Από χτες κάνει το γύρο του κόσμου η είδηση ότι ένας Βέλγος που βρισκόταν σε κώμα εδώ και 23 χρόνια άρχισε να επικοινωνεί με το περιβάλλον του. Η είδηση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από όλα τα Μ.Μ.Ε. όλου του κόσμου, δίνοντας μια νότα αισιοδοξίας στη μουντή καθημερινότητα και δίνοντας έναυσμα για ένα νέο γύρο συζήτησης σχετικά με την ευθανασία.
Δεν έδωσα και μεγάλη σημασία στην είδηση, κι έτσι δεν ασχολήθηκα παραπάνω. Μόνο όταν είδα την αναφορά του James Randi στο γεγονός άρχισα να καταλαβαίνω τι συνέβαινε...
Οι αναφορές που είδα στις περισσότερες, ελληνικές και ξένες, εφημερίδες και ιστοσελίδες, συνοδεύονταν από φωτογραφίες γενικής χρήσης που έδειχναν κρεβάτια νοσοκομείου, χέρια νοσοκόμων, κ.τ.λ.. Στον Guardian, όμως, υπήρχε και μια πολύ αποκαλυπτική φωτογραφία. Κρατήστε την στο νου σας για τα περαιτέρω.
Δεν αμφιβάλλω ότι μπορεί όντως ο εγκέφαλος του ασθενή να λειτουργούσε «σχεδόν κανονικά», σύμφωνα με τα λεγόμενα του γιατρού του, ο οποίος το βρήκε αυτό κάνοντάς του εξετάσεις με τα τελευταίας τεχνολογίας ιατρικά μηχανήματα. Άλλωστε, υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που ξύπνησαν μετά από κώμα και είπαν πως είχαν επαφή με το περιβάλλον, αλλά δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν.
Δεν αμφιβάλλω, επίσης, ότι μπορεί όντως, όπως είπε η μητέρα του, να κατάφερε κάποια στιγμή να επικοινωνήσει κουνώντας το πόδι του, και επομένως να ήταν σε θέση να απαντήσει σε ερωτήσεις ολικής αγνοίας. (Εδώ βέβαια γεννιέται το ερώτημα προς τι, τότε, οι υπόλοιπες φιοριτούρες...)
Αμφιβάλλω πολύ, όμως, ότι όλες αυτές τις γλαφυρές περιγραφές για το πώς ένιωθε τις αφηγήθηκε ο ίδιος με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή, γράφοντας με το δάχτυλο.
Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στο βίντεο του αμερικανικού καναλιού MSNBC, όπου παραπέμπει η σελίδα του Ράντι, αλλά και σε άλλο βίντεο στο CNN, ο βέλγος ασθενής δεν γράφει μόνος του — υπάρχει μια νοσοκόμα που του κινεί το δάχτυλο πάνω σε μια οθόνη αφής. Επιπλέον, το μοντάζ του βίντεο και η γωνίες που παίρνει η κάμερα δίνουν τεχνηέντως την εντύπωση ότι ο ασθενής κοιτάζει την οθόνη. Ο Ράντι το αμφισβητεί αυτό, και νομίζω πως έχει δίκιο. Αντιθέτως, η νοσοκόμα βλέπει κατευθείαν την οθόνη...
Τι έχουμε εδώ, λοιπόν; Μάλλον πρόκειται για τη λεγόμενη Ευοδωτική ή Βοηθούμενη Επικοινωνία, η οποία είναι μια ψευδοεπιστημονική «εναλλακτική θεραπεία» που στηρίζεται στο διαβόητο ιδεοκινητικό φαινόμενο (και στα αγγλικά εδώ) — που βρίσκεται επίσης πίσω από τη ραβδοσκοπία και τον πνευματιστικό πίνακα Ουίτζα, ξέρετε, αυτόν μέσω του οποίου υποτίθεται ότι μπορείς να επικοινωνήσεις με πνεύματα νεκρών, αλλά μην το πάρετε και πολύ τοις μετρητοίς, όπως επίσης καλό είναι να μην παίρνετε και πολύ τοις μετρητοίς ό,τι βλέπετε, ακούτε και διαβάζετε στα Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης.
Και κατά τα άλλα, τα μπλογκ είναι αναξιόπιστα...
Ελπίζω κάποια στιγμή να αποσαφηνιστεί όλη αυτή η ιστορία, και να μάθουμε τελικά αν ο γιατρός του είναι διάνοια ή τσαρλατάνος, και και αν όντως ο ασθενής μπορεί να επικοινωνήσει, με αυτόν ή άλλον τρόπο. Φοβάμαι, όμως, ότι αυτό δεν θα το μάθουμε από τα Μ.Μ.Ε....
23.11.09
(Ε' Ι.Π.Μ.) 4. Christina Rossetti – Remember
Το πλοίο της Ε΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης συνεχίζει το ταξίδι του...
4. Christina Rossetti (1830-1894) – Remember (1862)
Remember me when I am gone away,
Gone far away into the silent land;
When you can no more hold me by the hand,
Nor I half turn to go yet turning stay.
Remember me when no more, day by day,
You tell me of our future that you planned:
Only remember me; you understand
It will be late to counsel then or pray.
Yet if you should forget me for a while
And afterwards remember, do not grieve:
For if the darkness and corruption leave
A vestige of the thoughts that once I had,
Better by far you should forget and smile
Than that you should remember and be sad.
____________________________
Να με θυμάσαι όταν θα είμαι μακριά
Σαν θά'μαι μακριά σε γη σιωπής·
Όταν το χέρι μου να κρατάς δε θα μπορείς
Σαν τότε που έκανα να φύγω, μα γυρνούσα.
Να με θυμάσαι όταν, μέρα με τη μέρα,
τα σχέδιά σου για το μέλλον δε θα λες
Να με θυμάσαι μοναχά· καταλαβαίνεις,
πως θα'ν'αργά για προσευχές και συμβουλές.
Μα και για λίγο άμα συμβεί να με ξεχάσεις
Κι έπειτα με θυμηθείς, ο θρήνος μη σε ζώσει·
Κι απ΄το σκοτάδι και τη σήψη άμα γλυτώσει
Έστω και μία από τις σκέψεις τις παλιές
Να ξεχαστεί καλύτερα αν είναι να γελάσεις,
Παρά να τη θυμάσαι και να κλαις.
Μετάφραση: EvanT
____________________________
Να με θυμάσαι σαν θά ‘μαι μακριά,
μακριά μέσα στη χώρα της σιωπής·
Σαν πια το χέρι δε θα μου κρατείς,
Κι εγώ δεν θα γυρνώ μισή καρδιά.
Να με θυμάσαι σαν κάθε βραδιά
Το αύριό μας πια δεν θα νοείς:
Μόνο να με θυμάσαι· σαν θα ζεις
Στο πέρας ορμήνιας και προσευχής.
Αν όμως κάπου-κάπου με ξεχνάς
Κι ύστερα με θυμάσαι, μην πενθείς:
Στο σκότος μες και τη φθορά αν βρεις
νύξεις της σκέψης μου αλλοτινές,
να τις ξεχνάς και να χαμογελάς
παρά να τις θυμάσαι και να κλαις.
Μετάφραση: synas
____________________________
Θυμήσου με σαν θα ’μαι μακριά σου,
Μακριά μέσα στη χώρα της σιωπής·
Όπου να με κρατάς δεν θα μπορείς,
Ούτε κι εγώ να μπω στην αγκαλιά σου.
Θυμήσου με σαν πια δεν θα μου λες
Τα σχέδια για το μέλλον που υφαίνεις
Απλά θυμήσου με· καταλαβαίνεις
Πως θα ’ναι τότε αργά για προσευχές.
