Ο μεταφραστής ως παντογνώστης

Όχι, δεν θα ακολουθήσει εμβριθής ανάλυση — ποιος προλαβαίνει, άλλωστε; Ήθελα μόνο να παραπέμψω στο (ως συνήθως...) εξαιρετικό κείμενο του Νίκου Σαραντάκου με αφορμή την αρνητική κριτική μιας μετάφρασης από τον σκιτσογράφο Στάθη και από το ιστολόγιο Motive and Opportunity. Δεν γνωρίζω ούτε το μεταφραστή, ούτε το βιβλίο. Απλά το αναφέρω γιατί μου έκανε πολύ άσχημη εντύπωση κάτι που είπε ο μεταφραστής, υπερασπιζόμενος τον εαυτό του: ότι δεν είναι απαραίτητο ο μεταφραστής να είναι παντογνώστης.

Κι όμως, είναι.

Επειδή, βέβαια, δεν υπάρχει τέτοιο ον, ο μεταφραστής οφείλει να γίνει το αμέσως επόμενο στην ιεραρχία της γνώσης: ο μανιακός που ψάχνει τα λεξικά, τις εγκυκλοπαίδειες και το διαδίκτυο για να μπορέσει να καταλάβει τι, ακριβώς, «θέλει να πει ο ποιητής». Ακόμα και στην περίπτωση που ο ίδιος ο συγγραφέας αφήνει επίτηδες τον αναγνώστη στο σκοτάδι (υπάρχουν και τέτοιοι σαδιστές), ο μεταφραστής πρέπει και πάλι να χύσει άπλετο φως και ιδρώτα ώστε να κατανοήσει το κείμενο, και μετά να το σβήσει διακριτικά (το φως, όχι τον ιδρώτα...) για να αφήσει και πάλι τον δύσμοιρο αναγνώστη (που καλά να πάθει, εδώ που τα λέμε) στο σκοτάδι που κατασκεύασε για λογαριασμό του ο συγγραφέας.

Μετά από αυτά τα ποιητικά, ας τελειώσω με μια συμβουλή που ακολουθώ κι εγώ (έχοντας καεί στο χυλό):

Όταν μεταφράζεις, να ελέγχεις ακόμα και τα πράγματα για τα οποία είσαι σίγουρος. Μπορεί να καθυστερήσεις και να κουραστείς λίγο παραπάνω, και κατά πάσα πιθανότητα το κείμενο θα έχει ακόμα λάθη («ουδείς άσφαλτος», κατά την αντζελική ρήση), αλλά τουλάχιστον δεν θα γίνεις ρεζίλι.



Υ.Γ.: Όταν σου υποδεικνύουν τα λάθη σου με συγκεκριμένα και ατράνταχτα επιχειρήματα, η μόνη αξιοπρεπής στάση είναι να σκύψεις το κεφάλι και να προσπαθήσεις να γίνεις καλύτερος. Και το λέω πρώτιστα για τον εαυτό μου...

Ψιτ, παιδί, πιάσε μια οργή με ολίγη (ασχετοσύνη)

Είχαμε αναγκαστεί και παλιότερα να ασχοληθούμε με τον Υπουργό «Παιδείας» κ. Στυλιανίδη, όταν είχε κάνει εκείνη την απαράδεκτη δήλωση με την οποία αναπαρήγαγε τα ψεύδη του διαβόητου Hellenic Quest. Τότε, ο κ. Υπουργός είχε δείξει τον εθνικισμό του και την έλλειψη παιδείας του (δυο ιδιότητες που μάλλον συνδέονται μεταξύ τους...) — τώρα, δείχνει την ασχετοσύνη του.

Αφού εξέφρασε με οργή τη δυσαρέσκεια του για τον τρόπο με τον οποίο παρενέβη ο Συνήγορος του Πολίτη στο θέμα της απαλλαγής από τα Θρησκευτικά (για το ιστορικό, βλ. πρόσφατο ποστ του Π) , ο κ. Υπουργός ξεστόμισε το ακόλουθο διαμάντι:

Το μάθημα των θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό - κατηχητικό χαρακτήρα, αλλά είναι γνωσιολογικό, δηλαδή συμπεριλαμβάνει αναφορές, όχι μόνον στην επικρατούσα θρησκεία, αλλά και σε άλλα δόγματα και θρησκείες.

