4.9.09

Αντισυνωμοσιολογικό τσιτάτο

Υπάρχουν δυο τρόποι να περάσεις απροβλημάτιστα τη ζωή σου: να πιστεύεις τα πάντα ή να δυσπιστείς απέναντι στα πάντα. Και οι δυο αυτοί τρόποι μας απαλλάσσουν από το να σκεφτόμαστε.

Άλφρεντ Κορζίμπσκι (1879-1950), πολωνοαμερικανός γλωσσολόγος.

13 comments:

Αταίριαστος said...

Τέλειο! Με έκανε να σκεφτώ ότι οι γνωστοί μου που δεν είναι ιδιαίτερα ευφυείς είναι ή υπερβολικά δύσπιστοί ή υπερβολικά εύπιστοι!

Γιατρός Του Ικα said...

Όχι ή-ή Αταίριαστε.Και-και.
Δύσπιστοι στο πρoφανές,εύπιστοι στο εξωφρενικό.

sapere aude said...

Spot on, doc!

Anonymous said...

Αν μου επιτρέπεται, υπαρχει και μια άλλη άποψη:

Για να μπορεις να σκέπτεσαι πρέπει να μην θεωρεις τίποτα σαν δεδομένο και να αμφιβάλεις για τα πάντα
(Νομιζω του Descartes)
Νομίζω οτι η αμφιβολία μπορει να οδηγήσει σε κριτική σκέψη, ενω η αποδοχή των πραγμάτων οπως παρουσιάζονται δεν οδηγει σε καποια διανοητική αναζήτηση

Hermann

Μαυτήν την λογική το τσιτάτο ειναι κατα τη γνωμη μου ισοπεδοτικο και ισως οχι επιτυχές

Anonymous said...

Σας παρακαλω να φύγει το ασχετο
"Herrmann"
απο το παραπάνω προηγούμενο κειμενό μου.

Ειναι το πρώτο μου μήνυμα εδω και ζητώ την κατανόηση σας. Ο χωρος δεν επιτρεπει αλλα οφείλω να προσθέσω οτι θεωρώ το blog αυτό εξαιρετικό. Ειμαι τυχερός που μιλάω μαζί σας

cyrus said...

Ανώνυμε, στο Blogger ο ιδιοκτήτης του μπλογκ δεν μπορεί να κόψει και να ράψει σχόλια, όπως γίνεται στην wordpress. Δεν πειράζει, όμως.

Ως προς την ουσία: συμφωνώ απολύτως, αλλά πρόκειται για δυο διαφορετικά πράγματα -- γι' αυτό και δεν μετάφρασα το πρωτότυπο "doubt" με το ρήμα "αμφιβάλλω", αλλά προτίμησα το (πιο κοντινό στο νόημα της φράσης) "δυσπιστώ". Η αμφιβολία εμπεριέχει το "αμφι", που σημαίνει ότι εξετάζει κανείς το θέμα κι από τις δύο πλευρές -- και όλοι ξέρουμε ότι κάθε θέμα έχει τουλάχιστον δυο πλευρές. Οι άνθρωποι για τους οποίους μιλά ο Κορζίμπσκι δεν κάνουν αυτό, αλλά αυτόματα και αυθαίρετα αποφασίζουν να μην δεχτούν κάτι, χωρίς να το εξετάσουν καθόλου -- μόνο και μόνο γιατί δεν τους το επιτρέπει η γενικότερη κοσμοθεωρία τους, άσχετα με το ποιες αποδείξεις ή σοβαρές ενδείξεις μπορεί να υπάρχουν γι' αυτό. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα: οι αρνητές του HIV, οι ουφολόγοι, το κίνημα της "αλήθειας" για τους δίδυμους πύργους, οι παλαβοί που λένε ότι δεν πήγαμε στη Σελήνη, οι φανατικοί χριστιανοί που αρνούνται τη θεωρία της εξέλιξης, κ.τ.λ.. Το να θέτει κανείς ερωτήματα είναι θετικό· το να επιμένει να τα θέτει αφού αυτά έχουν απαντηθεί επαρκώς... χμ, δεν είναι και τόσο θετικό...

Και βέβαια το τσιτάτο είναι ισοπεδωτικό -- όλα τα τσιτάτα (ή "αποφθέγματα", αν προτιμάς) είναι έτσι, από τη φύση τους. Απλώς είναι, μερικές φορές, ένας καλός τρόπος να πεις κάτι συμπυκνωμένα...

Hermann said...

Cyrus ευχαριστώ για την άψογα τεκμηριωμένη απάντηση σου.

Μετά απ'αυτή, θα το καταλάβαινα καλύτερα ετσι:
"Υπάρχουν δυο τρόποι να περάσεις απροβλημάτιστα τη ζωή σου: να δέχεσαι τα πάντα ή να αρνείσαι τα πάντα. Και οι δυο αυτοί τρόποι μας απαλλάσσουν από το να σκεφτόμαστε".