Μα κι αν θα με ξεχάσεις μια φορά
Κι ύστερα θυμηθείς, μη νιώσεις τύψη:
Αν μες από το σκότος και τη σήψη
Γλιτώσουν λίγες σκέψεις μου για σένα
Κάλλιο να με ξεχνάς μες στη χαρά
Παρά να με θυμάσαι λυπημένα.
Μετάφραση: cyrus
4. Christina Rossetti (1830-1894) – Remember (1862)
Remember me when I am gone away,
Gone far away into the silent land;
When you can no more hold me by the hand,
Nor I half turn to go yet turning stay.
Remember me when no more, day by day,
You tell me of our future that you planned:
Only remember me; you understand
It will be late to counsel then or pray.
Yet if you should forget me for a while
And afterwards remember, do not grieve:
For if the darkness and corruption leave
A vestige of the thoughts that once I had,
Better by far you should forget and smile
Than that you should remember and be sad.
____________________________
Να με θυμάσαι όταν θα είμαι μακριά
Σαν θά'μαι μακριά σε γη σιωπής·
Όταν το χέρι μου να κρατάς δε θα μπορείς
Σαν τότε που έκανα να φύγω, μα γυρνούσα.
Να με θυμάσαι όταν, μέρα με τη μέρα,
τα σχέδιά σου για το μέλλον δε θα λες
Να με θυμάσαι μοναχά· καταλαβαίνεις,
πως θα'ν'αργά για προσευχές και συμβουλές.
Μα και για λίγο άμα συμβεί να με ξεχάσεις
Κι έπειτα με θυμηθείς, ο θρήνος μη σε ζώσει·
Κι απ΄το σκοτάδι και τη σήψη άμα γλυτώσει
Έστω και μία από τις σκέψεις τις παλιές
Να ξεχαστεί καλύτερα αν είναι να γελάσεις,
Παρά να τη θυμάσαι και να κλαις.
Μετάφραση: EvanT
____________________________
Να με θυμάσαι σαν θά ‘μαι μακριά,
μακριά μέσα στη χώρα της σιωπής·
Σαν πια το χέρι δε θα μου κρατείς,
Κι εγώ δεν θα γυρνώ μισή καρδιά.
Να με θυμάσαι σαν κάθε βραδιά
Το αύριό μας πια δεν θα νοείς:
Μόνο να με θυμάσαι· σαν θα ζεις
Στο πέρας ορμήνιας και προσευχής.
Αν όμως κάπου-κάπου με ξεχνάς
Κι ύστερα με θυμάσαι, μην πενθείς:
Στο σκότος μες και τη φθορά αν βρεις
νύξεις της σκέψης μου αλλοτινές,
να τις ξεχνάς και να χαμογελάς
παρά να τις θυμάσαι και να κλαις.
Μετάφραση: synas
____________________________
Θυμήσου με σαν θα ’μαι μακριά σου,
Μακριά μέσα στη χώρα της σιωπής·
Όπου να με κρατάς δεν θα μπορείς,
Ούτε κι εγώ να μπω στην αγκαλιά σου.
Θυμήσου με σαν πια δεν θα μου λες
Τα σχέδια για το μέλλον που υφαίνεις
Απλά θυμήσου με· καταλαβαίνεις
Πως θα ’ναι τότε αργά για προσευχές.
Μα κι αν θα με ξεχάσεις μια φορά
Κι ύστερα θυμηθείς, μη νιώσεις τύψη:
Αν μες από το σκότος και τη σήψη
Γλιτώσουν λίγες σκέψεις μου για σένα
Κάλλιο να με ξεχνάς μες στη χαρά
Παρά να με θυμάσαι λυπημένα.
Μετάφραση: cyrus
19.11.09
Ελληνοκεντρική τρομοκρατία
Απόψε έπεσα τυχαία πάνω σε κάποιο ιστολόγιο του λεγόμενου «ελληνοκεντρικού χώρου», όπου είδα σε βίντεο τον βουλευτή του ΛΑ.Ο.Σ. κ. Βελόπουλο να λέει φοβερά πράγματα: ότι στις Η.Π.Α. ετοιμάζουν να περάσουν νόμο με τον οποίο «όλοι οι μικροί αγρότες και οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων πρέπει να λάβουν άδεια για να παράγουν», ότι «περνώντας ο νόμος θα απαγορεύει σε όποιον έχει κήπο στην αυλή του σπιτιού του να εκτρέφει για ιδιωτική χρήση ζώα και να καλλιεργεί λαχανικά», ότι πίσω από όλα αυτά (και από την Πράσινη Ανάπτυξη) κρύβεται «η Monsanto, η εταιρία που παράγει τα μεταλλαγμένα» και ότι «μας οδηγούν στα υβρίδια», και ότι γι’ αυτό «πρέπει να ξεκινήσουμε από το Α και να μάθουμε τη γλώσσα μας με μαθήματα αρχαίων ελληνικών άνευ διδασκάλου»...
Πέρα από την αστεία τελευταία φράση, με την οποία δεν θα ασχοληθώ (τα έχουν πει οι γλωσσολόγοι του διαδικτύου), όλα τα υπόλοιπα μου φάνηκαν κάπως υπερβολικά· και, επειδή οι πολιτευτές του συγκεκριμένου χώρου έχουν μακρά παράδοση στη διασπορά ψευδών ειδήσεων, έριξα μια ματιά στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ. Μέσα του δεν θα βρείτε καμία απολύτως αναφορά σε όλα αυτά που ξεστόμισε ο έλλην βουλευτής (να τον χαίρονται όσοι τον ψήφισαν), τα οποία είναι απλώς η αυθαίρετη ερμηνεία που έδωσαν στο κείμενο του νόμου κάποιοι παρανοϊκοί αμερικανοί συνωμοσιολόγοι (ναι, ανθεί κι εκεί το είδος) και που κυκλοφορεί εδώ και πολλούς μήνες μέσω e-mail.
Έκπληκτος (καλά, όχι και τόσο...) συνέχισα το ψάξιμο, και βρήκα ότι αυτές οι αστειότητες είχαν καταρριφθεί και από το περίφημο snopes.com.
Συγκεκριμένα, και αντίθετα με τα όσα έκρινε σκόπιμο να αναπαράγει άκριτα ο κ. Βελόπουλος, η συντάκτρια του νομοσχεδίου, η βουλευτίνα Ρόζα Ντελάουρο, δεν εργάζεται στην Μονσάντο, ο Στάνλεϊ Γκρίνμπεργκ που αναφέρεται δεν είναι βουλευτής αλλά πρόεδρος εταιρίας δημοσκοπήσεων, και ούτε αυτός εργάζεται στην Μονσάντο, και το νομοσχέδιο δεν κάνει καμία αναφορά στα λεγόμενα βιολογικά ή οργανικά προϊόντα, ούτε στο τι κάνει ο καθένας στην αυλή του σπιτιού του, ούτε στη χρήση γενετικά τροποποιημένων σπόρων. Η κυρία Ντελάουρο, μάλιστα, έχει αναρτήσει και ένα pdf στη σελίδα της, με το οποίο αντικρούει τέτοιους αστήριχτους ισχυρισμούς.
