21.3.09

Μαργαριτάρια απ’ το συρτάρι

Σκαλίζοντας ένα συρτάρι αφημένο στην ησυχία του πάρα πολύ καιρό, βρήκα ένα διαφημιστικό φυλλάδιο αντιπροσωπείας στερεοφωνικών που στην πίσω όψη του είχα σημειώσει μεταφραστικά μαργαριτάρια από την τηλεόραση (φυσικά). Η αρχαία και ανυπολόγιστης αξίας περγαμηνή χρονολογείται στο σωτήριον έτος 2001.

Εκείνη την εποχή έβλεπα κατά κόρον Star Trek: The Next Generation. Κατανοώ τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετώπιζε ο καταφανώς άσχετος με την επιστημονική φαντασία μεταφραστής, αλλά δεν κατανοώ πώς το «Deflection point minus 4» έγινε «Σημείο ανίχνευσης μείον 4», ούτε πώς η παρόμοια μετέπειτα φράση «Deflection point minus 7» μετατράπηκε σε «Το ελαττωματικό σημείο μεγαλώνει».

Λίγο αργότερα, στο ίδιο επεισόδιο, ο κυβερνήτης δίνει την εντολή «Magnification factor 12» για να μεγαλώσει ο συντελεστής μεγέθυνσης της οθόνης, και ο μεταφραστής γράφει «Παράγων [ΟΚ] μεγένθυσης [sic] 12». Πταίσμα, θα μου πείτε, αλλά είναι μια καλή ευκαιρία να υπενθυμίσω ότι ο καλός μεταφραστής οφείλει να ξέρει καλά πάνω απ’ όλα τη δική του γλώσσα.

Σε άλλο σημείο, κάποιος αναρωτιέται «What are the odds?» — μιλώντας για το πόσο απίθανο ήταν να συμβεί κάτι — και ο μεταφραστής αναρωτιέται «Ποια είναι τα πλεονεκτήματα;» Έλα ντε…

Σε άλλο επεισόδιο, γεμάτο ακατανόητες μεταφραστικές επιλογές, κάποιος χαρακτήρας δίνει σε κάποιον άλλο να πιει αλκοόλ που το έχει αποστάξει μόνος του, λέγοντάς του «It’s good stuff, I distill it myself», το οποίο στα ελληνικά έγινε «Είναι καλό, πίνω κι εγώ».

Λίγο πιο κάτω, βρίσκουμε μια αναφορά στην τεχνική ηλεκτρονικής επικοινωνίας γνωστή με το όνομα Amplitude Modulation. Αυτά είναι τα γνωστά μας από το ραδιόφωνο «μεσαία» (ΑΜ). Ο μεταφραστής, για άγνωστους λόγους, τα μετέτρεψε σε «Βραχέα». Ίσως έλπιζε έτσι να έχει καλύτερη λήψη…

Τα ακατανόητα φαινόμενα συνεχίζονται: Κάποιος χαρακτήρας, χρησιμοποιώντας αργκό, λέει «He can’t have a date with a broad» — δηλαδή κάτι σαν «δεν μπορεί να βγάλει γκόμενα» [συγγνώμη, κυρίες μου]. Το πώς αυτό έγινε «Δεν μπορεί να εκπέμψει», ακόμα δεν το έχω καταλάβει.

Μετά από λίγο, συνεχίζοντας το μάγκικο ύφος, ο ίδιος χαρακτήρας λέει, απαντώντας στις αντιρρήσεις που υπάρχουν στο σχέδιό του: «What do you care, as long as you’re cut in?» — με άλλα λόγια, «τι σε νοιάζει, αφού θα πάρεις κι εσύ μερτικό;» Και το μαγικό χέρι του μεταφραστή έγραψε: «Τι σε νοιάζει, αφού δε δέχεσαι;»

Σε άλλο επεισόδιο, κάποιος εξωγήινος λέει «My planet is surrounded by screens». Δεν είμαι σίγουρος αν θυμάμαι καλά το οπτικό μέρος του πράγματος (νομίζω πως ήταν κάποιο δικτυωτό πλέγμα), αλλά σίγουρα ο πλανήτης του δεν ήταν «περικυκλωμένος από οθόνες», όπως ήθελε ο μεταφραστής — αν και αυτό αποτελεί ευσεβή πόθο για πολλούς γκατζετάκηδες της σήμερον…

