forgetting me,remember me
1.12.07
Οι άνθρωποι κάνουν διακρίσεις — το AIDS, όμως, όχι
Μια φορά το χρόνο είναι λίγο. Ίσως θα έπρεπε να έχουμε κάθε μήνα μια μέρα αφιερωμένη στο AIDS, για να το θυμούνται συχνότερα οι νέοι, κυρίως, που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στη ζούγκλα της σεξουαλικά ενεργού ζωής. Γιατί εμείς μπορεί να ξεχνάμε, αλλά το AIDS δεν είναι σαν τα μάγια (ή σαν το "μάτι"), που σε "πιάνουν" μόνο αν πιστεύεις σ' αυτά. Εμείς μπορεί να κάνουμε διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, αν είμαστε αρκετά ρατσιστές, και να φερόμαστε διαφορετικά σε μαύρους και λευκούς, σε στρέιτ και γκέι, σε άντρες και γυναίκες, αλλά το AIDS δεν ξέρει από τέτοια — μας χτυπά όλους, αν του δώσουμε την ευκαιρία.
Γι' αυτό, καλό θα είναι να μην του δώσουμε την ευκαιρία.
Εσείς οι νεότεροι — μην περιμένετε από τους γονείς σας να σας ενημερώσουν για το σεξ, τις απολαύσεις και τους κινδύνους του. Πολύ λίγοι γονείς το κάνουν αυτό, γιατί για να το κάνουν θα πρέπει να έρθουν πρώτα αντιμέτωποι με τις δικές τους ιδεοληψίες και τα δικά τους συμπλέγματα, κι αυτό να ξέρετε ότι είναι πολύ δύσκολο. Και μην περιμένετε, βέβαια, από αυτό το μπουρδέλο που λέγεται "σχολείο" να σας μάθει τίποτε περί αυτού — εκτός αν είστε από τους ελάχιστους που είχαν την τύχη να γνωρίσουν κάποιον δάσκαλο αρκετά ακομπλεξάριστο που είχε διάθεση να ρισκάρει τη δουλειά του για να σας πει πέντε πράγματα που θα έπρεπε να ξέρετε όλοι και όλες. Φροντίστε να ενημερωθείτε μόνοι σας.
Και απαλλαγείτε από μύθους.
Το προφυλακτικό ΔΕΝ μειώνει την απόλαυση. Δεν ξέρω αν το έχετε πάρει χαμπάρι, αλλά στην ερωτική πράξη μπορεί να συμμετέχει ΟΛΟ το σώμα. Εκμεταλλευτείτε το. Ένα κομματάκι λάστιχο δεν θα σας στερήσει τίποτε, και μπορεί να σας σώσει τη ζωή — όχι μόνο τη δική σας, αλλά και των μελλοντικών συντρόφων σας.
Και, αν ποτέ συναντήσετε κανένα συνωμοσιολόγο και σας αρχίσει τα διάφορα ότι το AIDS δεν προκαλείται από τον HIV, ή ότι ένας ετεροφυλόφιλος άντρας δεν μπορεί να κολλήσει AIDS από μια γυναίκα, ή άλλες τέτοιες παπαριές, φύγετε όσο πιο μακριά μπορείτε — κινδυνεύετε...
Subscribe to:
Posts (Atom)