Δυστυχώς, το πρόβλημα με τους συγκεκριμένους πολιτικούς άνδρες είναι γενικότερο. Ιδιαίτερα ο κ. Βελόπουλος, μέσω της εκπομπής που είχε στο κανάλι του αρχηγού του (στην οποία τώρα εμφανίζεται σαν guest), έχει διασπείρει πάρα πολλά ψεύδη — θυμάμαι πρόχειρα τους μύθους για κάποιο χειρόγραφο του Αριστοτέλη που δήθεν ανακαλύφθηκε πρόσφατα και που περιείχε, λέει, την περίφημη εξίσωση του Αϊνστάιν, τις ανοησίες του λερναίου κειμένου περί νοηματικής γλώσσας, και τις γελοιότητες σχετικά με την επιλογή της αρχαίας ελληνικής ως γλώσσας των «υπολογιστών του μέλλοντος».
Ο σκοπός τους, φυσικά, είναι η τρομοκράτηση του τηλεθεατή / ακροατή / αναγνώστη με ψευδείς ειδήσεις οι οποίες αποτελούν τη σαθρή βάση μιας ουσιαστικά αβάσιμης επιχειρηματολογίας η οποία με τη σειρά της προσπαθεί να κρύψει το απύθμενο κενό της λαϊκίστικης πολιτικής τους σκέψης.
Είναι καιρός να πάψουμε να ανεχόμαστε ή να παίρνουμε στην πλάκα τέτοια φαινόμενα. Ελληνοκεντρικέ άνθρωπε, λες ότι αγαπάς την Ελλάδα; Απόδειξέ το: δήλωσε την αγάπη σου χωρίς να καταφεύγεις σε συνωμοσιολογικά ψεύδη και κούφιους εθνικισμούς.
Και, κυρίως, φύγε επιτέλους από την παραδοσιακή λογική τού «πίστευε και μη ερεύνα». Το διαδίκτυο είναι σπουδαίο εργαλείο. Ψάξε. Χωρίς ιδεοληψίες. Δεν θέλει κόπο, αλλά θέλει τρόπο...
Πέρα από την αστεία τελευταία φράση, με την οποία δεν θα ασχοληθώ (τα έχουν πει οι γλωσσολόγοι του διαδικτύου), όλα τα υπόλοιπα μου φάνηκαν κάπως υπερβολικά· και, επειδή οι πολιτευτές του συγκεκριμένου χώρου έχουν μακρά παράδοση στη διασπορά ψευδών ειδήσεων, έριξα μια ματιά στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το οποίο μπορείτε να δείτε εδώ. Μέσα του δεν θα βρείτε καμία απολύτως αναφορά σε όλα αυτά που ξεστόμισε ο έλλην βουλευτής (να τον χαίρονται όσοι τον ψήφισαν), τα οποία είναι απλώς η αυθαίρετη ερμηνεία που έδωσαν στο κείμενο του νόμου κάποιοι παρανοϊκοί αμερικανοί συνωμοσιολόγοι (ναι, ανθεί κι εκεί το είδος) και που κυκλοφορεί εδώ και πολλούς μήνες μέσω e-mail.
Έκπληκτος (καλά, όχι και τόσο...) συνέχισα το ψάξιμο, και βρήκα ότι αυτές οι αστειότητες είχαν καταρριφθεί και από το περίφημο snopes.com.
Συγκεκριμένα, και αντίθετα με τα όσα έκρινε σκόπιμο να αναπαράγει άκριτα ο κ. Βελόπουλος, η συντάκτρια του νομοσχεδίου, η βουλευτίνα Ρόζα Ντελάουρο, δεν εργάζεται στην Μονσάντο, ο Στάνλεϊ Γκρίνμπεργκ που αναφέρεται δεν είναι βουλευτής αλλά πρόεδρος εταιρίας δημοσκοπήσεων, και ούτε αυτός εργάζεται στην Μονσάντο, και το νομοσχέδιο δεν κάνει καμία αναφορά στα λεγόμενα βιολογικά ή οργανικά προϊόντα, ούτε στο τι κάνει ο καθένας στην αυλή του σπιτιού του, ούτε στη χρήση γενετικά τροποποιημένων σπόρων. Η κυρία Ντελάουρο, μάλιστα, έχει αναρτήσει και ένα pdf στη σελίδα της, με το οποίο αντικρούει τέτοιους αστήριχτους ισχυρισμούς.
Δυστυχώς, το πρόβλημα με τους συγκεκριμένους πολιτικούς άνδρες είναι γενικότερο. Ιδιαίτερα ο κ. Βελόπουλος, μέσω της εκπομπής που είχε στο κανάλι του αρχηγού του (στην οποία τώρα εμφανίζεται σαν guest), έχει διασπείρει πάρα πολλά ψεύδη — θυμάμαι πρόχειρα τους μύθους για κάποιο χειρόγραφο του Αριστοτέλη που δήθεν ανακαλύφθηκε πρόσφατα και που περιείχε, λέει, την περίφημη εξίσωση του Αϊνστάιν, τις ανοησίες του λερναίου κειμένου περί νοηματικής γλώσσας, και τις γελοιότητες σχετικά με την επιλογή της αρχαίας ελληνικής ως γλώσσας των «υπολογιστών του μέλλοντος».
Ο σκοπός τους, φυσικά, είναι η τρομοκράτηση του τηλεθεατή / ακροατή / αναγνώστη με ψευδείς ειδήσεις οι οποίες αποτελούν τη σαθρή βάση μιας ουσιαστικά αβάσιμης επιχειρηματολογίας η οποία με τη σειρά της προσπαθεί να κρύψει το απύθμενο κενό της λαϊκίστικης πολιτικής τους σκέψης.
Είναι καιρός να πάψουμε να ανεχόμαστε ή να παίρνουμε στην πλάκα τέτοια φαινόμενα. Ελληνοκεντρικέ άνθρωπε, λες ότι αγαπάς την Ελλάδα; Απόδειξέ το: δήλωσε την αγάπη σου χωρίς να καταφεύγεις σε συνωμοσιολογικά ψεύδη και κούφιους εθνικισμούς.
Και, κυρίως, φύγε επιτέλους από την παραδοσιακή λογική τού «πίστευε και μη ερεύνα». Το διαδίκτυο είναι σπουδαίο εργαλείο. Ψάξε. Χωρίς ιδεοληψίες. Δεν θέλει κόπο, αλλά θέλει τρόπο...
18.11.09
Τα τραγούδια χαθήκαν (και ξαναβρεθήκαν!)
Θα μπορούσε να είναι ο ποιητικός τίτλος ενός ποιητικού κειμένου που θα θρηνούσε ποιητικά την τραγική εικόνα του σημερινού ελληνικού τραγουδιού.
Τα πράγματα, όμως, είναι πολύ πιο πεζά...
Όποτε ήθελα να βάλω τραγούδια εδώ στο μπλογκ, τα ανέβαζα σε μια δωρεάν υπηρεσία online αποθήκευσης αρχείων, ονόματι fileden. Η υπηρεσία αυτή, λοιπόν, θεώρησε σωστό να διαγράψει απροειδοποίητα όλα τα αρχεία που είχα ανεβάσει εκεί. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πλέον αρκετές αναρτήσεις στο Gravity & the Wind που πλέον έχουν μείνει ουσιαστικά μισές.
Αρχικά μου δημιουργήθηκε η διάθεση να γκρινιάξω -- δεν θα το κάνω, όμως. Θέλω απλώς να ζητήσω συγγνώμη από τους αναγνώστες που μπορεί να βρεθούν στη δυσάρεστη θέση να μπουν σε κάποιο από εκείνα τα ποστ, να πατήσουν το play για να ακούσουν μια από τις μουσικές επιλογές μας και να περιμένουν μάταια να ακουστεί κάτι από τα ηχεία τους.
Αυτά, και καλά να είμαστε.
