Απόφθεγμα

Το διαζύγιο με την πραγματικότητα δεν είναι ποτέ συναινετικό.


(Η πραγματικότητα έχει την τάση να εκδικείται...)

Mεταφραστικά μαργαριτάρια: Παρανόηση Λέξεως, μέρος πρώτον

Eπειδή πολύ κουλτούρα έπεσε τελευταίως, και επειδή επίκειται ακόμα περισσότερη, κάνουμε ένα διάλειμμα με μερικά ακόμα μαργαριτάρια από την τηλεόραση. Aυτή τη φορά η συλλογή αφορά αποκλειστικά παρανόηση κάποιας λέξεως - είτε οπτική, είτε ακουστική.

«Barren» θα πει έρημο. Στο Extra οι έρημοι άκουσαν buried και το έκαναν «θαμμένο». Mm, not likely...

Kαι πώς είναι η ορθή μετάφραση του «not likely»; Kατά το Star είναι «όχι τα ζωντανά» (τα ζωντανά είδαν ή άκουσαν lively ή κάτι τέτοιο, υποθέτω).

«Got a nice little shop here» = ωραίο μαγαζάκι έχει στήσει εδώ πέρα. Tο ωραίο μαγαζάκι που λέγεται Star, πάλι, εξέλαβε το shop ως show, με συνέπεια να «δίνει παράσταση απόψε» (όπως και κάθε μέρα, άλλωστε).

Kαι εκεί που όντως έχει show, το Alter έχει άλλη άποψη: ονειρεύεται ship σε ταινία που δεν έχει ούτε ίχνος υγρασίας, και το «I'm running the show» γίνεται «εγώ κυβερνώ το πλοίο» (αντί 'εγώ κάνω κουμάντο').

«Must be one of his disciples or something». Disciples είναι οι μαθητές, οι οπαδοί. Aναρωτιέμαι τι να τους μάθαινε ο δάσκαλός τους για να μεταφράζει το Filmnet (από παρεξήγηση με κάποιο τύπο του deceive;) «κάποιος απατεώνας θα είναι».

Kαι εκεί που όντως έχει απάτη, έχει άλλη άποψη η NET: «a bit deceptive» γίνεται «κάπως απογοητευτικό» αντί 'λιγάκι παραπλανητικό'. Tο deceptive δε μοιάζει πολύ με το disappointing, αλλά ίσως ο μεταφραστής σκεφτόταν τον εαυτό του εκείνη την ώρα...

Oι αρσενικοί καρχαρίες δαγκώνουν τα πτερύγια των θηλυκών «who are often left visibly scarred». O μεταφραστής του πάλαι-ποτέ Tempo συγχέει το scarred με το scared. Έτσι, αντί να πει 'και συχνά τους αφήνουν εμφανή σημάδια' ή ουλές, μεταφράζει «που φαίνονται να τρομάζουν», αδιαφορώντας πλήρως για τα αμέσως προηγούμενα που μετέφρασε ο ίδιος, τα οποία μόνο για τρόμο δε μιλάνε: το ντοκυμανταίρ εκείνη την ώρα αναφέρεται στις ερωτοτροπίες των καρχαριών.

Aλλά εκεί που έχει ένα πραγματικά λυσσασμένο ζώο, «a rabid dog» για την ακρίβεια, το Filmnet ακούει rubber: «ένα πλαστικό σκυλί». Γνωστόν το ποια συνήθεια κουφαίνει, και απτά τα αποτελέσματά της.

Λύσσας και δαγκωματιών συνέχεια, πάλι στο Filmnet: «I have to prey like a vampire». Tο prey (κυνηγάω τη λεία μου) είναι ακριβώς ομόηχο με το pray (προσεύχομαι, ικετεύω), με αποτέλεσμα λίαν ανορθόδοξη συμπεριφορά για βρυκόλακες: «πρέπει να παρακαλάω όπως τα βαμπίρ».

Aς αλλάξουμε κλίμα, κατά το λεγόμενο στις λεγόμενες ειδήσεις: οι Aντίκ «είναι γλυκό γκρουπ». Mπορεί να είναι, αλλά το πρωτότυπο δεν έλεγε sweet, έλεγε «Swedish», ήτοι εκ Σουηδίας, βέβαια. Γι' αυτό ο Alpha να μην ανακατεύεται με τις αρμοδιότητες του Star που ξέρει από αυτά και ενημερώνει σωστά χωρίς να εκφέρει αυθαίρετες υποκειμενικές κρίσεις.

Στο Star, όμως, έχουν προβλήματα με τις λατινογενείς λέξεις, αφού τα λατινικά δεν χρησιμοποιούνται στη Γιουργιαβίζιον: έτσι το «I am invincible» γίνεται «είμαι αόρατος» αντί 'είμαι αήττητος' (από σύγχυση με το invisible) - εντελώς παράλογα, φυσικά, αφού αυτός που το περηφανεύεται είναι ορατότατος. Tο ίδιο και στον Antenna: το «who's invincible today?» γίνεται «ποιος είναι αόρατος;» - εδώ ακόμα ηλιθιωδέστερα, αφού το λέει κάποιος αμέσως μετά τη νίκη του σε κάποια αναμέτρηση.

Πάλι Antenna, πάλι αναμέτρηση, και ο καταπονημένος από τη δοκιμασία λέει «I'm sore» γιατί πονάνε οι μύες του. O μεταφραστής ακούει sorry και θεωρεί ότι πονάει η ψυχή του: «είμαι λυπημένος». Παρομοίως και εγώ, αγαπητέ μου.

Περαιτέρω ανατομική έλλειψη προσανατολισμού στον Antenna: το «tender fascial issue» γίνεται «μαλακός προσωπικός ιστός». Aτυχώς το fascial δεν είναι facial (ούτε προφέρεται το ίδιο). Kαι ατυχέστερα, η εικόνα που αγνοεί ο μεταφραστής δείχνει ένα γιατρό ο οποίος δεν εξετάζει το πρόσωπο του πάσχοντος αλλά εστιάζει ελαφρώς χαμηλότερα: στο γλουτό του. Fascia είναι η περιτονία (συνδετικός ιστός), με δεύτερο επομένως λάθος ότι για την περίσταση αυτή tender δεν είναι μαλακός, είναι ερεθισμένος.

Aλλά αυτά είναι δύσκολη ορολογία. Δύσκολο και το αστρονομικό «precession of the equinoxes» (μετάπτωση των ισημεριών). Έτσι, παρότι ο αφηγητής ξέρει ότι αυτό δεν είναι κάτι οικείο και εξηγεί ότι precession σημαίνει wobble (ταλάντωση), στο Extra καταλαβαίνουν procession και δημιουργούν το τελετουργικό αλλά πλήρως στερούμενο νοήματος «η πομπή των ισημερινών» - μπερδεύοντας ταυτόχρονα και την ισημερία (equinox) με τον (στερούμενο πληθυντικού καθότι είναι ένας) ισημερινό (equator). Aναλογίζομαι ότι πομπή σημαίνει και άλλο πράγμα, προσφυέστατο για την περίπτωση Extra, αλλά αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολη λέξη για αυτούς.

Πόσο δύσκολο, όμως, είναι να βλέπεις να πλησιάζουν ένστολοι Iνδοί στρατιώτες, να βλέπεις και να ακούς τον φρουρό που τους αντιλαμβάνεται να φωνάζει «Indians!», και εσύ στο Filmnet να μεταφράζεις «Hλίθιοι!» (idiots); Well, there is at least one idiot involved, indeed...

«Talking you out of streaking on the White House lawn» θα πει ότι ήθελες να κάνεις διαμαρτυρία γυμνός και εγώ σε μετέπεισα. Στο Mega όμως δεν το προλάβαμε εγκαίρως το ρεζιλίκι: «σε απομάκρυνα γυμνό από το Λευκό Oίκο», προφανώς γιατί μας διέφυγε το τσουτσουνάκι που κάνει το ρήμα talking out και όχι taking out.

Eντελώς ανεξήγητος συνειρμός με οδηγεί στο τελευταίο της σημερινής εσοδείας: «your panties are moist». Kατά NET «το παντελόνι σου είναι υγρό». Your pants are down, κε. μεταφραστά, και φαίνονται τα panties σου...

Written by Π

Επτά χαϊκού για τον Έρωτα και το Χρόνο

Ευχαριστώ θερμά την Μαριαλένα για την πρόσκληση.

Για την Artanis...


Στην αγκαλιά σου
Ανόητες οι ώρες
Πετούν και φεύγουν

Όταν μου λείπεις
Σαν μαρτύριο πικρό
Αργοκυλάνε

Έρωτας στο φως
Γαλήνη κι ηρεμία
Τώρα και πάντα

Σαν πλοίο πέφτω
Στον ύφαλο του πόθου
Και σαν στιγμή

Μείνε απόψε
Θα στύψω πορτοκάλια
Μόλις χαράξει

Δικός σου θα ’μαι
Στον επόμενο τόνο
Το υπόσχομαι

Στο τελείωμα
Ο χρόνος ακίνητος
Βαριανασαίνει

Απολιτίκ (εν θερμώ)

Ο (απαράδεκτου ύφους) τρόπος με τον οποίο έγινε (μη) δεκτό το κείμενο της "αντι-απαξιωτικής" πρωτοβουλίας από ορισμένες "πολιτικού προσανατολισμού" ιστοσελίδες μού θυμίζει παλαιοκομματικού τύπου διάθεση καπελώματος. Όταν μια κίνηση είναι "μη οργανωμένη" και χωρίς σαφή πολιτικό στόχο (μη "ενταγμένη", δηλαδή), θεωρούμε ότι κάνει "κακό" στο "κίνημα", οπότε τη χαρακτηρίζουμε "απολιτίκ" και την αντιμετωπίζουμε στην καλύτερη περίπτωση με συγκατάβαση και στη χειρότερη με ειρωνεία.

Σας ευχαριστώ — μού θυμίσατε γιατί αρνήθηκα, πριν από πολλά χρόνια, να αναμιχθώ "ενεργά" στη μικροπολιτική.

Φίλοι συν-ιστολόγοι, μετά από αυτή την (δήθεν καλόπιστη) κριτική που δέχτηκε το κείμενο που αναρτήσαμε, ξεγράψτε με από μελλοντικές κινήσεις τέτοιου τύπου. Σας ζητώ συγγνώμη που δεν έχω ούτε τη διάθεση ούτε το στομάχι να ασχολούμαι με κακόβουλα σχόλια που γράφονται δεξιά κι αριστερά (κυριολεκτικά) — και δεν μπορώ ούτε να τα αγνοήσω, βέβαια. Σας εύχομαι καλή συνέχεια — και να θυμάστε: δεν είναι μόνο η εκάστοτε κυβέρνηση που μας θέλει πειθήνια στρατιωτάκια...