Με αυτή τη δήλωση ο κ. Στυλιανίδης δείχνει ξεκάθαρα πως δεν έχει ιδέα τι περιέχουν τα βιβλία των Θρησκευτικών που διδάσκονται στα σχολεία. Όπως έχουμε γράψει παλιότερα, το μάθημα των Θρησκευτικών στο Δημοτικό είναι καθαρή κατήχηση, ενώ «στο Γυμνάσιο, αρχίζει και παίρνει μια πιο "φιλοσοφική" διάσταση το μάθημα — πάντα στα δογματικά πλαίσια, βέβαια — και, στο τέλος της Γ΄ Γυμνασίου, γίνεται και μια σύντομη αναφορά στα άλλα χριστιανικά δόγματα». Για να πληροφορηθούν για τις άλλες θρησκείες, και για να αποκτήσει το μάθημα τον περιβόητο «θρησκειολογικό χαρακτήρα» του, τα παιδιά πρέπει να φτάσουν στο Λύκειο.

Καλή η οργή, και χρήσιμη, αλλά καλύτερο και χρησιμότερο είναι να ξέρουμε τι λέμε...

Κορίτσια, έχετε δει ποτέ παχουλές Κινέζες;

Αυτό ρωτά η ραδιοφωνική διαφήμιση, σε μια προσπάθεια να προωθήσει αλυσίδα κινέζικου φαγητού. Ορίστε, λοιπόν, η φωτογραφική απάντηση στο αγωνιώδες ερώτημα του άγνωστου διαφημιστή:



Η επίκληση εθνικών στερεοτύπων μπορεί να κάνει πιο πικάντικο ένα αστείο (εφόσον γίνεται καλόγουστα), αλλά δεν μπορεί ποτέ να αποτελεί επιχείρημα.

Συμφωνείτε, κορίτσια;



(Οι φωτό αποδώ)

Πριν βουτήξετε στο Ubuntu, φορέστε το μαγιό σας

Όλο και πληθαίνουν οι φωνές που λένε ότι το Ubuntu είναι ένα ασφαλές, ισχυρό και εύχρηστο λειτουργικό σύστημα και, πλέον, κατάλληλο για τον απλό χρήστη. Και το προτείνουν σε όλους, τουλάχιστον για δοκιμή. Κι εγώ το προτείνω, αλλά με επιφυλάξεις, γιατί δεν μου αρέσουν οι μισές αλήθειες — και τα περί ευχρηστίας είναι η μισή αλήθεια. Γι’ αυτό, πριν βουτήξετε στα βαθιά νερά του Ubuntu (που ναι, είναι ίσως το πιο εύχρηστο Linux) να είστε έτοιμοι για πιθανές περιπέτειες.

Όπως έχω ξαναπεί (και θα λέω το συνέχεια, γιατί έτσι είναι), το αν θα πετύχει μια εγκατάσταση Λίνουξ ή όχι είναι, κυρίως, θέμα hardware. Απόδειξη οι πρόσφατες περιπέτειές μου με το καινούργιο Ubuntu 8.10.

Ξεκίνησα με μια ωραία εγκατάσταση στο λάπτοπ. Όλα πήγαν μια χαρά, ακόμα και το ασύρματο ίντερνετ, που παλιότερα ήταν μπελάς, και πλέον δεν μπαίνω σχεδόν ποτέ στα Windows. Ξέρω πολλούς που κάνουν κάτι παρόμοιο και μετά, με μία και μόνο επιτυχημένη απόπειρα, βγαίνουν και εκθειάζουν γενικώς το νέο Ubuntu. Ναι, αλλά αυτό είναι σαν να δοκιμάζεις ένα καινούργιο φάρμακο σε έναν ασθενή που πάσχει από ιγμορίτιδα, αυτός να γιατρεύεται, και μετά να προσπαθείς να το πλασάρεις σαν πανάκεια διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Όχι και πολύ ορθολογιστικό (όπως και το αντίθετό του, βέβαια — να κάνεις μία και μόνο αποτυχημένη απόπειρα και μετά να θάβεις τους πάντες και τα πάντα)...