UPDATE: Δεν ξέρω τι ακριβώς συνέβη, αλλά τα αρχεία επανήλθαν. Ίσως έπεσα πάνω σε κάποια αναβάθμιση. Τώρα όλα είναι εκεί, πάντως.
Τα πράγματα, όμως, είναι πολύ πιο πεζά...
Όποτε ήθελα να βάλω τραγούδια εδώ στο μπλογκ, τα ανέβαζα σε μια δωρεάν υπηρεσία online αποθήκευσης αρχείων, ονόματι fileden. Η υπηρεσία αυτή, λοιπόν, θεώρησε σωστό να διαγράψει απροειδοποίητα όλα τα αρχεία που είχα ανεβάσει εκεί. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πλέον αρκετές αναρτήσεις στο Gravity & the Wind που πλέον έχουν μείνει ουσιαστικά μισές.
Αρχικά μου δημιουργήθηκε η διάθεση να γκρινιάξω -- δεν θα το κάνω, όμως. Θέλω απλώς να ζητήσω συγγνώμη από τους αναγνώστες που μπορεί να βρεθούν στη δυσάρεστη θέση να μπουν σε κάποιο από εκείνα τα ποστ, να πατήσουν το play για να ακούσουν μια από τις μουσικές επιλογές μας και να περιμένουν μάταια να ακουστεί κάτι από τα ηχεία τους.
Αυτά, και καλά να είμαστε.
UPDATE: Δεν ξέρω τι ακριβώς συνέβη, αλλά τα αρχεία επανήλθαν. Ίσως έπεσα πάνω σε κάποια αναβάθμιση. Τώρα όλα είναι εκεί, πάντως.
15.11.09
Άλλη μια υπενθύμιση
Καιρός να επιστρέψουμε στην Ε' Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης και να την ολοκληρώσουμε. Την άλλη Δευτέρα, στις 23 Νοεμβρίου, θα ασχοληθούμε με το ποίημα της Κριστίνα Ροσέτι, και στις 30 του μήνα με το ποίημα του Τόμας Μουρ. Όπως πάντα, περιμένω τις μεταφραστικές συμμετοχές σας στη διεύθυνση e-mail που θα βρείτε στο προφίλ μου.
8.11.09
Μια αισιόδοξη οπτική
Μια που στο προηγούμενο ποστ αναφέρθηκα στο ίδρυμα του Τζέιμς Ράντι, σας δίνω εδώ μεταφρασμένο ένα κείμενο που είδα εκεί, γραμμένο από τον Jeff Wagg. Το πρωτότυπο μπορείτε να το βρείτε στο JREF.
____________________________________________
Γιατί θα νικήσουμε
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη σε εφημερίδα, ο δημοσιογράφος μού έκανε μια ερώτηση που ακούω συχνά: «Νιώθετε ότι χάνετε τη μάχη; Ότι οι άνθρωποι όλο και περισσότερο απομακρύνονται από την επιστήμη και ενστερνίζονται την αντιεπιστημονική σκέψη;» Και απάντησα, όπως κάνω πάντοτε: «Όχι».
Παρότι είναι αλήθεια πως το κίνημα κατά των εμβολίων μπορεί τελικά να αποκτήσει τέτοια διάδοση ώστε να βλάψει την κοινωνία, και πως ο αποκαλούμενος «Ευφυής Σχεδιασμός» μπορεί τελικά να πετύχει να μπει στα σχολικά βιβλία, εμείς διατηρούμε ένα πλεονέκτημα που εκείνοι δεν θα έχουν ποτέ.
Πριν πω, όμως, ποιο είναι αυτό, πρέπει να ορίσω το «εμείς» και το «εκείνοι».
Εμείς, φυσικά, είμαστε οι σκεπτικιστές. Αλλά όχι μόνο αυτό· είμαστε αυτοί που θέλουν να πιστεύουν ό,τι είναι πραγματικό. Είμαστε αναζητητές της αλήθειας, εξερευνητές, και συχνά σφάλλουμε. Δεν θα έχουμε ποτέ όλες τις απαντήσεις, αλλά εκείνες που έχουμε θα ταιριάζουν με τον καλύτερο τρόπο στα διαθέσιμα δεδομένα. Όταν εμφανιστούν νέα δεδομένα, θα εγκαταλείψουμε την πίστη μας για μια νέα πίστη.
Εκείνοι είναι οι πιστοί. Είναι αυτοί που θέλουν να πιστεύουν ό,τι πιστεύουν, για διάφορους λόγους. Έχουν όλες τις απαντήσεις, ή τουλάχιστον τις περισσότερες. Όταν εμφανιστούν νέα, αντίθετα, δεδομένα, θα τα προσαρμόσουν με το ζόρι στις αντιλήψεις τους, θα τα απαξιώσουν, ή θα τα απορρίψουν.
Και ο λόγος για τον οποίο θα νικήσουμε εμείς είναι ο εξής: αν πάρει κανείς ολόκληρη τη συσσωρευμένη επιστημονική γνώση και τη σβήσει από το συλλογικό μας νου, ας πούμε μέσω κάποιας πολυετούς πολιτιστικής επανάστασης, ή κάποιας κοινωνικής κατάρρευσης, τα δεδομένα θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Μπορεί να ξεχαστούν, αλλά πάντα θα είναι δυνατόν να ανακαλυφθούν εκ νέου από κάποιον άνθρωπο με ανεπτυγμένη περιέργεια που θα παρατηρήσει κάτι και θα σκεφτεί: «Χμ, αναρωτιέμαι πώς να λειτουργεί αυτό». Η αλήθεια (δηλαδή η πραγματικότητα) δεν μπορεί να χαθεί. Ενώ η άποψη ότι το νερό έχει μνήμη μπορεί να χαθεί, και να μην εμφανιστεί ποτέ ξανά.
Τι θα συνιστούσε, όμως, νίκη σ’ αυτή την φαινομενικά αιώνια διαμάχη; Εδώ που τα λέμε, δεν υπάρχει νίκη. Αν επικρατήσουμε εμείς, τότε εμείς κι εκείνοι θα καταλήξουμε να πιστεύουμε τα ίδια ακριβώς πράγματα. Κατά περίεργο τρόπο, αυτός είναι και ο δικός τους στόχος. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ μας είναι ότι εμείς είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε, ενώ εκείνοι όχι. Και αν έχουν δίκιο εκείνοι, κάποια στιγμή εμείς θα υιοθετήσουμε τις θέσεις τους παραμένοντας ταυτόχρονα πιστοί στα ιδανικά μας. Αν σφάλλουν, όμως, οι ιδέες τους κάποτε θα μαραζώσουν και θα χαθούν.
Οι πιστοί και οι σκεπτικιστές μπορεί μια μέρα να καταλήξουν στα ίδια συμπεράσματα, οπότε και οι δυο πλευρές θα υποστηρίζουν πως νίκησαν. Αυτή θα ήταν μια υπέροχη μέρα. Και, εφόσον οι σκεπτικιστές έχουν παραμείνει πιστοί στις αρχές τους, που λένε ότι πάντοτε αλλάζουμε τις αντιλήψεις μας βασιζόμενοι στα δεδομένα, τότε όντως θα έχουμε νικήσει όλοι.
Στο μεταξύ, θα βρισκόμαστε πάντοτε στα χαρακώματα για να πληροφορήσουμε τον κόσμο για την τρομερή αξία των εμβολίων, για τους κινδύνους της ομοιοπαθητικής, και για τους απατεώνες που ισχυρίζονται πως διαθέτουν «ψυχικές» δυνάμεις. Σε ό,τι αφορά εσάς, τους πιστούς, η δουλειά που έχετε να κάνετε είναι πολύ απλή: Δείξτε μας τα δεδομένα σας. Αν όντως τα έχετε, τότε ευχαρίστως να βρεθούμε στη μέση και να σφίξουμε τα χέρια.