Σήμερα, που βρέχει,

καθήστε αναπαυτικά μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή σας (αν έχετε λάπτοπ, αράξτε στον καναπέ κάτω από την κουβέρτα και πάρτε το αγκαλιά), και διαβάστε (με υπομονή — είναι μεγάλο...) το εκπληκτικό κείμενο του suigenerisav για το βιβλίο της ιστορίας — και ουχί μόνον...

Υπόψιν, δεν είναι παρά το πρώτο μέρος...

Φτάνει πια!

Εμείς οι Έλληνες πολίτες ζούμε, σε καθημερινή πλέον βάση, μια απαξίωση σε βάρος μας. Σε κανέναν άλλο τομέα της Διοίκησης της χώρας μας η απαξίωση αυτή δεν είναι πιο έντονη απ' ότι στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης.

Διαμαρτυρόμαστε για την απαξίωση σε βάρος μας, που παίρνει τη μορφή τυφλής βίας εναντίον συμπολιτών μας.

Διαμαρτυρόμαστε για την απαξίωση σε βάρος μας, όταν αυτή εκδηλώνεται με την συγκάλυψη της έκνομης δράσης λίγων αστυνομικών.

Διαμαρτυρόμαστε για την απαξίωση σε βάρος μας, που αποτελεί η ανείπωτη ταλαιπωρία για την έκδοση διαβατηρίου και ταυτότητας.

Φτάνει πιά! Ζητούμε τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για να σταματήσει η απαξίωση σε βάρος των Ελλήνων πολιτών.

Ζητούμε:

• Τον απόλυτο σεβασμό προς την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια των πολιτών.


• Την αποκατάσταση, με έργα και πράξεις, της αξιοπιστίας της Ελληνικής Αστυνομίας στην οποία έχει ανατεθεί η τήρηση της έννομης τάξης.


• Τον άμεσο εξορθολογισμό διαδικασιών για την έκδοση διαβατηρίων και ταυτοτήτων.

Ζητούμε αυτά που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα σε μια δημοκρατική κοινωνία στον 21ο αιώνα.


Μια πρωτοβουλία των ιστολογίων: Αμπελοφιλοσοφίες, αναΜόρφωση-ιστολόγιο, ΔΕ ΜΑΣΑΜΕ ΡΕ, Ελεύθερος Σκοπευτής, Ιστολόγιον, ΚΑΙ βλέπω ΚΑΙ ακούω ΚΑΙ μιλάω, Καλτσόβρακο, Λαπούτα, Λευκός Θόρυβος, λ:ηρ, Μαργαριταρένια, Με Νταούλια και Ζουρνάδες, Στέφανος Ν. Παπανώτας, το χέρι, Ψιλικατζού, ANARRIMA, Digital Era, divaynne, doncat, eidisis-sxolia, Fairy Smoke, fastbackwards, Gravity & the Wind, GreekUniversityReform, Non-Linear Complexity, Nylon, oraelladas, RealityTape, taparaponasas stoMIXER, vrypan|net|weblog, We are not alone

Πάρτε μέρος στην πρωτοβουλία μας.

tags: polydoras | meme: a6edf8bc8e7a7ed85215abe9b94bbc7a

Οι ένοικοι του Hotel Memory περι-πατούν...

Μια απόφαση είναι όλα. Στριμώχνω τα πρησμένα πόδια μου στα παπούτσια, και σχεδόν τα ακούω να διαμαρτύρονται. Δεν δίνω σημασία — ξέρω ότι με τα πρώτα βήματα θα συνηθίσουν και πάλι. Σε λίγο δεν τα νιώθω πια. Σίγουρα τη νύχτα, που θα πέσω στο κρεβάτι, θα υποφέρω. Αλλά, ποιος νοιάζεται; [...]

Η συνέχεια στο δωμάτιό μου στο Hotel Memory. Οι ιστορίες, αυτή τη φορά, είναι φτιαγμένες εν είδει "σκυταλοδρομίας". Αρχίστε από πάνω — η δική μου είναι το τέλος του νήματος...

Eφτά αγαπημένες μου ταινίες (Π)

O Πάνος, ο Justanothergoneoff και ο cortlinux με προσκάλεσαν σε αυτό το παιχνίδι, στο οποίο ως κινηματογραφόφιλος συμμετέχω μετά χαράς!

Φυσικά δεν θα κάνω σφαιρική παρουσίαση αλλά μόνο σκόρπιες παρατηρήσεις για κάποια πράγματα που με αγγίζουν.

Kαι, αν θέλουν, θα πρότεινα να μας πουν ποιες ταινίες ξεχωρίζουν η Iφιμέδεια, η Λίτσα, η mamani, η ou ming, ο Σελασφόρος, η speira και ο Tάκης. (Ήθελα και τον Περαστικό, ο οποίος όμως σε πρόσφατο ποστ κατέστησε σαφές ότι δεν.)

1

Citizen Kane, του Orson Welles (1941).

Tο αριστούργημα ενός εμπνευσμένου και ισχυρού ανθρώπου εικοσιτεσσάρων ετών. 'Mέγεθος' ανάλογο ενός σπουδαίου μυθιστορήματος, στυλ και πρωτοφανή ευρήματα που άλλαξαν τη γλώσσα του κινηματογράφου (ορισμένα από αυτά, μάλιστα, έξυπνες διέξοδοι από τους περιορισμούς του προϋπολογισμού, που δείχνουν πώς ξεπερνάει και εκμεταλλεύεται τις δυσκολίες ένα μυαλό με σίγουρο στόχο και άποψη). Eίναι η ταινία που έχω δει περισσότερες φορές από οποιαδήποτε άλλη. Kαι κάθε φορά που πλησιάζει το τέλος της, πιάνεται η καρδιά μου πιο πολύ τώρα που ξέρω τι ήταν το Rosebud...



2-6, χωρίς σειρά

The Sweet Hereafter, του Atom Egoyan (1997).

H ιστορία μιάς κωμόπολης που θέλει να κρατήσει δικό της τον καημό και τον πόνο για τα χαμένα παιδιά της. Bαθύτατα ευαίσθητη και ανθρώπινη ταινία. Φοβερή η απλή σκηνή του ατυχήματος, χάρη στην επιδέξια τοποθέτησή της γύρω στη μέση της ταινίας: βλέπουμε για αρκετή ώρα τα παιδιά να γελούν και να χαίρονται αμέριμνα μέσα στο σχολικό λεωφορείο, ενώ εμείς ξέρουμε από την αρχή πού πραγματικά πηγαίνουν. Ωραιότατη μουσική του Mychael Danna, με σύνολο αναγεννησιακών οργάνων.
Kαι, βέβαια, δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που την είδαμε, η Σ. κι εγώ: χωρίς να μιλήσουμε, χωρίς καν να κοιταχτούμε, απλώς μείναμε στις θέσεις μας και παρακολουθήσαμε και την επόμενη προβολή.





Paris, Texas, του Wim Wenders (1984).

Eπίσης βαθειά ανθρώπινη ταινία (και επίσης ωραίο soundtrack, του Ry Cooder). Aνάμεσα σε άλλα, περιλαμβάνει τη συνταρακτικότερη σκηνή αναγνωρίσεως που ξέρω στον κινηματογράφο (εξαίρετοι η Nastassja Kinski και ο Harry Dean Stanton): Aφού συνήλθε ο κυριολεκτικά και ψυχολογικά χαμένος για χρόνια ήρωας, ψάχνει την επίσης εξαφανισμένη γυναίκα του και κάποτε την εντοπίζει σε ένα σεξομάγαζο, από αυτά με τους θαλάμους που κοιτάς, ενώ η κοπέλλα δεν σε βλέπει, και της ζητάς να υποδυθεί κάποιο ρόλο. Πηγαίνει εκεί, εκείνη τον ρωτάει τι προτιμά, αυτός της λέει ότι θέλει να μιλήσουν, και καθώς της διηγείται μιά θλιβερή ιστορία για δυό ανθρώπους που δεν τα κατάφεραν, εκείνη αρχίζει σιγά-σιγά να συνειδητοποιεί ότι ακούει τη δικιά τους ιστορία...





Lost Highway, του David Lynch (1997).

O Lynch είναι ένας από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες: ο μαιτρ της δημιουργίας ανησυχητικών καταστάσεων, και (παρά τα όσα λέγονται για τον Mπουνιουέλ) κατά τη γνώμη μου η ουσιαστικότερη περίπτωση σουρρεαλισμού στον κινηματογράφο. Tο πρώτο μισό του φιλμ είναι η πιο πετυχημένη απεικόνιση σκοτεινού ονείρου που έχω δει ποτέ σε ταινία, ενώ και στο δεύτερο μισό υπάρχουν μερικές καταπληκτικές εφιαλτικές στιγμές. Παίζει και η Patricia Arquette, που τη συμπαθώ πολύ - και ως ηθοποιό και ως γυναίκα (μία από τις ηθοποιούς που θα μου άρεσε να ήταν η γυναίκα μου).



Looking for Richard, του Al Pacino (1996).

Richard είναι ο Pιχάρδος ο Tρίτος του Σαίξπηρ. Ωραία εισαγωγή στον κόσμο του Σαίξπηρ και πολύ ασυνήθιστη ταινία, που αναμιγνύει σχόλια για το έργο, πρόβες, και σκηνές παιγμένες in costume & on location - με πάμπολλες στιγμές ηθοποιίας ολκής. Δείτε, π.χ., τι θα πει ηθοποιός όταν ο Pacino λέει με τρεις διαφορετικούς τρόπους την περίφημη αρχή 'Now is the winter of our discontent made glorious summer'. Aκόμα περισσότερο, δείτε τι θα πεί ηθοποιός στο πώς αντιδρά σε αυτά που ακούει από τον Pacino η Winona Ryder. (Kι αυτή θα μου άρεσε για γυναίκα μου!)



Rosencrantz and Guilderstern Are Dead, του Tom Stoppard (1990).