Βλέπετε υπάρχουν δύο πολύ σημαντικές παράμετροι: α) το λάπτοπ λειτουργεί με ενσωματωμένες στη μητρική κάρτες γραφικών και ήχου, επομένως ήταν δεδομένο ότι θα υπήρχε εξαρχής πολύ μικρότερη πιθανότητα να εμφανιστούν προβλήματα με τους αντίστοιχους drivers, και β) στο λάπτοπ γράφω, σερφάρω στο ίντερνετ (ή επικοινωνώ μέσω skype), ακούω μουσική, βλέπω βίντεο, και ... αυτά. Τίποτε άλλο. Με το θάρρος, λοιπόν, της πρώτης επιτυχίας, πήγα να το βάλω και στο μεγάλο υπολογιστή, τον οποίο έκανα και πάλι dual boot. Κι εκεί άρχισαν τα ωραία...

Το πρώτο σοκ ήταν όταν, αφού εγκατέστησα όλα τα απαραίτητα (java, flash κ.τ.λ.) άνοιξα τον Firefox και μπήκα στο Youtube: τα βίντεο έπαιζαν κανονικά, αλλά δεν ακουγόταν τίποτε. Άνοιξα ένα βίντεο με το vlc, και εκεί ο ήχος δούλευε μια χαρά. Μετά από ψάξιμο, και αφού δοκίμασα τρεις-τέσσερις διαφορετικές λύσεις που βρήκα στα φόρουμ, δεν κατάφερα τίποτε. Το αστείο είναι ότι στο λάπτοπ τα πάντα έπαιζαν περίφημα... Σαν αντίδραση, είπα να βγάλω το Ubuntu και να βάλω το Kubuntu, καθότι, παρά τα όσα λένε (ότι στην ουσία είναι το ίδιο λειτουργικό και απλώς αλλάζει το γραφικό περιβάλλον), στην πράξη έχουν αρκετές διαφορές, και συχνά μου έχει τύχει και στο παρελθόν το ένα να δουλεύει μια χαρά και το άλλο να παρουσιάζει τα μύρια όσα προβλήματα. Το έβαλα, λοιπόν, και εκεί ο Firefox δούλευε σωστά. Μάλιστα, δοκίμασα να τυπώσω και μια σελίδα, και τα κατάφερε — κάτι που δεν είχε συμβεί άλλες φορές. Ωραία.

Γιατί, λοιπόν, δεν κράτησα το Kubuntu;

Διότι, πολύ απλά, το Kubuntu είχε πρόβλημα με την κάρτα γραφικών της nVidia. Τα πάντα καθυστερούσαν εκνευριστικά (μενού, ενάρξεις προγραμμάτων, εμφάνιση παραθύρων), σε σημείο που να νομίζεις ότι χρησιμοποιείς Windows ΜΕ στα πρόθυρα του κολλήματος... Το πρόβλημα οφείλεται κατά βάση στους οδηγούς της ίδιας της nVidia, αλλά για κάποιο μυστήριο λόγο ήταν πολύ έντονο στο Kubuntu, ενώ σχεδόν δεν γινόταν αντιληπτό στο Ubuntu. Δοκίμασα να απενεργοποιήσω τους οδηγούς, και το αποτέλεσμα ήταν κάπως καλύτερο στη γενικότερη συμπεριφορά, αλλά ήταν πλέον αδύνατον να δω βίντεο, το οποίο θύμιζε περισσότερο γρήγορη εναλλαγή φωτογραφιών. Οπότε, ξανάβαλα το Ubuntu, αποφασισμένος αυτή τη φορά να βρω κάποια λύση ή να τα παρατήσω (ή να δοκιμάσω το νέο openSUSE που βγαίνει τον άλλο μήνα...).