____________________________________________
Γιατί θα νικήσουμε
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη σε εφημερίδα, ο δημοσιογράφος μού έκανε μια ερώτηση που ακούω συχνά: «Νιώθετε ότι χάνετε τη μάχη; Ότι οι άνθρωποι όλο και περισσότερο απομακρύνονται από την επιστήμη και ενστερνίζονται την αντιεπιστημονική σκέψη;» Και απάντησα, όπως κάνω πάντοτε: «Όχι».
Παρότι είναι αλήθεια πως το κίνημα κατά των εμβολίων μπορεί τελικά να αποκτήσει τέτοια διάδοση ώστε να βλάψει την κοινωνία, και πως ο αποκαλούμενος «Ευφυής Σχεδιασμός» μπορεί τελικά να πετύχει να μπει στα σχολικά βιβλία, εμείς διατηρούμε ένα πλεονέκτημα που εκείνοι δεν θα έχουν ποτέ.
Πριν πω, όμως, ποιο είναι αυτό, πρέπει να ορίσω το «εμείς» και το «εκείνοι».
Εμείς, φυσικά, είμαστε οι σκεπτικιστές. Αλλά όχι μόνο αυτό· είμαστε αυτοί που θέλουν να πιστεύουν ό,τι είναι πραγματικό. Είμαστε αναζητητές της αλήθειας, εξερευνητές, και συχνά σφάλλουμε. Δεν θα έχουμε ποτέ όλες τις απαντήσεις, αλλά εκείνες που έχουμε θα ταιριάζουν με τον καλύτερο τρόπο στα διαθέσιμα δεδομένα. Όταν εμφανιστούν νέα δεδομένα, θα εγκαταλείψουμε την πίστη μας για μια νέα πίστη.
Εκείνοι είναι οι πιστοί. Είναι αυτοί που θέλουν να πιστεύουν ό,τι πιστεύουν, για διάφορους λόγους. Έχουν όλες τις απαντήσεις, ή τουλάχιστον τις περισσότερες. Όταν εμφανιστούν νέα, αντίθετα, δεδομένα, θα τα προσαρμόσουν με το ζόρι στις αντιλήψεις τους, θα τα απαξιώσουν, ή θα τα απορρίψουν.
Και ο λόγος για τον οποίο θα νικήσουμε εμείς είναι ο εξής: αν πάρει κανείς ολόκληρη τη συσσωρευμένη επιστημονική γνώση και τη σβήσει από το συλλογικό μας νου, ας πούμε μέσω κάποιας πολυετούς πολιτιστικής επανάστασης, ή κάποιας κοινωνικής κατάρρευσης, τα δεδομένα θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Μπορεί να ξεχαστούν, αλλά πάντα θα είναι δυνατόν να ανακαλυφθούν εκ νέου από κάποιον άνθρωπο με ανεπτυγμένη περιέργεια που θα παρατηρήσει κάτι και θα σκεφτεί: «Χμ, αναρωτιέμαι πώς να λειτουργεί αυτό». Η αλήθεια (δηλαδή η πραγματικότητα) δεν μπορεί να χαθεί. Ενώ η άποψη ότι το νερό έχει μνήμη μπορεί να χαθεί, και να μην εμφανιστεί ποτέ ξανά.
Τι θα συνιστούσε, όμως, νίκη σ’ αυτή την φαινομενικά αιώνια διαμάχη; Εδώ που τα λέμε, δεν υπάρχει νίκη. Αν επικρατήσουμε εμείς, τότε εμείς κι εκείνοι θα καταλήξουμε να πιστεύουμε τα ίδια ακριβώς πράγματα. Κατά περίεργο τρόπο, αυτός είναι και ο δικός τους στόχος. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ μας είναι ότι εμείς είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε, ενώ εκείνοι όχι. Και αν έχουν δίκιο εκείνοι, κάποια στιγμή εμείς θα υιοθετήσουμε τις θέσεις τους παραμένοντας ταυτόχρονα πιστοί στα ιδανικά μας. Αν σφάλλουν, όμως, οι ιδέες τους κάποτε θα μαραζώσουν και θα χαθούν.
Οι πιστοί και οι σκεπτικιστές μπορεί μια μέρα να καταλήξουν στα ίδια συμπεράσματα, οπότε και οι δυο πλευρές θα υποστηρίζουν πως νίκησαν. Αυτή θα ήταν μια υπέροχη μέρα. Και, εφόσον οι σκεπτικιστές έχουν παραμείνει πιστοί στις αρχές τους, που λένε ότι πάντοτε αλλάζουμε τις αντιλήψεις μας βασιζόμενοι στα δεδομένα, τότε όντως θα έχουμε νικήσει όλοι.
Στο μεταξύ, θα βρισκόμαστε πάντοτε στα χαρακώματα για να πληροφορήσουμε τον κόσμο για την τρομερή αξία των εμβολίων, για τους κινδύνους της ομοιοπαθητικής, και για τους απατεώνες που ισχυρίζονται πως διαθέτουν «ψυχικές» δυνάμεις. Σε ό,τι αφορά εσάς, τους πιστούς, η δουλειά που έχετε να κάνετε είναι πολύ απλή: Δείξτε μας τα δεδομένα σας. Αν όντως τα έχετε, τότε ευχαρίστως να βρεθούμε στη μέση και να σφίξουμε τα χέρια.
2.11.09
Γιούρι, ο καλός μάγος που έγινε κακός (παραμύθι)
[Στο κείμενο θα συναντήσετε πολλές φορές τη λέξη «μάγος». Έχετε υπόψη ότι τη χρησιμοποιώ αντί του «ταχυδακτυλουργός» — ή «mentalist», που είναι και της μόδας — καθότι μαγεία (με την κυριολεκτική έννοια του όρου) δεν υπάρχει. Οι λεγόμενοι «μάγοι» είναι όλοι τους είτε ταχυδακτυλουργοί είτε τσαρλατάνοι.]
___________________________________
Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας καλός μάγος, που τον έλεγαν Γιούρι Γκέλερ. Ο Γιούρι έκανε τα μαγικά του κόλπα, λύγιζε κουτάλια, έκανε χαλασμένα ρολόγια να παίρνουν μπρος, έβρισκε τι υπήρχε μέσα σε φακέλους, το κοινό θαύμαζε, και ήταν όλα μια χαρά. Ώσπου μια μέρα είδε ότι το χρήμα αλλού βρισκόταν, κι έτσι άρχισε να ισχυρίζεται ότι αυτά που έκανε δεν ήταν ταχυδακτυλουργικά (ή άλλου τύπου) κόλπα, αλλά κατορθώματα των ισχυρών του πνευματικών δυνάμεων. Ήταν μια πολύ έξυπνη κίνηση εκ μέρους του, γιατί η μεταφυσική πουλάει τρελά, καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν καταφέρει να απαλλαγούν από την κατάρα της δεισιδαιμονίας. Έτσι, ο Γιούρι έγινε κακός μάγος, και απέκτησε παγκόσμια φήμη. Έγινε αντικείμενο ερευνών, γράφτηκαν βιβλία γι’ αυτόν, προβλήθηκαν εκπομπές, και όλοι τον χειροκροτούσαν.