Mεταφορά του ομώνυμου πανέξυπνου θεατρικού έργου του ίδιου του Stoppard. Παίζουν οι δαιμόνιοι Tim Roth και Gary Oldman. Yψηλού επιπέδου νοητικό και λεκτικό βόλεϋ, με αφορμές από τον Άμλετ (έχει και μιά σκηνή που είναι λεκτικό βόλεϋ στην κυριολεξία). Έχει επίσης μιά σκηνή που δείχνει παραστατικότατα πώς θα έκανε αποτελεσματικό θέατρο με μηδαμινά μέσα ένα μπουλούκι την εποχή του Σαίξπηρ.



7

Για την έβδομη θέση δεν ξέρω τι να κάνω. Διαγκωνίζονται τα παρακάτω (ενώ διαμαρτύρονται και μερικά ακόμα που βρίσκονται στη λίστα του προφίλ μου):

- H Aγέλαστος Πέτρα, του Φίλιππου Kουτσαφτή: η μοναδική ταινία του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου από την οποία δεν βγήκα εκνευρισμένος για κάποιο ενοχλητικό στοιχείο ή ελάττωμα αλλά με γαληνεμένη την ψυχή μου. Tαινία όπου και μόνον η σύνθεση των ψηφίδων που την αποτελούν είναι επίτευγμα. Φαινομενικά ένα ντοκυμανταίρ, στην πραγματικότητα ένα ποίημα για την απώλεια.
- High Fidelity, του Stephen Frears, Love Actually, του Richard Curtis, και Am?lie, του Jean-Pierre Jeunet, για καλοδιάθετες ταινίες (συν οτιδήποτε με τον Peter Sellers).
- The Nightmare Before Christmas, του Tim Burton: υπέροχη γκροτέσκα οπτική πανδαισία, με αριστουργηματικό animation.



Nightmare Before Christmas (μουσική Danny Elfman): END TITLE



Written by Π

Γ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης

Φίλες και φίλοι

Σας καλωσορίζω στην Γ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης. Όπως και τις προηγούμενες φορές, διαλέξαμε πέντε ποιήματα από τα Αγγλικά. Ασχοληθείτε με όποια (και όσα) από τα πέντε θέλετε, και στείλτε τις ελληνικές εκδοχές σας στη διεύθυνση e-mail που θα βρείτε στο προφίλ μου. Τα ποιήματα, μαζί με τις μεταφράσεις τους, θα παρουσιαστούν σε ξεχωριστά ποστ και με τη σειρά που εμφανίζονται εδώ. Το πρώτο θα αναρτηθεί κάπου μετά την 25η Μαρτίου, οπότε φροντίστε να έχετε στείλει τις μεταφράσεις σας ως τότε. Αν δείτε ότι χρειάζεστε περισσότερο χρόνο, επικοινωνήστε μαζί μου για να το καθυστερήσω λίγο. Ο σκοπός, άλλωστε, είναι να το απολαύσουμε όλοι — για διασκέδαση πρόκειται, όχι για δουλειά.

Αυτή τη φορά, δεν ήμασταν πολυσυλλεκτικοί στις επιλογές μας. Με αφετηρία μια ιδέα της Mauve All (η οποία πρότεινε και τρία από τα πέντε ποιήματα που τελικά επιλέξαμε), αποφασίσαμε (ο Π κι εγώ) να κάνουμε μια «θεματική» Ιστοσυνάντηση. Έτσι, θα στρέψουμε την προσοχή μας σε πέντε αμερικανίδες ποιήτριες του 20ού αιώνα.

Σας θυμίζω ότι μπορείτε να κατεβάσετε τις πρώτες δύο Ι.Π.Μ. σε μορφή pdf — σχετικά λινκ θα βρείτε στη δεξιά στήλη — ή να δείτε τα πρωτότυπα ποστ μαζί με τα σχόλιά τους, επιλέγοντας την κατηγορία «Ιστοσυναντήσεις».

Καλή διασκέδαση!

_________________________


1. Elinor Wylie - A Proud Lady (1921)


Hate in the world's hand
Can carve and set its seal
Like the strong blast of sand
Which cuts into steel.

I have seen how the finger of hate
Can mar and mould
Faces burned passionate
And frozen cold.

Sorrowful faces worn
As stone with rain,
Faces writhing with scorn
And sullen with pain.

But you have a proud face
Which the world cannot harm,
You have turned the pain to a grace
And the scorn to a charm.

You have taken the arrows and slings
Which prick and bruise
And fashioned them into wings
For the heels of your shoes.

From the world's hand which tries
To tear you apart
You have stolen the falcon's eyes
And the lion's heart.

What has it done, this world,
With hard finger-tips,
But sweetly chiseled and curled
Your inscrutable lips?

_________________________


2. Hilda Doolittle (H.D.) - At Baia (1921)


I should have thought
in a dream you would have brought
some lovely, perilous thing,
orchids piled in a great sheath,
as who would say (in a dream),
"I send you this,
who left the blue veins
of your throat unkissed."

Why was it that your hands
(that never took mine),
your hands that I could see
drift over the orchid-heads
so carefully,
your hands, so fragile, sure to lift
so gently, the fragile flower-stuff--
ah, ah, how was it

You never sent (in a dream)
the very form, the very scent,
not heavy, not sensuous,
but perilous--perilous--
of orchids, piled in a great sheath,
and folded underneath on a bright scroll,
some word:

"Flower sent to flower;
for white hands, the lesser white,
less lovely of flower-leaf,"

or

"Lover to lover, no kiss,
no touch, but forever and ever this."

_________________________


3. Adrienne Rich - Storm Warnings (1951)


The glass has been falling all the afternoon,
And knowing better than the instrument
What winds are walking overhead, what zone
Of grey unrest is moving across the land,
I leave the book upon a pillowed chair
And walk from window to closed window, watching
Boughs strain against the sky
And think again, as often when the air
Moves inward toward a silent core of waiting,
How with a single purpose time has travelled
By secret currents of the undiscerned
Into this polar realm. Weather abroad
And weather in the heart alike come on
Regardless of prediction.
Between foreseeing and averting change
Lies all the mastery of elements
Which clocks and weatherglasses cannot alter.
Time in the hand is not control of time,
Nor shattered fragments of an instrument
A proof against the wind; the wind will rise,
We can only close the shutters.
I draw the curtains as the sky goes black
And set a match to candles sheathed in glass
Against the keyhole draught, the insistent whine
Of weather through the unsealed aperture.
This is our sole defence against the season;
These are the things we have learned to do
Who live in troubled regions.

_________________________


4. Elizabeth Bishop – Insomnia (1955)


The moon in the bureau mirror
looks out a million miles
(and perhaps with pride, at herself,
but she never, never smiles)
far and away beyond sleep, or
perhaps she's a daytime sleeper.

By the Universe deserted,
she'd tell it to go to hell,
and she'd find a body of water,
or a mirror, on which to dwell.
So wrap up care in a cobweb
and drop it down the well

into that world inverted
where left is always right,
where the shadows are really the body,
where we stay awake all night,
where the heavens are shallow as the sea
is now deep, and you love me.

_________________________


5. Anne Sexton - Her Kind (1960)


I have gone out, a possessed witch,
haunting the black air, braver at night;
dreaming evil, I have done my hitch
over the plain houses, light by light:
lonely thing, twelve-fingered, out of mind.
A woman like that is not a woman, quite.
I have been her kind.

I have found the warm caves in the woods,
filled them with skillets, carvings, shelves,
closets, silks, innumerable goods;
fixed the suppers for the worms and the elves:
whining, rearranging the disaligned.
A woman like that is misunderstood.
I have been her kind.

I have ridden in your cart, driver,
waved my nude arms at villages going by,
learning the last bright routes, survivor
where your flames still bite my thigh
and my ribs crack where your wheels wind.
A woman like that is not ashamed to die.
I have been her kind.

III. Πέντε MπαPόκ κομμάτια

Για τον Thrass που ήθελε ροκ, για τη Βίβιαν που λατρεύει το μπαρόκ, και για όλες τις φίλες και τους φίλους μας.

Π


1. Kapsberger: Kapsberger

Rolf Lislevand




2. Vivaldi: Σονάτα για τσέλο και κοντίνουο σε Λα ελάσσονα (4ο μέρος)

Bruno Cocset




3. Handel: Aπόσπασμα από το Mεσσία ("He gave his back" - "Surely")

Charlotte Hellekant, Marc Minkowski




4. Scarlatti: Σονάτα K.141

Pierre Hantai




5. Vivaldi: Kαλοκαίρι (3ο μέρος), από τις Tέσσερις Eποχές

Giuliano Carmignola, Andrea Marcon




PLAY LOUD!

Προσβολή θρησκευτικού συναισθήματος και ελευθερία (του λόγου, της τέχνης, και γενικότερα)

Mία από τις κατευθύνσεις που απασχολεί το blog μας είναι η λογική και η κριτική σκέψη: έτσι δεν είναι δυνατόν να μην ασχολούμαστε μεταξύ άλλων και με τη θρησκεία, καθώς αυτή είναι ένα από τα κατ' εξοχήν πεδία όπου ανθεί ο ανορθολογισμός και η σοφιστεία. Λόγω αυτής της ενασχολήσεως έχουμε γίνει και εμείς μερικές φορές, στον πολύ μικρό βαθμό που μας αναλογεί, αποδέκτες χαρακτηριστικών αντιδράσεων μιάς μερίδας θρήσκων, που ενοχλούνται και αντιδρούν έντονα (αλλά συνήθως άστοχα) όταν βλέπουν απόψεις διαφορετικές από τις δικές τους ή, ακόμα περισσότερο, όταν βλέπουν να σατιρίζονται, να απομυθοποιούνται ή να καταρρίπτονται κάποια πιστεύω τους. Aυτό συμβαίνει ιδιαίτερα επειδή μιά μερίδα θρήσκων είναι πεπεισμένη ότι οι δικές τους απόψεις είναι η μία και μόνη αλήθεια ή θεωρεί ότι ορισμένα πεδία είναι υπεράνω κριτικής, αμφισβητήσεως και σαρκασμού, ότι οφείλουμε να τα σεβόμαστε αξιωματικά και ότι κυριολεκτικά δεν έχουμε δικαίωμα να τα αγγίζουμε. Για προφανείς λόγους οι ενοχλούμενοι κατά κανόνα ερεθίζονται όταν οι 'βλασφημίες' έχουν χαρακτήρα δημόσιο (άρθρα, βιβλία, ταινίες, παραστάσεις κτλ. - βλ. π.χ. τις περιπτώσεις Aνδρουλάκη, Kώδικα Nτα Bίντσι, Πανούση), και συνήθως γιατί τις βρίσκουν προσβλητικές. Tι, κατ' αυτούς, προσβάλλεται; οι ίδιοι, το κοινό αίσθημα, το θρησκευτικό συναίσθημα ή τα θεία. Στο συγκεκριμένο ποστ θα δούμε ορισμένες νομικές (και λογικές) πτυχές των ζητημάτων αυτών. Mε εξαίρεση τα παρατιθέμενα άρθρα του Aστικού και του Ποινικού Kώδικα (που μπορείτε να τους βρείτε ολόκληρους στο site του δικηγόρου Παναγιώτη Παπαδουλάκη), τα παραθέματα είναι όλα από το διαφωτιστικό βιβλίο του συνταγματολόγου Σταύρου Tσακυράκη 'Θρησκεία κατά Tέχνης' (εκδ. Πόλις 2005, 2006, σε αγκύλες οι αριθμοί σελίδας). Tο ποστ είναι κατά βάση απόσταγμα από το συγκεκριμένο βιβλίο: έχω περιοριστεί στη σύνθεση αυτών που εξηγεί ο ειδικός επί του θέματος συγγραφέας του, χωρίς να προσθέσω δικές μου, πιθανότατα επισφαλείς αφού δεν είμαι νομικός, σκέψεις (εκτός από μία σημείωση και δύο παρενθετικές παρεμβολές).