Και, για να τελειώνουμε με το Σταρ Τρεκ, όταν κάποιος λέει «On that day, I shall mourn», σίγουρα δεν εννοεί «Εκείνη τη μέρα, θα ξαναγεννηθώ»…

Σε άλλη σειρά, που σχετιζόταν με κωμικές καταστάσεις σε κάποιο περιοδικό μόδας, υπήρχε ο τίτλος «Short skirts for fall», δηλαδή «κοντές φούστες για το φθινόπωρο». Ο μεταφραστής, θέλοντας ίσως να συνεισφέρει στο κωμικόν του πράγματος, έγραψε «Κοντές φούστες για πέσιμο».

Αλλού (δεν θυμάμαι πού), υπήρχαν δυο ωραίες συντάξεις — δυστυχώς ούτε καν του ΙΚΑ: «Το Πόρσε του ομιλών» και «Εμπόριο λευκού σαρκός».

Ποτέ μου δεν έχω χρησιμοποιήσει «Shower caps», αλλά ακόμα και χωρίς να προστρέξω στο λεξικό μπορώ να φανταστώ τι είναι, και σίγουρα δεν είναι «Αφρόλουτρα».

Αντίθετα, έχω φορέσει γαλότσες, και μου κάνει τεράστια εντύπωση που υπάρχουν άνθρωποι που δεν ξέρουν τι είναι. Κάνοντας σαφή αναφορά στη μαφία, ένας χαρακτήρας λέει «You’ll be wearing concrete galoshes», πράγμα που φέρνει στο νου τη γνωστή εικόνα με το τσιμέντο στα πόδια του θύματος και το ρίξιμο στη θάλασσα. Ο μεταφραστής τα αγνόησε όλα αυτά, και απέδωσε τη φράση με το εντελώς ακατανόητο: «Θα κατακτήσεις το γκαλόσις»!!!

Αλλού, κάποιος φωνάζει σε μια κοντινή παρέα που κάνει πολύ θόρυβο: «Wanna keep it down over there?» Και ο μεταφραστής λέει: «Θέλετε να μείνετε εδώ;» Όχι, αν είναι να μεταφράζεις έτσι, λέω να αλλάξω κανάλι…

Σε συνέντευξη κάποιας σταρ, υπάρχει μια ασάφεια ως προς την ημερομηνία γέννησής της, και η δημοσιογράφος διευκρινίζει «The one in your bio», δηλαδή «η ημερομηνία που υπάρχει στο βιογραφικό σου». Σύμφωνα με το μεταφραστή, όμως, «bio» δεν είναι το βιογραφικό, αλλά οι βιορυθμοί. Έλεγα κι εγώ, γιατί νιώθω πεσμένος σήμερα…

Αν συναντήσετε κάπου τη φράση «You would have made a fair psychologist», σίγουρα θα προβληματιστείτε για το πώς θα αποδώσετε καλύτερα τη λέξη «fair», καθώς οι πιθανότητες είναι πολλές. Αλλά τι στο καλό σημαίνει «Θα ήσουν δίκαιος ψυχολόγος»;

Τέλος, σε κάποια από τις εξήντα οκτώ (ούτε που ξέρω πόσες είναι) ταινίες της «Μεγάλης των Μπάτσων Σχολής», κάποιος λέει «I’m housebroken», με την (μεταφορική, φυσικά) έννοια ότι είναι υπάκουος και εκπαιδευμένος όπως τα σκυλιά που έχουν μάθει να μην κάνουν την ανάγκη τους μέσα στο σπίτι αλλά να βγαίνουν έξω στη βεράντα ή την αυλή. Και ο (προφανώς άστεγος) μεταφραστής θυμάται τον προσωπικό του πόνο και γράφει: «Δεν έχω σπίτι».

Ούτε κι εγώ έχω σπίτι — το γκρέμισα χτυπώντας το κεφάλι μου στον τοίχο…

26 comments:

Anonymous said...

Απολαυστικές οι παρατηρήσεις σου. Μια επισήμανση μόνο όσον αφορά το AM=βραχέα.