Οι άλλοι μάγοι, βέβαια, δεν είδαν με καλό μάτι αυτή την κίνηση του Γιούρι. Θεωρούσαν (και σωστά) πως είναι ανήθικο να λες τόσο χοντροκομμένα ψέματα για να κερδίσεις λίγα (ή πολλά) χρήματα παραπάνω. Έτσι, βγήκαν και τον κατακεραύνωσαν, με κορυφαίο τον Εκπληκτικό Ράντι, ο οποίος έβγαλε και βιβλίο ειδικά για να ξεσκεπάσει την απάτη του Γιούρι. Ο Ράντι έδινε παραστάσεις στις οποίες έκανε τα ίδια κόλπα που έκανε και ο Γιούρι, και μετά εξηγούσε πως όλα αυτά τα κατάφερνε με κόλπα, και όχι με δήθεν πνευματικές δυνάμεις.
Για λίγο καιρό ο Γιούρι έδειχνε να έχει χάσει τη μάχη, αλλά, έξυπνος καθώς ήταν, κατάφερε και πάλι να ξαναμπεί στο παιχνίδι, εμφανιζόμενος σε γελοίες εκπομπές δευτεροκλασάτων τηλεοπτικών καναλιών σε σχεδόν τριτοκοσμικές χώρες. Παράλληλα, έβγαζε τρελά λεφτά ως σύμβουλος επιχειρήσεων με ηλίθια αφεντικά και ως προσωπικός σύμβουλος που καθοδηγούσε σε θέματα υγείας και ψυχολογίας διάφορους αφελείς με χοντρά πορτοφόλια.
Έτσι, ο Γιούρι απέκτησε και έναν κυνισμό που τον βοήθησε να ξεπεράσει τις όποιες αναστολές θα μπορούσε να έχει σχετικά με το γεγονός ότι εξαπατούσε τόσον κόσμο, κι έφτασε να ευχαριστεί τους σκεπτικιστές που τον πολεμούσαν γιατί του έδιναν, λέει, δωρεάν προβολή, καθότι «δεν υπάρχει καλή και κακή δημοσιότητα», κατά τη γνωστή ρήση. Στην πραγματικότητα, μάλλον θα έπρεπε να ευχαριστεί τους τηλεπαρουσιαστές τύπου Όπρα και Χαρδαβέλλα που έχουν καταπιεί αμάσητο το παραμύθι περί ψυχικών δυνάμεων και το πλασάρουν (με το αζημίωτο, φυσικά) σε ένα αδηφάγο κοινό που δεν χορταίνει τη βλακεία με τίποτε. Οι σκεπτικιστές μάγοι όπως ο Ράντι δεν έχουν σκοπό να κάνουν τους πονηρούς μάγους όπως ο Γιούρι να πεθάνουν στην ψάθα — ο σκοπός τους είναι να προφυλάξουν το κοινό από τα αρπακτικά και να υπερασπιστούν έννοιες (όπως η εντιμότητα) που τα εν λόγω αρπακτικά τις έχουν διαγράψει από το λεξιλόγιό τους.
Στα πλαίσια αυτά, το 1996 ο μάγος Ράντι έφτιαξε το JREF (Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Τζέιμς Ράντι), μια μη-κερδοσκοπική οργάνωση που έχει σκοπό να προωθήσει την κριτική σκέψη και να διαδώσει αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις περί παραφυσικών και υπερφυσικών φαινομένων. Υπάρχει και βραβείο ενός εκατομμυρίου δολαρίων για όποιον καταφέρει να αποδείξει κάτω από επιστημονικά και αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες πως κατέχει κάποια από αυτές τις θρυλούμενες «πνευματικές» ή «ψυχικές» δυνάμεις. Πολλοί έχουν προσπαθήσει, και όλοι φυσικά έχουν αποτύχει — και υπάρχουν και κάποιοι που αρνούνται να περάσουν τη δοκιμασία προβάλλοντας διάφορες προφάσεις (εν αμαρτίαις, θα έλεγαν οι παλιοί...).
Μια μέρα, λοιπόν, ο Γιούρι ήρθε και σε μια χώρα που λεγόταν Ελλάδα, όπου κατοικούσαν κάτι περίεργοι τύποι, που λέγονταν Έλληνες. Ένας απ’ αυτούς, ο Χαρδαβέλλας που είπαμε και πιο πάνω, τον εμφάνισε στην εκπομπή του και τον έβαλε να κάνει τα γνωστά μαγικά κόλπα με τα κουτάλια και τα ρολόγια, λέγοντας μάλιστα ότι αν οι τηλεθεατές έβαζαν τα κουτάλια τους πάνω στον τηλεοπτικό τους δέκτη, θα λύγιζαν κι αυτά. Και όντως κάποιοι το έκαναν, και μετά έπαιρναν τηλέφωνο ενθουσιασμένοι (;) και έλεγαν πως ναι, και τα δικά τους κουτάλια λύγισαν κάτω από την τηλε-ενέργεια του Γιούρι, και μερικοί εμφανίστηκαν και στο τηλεοπτικό στούντιο για να τα δείξουν στο πλατύ κοινό. Τώρα, στ’ αλήθεια πίστεψαν πως είχε γίνει κάτι τέτοιο; Ήθελαν να βγουν στο γυαλί να τους δει η οικογένειά τους και ο αλήτης ο γείτονας που όλο τους ζηλεύει; Δεν ξέρω. Ο Γιούρι, πάντως, δεν αρκέστηκε στα παλιά γνωστά κόλπα, και προχώρησε ένα βήμα παραπάνω: είπε ότι θα βοηθούσε ζωντανά εκείνη τη στιγμή όποιον ήθελε να κόψει το κάπνισμα. Έκανε μια κακή θεατρική παράσταση, ότι δήθεν προσπαθούσε να αποκτήσει πρόσβαση στη δύναμη μέσα του που θα τον βοηθούσε να το πετύχει, και μετά δήλωσε πως ναι, έγινε. Και, βέβαια, βρέθηκε και ο τύπος που ήρθε μετά από δέκα λεπτά στο στούντιο και δήλωσε πως, με την ενέργεια που του έστειλε πριν από δέκα λεπτά ο Γιούρι, έκοψε το κάπνισμα...
Λίγες μέρες μετά, σε τριτοκλασάτο τηλεοπτικό κανάλι, μια παρουσιάστρια ονόματι Μιχαλονάκου, την οποία κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά λόγω τηλεοπτικής προϊστορίας, βγήκε και έκανε αυτό που ο (θεωρούμενος σοβαρός και έγκυρος) Χαρδαβέλλας δεν τόλμησε ποτέ να κάνει: αμφισβήτησε τις δυνάμεις του μάγου Γιούρι, και έφερε στην εκπομπή της δυο επιστήμονες με έναν άλλο μάγο, ο οποίος έκανε όλα τα κόλπα που έκανε ο Γιούρι, και άλλα ακόμη πιο εντυπωσιακά, και εξήγησε ότι δεν υπάρχει καμία μεταφυσική πίσω από όλα αυτά, ότι είναι απλώς κόλπα που εκμεταλλεύονται τους νόμους της φυσικής και της χημείας, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο ανθρώπινος νους αυτά που παρατηρεί. Οι υπόλοιποι καλεσμένοι, θιασώτες διαφόρων παρακλαδιών της μεταφυσικής, δεν τον πίστεψαν και θεώρησαν ότι χρησιμοποίησε ψυχικές ή σατανικές δυνάμεις — πράγμα που δυστυχώς δείχνει και το επίπεδο σκέψης μεγάλης μερίδας του πληθυσμού. Ήταν, πάντως, εντυπωσιακό: το να σε κάνει ρεζίλι η Μιχαλονάκου δεν είναι και λίγο...