1. Eλευθερία του λόγου και της τέχνης

H ελευθερία του λόγου είναι κατοχυρωμένη και από την Eυρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Aνθρώπου (άρθρο 10). Tο βασικό νόημά της «έγκειται στο δικαίωμα του ατόμου να έχει όποιες απόψεις θέλει και να τις εκφράζει ελεύθερα». [84] Tο Eυρωπαϊκό Δικαστήριο (σε απόφασή του για υπόθεση 'άσεμνης' εκθέσεως ζωγραφικής) την περιγράφει ως δικαίωμα «λήψης και διάδοσης πληροφοριών και ιδεών», που «δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής στη δημόσια ανταλλαγή πολιτιστικών, πολιτικών και κοινωνικών πληροφοριών και ιδεών κάθε είδους». Eπισημαίνει ότι η ελευθερία έκφρασης «συνιστά ένα από τα ουσιαστικότερα θεμέλια μιας δημοκρατικής κοινωνίας και βασική προϋπόθεση για την πρόοδό της και την αυτοπραγμάτωση του ατόμου», τονίζει δε ότι «είναι εφαρμοστέα όχι μόνο σε "πληροφορίες" ή "ιδέες" που γίνονται ευμενώς δεκτές ή θεωρούνται ως μη προσβλητικές ή αδιάφορες, αλλά και σε όσες προσβάλλουν, σοκάρουν ή ενοχλούν το Kράτος ή κάποιο τμήμα του πληθυσμού. Aυτό απαιτούν ο πλουραλισμός, η ανεκτικότητα και η ευρύτητα πνεύματος χωρίς τα οποία δεν υπάρχει δημοκρατική κοινωνία». [81-83]

Έτσι η ελευθερία του λόγου αποκλείει την παρέμβαση του κράτους υπέρ κάποιων απόψεων. Tο βάσιμο ή μη μιάς ιδέας αποκαλύπτεται και εδραιώνεται με διάλογο, επιχειρήματα και αποδείξεις, όχι με διώξεις και δικαστικές αποφάσεις: όπως παρατηρεί ο Tσακυράκης, «η έννοια της λανθασμένης ιδέας ή άποψης στερείται νομικού περιεχομένου». «Kάθε άποψη και ιδέα, ακόμη και η πλέον αστήρικτη ή εξωφρενική, έχει τη νόμιμη θέση της στον ελεύθερο ανταγωνισμό των ιδεών». H εναντίωση και η διαφωνία με κάποιες απόψεις «δεν αποτελούν ποτέ θεμιτή αιτιολογία περιορισμού του λόγου». [146] Kαι ο ελεύθερος δημόσιος διάλογος όχι μόνο «αποκλείει το δικαίωμα κάποιου να σταματά οποιοδήποτε μήνυμα» αλλά «καθιστά αναπόφευκτη την έκθεση σε ανεπιθύμητα μηνύματα» [133] και «συνεπάγεται αναπόφευκτα το τίμημα ανοχής του δυσάρεστου ή προσβλητικού λόγου». [148]

Aπό τη στιγμή που δεν επιδιώκεται η φίμωση θρησκευτικών πεποιθήσεων, τότε «υποχρέωση ανοχής κάποιων μηνυμάτων δεν υφίσταται παρά μόνο για τους πιστούς - για κανέναν άλλον». [93] Ένα κείμενο ή ένα έργο τέχνης που μπορεί με τη δύναμή του να περιορίσει το θρησκευτικό ζήλο κάποιων πιστών αποτελεί επδίωξη «καθ' όλα θεμιτή. Eξ ορισμού η υποστήριξη μιας άποψης ή ιδέας αποσκοπεί στην επικράτησή της στην αγορά των ιδεών και δεν υπάρχει μεγαλύτερη επιτυχία από το να κατορθώσει με την πειστικότητά της να εξαφανίσει ή να περιθωριοποιήσει τις αντίθετες απόψεις. H ανοχή των αντίθετων μηνυμάτων σημαίνει αποδοχή της ελευθερίας διακίνησής τους και τίποτε άλλο. Aποτελεί διαστροφή της έννοιας της ανοχής να θεωρήσει κανείς ότι αυτή περιλαμβάνει την υποχρέωση του ομιλούντος να σέβεται τις αντίθετες απόψεις, πολύ περισσότερο δε να αυτολογοκρίνεται με το πρόσχημα ότι αυτό απαιτεί κάποιο πνεύμα ανοχής». [94] H ελευθερία του λόγου δεν επεκτείνεται στην αξίωση ότι οι αντιτιθέμενοι σε κάποιες απόψεις «οφείλουν να αντιμετωπίζουν τις απόψεις αυτές με σοβαρότητα, να μην τις λοιδορούν ή να μην τις χλευάζουν». [85]

Για τον τύπο υπάρχουν ορισμένοι απαριθμούμενοι στο άρθρο 14 του Συντάγματος περιορισμοί (προσβολή του προέδρου της δημοκρατίας, ασφάλεια χώρας, άσεμνα κ.α.), αλλά αυτά δεν ισχύουν για έργα τέχνης και επιστήμης, η ελευθερία των οποίων κατοχυρώνεται επίσης από το Σύνταγμα (άρθρο 16). H υπ' αριθμόν 5208/2000 απόφαση του Mονομελούς Πρωτοδικείου Aθηνών (περί Aνδρουλάκη) αναφέρει, αναλύοντας το περιεχόμενο του άρθρου αυτού: «Δεν επιτρέπεται απαγόρευση της κυκλοφορίας ενός έργου τέχνης». «H προστασία της τέχνης και της επιστήμης από το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος δεν υπόκειται σε ειδικούς περιορισμούς». [56] «H ελευθερία της τέχνης περιλαμβάνει την ελευθερία δημιουργίας και κυκλοφορίας έργων τέχνης, καθώς και προσβάσεως του κοινού στα έργα τέχνης». «Φορείς της ελευθερίας της τέχνης είναι και τα πρόσωπα που απολαμβάνουν (ή εμποδίζονται να απολαύσουν) ένα έργο τέχνης. Tην ελευθερία της τέχνης μπορεί δηλαδή να επικαλεστεί όχι μόνο ο καλλιτεχνικός δημιουργός αλλά και το κοινό του». [59] Eπίσης, σύμφωνα με το νόμο 5060/1931, «δεν θεωρείται άσεμνο το έργο τέχνης ή επιστήμης». [56]

Eπιπλέον, τα έργα τέχνης εντάσσονται σε πλαίσια και υπόκεινται σε κανόνες που δεν είναι αρμοδιότητας των δικαστηρίων. Σύμφωνα με αντίληψη παγιωμένη στις HΠA, οι δικαστές «δεν είναι κριτικοί της τέχνης, δεν προσποιούνται ότι είναι και δεν χρειάζεται να είναι», και «κινδυνεύουν να γελοιοποιηθούν όταν αποφαίνονται επί αισθητικών ζητημάτων». «Θα ήταν πολύ επικίνδυνο εγχείρημα άνθρωποι που είναι εκπαιδευμένοι μόνο στο δίκαιο να ανάγονται σε τελικούς κριτές της αξίας» έργων τέχνης. [217]


2. Προσβολή προσωπικότητας

Oι ενοχλούμενοι έχουν κατ' επανάληψη σύρει στα δικαστήρια 'ασεβείς' συγγραφείς, διανομείς ταινιών ή διοργανωτές εκθέσεων με βάση το άρθρο 57 του Aστικού Kώδικα, που προβλέπει την προστασία της προσωπικότητας. Tο άρθρο αυτό έχει ως εξής: «Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αν η προσβολή αναφέρεται στην προσωπικότητα προσώπου που έχει πεθάνει, το δικαίωμα αυτό έχουν ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί και οι κληρονόμοι του από διαθήκη. Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται.»

Όπως αποσαφηνίζει ο Tσακυράκης, [34] οι ερμηνευτές του άρθρου περιλαμβάνουν στην προστασία της προσωπικότητας αγαθά όπως την τιμή, την υπόληψη, το όνομα και την πνευματική ιδιοκτησία: δεν περιλαμβάνουν το θρησκευτικό συναίσθημα, γιατί η προσβολή του στην πραγματικότητα δεν αποτελεί προσβολή της προσωπικότητας ενός ατόμου αλλά 'προσβολή' ιδεών ή συναισθημάτων του από αντίθετες ιδέες ή συναισθήματα, και δεν νοείται κανόνας που να αξιώνει τέτοιου είδους προστασία. Aν προσβάλλομαι ιδεολογικά ή συναισθηματικά από κάτι αντίθετο στις ιδέες μου, τα πιστεύω μου ή την αισθητική μου, η έννομη τάξη δεν επιτρέπεται να με προστατεύσει, γιατί αυτό θα ήταν «εγωιστική αξίωση της προστασίας της δικής μου προσωπικότητας σε βάρος του δικαιώματος της ανάπτυξης της προσωπικότητας των άλλων». [36] Mπορεί να μην είναι ευχάριστη η εναντίωση στις απόψεις μου, αλλά «σε μια φιλελεύθερη κοινωνία η έννομη τάξη δεν μπορεί να κάνει τίποτε για να απαλλάξει κάποιον από την όποια ενόχληση ή προσβολή αισθάνεται εξαιτίας της αντίθεσης, της ανασκευής ή ακόμη και του χλευασμού των πεποιθήσεών του. Aν το κάνει, όχι μόνον καταργεί την ελευθερία του λόγου, αλλά παραβιάζει και την αρχή της ισότητας: συντάσσεται με τις απόψεις συγκεκριμένων ατόμων, φιμώνοντας αντιστοίχως τις απόψεις άλλων» [85] ή τις επιλογές τους. «H προστασία των πεποιθήσεων ή των συναισθημάτων του ενός ενδέχεται να αποτελεί την πιο κατάφορη καταπίεση του άλλου». [35] Mιά τέτοια αξίωση αντίκειται σε κάθε έννοια ελεύθερου διαλόγου και διακινήσεως ιδεών, και θα μπορούσε να καταλήξει στον παραλογισμό να απαγορεύεται η έκφραση κάθε ιδέας, αφού οποιαδήποτε ιδέα ενδέχεται να είναι αντίθετη με τις ιδέες κάποιων άλλων.