Μετά από πολλές ώρες ψαξίματος (κατά τη διάρκεια των οποίων θα έπρεπε κανονικά να δουλεύω), βρήκα τη λύση στο πρόβλημα με τον Firefox, η οποία όμως ακυρωνόταν σε κάθε επανεκκίνηση του συστήματος, οπότε αναγκάστηκα με βάση οδηγίες από το ίντερνετ να φτιάξω ένα σκριπτάκι (εγώ, ο απλός χρήστης, έτσι;), να το κάνω εκτελέσιμο και να το τρέχω με μια συντόμευση κάθε φορά που μπαίνω στο Ubuntu. Αμέσως μετά δοκίμασα να τυπώσω — και, ω! θεοί! δεν τύπωνε με τίποτε. Δοκίμασα πάλι διάφορα «μαντζούνια» (πώς αλλιώς να τα πω;), και μετά από πολλή προσπάθεια, τα κατάφερα. Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να ξανασχοληθώ με αυτό το θέμα — εκτός αν στην επόμενη εγκατάσταση του Ubuntu, μετά από έξι μήνες (για απλό upgrade ξεχάστε το, δημιουργεί άπειρα προβλήματα) δεν θα μπορώ και πάλι να τυπώσω. Και να σκεφτείτε ότι δεν έχω δοκιμάσει ακόμη το σκάνερ...

Τι θέλω να πώ με όλα αυτά: Ρε παιδιά, να το προτείνετε το Ubuntu (ή όποια άλλη διανομή Linux σας αρέσει), αλλά να προειδοποιείτε τον δύστυχο που σας ακούει ότι, ανάλογα με το hardware που διαθέτει και τη χρήση που κάνει, μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα, πολλά από τα οποία ίσως ο ίδιος να μην μπορέσει να λύσει (ειδικά αν είναι ο θρυλούμενος «μέσος χρήστης»), και κάποια άλλα μπορεί να μην λύνονται έτσι κι αλλιώς — όπως αυτό με την εξωτερική κάρτα τηλεόρασης που είχα γράψει παλιότερα, την οποία όμως δεν χρησιμοποιώ πια γιατί έκοψα την τηλεόραση...

Όχι τίποτε άλλο, αλλά αν κάποιος δοκιμάσει μια φορά χωρίς να τον έχει προειδοποιήσει κανείς και καεί, μετά θα ακούει «Λίνουξ» και θα αλλάζει πεζοδρόμιο φτύνοντας τον κόρφο του, και αυτό θα είναι κρίμα...

Ο ψηφίσαντας Μακέιν (Λεγεών όνομά μοι, ότι πολλοί εσμεν)

Καλοί οι παγκόσμιοι πανηγυρισμοί, δε λέω, δικαιολογημένοι, και σίγουρα εκφράζουν την ελπίδα για έναν έστω και ελάχιστα καλύτερο κόσμο — βέβαια, η μοίρα της ελπίδας είναι η διάψευση, αλλά δεν πειράζει: είμαστε άνθρωποι, και την αυταπάτη την έχουμε στο αίμα μας…

Και μόνο σημειολογικά να τη δει κανείς, η νίκη του Μπαράκ (και όχι «Μπάρακ», βρε παιδιά, τόσους μήνες πια, ακόμα να το μάθετε;) Ομπάμα είναι σημαντική: είναι ο πρώτος μη λευκός πρόεδρος των Η.Π.Α., και ήταν κι αυτός ένας από τους πολλούς λόγους που τον ψήφισαν σχεδόν 64 (ως τώρα) εκατομμύρια άνθρωποι.

Αλλά αυτά δεν τα γράφω για να εκθειάσω τον Ομπάμα — ούτε τον ξέρω, ούτε με ξέρει, και η όποια άποψη μπορούμε να έχουμε γι’ αυτόν θα διαμορφωθεί στη συνέχεια, από τις πράξεις του — αρχή άνδρα δείκνυσι, κ.τ.λ.. Με τη γνώριμη περιοδική απαισιοδοξία μου, θέλω να ρίξω μια ματιά στην άλλη πλευρά, αυτή των ηττημένων.