Μετά από πολύ καιρό μακριά από τους αγαπημένους του Έλληνες, ο Γιούρι επέστρεψε προσφάτως, αυτή τη φορά σε άλλο κανάλι, όπου στήθηκε γύρω του ολόκληρο σόου (που θα έχει πολλές συνέχειες, απ’ ό,τι φαίνεται) στο οποίο λαμβάνουν μέρους διάφοροι διαγωνιζόμενοι μάγοι, μαζί με διάσημους καλεσμένους που τους βοηθάνε στα μαγικά τους κόλπα, με τον Γιούρι στο ρόλο του κριτή. Κι έτσι, αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα όμορφο και εντυπωσιακό σόου με μυριάδες μαγικά κόλπα, προϊόντα μόχθου και ατέλειωτων προβών, κατάντησε μια εκπομπή που προωθεί τη μεταφυσική σκέψη και, αντί να γεμίζει το μυαλό του τηλεθεατή με θαυμασμό για τη σκληρή δουλειά και την τεχνική αρτιότητα των μάγων, το γεμίζει με σκατά.
Τι ωραία που θα ήταν να υπάρχει πραγματική μαγεία, τηλεκίνηση, ενόραση, τηλεπάθεια, πνεύματα, δράκοι — σαν να ζεις σε παραμύθι! Ενώ τώρα, τι πεζή που είναι η πραγματικότητα, ε;
Λάθος! (Που λέει κι ο ποιητής.)
Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο συναρπαστική απ’ ό,τι νομίζουν όλοι αυτοί. Απλά δεν είναι πάντοτε ευχάριστη, κι αυτό είναι ίσως ο λόγος που οι άνθρωποι προτιμούν τα παραμύθια, κι ας είναι όλα ψέματα. Με τα παραμύθια, όμως, δεν πρόκειται να κάνουμε καλύτερη την πραγματικότητα. Με τα παραμύθια απλώς δραπετεύουμε. Κι όταν το κάνουμε για λίγο, και μετά επιστρέφουμε, ΟΚ, κανένα πρόβλημα. Όταν, όμως, υιοθετούμε μια ολόκληρη κοσμοαντίληψη αυτού του είδους και την εφαρμόζουμε στη ζωή μας αρνούμενοι πεισματικά την πραγματικότητα, τότε διαιωνίζουμε μια οπτική που μας προσφέρει λίγη πρόσκαιρη και ψεύτικη ψυχική ηρεμία ενώ παράλληλα ζημιώνει ολόκληρη την ανθρωπότητα, καθιστώντας ολοένα και δυσκολότερη τη διάκριση ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό.
Μια διάκριση που είναι απολύτως απαραίτητη για την πνευματική υγεία και την ανθρώπινη εξέλιξη.
__________________________________________
Υ.Γ.: Ιδού και δυο λινκ προς σχετικά βίντεο, ευγενική προσφορά της toomanytribbles:
Πρώτο μέρος
Δεύτερο μέρος
Η φωτογραφία που προστέθηκε είναι από το άρθρο της Wikipedia όπου παραπέμπω πιο πάνω, και απεικονίζει πηρούνι που έχει λυγίσει από την τέχνη του James Randi.
___________________________________
Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας καλός μάγος, που τον έλεγαν Γιούρι Γκέλερ. Ο Γιούρι έκανε τα μαγικά του κόλπα, λύγιζε κουτάλια, έκανε χαλασμένα ρολόγια να παίρνουν μπρος, έβρισκε τι υπήρχε μέσα σε φακέλους, το κοινό θαύμαζε, και ήταν όλα μια χαρά. Ώσπου μια μέρα είδε ότι το χρήμα αλλού βρισκόταν, κι έτσι άρχισε να ισχυρίζεται ότι αυτά που έκανε δεν ήταν ταχυδακτυλουργικά (ή άλλου τύπου) κόλπα, αλλά κατορθώματα των ισχυρών του πνευματικών δυνάμεων. Ήταν μια πολύ έξυπνη κίνηση εκ μέρους του, γιατί η μεταφυσική πουλάει τρελά, καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν καταφέρει να απαλλαγούν από την κατάρα της δεισιδαιμονίας. Έτσι, ο Γιούρι έγινε κακός μάγος, και απέκτησε παγκόσμια φήμη. Έγινε αντικείμενο ερευνών, γράφτηκαν βιβλία γι’ αυτόν, προβλήθηκαν εκπομπές, και όλοι τον χειροκροτούσαν.
Οι άλλοι μάγοι, βέβαια, δεν είδαν με καλό μάτι αυτή την κίνηση του Γιούρι. Θεωρούσαν (και σωστά) πως είναι ανήθικο να λες τόσο χοντροκομμένα ψέματα για να κερδίσεις λίγα (ή πολλά) χρήματα παραπάνω. Έτσι, βγήκαν και τον κατακεραύνωσαν, με κορυφαίο τον Εκπληκτικό Ράντι, ο οποίος έβγαλε και βιβλίο ειδικά για να ξεσκεπάσει την απάτη του Γιούρι. Ο Ράντι έδινε παραστάσεις στις οποίες έκανε τα ίδια κόλπα που έκανε και ο Γιούρι, και μετά εξηγούσε πως όλα αυτά τα κατάφερνε με κόλπα, και όχι με δήθεν πνευματικές δυνάμεις.
Για λίγο καιρό ο Γιούρι έδειχνε να έχει χάσει τη μάχη, αλλά, έξυπνος καθώς ήταν, κατάφερε και πάλι να ξαναμπεί στο παιχνίδι, εμφανιζόμενος σε γελοίες εκπομπές δευτεροκλασάτων τηλεοπτικών καναλιών σε σχεδόν τριτοκοσμικές χώρες. Παράλληλα, έβγαζε τρελά λεφτά ως σύμβουλος επιχειρήσεων με ηλίθια αφεντικά και ως προσωπικός σύμβουλος που καθοδηγούσε σε θέματα υγείας και ψυχολογίας διάφορους αφελείς με χοντρά πορτοφόλια.
Έτσι, ο Γιούρι απέκτησε και έναν κυνισμό που τον βοήθησε να ξεπεράσει τις όποιες αναστολές θα μπορούσε να έχει σχετικά με το γεγονός ότι εξαπατούσε τόσον κόσμο, κι έφτασε να ευχαριστεί τους σκεπτικιστές που τον πολεμούσαν γιατί του έδιναν, λέει, δωρεάν προβολή, καθότι «δεν υπάρχει καλή και κακή δημοσιότητα», κατά τη γνωστή ρήση. Στην πραγματικότητα, μάλλον θα έπρεπε να ευχαριστεί τους τηλεπαρουσιαστές τύπου Όπρα και Χαρδαβέλλα που έχουν καταπιεί αμάσητο το παραμύθι περί ψυχικών δυνάμεων και το πλασάρουν (με το αζημίωτο, φυσικά) σε ένα αδηφάγο κοινό που δεν χορταίνει τη βλακεία με τίποτε. Οι σκεπτικιστές μάγοι όπως ο Ράντι δεν έχουν σκοπό να κάνουν τους πονηρούς μάγους όπως ο Γιούρι να πεθάνουν στην ψάθα — ο σκοπός τους είναι να προφυλάξουν το κοινό από τα αρπακτικά και να υπερασπιστούν έννοιες (όπως η εντιμότητα) που τα εν λόγω αρπακτικά τις έχουν διαγράψει από το λεξιλόγιό τους.