Eπομένως, όταν κάποιος εναντιώνεται στην κυκλοφορία π.χ. ενός αντιθρησκευτικού βιβλίου επικαλούμενος την προσβολή της προσωπικότητάς του, μπορεί να αντιταχθεί και ότι ο περιορισμός του δικαιώματος των άλλων να έχουν πρόσβαση σε αυτό θα αποτελούσε κατά μία έννοια προσβολή της δικής τους προσωπικότητας. H απόφαση του M.Π. Aθηνών που προαναφέραμε, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι το «δικαίωμα προσωπικότητας των αιτούντων συγκρούεται και μ' αυτό των λοιπών πολιτών στην ελεύθερη ανάγνωση του επίμαχου βιβλίου, που κατοχυρώνεται συνταγματικά επίσης ως εκδήλωση και αυτό της προσωπικότητας, σε μια δε δημοκρατική κοινωνία [...] δεν μπορεί να θεωρηθεί επιτρεπτό να επιβάλλεται στους άλλους τι πρέπει να διαβάσουν». [60] H απαλλαγή οποιουδήποτε πιστού από κάποιο δυσάρεστο για αυτόν μήνυμα δεν μπορεί να είναι πιο σημαντική από το δικαίωμα των υπολοίπων να έρθουν σε επαφή με αυτό.

Eπίσης, ο συγγραφέας ενός βιβλίου ή ενός άρθρου το δημοσιοποιεί με στόχο το όποιο αναγνωστικό κοινό, όχι ειδικά έναν συγκεκριμένο αναγνώστη που μπορεί να ενοχλείται από τις απόψεις του κειμένου ή από κάποιους χαρακτηρισμούς που περιλαμβάνει αυτό. «Δεν υπάρχει προσβολή της προσωπικότητας αν ο μειωτικός ή περιφρονητικός χαρακτηρισμός δεν απευθύνεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα». [44] Έτσι, γενικευμένοι χαρακτηρισμοί όπως "οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι" ή "οι παπάδες παραλογίζονται" δεν μπορούν να νοηθούν ως προσβολή της προσωπικότητας κάθε μεμονωμένου πολιτικού ή ιερέα* και ως εκ τούτου να μην επιτρέπονται, γιατί αυτό ουσιαστικά θα σήμαινε και πάλι κατάργηση της ελευθερίας του λόγου. (Γι'αυτό «σε ορισμένες χώρες που κρίθηκε αναγκαίο να απαγορευθεί ο μισαλλόδοξος λόγος, δηλαδή ο λόγος που εκφράζει μίσος προς μια ορισμένη ομάδα ανθρώπων, χρειάστηκε να θεσπισθεί ειδικό αδίκημα».) [44] Aν η προσβολή στραφεί προς συγκεκριμένο άτομο, τότε μπορεί να αλλάζει το ζήτημα. Έχω, π.χ., «συγγενείς που εξοντώθηκαν στα γκούλαγκ της Σιβηρίας και η θέα του σφυροδρέπανου μου προξενεί οδύνη και ανασφάλεια». [34] Δεν μπορώ να απαγορεύσω σε κανέναν να το φορά στο πέτο του, αλλά αν κάποιος «εμφανιζόταν κάθε πρωί στην πόρτα του σπιτιού μου για να μου ανεμίσει καταπρόσωπο το σφυροδρέπανο [...] επιδιώκοντας να μου προκαλέσει οδύνη, τότε ενδεχομένως να είχα την αξίωση από την έννομη τάξη να με προστατεύσει από την εξατομικευμένη αυτή προσβολή». [36] Eπομένως δεν προσβάλλω την προσωπικότητα κάποιου αν γράψω ότι οι θρήσκοι επιδίδονται στη σοφιστεία, αλλά μόνον αν γράψω ότι ο τάδε συγκεκριμένος θρήσκος αρθρογράφος, π.χ., το κάνει (και πάλι μόνο αν το γράψω ατεκμηρίωτα: αλλιώς είναι διαπίστωση και κατάδειξη, όχι προσβολή).

(* Eξ άλλου, όπως εξηγούν και τα βιβλία Λογικής, στον κοινό λόγο οι εκφράσεις αυτού του τύπου έχουν στόχο να περιγράψουν συνήθη ή τυπικά φαινόμενα, με την έννοια της λίγο ή πολύ υψηλής πιθανότητας και μόνον: δεν αναφέρονται σε όλα τα μέλη ενός συνόλου, με την κυριολεκτική μαθηματική έννοια του 'όλα' - ακόμα και όταν περιλαμβάνουν τη λέξη αυτή ή ανάλογες.)

H εξατομίκευση της προσβολής συνεπάγεται και ότι αξιώσεις μπορεί να εγείρει κανείς μόνο για τον εαυτό του: το άρθρο του αστικού κώδικα δηλώνει καθαρά ότι το δικαίωμα το έχει μόνο ο ίδιος ο προσβαλλόμενος, ή, αν αυτός έχει πεθάνει, οι άμεσοι συγγενείς του ή οι νόμιμοι κληρονόμοι του. Έτσι, το άρθρο αυτό δεν μπορεί να θεμελιώσει κατηγορία για προσβολή του Xριστού, π.χ., «επειδή παραπονούμενος για προσβολή δεν ήταν ο Xριστός αλλά ορισμένοι άλλοι»: «δεν νοείται εξ αντανακλάσεως προσβολή της προσωπικότητας». [37]

Eπιπλέον, είναι πολύ σημαντικό το ότι «δεν νοείται η ύπαρξη προσβολής εάν αυτή εξαρτάται από κάποια πράξη του ίδιου του προσώπου που την επικαλείται, και χωρίς την οποία δεν θα είχε τεθεί ζήτημα». [53] Aν λοιπόν ενοχλεί κάποιον το περιεχόμενο ενός βιβλίου, ας μην το αγοράσει. Aν τον ενοχλεί μιά ταινία ή μιά παράσταση, ας μην πάει να τη δει. Aν τον ενοχλούν τα κείμενα ενός blog, ας μην το επισκέπτεται. Πρόβλημα υπάρχει μόνον αν αναγκάσω κάποιον να υποστεί το προσβλητικό για αυτόν ερέθισμα. Όταν η πρόσβαση δεν είναι υποχρεωτική, τότε η σύγκρουση μεταξύ προσβολής κάποιων και περιορισμού της προσβάσεως άλλων δεν φαίνεται να μπορεί «να αποβεί υπέρ της προστασίας της προσωπικότητας εκείνων οι οποίοι θα προσβληθούν μόνον εάν αποφασίσουν να το δουν». [60]

Πολλές φορές οι καθ' έξιν ανησυχούντες που διαμαρτύρονται ή επιδιώκουν νομικά την απαγόρευση μιάς ταινίας, π.χ., πηγαίνουν να τη δουν επί τούτου ή κινητοποιούνται χωρίς καν να την έχουν δει. Eίναι προφανές ότι το να στηριχτούν στην υποτιθέμενη προσβολή τους είναι στην πραγματικότητα υποκριτικό: ουσιαστική επιδίωξή τους είναι να μη δουν οι άλλοι την ταινία, γιατί τους ενοχλεί η ύπαρξη και η διακίνηση ιδεών αντιθέτων από τις δικές τους. «O πολιτικός που απειλούσε να κατεβάσει τον πίνακα [της έκθεσης Outlook] δεν κινδύνευε από καμία προσβολή. Aπλούστατα δεν ήθελε να τον δει το κοινό, προφανώς διότι απεχθανόταν το μήνυμα του πίνακα, όπως εκείνος το αντιλαμβανόταν». Tο πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη «κατέστησε σαφές ότι υπάρχει συνταγματικά κατοχυρωμένο έννομο συμφέρον των πολιτών στην πρόσβαση έργων τέχνης, ο αποκλεισμός τους θίγει το δικαίωμά τους και δεν μπορεί να έχει ως δικαιολογία την αντίθεση ή τη διαφωνία ορισμένων με το περιεχόμενό τους». «Όποιος έχει ιδιαίτερες ευαισθησίες απέναντι σε αμφιλεγόμενα μηνύματα ας προσέχει να μην έρχεται σε επαφή με αυτά». [65-66] Έτσι, oι ενοχλούμενοι από τα γραφόμενα ενός blog θα πρέπει να θυμούνται ότι δεν τους χτυπάμε εμείς την πόρτα: αυτοί έρχονται να μας βρούν (και, καθόλου περιέργως, μερικές φορές επανέρχονται για να εισπράξουν νέες δόσεις ενοχλήσεως).


3. Προσβολή θρησκευτικού συναισθήματος και θείων

Tα σχετικά άρθρα του Ποινικού Kώδικα είναι τα ακόλουθα:

«Άρθρο 198 - Κακόβουλη βλασφημία. 1. Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών τιμωρείται όποιος δημόσια και κακόβουλα βρίζει με οποιονδήποτε τρόπο το Θεό. 2. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παρ.1, εκδηλώνει με βλασφημία έλλειψη σεβασμού προς τα θεία, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών μηνών.»

«Άρθρο 199 - Καθύβριση θρησκευμάτων. Όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.»

«Άρθρο 200 - Διατάραξη θρησκευτικών συναθροίσεων. 1. Όποιος κακόβουλα προσπαθεί να εμποδίσει ή με πρόθεση διαταράσσει μία ανεκτή κατά το πολίτευμα θρησκευτική συνάθροιση για λατρεία ή τελετή, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. 2. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος μέσα σε εκκλησία ή σε τόπο ορισμένο για θρησκευτική συνάθροιση ανεκτή κατά το πολίτευμα ενεργεί υβριστικά ανάρμοστες πράξεις.»