Η απόδοση έχει ιστορική βάση. Η πρώτη διαμόρφωση στις ραδιοφωνικές μεταδώσεις ήταν πλάτους. Κι οι βασικές συχνότητες ήταν αυτές των βραχέων κυμάτων. Πέρασε έτσι στο λεξιλόγιό μας η συνωνυμία βραχέων και ραδιοφωνικής μετάδοσης με διαμόρφωση πλάτους.

Σήμερα βεβαίως έχουν τις διαμορφώσεις FM, SSB, κτλ. Πέρα από την FM, οι υπόλοιπες δεν είναι ευρέως γνώστές ούτε και χρησιμοποιούνται σε καταναλωτικά προϊόντα.

73 de KC9GLI :)

Αταίριαστος said...

Το μεγαλύτερο γέλιο το έριξα με τις «Κοντές φούστες για πέσιμο». Μα καλά δεν σκέφτηκε ότι οι κοντές φούστες πιο εύκολο είναι να σηκώνονται;

αθεόφοβος said...

Πάντως από τα ωραιότερα μεταφραστικά λάθη που έχουν μείνει στην ιστορία ήταν η μετάφραση που έκανε μια εφημερίδα στην ανταπόκριση του Άγγλου απεσταλμένου που συνόδευε την λαίδη Μαουντμπάτεν στους σεισμούς της Κεφαλλονιάς την 10ετια του 50.
«Εν μέσω ερειπίων η λαίδη ως άλλη φλωρεντιανή αηδών..
Ο άνθρωπος δεν έιχε ξανακούσει στην ζωή του την περίφημη νοσηλεύτρια Florence Nightingale!

athinovio said...

και που να δείς τι γίνεται στα παιδικά! Εκεί δεν δίνουνν καμμία προσοχή και μάλιστα είναι μεταγλωττισμένα ωστε να μην μπορεί κανείς ούτε να μεταφράσει μόνος του.

στο Toy Story 2 (που είναι πολύ καλό σαν ταινία) το "I'll fax this immediately" έγινε "Σας το στέλνω με φαξ 34" .....

Yannis H said...

"Κτύπημα και Olufsen" Για σκεφτείτε τι σημαίνει...

Λοιπόν, έπεσα σ' αυτό το site παρουσίασης μοντέλου της εταιρίας με το φανταστικό ντιζάιν (τι οξύμωρο!) και θυμήθηκα κατευθείαν το post σου.

Διαβάστε κι αν μπορείτε, εξηγήστε μου και μένα. Το αντικείμενο στη φωτό μ' ενδιαφέρει - αλλά μήπως είναι για πολύ πιο φευγάτους;

Sophia said...

ΧΑΧΑ, για αυτό κι εγώ όταν είναι dvd βάζω τους αγγλικούς υπότιτλους ή σε άλλη περίπτωση, απλά δεν διαβάζω! Αρκετά δείγματα ντανταϊσμού ακούω κάθε μέρα στο σχολείο!!
;-D

unapatatras said...

φοβερά τα τηλεοπτικά/κινηματογραφικά μαργαριτάρια! δεν τελειώνουν ποτέ!

yannis H, τέλειο!
bang bang, we ´re dead!
τέτοια παραδείγματα πολλαπλασιάζονται με τρελούς ρυθμούς από τότε που διάφορα πόρταλ "μεταφράζουν" αυτόματα ολόκληρα άρθρα. γι' αυτά τα χάλια υπεύθυνος δεν είναι κάποιος μεταφραστής, αφού κανείς μεταφραστής δεν εμπλέκεται στην ιστορία, αλλά όποιος νομίζει ότι με τέτοιου τύπου "αυτόματη μετάφραση" προωθεί το προϊόν του

unapatatras said...
This comment has been removed by the author.
unapatatras said...

να προσθέσω κι ένα ωραίο μαργαριτάρι από τη νετ

την περασμένη βδομάδα σε δελτίο ειδήσεων, και η εκφωνήτρια και η δημοσιογράφος (?) του μίνι ρεπορτάζ που ακολούθησε ανακοίνωσαν ότι φέτος στο ροκγουέιβ έρχονται -μεταξύ άλλων- οι πλέις-μπο και οι γκόου-γκολ μοντέλο!!!!! :-) αμέ!

Dormammu said...