Η μη κριτική, η μη στοχαστική στάση απέναντι στα γεγονότα της ζωής, που έχουν οσοι περιγράφονται απο το τσιτάτο, χαρακτηρίζει ενα μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς των ανθρώπων ανα τους αιώνες.

Στις μέρες μας, παρά την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου, τον πλούτο των διαθέσιμων πληροφοριών, τον ελευθερο χρόνο κλπ η στάση αυτή εξακολουθει να ειναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό για πολλους ανθρώπους.

Γιατί άραγε ?

cyrus said...

Hermann, φυσικά ακούγεται πιο ωραία έτσι, αλλά ήθελα να υπάρχει και η λέξη "πίστη" κάπου εκεί μέσα...

Η στάση αυτή έχει να κάνει με ψυχολογικούς παράγοντες μάλλον, και όχι τόσο με αυτό που συνήθως αποκαλούμε "μόρφωση".

Η ζημιά ως προς την ευπιστία γίνεται συνήθως σε πολύ μικρή ηλικία, όταν το άτομο δεν έχει αποκτήσει τα εφόδια για να μπορέσει να αμυνθεί στις επιθέσεις παραλογισμού που του γίνονται από άλλα άτομα τα οποία έχει μάθει να εμπιστεύεται τυφλά (όπως οι γονείς). Δες για παράδειγμα το μάθημα των Θρησκευτικών της Γ' Δημοτικού...

Η στροφή προς την εξίσου τυφλή άρνηση των πάντων ίσως έχει να κάνει με το φαινόμενο του εκκρεμούς. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι άνθρωποι που έγιναν φανατικοί άθεοι από απλή άρνηση, χωρίς να μπουν στον κόπο να διαβάσουν πέντε πράγματα, κάποια στιγμή στη ζωή τους μεταστράφηκαν και έγιναν εξίσου φανατικοί χριστιανοί.

Και, βέβαια, τα δυο αυτά μπορούν κάλλιστα να συνυπάρχουν, όπως στην περίπτωση των φανατικών αμερικανών ευαγγελικών οι οποίοι πιστεύουν (χωρίς καμία απόδειξη) ότι ο κόσμος είναι δημιούργημα του θεού και ότι ο Δαρβίνος έκανε λάθος (η ότι τον ...ξεγέλασε ο Σατανάς), ενώ ταυτόχρονα αρνούνται να ακούσουν (ή απορρίπτουν χωρίς καν να τα εξετάσουν) τα συντριπτικά στοιχεία υπέρ της θεωρίας της εξέλιξης.

Νομίζω said...

Επιτρέψτε μου μερικές σκέψεις.

Πιστεύω, πως εκείνοι που δυσπιστούν, που αμφιβάλλουν και που θέτουν πρωτότυπα ή ακόμη κι επαναστατικά ερωτήματα, απέναντι σε μέχρι πρότινος κοινώς αποδεκτά θέματα, αποτελούν την αιχμή του δόρατος της ανθρώπινης διανόησης.

Διαβάζοντας τον 1ο τόμο του Χρυσού Κλώνου του Φρέιζερ, ο ερευνητής με αφήνει να συνειδητοποιήσω τους αργούς γοητευτικούς ρυθμούς εξέλιξης της ανθρώπινης νόησης.

Η καθημερινότητά μου, τείνει να δαιμονοποιήσει την τάση γέννησης βίαιων συμπερασμάτων σε έναν διάλογο, από την καλλιεργημένη ξερολίαση μου και του συνομιλητή μου.

Ακόμα και στα μαθηματικά τα αξιώματα είναι απαραίτητα, το οποίο μάλλον οφείλεται στην τωρινή κατάσταση της ανθρώπινης γνώσης ή φύσης.

Η συνωμοσιολογία είναι μία μοντέρνα έκφανση της προκατάληψης, από την οποία σιγά σιγά απομακρυνόμαστε από τις ρίζες της, περνώντας στο ανώτερο επίπεδο της επιστήμης.

Αλίμονο, δεν είμαστε παρά άξεστοι συνομιλητές απέναντι στον "αυριανό" καθημερινό άνθρωπο.

cyrus said...

Νομίζω, σε ευχαριστώ για τις σκέψεις σου. Θέλω μόνο να τονίσω ότι η απομάκρυνση από τη δεισιδαιμονία προς την κατεύθυνση της επιστημονικής γνώσης είναι κάτι που αφορά (ακόμα) πολύ λίγους ανθρώπους, και αυτό κυρίως στις δυτικές χώρες. Στον υπόλοιπο κόσμο, ισχύει ό,τι πει ο παπάς, ο μουλάς ή ο μάγος της φυλής -- και η επιστήμη μπορεί να πάει να κουρεύεται.