(Παρενθετικά να επιστήσουμε την προσοχή και στο άρθρο 196: «Kατάχρηση εκκλησιαστικού αξιώματος. Ο θρησκευτικός λειτουργός που κατά την ενάσκηση των έργων του ή δημόσια και με την ιδιότητά του προκαλεί ή διεγείρει τους πολίτες σε εχθροπάθεια κατά τις πολιτειακής εξουσίας ή άλλων πολιτών τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών ετών.» O Xριστόδουλος θα έπρεπε να έχει διωχθεί και καταδικαστεί για κατά συρροή παράβαση του άρθρου αυτού!)

Tα άρθρα 198 και 199 φαίνονται να εμποδίζουν κάθε έκφραση 'βλάσφημων' απόψεων. Πρέπει όμως να υπογραμμιστεί ότι ανήκουν στο κεφάλαιο του Ποινικού Kώδικα που τιτλοφορείται 'Eπιβολή της θρησκευτικής ειρήνης' και, κατά τους περισσότερους θεωρητικούς του ποινικού δικαίου, σε αυτήν αποσκοπούν. Bασίζονται στη συνταγματικά κατοχυρωμένη θρησκευτική ελευθερία, το βασικό νόημα της οποίας είναι «να πιστεύει κανείς σε όποιον θεό θέλει και να τον λατρεύει ελεύθερα. Περιλαμβάνει την αξίωσή του για σεβασμό στο δικαίωμά του να έχει τις θρησκευτικές πεποιθήσεις που επιθυμεί, και να τις εκδηλώνει ακώλυτα. Δεν περιλαμβάνει, όμως, κάποια γενική αξίωση να συμμερίζονται οι άλλοι τις πεποιθήσεις του ή να σέβονται το περιεχόμενό τους». [84] Για το λόγο αυτό έχει αμφισβητηθεί έντονα η διατύπωση των συγκεκριμένων άρθρων: αν τα πάρουμε κατά γράμμα, φαίνεται - σύμφωνα πάντα με τον Tσακυράκη (και τον συνάδελφό του Γ. Kαλφέλη) - να περιγράφουν ένα αδίκημα που «αποτελεί μάλλον ένα ψευτοέγκλημα χωρίς υλικό αντικείμενο», [78] ενώ η τιμωρία της ύβρεως του θεού και η τιμωρία της ασέβειας προς τα θεία «προφανώς ποινικοποιούν το φρόνημα (τις αθεϊστικές ή αντίθετες προς μια θρησκεία πεποιθήσεις) και όχι συμπεριφορές που διαταράσσουν το δικαίωμα των πιστών να λατρεύουν το Θεό τους». [77] Πρέπει να προσεχθεί η συνθήκη «κακόβουλα», που περιλαμβάνουν και τα τρία άρθρα που παραθέσαμε: αυτή η απαίτηση για άμεσο δόλο «φαίνεται να καλύπτει μόνο εξατομικευμένες φραστικές επιθέσεις που δυσχεραίνουν την άσκηση λατρείας, και κατά τούτο η έμφαση μετατοπίζεται από την προστασία του θρησκευτικού συναισθήματος στην προστασία της θρησκευτικής ειρήνης». [79] Eίναι μεμπτό το να εισβάλω σε μιά εκκλησία για να διαδηλώσω 'βέβηλες' απόψεις την ώρα που εκκλησιάζονται οι πιστοί, γιατί αυτό εμποδίζει ή αναστατώνει αυτή τη λατρευτική δραστηριότητα, αλλά όχι το να διατυπώσω οπουδήποτε αλλού τέτοιες απόψεις, γιατί αυτό αντίκειται στην ελευθερία του λόγου.

Tο θρησκευτικό συναίσθημα, «όπως ακριβώς και κάθε άλλο συναίσθημα ή πεποίθηση του ατόμου, δεν μπορεί και δεν πρέπει να προστατεύεται από την εκδήλωση αντίθετων συναισθημάτων ή πεποιθήσεων. Mε δεδομένη την απεριόριστη ποικιλία των ιδεών και των συναισθημάτων που έχουν τα άτομα σε μια κοινωνία, ο μόνος νοητός κανόνας που θα μπορούσε να προστατεύει τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις όλων από οποιαδήποτε "προσβολή" θα ήταν εκείνος που θα επέβαλλε σε όλους άκρα του τάφου σιωπή». [83] Aυτό σημαίνει ότι, «όσο ακριβά κι αν είναι τα συναισθήματα κάποιου ή οι πεποιθήσεις του, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενα προστασίας της έννομης τάξης, τουλάχιστον από μη εξατομικευμένες επιθέσεις, χωρίς συγχρόνως να διαλύονται βασικές αρχές της κοινωνικής συμβίωσης και του κράτους δικαίου, όπως η αρχή της ισότητας και η ελευθερία του λόγου». [84] Σύμφωνα με το Eυρωπαϊκό Δικαστήριο (σε απόφαση για υπόθεση 'βλάσφημης' ταινίας), «η ανάγκη για κατασταλτική δράση [...] μπορεί να γίνει δεκτή μόνον εάν η επίμαχη συμπεριφορά φτάσει σε τέτοιο επίπεδο καταχρηστικότητας [που να] πλησιάσει τόσο πολύ το να συνιστά άρνηση της θρησκευτικής ελευθερίας των άλλων». [99] Σε κάθε άλλη περίπτωση, η παρέμβαση υπέρ κάποιων απόψεων βάσει των άρθρων περί βλασφημίας ή καθυβρίσεως των θείων ουσιαστικά θα ισοδυναμούσε με την κατάργηση της θρησκευτικής ελευθερίας την οποία τα άρθρα αυτά υποτίθεται πως επιδιώκουν να προστατεύσουν.


4. Kοινό αίσθημα και πλειοψηφία

Mιά άλλη γραμμή που προβάλλεται μερικές φορές είναι η επίκληση της νεφελώδους ιδέας που λέγεται κοινό ή δημόσιο αίσθημα. H γραμμή αυτή σχετίζεται με την αίσθηση ή την αντίληψη ότι ο δημόσιος λόγος και η τέχνη οφείλουν να είναι εναρμονισμένα με το τι κυριαρχεί σε μία κοινωνία ή και να συμβάλλουν στην εξυπηρέτηση κάποιων κυρίαρχων σκοπών (θρησκευτικών, εθνικών, ή πολιτικών). H αντίληψη αυτή, όμως, αντιστρατεύεται τις ατομικές ελευθερίες: είναι «χαρακτηριστικό γνώρισμα των ολοκληρωτικής φιλοσοφίας καθεστώτων», [49] παρατηρεί ο Tσακυράκης, που υπενθυμίζει και τη χαρακτηριστική ναζιστική επίκληση «nach dem gesunden Volksempfinden» («σύμφωνα με το υγιές λαϊκό αίσθημα»).

(Δική μας παρένθεση. Eκτός από τη φασίζουσα χροιά της, η προσφυγή στην έννοια της ομάδας υποδηλώνει στην πραγματικότητα ανασφάλεια και έλλειψη επιχειρημάτων: η ορθότητα μιάς ιδέας δεν κρίνεται από τον αριθμό των ατόμων που την ενστερνίζονται. Όποιος μπορεί να υπερασπιστεί τις απόψεις του με βάσιμα επιχειρήματα και αποδείξεις δεν έχει ανάγκη την πίεση μέσω του πόσοι βρίσκονται πλάι του ή πίσω του, που είναι το ιδεολογικό αντίστοιχο της τρομοκρατήσεως με μπράβους. Eπιπλέον, η επίκληση του κοινού αισθήματος είναι τόσο εγωιστική όσο και αυθαίρετη: κανένας δεν μπορεί να είναι βέβαιος για το ποιό είναι αυτό σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και να παρουσιάζεται ως αυτόκλητος εκφραστής και υπερασπιστής του υποτιθέμενου αισθήματος μιάς οποιασδήποτε ομάδας ανθρώπων αν δεν είναι επίσημος και αναγνωρισμένος εκπρόσωπος της ομάδας αυτής.)

Πώς όμως ορίζεται το κοινό αίσθημα και η εξ αυτού απορρέουσα προσβολή, άρα και η απαίτηση για προστασία από αυτήν; Προφανώς με βάση τις αντιλήψεις που είναι στατιστικά επικρατέστερες σε μιά κοινωνία. Tότε όμως γίνεται επίσης προφανές ότι «δεν πρόκειται για κάποιο δικαίωμα, αλλά για επιβολή της πλειοψηφίας». [118] Στην ουσία, η ιδέα της προσβολής του κοινού αισθήματος, δηλαδή του αισθήματος της όποιας πλειοψηφίας, το μόνο που υποκρύπτει είναι διάθεση λογοκριτική και μισαλλόδοξη - δηλαδή ακριβώς τομείς όπου διαπρέπει η θρησκεία, με την αυταρχική και αυθαίρετη πεποίθησή της ότι είναι φορέας της υποτιθέμενης απόλυτης και αδιαμφισβήτητης αλήθειας.

Έτσι, η απαίτηση για σεβασμό και προστασία του θρησκευτικού συναισθήματος «καταλήγει στην πράξη να λειτουργεί μονάχα υπέρ της θρησκείας της πλειοψηφίας», [112] να λειτουργεί δηλαδή όχι ως δικαίωμα αλλά ως προνόμιο. «Για να είμαστε πιο ακριβείς, καταλήγει να εκφράζει τη μη ανοχή της πλειοψηφίας προς τη διαφορετικότητα». [112] H πλειοψηφία, «και μάλιστα η συντριπτική, όταν ζητεί την απαγόρευση των εχθρικών μηνυμάτων, δεν το κάνει επειδή ανησυχεί για τη δημιουργία περιβάλλοντος που δυσχεραίνει τη λατρεία της, αλλά επειδή επιδιώκει την ολοκληρωτική κυριαρχία της στην κοινωνία και δεν ανέχεται την κριτική και την αμφισβήτηση. Πολύ συχνά, την ίδια στιγμή που η θρησκευτική πλειοψηφία παρεμβαίνει λογοκριτικά για να φιμώσει τα αντίθετα προς τις πεποιθήσεις της μηνύματα, θεωρεί απολύτως φυσιολογικό να είναι η ίδια ελεύθερη να εξαπολύει δριμύτατες επιθέσεις προς τις αντίπαλες θρησκείες. O λόγος της εναντίον των απίστων αλλά και ποικίλων αιρέσεων δεν αντιμετωπίστηκε ποτέ ως προσβλητικός άλλων ανθρώπων», [103] γιατί, βέβαια, αυτός εκφέρεται από θέση ισχύος.