Για τον ανάξιο τύπο που μεταφράζει το Star Trek, μπορώ μονάχα να του ζητήσω να μεταφράσει αυτό:

Heqhlu'meH QaQ jajvam.

cyrus said...

ληρ, αυτό που λες προϋποθέτει ότι ο μεταφραστής θα ήταν ιδιαίτερα "ψαγμένος" στο θέμα. Πολύ αμφιβάλλω. Άλλωστε, αν ήθελε να δείξει "ψαγμένος", θα μπορούσε απλά να γράψει "διαμόρφωση εύρους" και να ξεμπερδεύει. Αλλά μου φαίνεται πως δεν άνοιξε καν το λεξικό.

Αταίριαστε, το λάθος αυτό θυμίζει τη φτηνή αυτόματη μετάφραση: στη διαδικασία δεν παίρνει μέρος ο ανθρώπινος εγκέφαλος...

Αθεόφοβε, υπέροχο...

Αθηνόβιο, το 34 ήταν το νούμερο του φαξ;

Γιάννη, αυτή η ιστορία με την αυτόματη μετάφραση μου έχει σπάσει τα νεύρα, ιδίως από τη στιγμή που ο Γούγλης αποφάσισε να συμπεριλαμβάνει και τις μεταφρασμένες σελίδες στα αποτελέσματα που δίνει. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο δυσκολεύει τη δουλειά μας αυτό το πράγμα... (Το αντικείμενο άστο, είναι για γκόλντεν μπόιζ...)

Σοφία, το σχολείο θα πρέπει να είναι άλλης τάξης εμπειρία, ε;

unapatatras, οι δημοσιογράφοι και οι εκφωνητές της ΕΡΤ έχουν μακρά παράδοση στην "κουκουρούκου" προφορά των ξένων ονομάτων... (Πάντως, δυσκολεύτηκα αρκετά μέχρι να καταλάβω ποιοι είναι αυτοί οι "πλέις-μπο" και γιατί δεν τους ξέρω...)

Dormammu, DaHjajaj QaQ Daghajjaj...

Rodia said...

Ακόμα και'γώ που ειμαι γαλλομαθής τα πιάνω μερικά. Στις άλλες γλώσσες (γαλλικά τουλάχιστον που καταλαβαίνω) δεν γίνονται τόσα λάθη.

Κάτι άσχετο, αλλά όχι και τόσο: σήμερα πρόσεξα μερικες διαφημίσεις της γκούγκλ, όπου υπάρχουν σοβαρότατα ορθογραφικά λάθη. Σε μια διάβασα "τα ξίφοι", σε μια άλλη το γνωστό και διαδεδομένο ευρύτατα "σκεύτομαι" και άλλα που δεν θυμάμαι τώρα.
Μάλλον πρέπει να κρατώ σημειώσεις...
Το πρόβλημα είναι πού να απευθύνεται κανείς ώστε να διορθώνονται.
-->> Χαρά στην υπομονή σου πάντως και στη προσφορά σου, ανανεώσαμε το... συκώτι μας!:))

Anonymous said...

Γειά!
Το καλύτερο που έχω δει ήταν σε μια ταινία με Τζούλια Ρόμπερτς και Ντένις Κουέιντ.Σε κάποια φάση θέλει αυτός να της στείλει κάτι,κι αυτή του λέει θυμωμένα:send it to someone that gives a shit!

Και τι διαβάζω από κάτω;
-Στείλτο σε κάποια που χρειάζεται κουράδα!

!!!χαχαχαχα

Aurelia aurita

Filboid Studge said...

cyrus,
κάποτε υπέφεραν ακόμη και οι μεταφράσεις των τίτλων των κινηματογραφικών ταινιών.
Θυμάμαι την απόδοση του φιλμ "Operation Crossbow" {1965) ως: "Επιχείρηση Σταυρωτό Βέλος"!!!

cyrus said...

Ροδιά μου, στις ξένες γλώσσες ο γούγλης δεν την περνάει τη βάση...

Aurelia, αυτό πια...

Filboid, έχουν προσπαθήσει, άραγε, να ρίξουν σταυρωτό βέλος;

Idom said...

"Εμπόριο λευκού σαρκός":
σωστό είναι.
Πρόκειται για εμπόριο φιλέτου καρχαρία:
ο σαρκ
τού σαρκός
...

οι σάρκες
κ.λπ.