Αλλά και στη Δύση υπάρχει μια τάση επιστροφής στη δεισιδαιμονία, μια που ο μέσος άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει την αβεβαιότητα της πραγματικότητας και ζητά πνευματικό καταφύγιο σε μύθους και αντιλήψεις που εκφράζουν τον πόθο του για έναν κόσμο καλό, δίκαιο και (κυρίως) απλό...

Να προσθέσω, επίσης, ότι αυτοί που περιγράφεις στην πρώτη σου παράγραφο αναζητούν αποδείξεις και, όταν δεν τις βρουν, εγκαταλείπουν, σε αντίθεση με τους συνωμοσιολόγους και τους εν γένει ανορθολογιστές, οι οποίοι επιμένουν στην αρχική τους σκέψη παρά την έλλειψη αποδείξεων που την στηρίζουν και παρά την πληθώρα αποδείξεων που την καταρρίπτουν...

Νομίζω said...

Επειδή τείνω να είμαι αισιόδοξος για την πορεία του ανθρώπινου είδους, αυτό που βλέπεις εσύ σαν περιορισμό της επιστημονικής ματιάς σε ένα μικρό κομμάτι του κόσμου, εγώ το βλέπω σαν την άνθησή της. Ίσως να είναι η εξέταση της ιστορίας σε μικρά χρονικά κομμάτια που μας κάνει να βλέπουμε τα πράγματα στάσιμα και κατ' επέκταση απαισιόδοξους ή αβέβαιους για το μέλλον.
Θα τολμήσω να παραλληλίσω - για χάρη της διηγήσεως περισσότερο - αυτά τα μικρά χρονικά διαστήματα με μικρές αποστάσεις στην επιφάνεια της Γης, που αν πάρουμε μικρές αποστάσεις τότε είναι σχεδόν επίπεδες κι ευθείες. Μα πλέον γνωρίζουμε πως η Γη είναι σφαιρική - σχεδόν - έτσι λοιπόν και ο χρόνος εξέλιξης μοιάζει να παραμένει στάσιμος αλλά διανύει μια πορεία που δεν είμαστε σε θέση ν' αντιληφθούμε, παρά μόνο αν ανασηκωθούμε πολύ υψηλότερα από την Ιστορία και τον χρόνο για ν' αγναντέψουμε την τροχιά της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Που ίσως στο τέλος έρθει και συναντήσει τον άγριο, πρωτόγονο πρόγονό του, όχι στην ίδια ψυχική κατάσταση αλλά πλήρης κατανόησης και συμφιλίωσης. (αναστεναγμός) :P

Ομοίως, δεν θα συμφωνήσω μαζί σου ότι υπάρχει τάση επιστροφής στη δεισιδαιμονία, για τον λόγο ότι η δεισιδαιμονία και οι προκαταλήψεις είναι ακόμα μέρος της κοινωνίας και του ανθρώπινου ψυχισμού, που ακόμη δεν έχει απαλλαχθεί.
Για παράδειγμα, μόλις προχθές, είδα το πολύ καλό Milk, που μιλάει για την ανοιχτή προκατάληψη της αμερικανικής κοινωνίας απέναντι στους ομοφυλόφιλους μόλις στις αρχές της δεκαετίας του '70. Όπου, πιστεύω πως αν δοθεί το παραπάνω δικαίωμα σε μια σύγχρονη κοινωνία, θα νοσήσει αμέσως.
Σίγουρα οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, με παλαιότερες εποχές. Στον δυτικό κόσμο δεν είναι κοινή πρακτική να θυσιάζουν ανθρώπους στο όνομα μιας θεότητας, για να έχουν καλοτυχία κι ευημερία.
Για να μάθει ο άνθρωπος ν' αντιλαμβάνεται τον γύρω του κόσμο σε όλο και μεγαλύτερο φάσμα, την μεταξύ τους αλληλεπήδραση και να δρα βάση αυτής της αντίληψης, χρειάζεται να πέσει πολύ άμμος στην κλεψύδρα της ιστορίας. Και τα δικά μας λείψανα θα έχουν θαφτεί από κάτω της προ πολλού.

Από την άλλη υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν πως το ζενίθ της ανθρώπινης διανόησης κι ελευθερίας ήταν επί Διαφωτισμού - αν κι εντοπίζεται σε πολύ περιορισμένο μέρος του κόσμου - κι από 'κει κι έπειτα ο ανθρώπινος πολιτισμός φθίνει σε κάτι ολοκληρωτικό.

Όσον αφορά την επισήμανσή σου στο κλείσιμο του σχολίου σου, θα συμφωνήσω.

Είσαι και trekkie πανάθεμά σε :P

cyrus said...

Νομίζω, σε ευχαριστώ.

Νομίζω said...

Συγνώμη που εκμεταλλεύομαι τον χώρο αλλά νομίζω πως θα το βρείτε ενδιαφέρον, αν δεν έχετε ήδη αντιληφθεί τον ερχομό του.

http://www.youtube.com/watch?v=ZSgLOvH_MMk&feature=player_embedded

Καλό βράδυ.