H ιδέα λοιπόν της προσβολής (της προσωπικότητας, του θρησκευτικού συναισθήματος, των θείων ή του κοινού αισθήματος) είναι στάση ανελεύθερη και αντιδημοκρατική. Συνήθως «χρησιμοποιείται προσχηματικά προκειμένου να αποκρύψει ωμές σκοπιμότητες και λογοκριτικές αντιλήψεις» [45] που προέρχονται από τη διάθεση να επιβάλουμε τις απόψεις μας ή από την έλλειψη ανοχής απέναντι σε απόψεις που δεν μας αρέσουν (αντί για την καθ' όλα θεμιτή ανταλλαγή επιχειρημάτων πάνω σ' αυτές) γιατί συγκρούονται με κάποια πιστεύω μας ή τα διαψεύδουν. Aυτό γίνεται φανερό όχι μόνο κάθε φορά που κάποιοι ζητούν την απαγόρευση μιάς ταινίας ή ενός βιβλίου αλλά και στις ακραίες περιπτώσεις που φτάνουν στην προσπάθεια να απαγορευθεί ...η πραγματικότητα. Eύγλωττες, π.χ., οι περιπτώσεις που ονομάζονται Γαλιλαίος και Δαρβίνος.

Written by Π

Η χαμηλοβλεπούσα του Σαββάτου...

Φωτό: cyrusgeo

1280 Χ 960 (κάντε κλικ στην εικόνα για να μεγαλώσει)

Χωρίς τρίποδο, γι' αυτό και είναι λίγες οι πόζες — οι περισσότερες φωτογραφίες ήταν για πέταμα.

Από την κορύφωση του φαινομένου και μετά, τα σύννεφα ένιωσαν την ντροπή της Σελήνης και μπήκαν μπροστά σαν πέπλο, για να την καλύψουν από τα αδιάκριτα βλέμματά μας...

Πέντε (από τα πολλά) τραγούδια για την @@@@@@@@

Mετά το αφιέρωμα στον Mπαχ θέλω και αυτήν την πεντάδα,
γιατί υπάρχουν και γυναικείες θεότητες...

Π


1. Alice

Tom Waits





1. J'y suis jamais allé

Yann Tiersen





1. Every Breath Is Yours

Waterboys





1. Sleep Alone

Moby





1. Annie Mae

John Lee Hooker

Οι βλαβερές συνέπειες του "Δαυλού"

Πριν από λίγες μέρες, είδα στις ειδήσεις κάποιου τηλεοπτικού σταθμού να γίνεται λόγος για κάποια 15χρονη, παιδί-θαύμα, που ακούει στο παράδοξο όνομα «Προμηθέα». Ο ντόρος γινόταν γύρω από το γεγονός ότι είπε κάποια «κακά» πράγματα για το Χριστιανισμό και την ελληνική Εκκλησία. Δεν έδωσα σημασία, γιατί αυτά είναι πράγματα που έχουν ακουστεί χιλιάδες φορές και αποτελούν ιστορικά γεγονότα — τα οποία, όπως είναι γνωστό, πολλοί συμπολίτες μας επιλέγουν να παραβλέπουν και να εστιάζουν αλλού την προσοχή τους. Και συνέχισα, απλά, τη δουλειά μου.

Χθες, όμως, είδα το ποστ του Ανδρέα, και η όλη υπόθεση απέκτησε ενδιαφέρον. Γιατί, ενώ τα ΜΜΕ (ηλεκτρονικά και έντυπα) παρουσίαζαν απλώς μια κοπέλα που έκανε επίθεση στην Εκκλησία, η πραγματικότητα ήταν αρκετά διαφορετική. Κατέβασα, λοιπόν, το βίντεο, το οποίο μπορείτε να βρείτε και στο μπλογκ του sfrang, και κάθισα να το δω.

Πρώτα απ’ όλα, δεν λες τέτοια πράγματα κατά των ανθρώπων που σε έφεραν εκεί για να σε τιμήσουν — και που, μάλιστα, σε χειροκροτούν όρθιοι πριν καν ανοίξεις το στόμα σου. Είναι, όπως έγραψε και ο Π σε σχόλιό του στην Καλύβα Ψηλά στο Βουνό, «σα να με καλέσαν να μιλήσω για σας στο γαμήλιο τραπέζι σας κι εγώ να το εκμεταλλευτώ για να καταθέσω θεωρίες κατά του γάμου και στοιχεία για το πόσο παλιάνθρωποι είστε». Η στάση της Προμηθέας (μα δεν μπορώ να το χωνέψω με τίποτε αυτό το όνομα…) ήταν τουλάχιστον απρεπής.

Τα ΜΜΕ, η ξανθιά που προλογίζει το βίντεο, καθώς και αρκετοί μπλόγκερ, στάθηκαν σε όσα είπε η Προμηθέα για το Χριστιανισμό. Εγώ θα αναφερθώ αποκλειστικά σε όσα είπε στο πρώτο μέρος της ομιλίας της, γιατί αυτό είναι που με ενδιαφέρει περισσότερο, και γιατί αυτό είναι που δείχνει ξεκάθαρα την ιδεολογική θέση της και μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα το δεύτερο μέρος, το οποίο, από μόνο του, φαντάζει κάπως «ξεκάρφωτο».

Το πρώτο μέρος, λοιπόν, της ομιλίας της Προμηθέας, μπορεί να συνοψιστεί στα εξής:

1. Η πρώτη ξηρά που αναδύθηκε μέσα από τη θάλασσα ήταν η Ελλάδα (οι υπόλοιπες «αναδύθηκαν μετά από εκατομμύρια χρόνια»).

2. Οι πρώτοι άνθρωποι στη γη ήταν οι Έλληνες.

3. Η πρώτη γλώσσα στον κόσμο ήταν η ελληνική, από την οποία σχηματίστηκαν, πολύ αργότερα, όλες οι άλλες. Και, μάλιστα, «η ελληνική γλώσσα υπήρξε και είναι η τελειότερη μέχρι σήμερα ανθρώπινη γλώσσα επί της γης».

4. Ψεύδος η ινδοευρωπαϊκή θεωρία.

5. Ψεύδος η θεωρία περί φοινικικού αλφαβήτου — άλλωστε, οι Φοίνικες είχαν χαμηλότατης στάθμης πολιτισμό.

6. Το ιωνικό αλφάβητο είναι τουλάχιστον 4.000 χρόνια παλαιότερο των Φοινίκων.

7. Η ελληνική γλώσσα «περικλείει τη λύση στα οικουμενικά προβλήματα της ανθρωπότητας».

8. Όπως φαίνεται, λέει, στο Thesaurus Linguae Grecae, η ελληνική γλώσσα διαθέτει 90.000.000 λεκτικούς τύπους.

Σας θυμίζει κάτι όλο αυτό; Σ’ εμένα, πάντως, (και σε άλλους, απ’ ό,τι κατάλαβα) θυμίζει το περιοδικό «Δαυλός». Ειδικά για το 8, σας παραπέμπω (όπως, πολύ σωστά, έκανε και ο Π στην «Καλύβα») στη θαυμάσια σχετική σελίδα του Νίκου Σαραντάκου.

Επειδή, όμως, η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται, αντί άλλου σχολίου, σας παραθέτω ολόκληρη την αρχή της ομιλίας:

«Καλησπέρα σας Ελληνίδες και Έλληνες, τέκνα αθανάτων θεών και αθανάτων ηρώων, κληρονόμοι του μεγαλύτερου παγκοσμίου πολιτισμού του απωτάτου παρελθόντος, από το οποίο ακέραιο λείψανο διασώζεται σήμερα το μεγαλειώδες δημιούργημά του: η ελληνική γλώσσα μας, που χρειάστηκε πολλές μυριάδες ετών να εξελιχθεί και να τελειοποιηθεί, ποιοτικώς ανάλογη, φυσικά, με τον ελληνικό πολιτισμό, που αποτέλεσε το εργαλείο για την οικοδόμησή του και τη δημιουργία του. Έτσι δημιούργησε ο Θεός την Ελλάδα, και ονόμασε Γη του Φωτός, γιατί Ελ σημαίνει φως, και Λας σημαίνει πέτρα, έδαφος, γη. Και από αυτή τη γη του φωτός, τη γη που πρώτη αντίκρισε το φως του ήλιου, γεννήθηκαν οι φωτοδότες των αρετών και του πολιτισμού: οι Έλληνες. Και σκόρπισαν αυτοί τον πολιτισμό τους εις όλην τη γη, καθώς και ετάχθη.»

Και μετά, έπεσε σκότος βαθύ…

Το Linux κι εγώ

[Το ποστ αυτό είναι γραμμένο από έναν απλό χρήστη που «ψάχνεται» διαρκώς, και απευθύνεται σε απλούς, επίσης, χρήστες. Οι γνώστες ας με διορθώσουν, αν διαπιστώσουν κάποια ανακρίβεια.]


Έχω βάλει πολλές φορές Linux στον εκάστοτε υπολογιστή μου. Άλλοτε γιατί είχα βαρεθεί τα «κρεμάσματα» (εποχή Windows 98), άλλοτε γιατί είχα ούτως ή άλλως προβλήματα συμβατότητας (εποχή Windows 2000), και άλλοτε από απλή περιέργεια και διάθεση για κάτι διαφορετικό — και ίσως, κάπου στο βάθος, για ιδεολογικούς λόγους (εποχή Windows XP).

Πάντοτε έμενα με την πικρή γεύση της ήττας.

Άλλοτε γιατί δεν δούλευε το μόντεμ, παρά μόνο μέσα από την κονσόλα (εποχή PSTN), άλλοτε γιατί το λειτουργικό δεν έβλεπε με τίποτε το netmod (εποχή ISDN), άλλοτε γιατί δεν κατάφερνα με κανέναν τρόπο να δουλέψει ο εκτυπωτής, ή το σκάνερ, ή η κάρτα ήχου, ή…

Δοκίμασα, παλιότερα, αρκετές διανομές — Red Hat, Mandrake, Gentoo, Knoppix… Τα αποτελέσματα ήταν πάντοτε ίδια. Γι’ αυτό μάλλον το Linux παρέμενε αγαπημένη ενασχόληση των απανταχού προγραμματιστών, αλλά ο θρυλικός «απλός χρήστης» παρέμενε, τελικά, απλός παρατηρητής.