Idom

Idom said...

Πολύ φοβάμαι ότι όλα αυτά τα παραδείγματα δείχνουν, όχι μόνο έλλειψη γνώσης των δύο γλωσσών, αλλά και έλλειψη κουλτούρας, έλλειψη ευρύτητας γνώσεων, έλλειψη κοινού νου,
και πιθανόν έλλειψη ενδιαφέροντος για την δουλειά ή έλλειψη αυτογνωσίας τής άγνοιας.

Πάντως, οφείλω και να ρωτήσω: πόσο πληρώνεται αυτή η δουλειά;
Γιατί όπως και να το κάνουμε, ότι πληρώνεις, παίρνεις. (Πέρα από τις συζητήσεις ηθικής που σηκώνει το θέμα.)
Αν δηλαδή προσέλαβαν κάποιον με μισό λόουερ για να τού δίνουν 30 Ευρά το επεισόδιο...

Idom

cyrus said...

Idom, για άλλη μια φορά είσαι μπροστά από την εποχή σου...

Η δουλειά αυτή, ειδικά όταν πάρεις φοιτητή ή κάτι τέτοιο, είναι πάμφθηνη. Φυσικά υπάρχουν και φοιτητές που ενδιαφέρονται και θα την κάνουν καλά, αλλά το φαινόμενο αυτό δεν είναι και πολύ συχνό.

Πριν χρόνια, απέρριψα μια πρόταση να μεταφράσω επιστημονικό βιβλίο (όχι κανένα ρομαντικό μυθιστόρημα) γιατί ήθελαν να μου δώσουν περίπου όσα θα έπαιρνε μια δακτυλογράφος για απλή αντιγραφή. Το βιβλίο, όπως είδα αργότερα, τελικά βγήκε. Καταλαβαίνεις...

Μαυρος Πητ said...

Να πώ και εγώ ένα?
Σε κάποια παλιά "Ραδιοτηλεόραση" που σχολίαζε τα τεκταινόμενα στις μεταφρασεις σε τιτλους ταινιών και υποτιτλισμούς, ανέφερε ότι ο τίτλος (ταινία) "Between two women"
μεταφράστηκε "Οι δυο γυναίκες του Μπετόβεν"! Τί Λωζάνη, ti Kozani που λένε...

@ Idom
Συμφωνώ με το ότι η μετάφραση είναι και θέμα γενικότερης παιδείας. Τους κανόνες της μετάφρασης τους μαθαίνεις εύκολα. Η σωστή όμως μετάφραση απαιτεί καλλιέργεια γλωσσική και συναισθηματική, που δεν συνάδει - δυστυχώς- με την εποχή μας. Και υπό αυτή την έννοια δεν νομιζω ότι είναι θέμα χρημάτων.
Αλλά έχεις δίκιο να αναφέρεσαι στην αυτογνωσία της άγνοιας. Τουλάχιστον συμβάλλει να αποφεύγονται κοτσάνες, όπως αυτές που διαβασαμε στο συγκεκριμένο σχόλιο.

@cyrus

Θίγεις ένα μεγάλο θέμα (για τους φοιτητές ή άλλους που προσφέρουν φθηνές "μεταφράσεις"). Έτυχε να μου προσφέρουν μια τέτοια δουλειά ως φοιτητή και τότε είχα αρνηθεί, επειδή δεν θεωρούσα ότι είχα χρόνο (και λόγω άγνοιας) να ανταποκριθώ εντός των διαθέσιμων χρονικών περιθωρίων. Από την άλλη, αν εσένα (ως φοιτητή στο Μεταφραστικό?) σου προσέφεραν μια δουλειά δεν θα την έπαιρνες? Μάλιστα θα ήταν και αβάντα στο βιογραφικό σου. Έλα όμως που κάποιος άλλος cyrus μπορεί να έγραφε ένα σχόλιο σαν το δικό σου...

Νομίζω ότι αρχάριοι, σε ό,τι κάνουμε, υπήρξαμε καποτε όλοι μας. Από εκεί και πέρα, για να γίνει κάποιος καλός μεταφραστής απαιτείται να αγαπάει το διάβασμα. Ειδάλλως, καλύτερα να κάνει κάτι άλλο για βιοπορισμό, γιατί διαφορετικα την "πληρώνουμε" όλοι μας (και τα κείμενα!).