Στα πλαίσια αυτά, το 1996 ο μάγος Ράντι έφτιαξε το JREF (Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Τζέιμς Ράντι), μια μη-κερδοσκοπική οργάνωση που έχει σκοπό να προωθήσει την κριτική σκέψη και να διαδώσει αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τις ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις περί παραφυσικών και υπερφυσικών φαινομένων. Υπάρχει και βραβείο ενός εκατομμυρίου δολαρίων για όποιον καταφέρει να αποδείξει κάτω από επιστημονικά και αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες πως κατέχει κάποια από αυτές τις θρυλούμενες «πνευματικές» ή «ψυχικές» δυνάμεις. Πολλοί έχουν προσπαθήσει, και όλοι φυσικά έχουν αποτύχει — και υπάρχουν και κάποιοι που αρνούνται να περάσουν τη δοκιμασία προβάλλοντας διάφορες προφάσεις (εν αμαρτίαις, θα έλεγαν οι παλιοί...).
Μια μέρα, λοιπόν, ο Γιούρι ήρθε και σε μια χώρα που λεγόταν Ελλάδα, όπου κατοικούσαν κάτι περίεργοι τύποι, που λέγονταν Έλληνες. Ένας απ’ αυτούς, ο Χαρδαβέλλας που είπαμε και πιο πάνω, τον εμφάνισε στην εκπομπή του και τον έβαλε να κάνει τα γνωστά μαγικά κόλπα με τα κουτάλια και τα ρολόγια, λέγοντας μάλιστα ότι αν οι τηλεθεατές έβαζαν τα κουτάλια τους πάνω στον τηλεοπτικό τους δέκτη, θα λύγιζαν κι αυτά. Και όντως κάποιοι το έκαναν, και μετά έπαιρναν τηλέφωνο ενθουσιασμένοι (;) και έλεγαν πως ναι, και τα δικά τους κουτάλια λύγισαν κάτω από την τηλε-ενέργεια του Γιούρι, και μερικοί εμφανίστηκαν και στο τηλεοπτικό στούντιο για να τα δείξουν στο πλατύ κοινό. Τώρα, στ’ αλήθεια πίστεψαν πως είχε γίνει κάτι τέτοιο; Ήθελαν να βγουν στο γυαλί να τους δει η οικογένειά τους και ο αλήτης ο γείτονας που όλο τους ζηλεύει; Δεν ξέρω. Ο Γιούρι, πάντως, δεν αρκέστηκε στα παλιά γνωστά κόλπα, και προχώρησε ένα βήμα παραπάνω: είπε ότι θα βοηθούσε ζωντανά εκείνη τη στιγμή όποιον ήθελε να κόψει το κάπνισμα. Έκανε μια κακή θεατρική παράσταση, ότι δήθεν προσπαθούσε να αποκτήσει πρόσβαση στη δύναμη μέσα του που θα τον βοηθούσε να το πετύχει, και μετά δήλωσε πως ναι, έγινε. Και, βέβαια, βρέθηκε και ο τύπος που ήρθε μετά από δέκα λεπτά στο στούντιο και δήλωσε πως, με την ενέργεια που του έστειλε πριν από δέκα λεπτά ο Γιούρι, έκοψε το κάπνισμα...
Λίγες μέρες μετά, σε τριτοκλασάτο τηλεοπτικό κανάλι, μια παρουσιάστρια ονόματι Μιχαλονάκου, την οποία κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά λόγω τηλεοπτικής προϊστορίας, βγήκε και έκανε αυτό που ο (θεωρούμενος σοβαρός και έγκυρος) Χαρδαβέλλας δεν τόλμησε ποτέ να κάνει: αμφισβήτησε τις δυνάμεις του μάγου Γιούρι, και έφερε στην εκπομπή της δυο επιστήμονες με έναν άλλο μάγο, ο οποίος έκανε όλα τα κόλπα που έκανε ο Γιούρι, και άλλα ακόμη πιο εντυπωσιακά, και εξήγησε ότι δεν υπάρχει καμία μεταφυσική πίσω από όλα αυτά, ότι είναι απλώς κόλπα που εκμεταλλεύονται τους νόμους της φυσικής και της χημείας, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο ανθρώπινος νους αυτά που παρατηρεί. Οι υπόλοιποι καλεσμένοι, θιασώτες διαφόρων παρακλαδιών της μεταφυσικής, δεν τον πίστεψαν και θεώρησαν ότι χρησιμοποίησε ψυχικές ή σατανικές δυνάμεις — πράγμα που δυστυχώς δείχνει και το επίπεδο σκέψης μεγάλης μερίδας του πληθυσμού. Ήταν, πάντως, εντυπωσιακό: το να σε κάνει ρεζίλι η Μιχαλονάκου δεν είναι και λίγο...
Μετά από πολύ καιρό μακριά από τους αγαπημένους του Έλληνες, ο Γιούρι επέστρεψε προσφάτως, αυτή τη φορά σε άλλο κανάλι, όπου στήθηκε γύρω του ολόκληρο σόου (που θα έχει πολλές συνέχειες, απ’ ό,τι φαίνεται) στο οποίο λαμβάνουν μέρους διάφοροι διαγωνιζόμενοι μάγοι, μαζί με διάσημους καλεσμένους που τους βοηθάνε στα μαγικά τους κόλπα, με τον Γιούρι στο ρόλο του κριτή. Κι έτσι, αυτό που θα μπορούσε να είναι ένα όμορφο και εντυπωσιακό σόου με μυριάδες μαγικά κόλπα, προϊόντα μόχθου και ατέλειωτων προβών, κατάντησε μια εκπομπή που προωθεί τη μεταφυσική σκέψη και, αντί να γεμίζει το μυαλό του τηλεθεατή με θαυμασμό για τη σκληρή δουλειά και την τεχνική αρτιότητα των μάγων, το γεμίζει με σκατά.
Τι ωραία που θα ήταν να υπάρχει πραγματική μαγεία, τηλεκίνηση, ενόραση, τηλεπάθεια, πνεύματα, δράκοι — σαν να ζεις σε παραμύθι! Ενώ τώρα, τι πεζή που είναι η πραγματικότητα, ε;
Λάθος! (Που λέει κι ο ποιητής.)
Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο συναρπαστική απ’ ό,τι νομίζουν όλοι αυτοί. Απλά δεν είναι πάντοτε ευχάριστη, κι αυτό είναι ίσως ο λόγος που οι άνθρωποι προτιμούν τα παραμύθια, κι ας είναι όλα ψέματα. Με τα παραμύθια, όμως, δεν πρόκειται να κάνουμε καλύτερη την πραγματικότητα. Με τα παραμύθια απλώς δραπετεύουμε. Κι όταν το κάνουμε για λίγο, και μετά επιστρέφουμε, ΟΚ, κανένα πρόβλημα. Όταν, όμως, υιοθετούμε μια ολόκληρη κοσμοαντίληψη αυτού του είδους και την εφαρμόζουμε στη ζωή μας αρνούμενοι πεισματικά την πραγματικότητα, τότε διαιωνίζουμε μια οπτική που μας προσφέρει λίγη πρόσκαιρη και ψεύτικη ψυχική ηρεμία ενώ παράλληλα ζημιώνει ολόκληρη την ανθρωπότητα, καθιστώντας ολοένα και δυσκολότερη τη διάκριση ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό.
Μια διάκριση που είναι απολύτως απαραίτητη για την πνευματική υγεία και την ανθρώπινη εξέλιξη.
__________________________________________
Υ.Γ.: Ιδού και δυο λινκ προς σχετικά βίντεο, ευγενική προσφορά της toomanytribbles:
Πρώτο μέρος
Δεύτερο μέρος
Η φωτογραφία που προστέθηκε είναι από το άρθρο της Wikipedia όπου παραπέμπω πιο πάνω, και απεικονίζει πηρούνι που έχει λυγίσει από την τέχνη του James Randi.
Subscribe to:
Posts (Atom)