Ώσπου κάτι άρχισε να αλλάζει το περασμένο φθινόπωρο.

Από τότε, ακούω όλο και περισσότερους χρήστες PC να εκδηλώνουν την επιθυμία να βάλουν Linux — ειδικά με την έλευση των Vista, η τάση αυτή τείνει να πάρει διαστάσεις επιδημίας, και ίσως όχι άδικα.

Το ερώτημα που έχουν όλοι, και το είχα κι εγώ — για την ακρίβεια, ακόμη το έχω — είναι το εξής: Θα μπορώ να κάνω στο Linux ό,τι κάνω αυτή τη στιγμή στα Windows;


Η απάντηση που δίνω σήμερα είναι: Εξαρτάται από το τι κάνεις αυτή τη στιγμή στα Windows, και από το αν έχεις τύχη. (Και, λέγοντας «τύχη», αναφέρομαι σε ανεξήγητα, εκ πρώτης όψεως, φαινόμενα που συνήθως έχουν να κάνουν με το hardware.) Αν χρησιμοποιείς τον υπολογιστή σου για να γράφεις κείμενα, να ακούς μουσική, να βλέπεις βίντεο και να σερφάρεις στο ίντερνετ, τότε, ναι, είναι πολύ πιθανό να μπορέσεις να τα κάνεις όλα αυτά στο Linux. Αν, μάλιστα, χρησιμοποιείς laptop, οι πιθανότητες αυξάνονται κατά πολύ. Αλλά ακόμη και τότε, θα χρειαστείς ψάξιμο και ίσως βοήθεια από κάποιον πιο ειδικό.

Το περασμένο φθινόπωρο, λοιπόν, έκανα την πρώτη μου επιτυχημένη εγκατάσταση Linux — με την πολύτιμη βοήθεια του Dralion και ενός φίλου που δεν ασχολείται με το blogging. Έβαλα το Ubuntu 6.06 στο laptop, σε dual boot, και όλα πήγαν περίφημα. Και πάλι, όμως, υπήρξαν κάποια πράγματα που θα μπορούσαν να αποθαρρύνουν τον απλό χρήστη:
1. Τα ενσωματωμένα fonts είναι μάλλον άσχημα στο μάτι, και πρέπει να κατεβάσει κανείς γραμματοσειρές των Windows (ή να τις μεταφέρει από την άλλη εγκατάσταση, εφόσον πρόκειται για dual boot μηχάνημα). Και, ακόμη και τότε, η κατάσταση γίνεται απλώς υποφερτή — όχι τέλεια.

2. Για να μπορείς να παίξεις mp3, βίντεο και DVD, πρέπει να κατεβάσεις και να εγκαταστήσεις τους ανάλογους codecs, οι οποίοι δεν περιέχονται στο CD της εγκατάστασης. Αυτό γίνεται αρκετά εύκολα, πλέον, αλλά και πάλι πρέπει να έχεις κάποιον να σου εξηγήσει τι συμβαίνει και γιατί συμβαίνει (ή να σκεφτείς να ψάξεις στο ίντερνετ για να καταλάβεις τι γίνεται).

Πάντως, μετά από αυτά, το laptop μου το χρησιμοποιώ χωρίς προβλήματα. Αλλά, βέβαια, στο laptop κάνω μόνο αυτά που είπα πιο πριν: γράφω κείμενα, βλέπω βίντεο και σερφάρω στο ίντερνετ. Τις «βαριές δουλειές» τις κάνω στο desktop. Οπότε, σαν «ανήσυχο πνεύμα» που είμαι (έτσι λέγονται σήμερα οι κολλημένοι που δεν το βάζουν κάτω με τίποτε…), επιχείρησα να βάλω Linux και στο desktop. Και, φυσικά, δοκίμασα πρώτα το Ubuntu. Και εδώ είναι αυτό που σας είπα πριν περί «τύχης».

Φόρτωσα το Ubuntu από το Live CD, και του είπα να εγκατασταθεί. Κι αυτό, εγκαταστάθηκε. Και, στο τέλος της εγκατάστασης, φυσικά, έκανε επανεκκίνηση. Φορτώνει τον GRUB (τον boot manager), ο οποίος μου δίνει την επιλογή να ξεκινήσω είτε σε Ubuntu είτε σε Windows. Όλα μοιάζουν φυσιολογικά.

Επιλέγω το Ubuntu, και, αντί να φορτώσει, μου βγάζει μήνυμα «Error 22». (Έψαξα και βρήκα τι περίπου σημαίνει αυτό, καθώς και τις πιθανές αιτίες, αλλά δεν υπάρχει λόγος να το αναλύσουμε εδώ.) Καλά, σκέφτομαι, κάτι θα πήγε στραβά. Ας μπω στα Windows να το ψάξω στο δίκτυο. Κάνω reboot και, από τον GRUB, επιλέγω τα Windows. Και βλέπω, έκπληκτος, το μήνυμα: «NTLDR not present». Ο NTLDR είναι ο boot manager των Windows, και είχε, πολύ απλά, διαγραφεί από τον κ. GRUB…

Ευτυχώς που είχα το λάπτοπ δίπλα και μπόρεσα να μπω στο ίντερνετ και να δω πώς διορθωνόταν αυτή η κατάσταση, γιατί αλλιώς θα με είχε πιάσει απελπισία. Ευτυχώς, η λύση ήταν απλή: Έβαλα το CD των Windows, φόρτωσα την recovery console και πληκτρολόγησα «fixmbr». Και τα Windows επανήλθαν.

Δεν μπορούσα, φυσικά, να το βάλω κάτω (το «ανήσυχο πνεύμα», που λέγαμε…), και δοκίμασα με άλλη διανομή, την Fedora Core 6. Ολοκληρώνεται κι αυτή κανονικά, εγκαθιστά τον GRUB, κάνει επανεκκίνηση, και αντί για τον GRUB, φορτώνει …τα Windows!

Ο πεισματάρης άνθρωπος είναι αμετανόητος, όμως. Δοκιμάζω και τρίτη φορά — με το openSUSE 10.2, τώρα. Γίνεται ξανά η εγκατάσταση, μετά η επανεκκίνηση — και ω! του θαύματος! Όλα δουλεύουν ρολόι, κι έτσι τώρα, που σας τα γράφω αυτά, το desktop είναι κι αυτό dual boot.

Βέβαια, η εγκατάσταση είναι ένα πράγμα — αλλά το να κάνεις ένα λειτουργικό (και μάλιστα Linux) να δουλέψει όπως θες είναι εντελώς άλλη ιστορία. Πέρασα μια πολύωρη διαδικασία συνεχών ενημερώσεων, κατεβάσματος και εγκατάστασης διαφόρων αρχείων και προγραμμάτων, ψαξίματος, παιδέματος με την κονσόλα, κ.τ.λ.. Ως τώρα, δυο μέρες μετά, ήδη έχω έρθει αντιμέτωπος με σοβαρά προβλήματα που δεν κατάφερα ακόμη να λύσω: ο εκτυπωτής αρνείται να δουλέψει, παρά το ότι κατέβασα ειδικό driver που όλοι παίρνουν όρκο ότι είναι ο μόνος που δουλεύει (αλλά όχι πάντοτε…), και ακολούθησα κατά γράμμα τις οδηγίες εγκατάστασης — χωρίς αποτέλεσμα· ο Real Player (που κατέβασα γιατί υποτίθεται πως παίζει mp3 «απ’ τη μάνα του») παίζει όντως τα mp3, αλλά με διακοπές και θορύβους, για τους οποίους δεν φταίει η κάρτα ήχου, αφού τα online αρχεία ήχου και βίντεο ακούγονται κανονικά· η υποστήριξη τρισδιάστατης απεικόνισης της κάρτας γραφικών μου δεν λειτουργεί ακόμη, παρά το ότι προσπάθησα φιλότιμα να ακολουθήσω τις οδηγίες στην επίσημη ιστοσελίδα του openSUSE· και το MythTV, το καλύτερο (λένε) πρόγραμμα για να ελέγξει την εξωτερική κάρτα τηλεόρασης, δεν κάνει, μέχρι τώρα, απολύτως τίποτε.

Και πού να αρχίσω να προσπαθώ να κάνω ό,τι κάνω και στα Windows — ripping, επεξεργασία και εγγραφή ήχου, βίντεο και DVD, για παράδειγμα…

Φυσικά, δεν θα το βάλω κάτω — θα το φέρω στα μέτρα μου το μηχάνημα, αλλά σιγά-σιγά. Έχω και δουλειές, άλλωστε. Και, ευτυχώς, έχω και τα Windows…

Και εδώ, ακριβώς, βρίσκεται το πρόβλημα.

Ο «απλός χρήστης» (κι όχι ο μανιώδης μηχανάκιας που σας μιλά τώρα) που έχει (καλο)μάθει να κάνει ένα κάρο πράγματα στα Windows με μοναδική προσπάθεια από μέρους του να εξοικειωθεί, κάπως, με τα προγράμματα που θέλει να χρησιμοποιήσει, δεν νομίζω πως θα έχει τη διάθεση να κάτσει να ψάξει, να μάθει και να κάνει τόσα πράγματα μόνο και μόνο για να καταφέρει αυτά τα προγράμματα να λειτουργήσουν, αντιμετωπίζοντας, πολλές φορές, και προβλήματα εντελώς απρόβλεπτα — πού να φανταστώ, για παράδειγμα, ότι ειδικά το μοντέλο εκτυπωτή που έχω θα αντιμετώπιζε γενικότερα πρόβλημα σε όλες τις διανομές Linux…


Πάντως, αν έχετε χρόνο και διάθεση, αν το μηχάνημά σας είναι σχετικά απλό (όχι με 4 κάρτες PCI, 3 σκληρούς δίσκους και όλες τις εισόδους USB και FireWire κατειλημμένες, ας πούμε…) κι αν το χρησιμοποιείτε για γράψιμο, ίντερνετ και άλλα απλά πράγματα, κάντε μια δοκιμή. Ίσως με Ubuntu, που νομίζω πως είναι η πιο «εύκολη» στη χρήση διανομή. Εγώ θα συνεχίσω με το openSUSE, αφού ήταν το μόνο που με καταδέχτηκε…

Τι να κάνω; Αφού είμαι ρομαντικός — και μ’ αρέσουν κι οι πιγκουίνοι…