Idom said...

@ Μαύρο Πητ

Μαύρε Πητ, παρ' ότι απευθύνεσαι στον Cyrus, θέλω να παρέμβω.
Προφανώς ο αρχάριος και άπειρος, ακόμα και αν έχει ζήλο, θα κάνει υποδεέστερη δουλειά από αυτήν που θα κάνει μετά 20 χρόνια εμπειρίας.
Αλλά, άλλο ο νέος επαγγελματίας και άλλο ο ΜΗ επαγγελματίας που είναι (ακόμα) ο φοιτητής.
Ένας σοβαρός εκδοτικός οίκος ΔΕΝ θα έδινε επαγγελματική εργασία σε κάποιον που ακόμα θα ήταν ερασιτέχνης, εκτός αν είχε αποδείξει αλλιώς (όχι με πτυχία) την αξία του.

Ασύλληπτα απολαυστική και ημισχετική μία παλιά ανάρτηση τής Κουρούνας:
http://kourouna.blogspot.com/2005/03/here-is-no-business-like-show-business.html

Idom

Μαύρος Πητ said...

@Ιdom,

Ναι, καλά. Στην ιδανική κοινωνία, έτσι θα έπρεπε να είναι. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ουτοπία (μακάρι να μπορούσα να γράψω "ιστορία"... :-))
Εγώ πάλι νομίζω ότι ό,σο πιο σοβαρός ο εκδοτικός οίκος, τόσο περισσότερο θα βοηθούσε στο βιογραφικό του εκάστοτε αρχάριου μεταφραστή! (φαύλος κύκλος ανευθυνότητας)
Έτσι και αλλιώς στην εποχή μας που και ή κάθε "κουτσή Μαρία" μπορεί να εκδόσει βιβλίο, η ποιοτητα πέφτει σε δεύτερη μοίρα...

cyrus said...

Μαύρε Πητ, και βέβαια θα την έπαιρνα τη δουλειά, και σίγουρα θα έκανα και λάθη -- όπως έχω κάνει πολλές φορές. Αλλά αν εγώ, ως υποθετικός φοιτητής αρχαιολογίας, φταίω μια φορά που δέχτηκα π.χ. να αναλάβω μια μετάφραση ιατρικού βιβλίου όντας άσχετος με την ιατρική ορολογία, ο εκδοτικός οίκος που μου την εμπιστεύτηκε πόσες φορές φταίει; Δέκα; Εκατό; Ογδόντα δύο εκατομμύρια τετρακόσιες πενήντα επτά χιλιάδες διακόσιες ενενήντα έξι;

Filboid Studge said...

cyrus,
σε πολλές περιπτώσεις μετάφρασης ειδικών επιστημονικών κειμένων το βάρος και η ευθύνη πέφτει στον επιμελητή ή στον επιστημονικό σύμβουλο, ο οποίος καλείται να ενσωματώσει την ειδική ορολογία στο κείμενο του μεταφραστού και να τροποποιήσει την μετάφραση ό,που απαιτείται.
Το όλο εγχείρημα είναι επιτυχές μόνον αν ο εκδοτικός οίκος διαθέτει ικανούς μεταφραστές και ικανώτερους επιστημονικούς συνεργάτες.
Στην αντίθετη περίπτωση παρουσιάζονται κείμενα όπως το ακόλουθο:
"Σε υγρό περιβάλλον επιβάλλεται η χρήση τσιμέντου ειδικής σύνθεσης. Αν τούτο δεν είναι δυνατόν, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ώστε να διασφαλίζεται το ξερό χύσιμο."
Χωρίς υπονοούμενα: η σκυροδέτηση εν ξηρώ."
:((

cyrus said...

Filboid, ο Χριστός και η Παναγία...

red riding hood said...

Κλαυσίγελος. Ακόμα θυμάμαι ένα άλλο μνημειώδες- το συγκεκριμένο είχε να κάνει όχι τόσο με την άγνοια της γλώσσας, αλλά του αντικειμένου- που είχα διαβάσει στην βιογραφία των Doors. Μιλούσε για κάποιον Νίκο από τον βελούδινο υπόγειο....

cyrus said...

red riding hood, ΜΙΛΑΣ ΣΟΒΑΡΑ;