Τους Μακέιν και Πέιλιν τους ψήφισαν πάνω από 56 (ως τώρα) εκατομμύρια Αμερικανοί. Θα είχε τεράστιο ενδιαφέρον να δούμε κάποια στιγμή ένα λεπτομερές προφίλ αυτών των ανθρώπων, και κυρίως κάποια ποσοστά που να εκφράζουν τους λόγους για τους οποίους έκαναν αυτή την επιλογή: πόσοι απ’ αυτούς τους προτίμησαν απλά γιατί πάντοτε ψηφίζουν κατά παράδοση το ρεπουμπλικάνικο κόμμα, πόσοι γιατί δεν πείστηκαν από τη ρητορική του Ομπάμα, παρόλο που αναγνώριζαν ότι η πολιτική του Μπους υπήρξε απαράδεκτη και καταστροφική σε κάθε επίπεδο, πόσοι γιατί διαφωνούσαν με τις πολιτικές επιλογές των Δημοκρατικών, πόσοι γιατί έχαψαν το παραμύθι του «ήρωα πολέμου» Μακέιν, πόσοι γιατί είχαν συγκεκριμένα συμφέροντα και ήθελαν να συνεχιστεί η πολιτική της προηγούμενης οκταετίας, και κυρίως — αυτό που ενδιαφέρει εμένα, με τις εμμονές μου — κυρίως…

…κυρίως πόσοι από τα 56 εκατομμύρια είναι αυτοί που ψήφισαν τον Μακέιν και την Πέιλιν γιατί δεν ήθελαν με τίποτα να βγει πρόεδρος ένας μαύρος (έστω και κατά το ήμισυ) μουσουλμάνος (που ομολογουμένως δεν ήταν) τρομοκράτης (άσχετο), πόσοι γιατί ήθελαν να συνεχίσουν να έχουν για Πρόεδρο (ή Αντιπρόεδρο) ένα φανατικό Αναγεννημένο Χριστιανό, έναν παράφρονα που θα διεξάγει πολέμους κατ’ εντολήν του Θεού, ένα ζώον όρθιο που θα πιστεύει σε εξορκισμούς από δαιμόνια και δεν θα μπορεί να συνδέσει δυο προτάσεις μεταξύ τους, ένα σούργελο που δεν θα γνωρίζει τίποτα, δεν θα έχει άποψη για τίποτα, και θα λέει άλλα τη μία κι άλλα την άλλη, ανάλογα με το προς τα πού φυσάει ο άνεμος, πόσοι γιατί δεν άντεχαν στη σκέψη ότι θα μπορούσε ποτέ ένας άνθρωπος με «μη-αμερικανικό» όνομα να βγει Πρόεδρος, πόσοι γιατί ήθελαν να επεκταθεί και να διαιωνιστεί μια Αμερική τυφλά προσκολλημένη σε «παραδοσιακές επαρχιακές αξίες» (πιο κενή φράση απ’ αυτή δεν ξέρω αν υπάρχει) και σε μια θεοκρατία που ελάχιστα απέχει από την αντίστοιχη ισλαμική, πόσοι γιατί θεωρούσαν (και θεωρούν) ότι θεοσεβούμενοι Χριστιανοί είναι μόνο οι Ρεπουμπλικάνοι, ενώ οι Δημοκρατικοί είναι αποκλειστικά ένα συνονθύλευμα από αμαρτωλούς αλλόθρησκους ομοφυλόφιλους κομμουνιστές, πόσοι γιατί φοβόντουσαν ότι ο Ομπάμα θα φέρει τον επάρατο Σοσιαλισμό στην Αμερική (ναι; τι ώρα;) πόσοι γιατί δεν γουστάρουν τους μορφωμένους «ελιτιστές» των πανεπιστημίων και των μεγαλουπόλεων, πόσοι γιατί πιστεύουν ότι πρέπει τα παιδιά να διδάσκονται στο σχολείο ότι το σύμπαν έχει ηλικία μερικές χιλιάδες χρόνια και ότι η Εξέλιξη των Ειδών είναι ψέμα, πόσοι γιατί — ουφ, δεν μπορώ άλλο…

Ελπίζω η νέα πορεία της Αμερικής, από τον Ιανουάριο του 2009 και μετά, να οδηγήσει σε μια χώρα που θα έχει συνέλθει από την άκρως μεταδοτική πανούκλα των τελευταίων οκτώ ετών, κάτι που θα είναι καλό για όλους μας — το θηρίο κάνει τη μεγαλύτερη ζημιά όταν είναι πληγωμένο…

Για την εξαίρεση από το μάθημα των Θρησκευτικών

(Γράφει ο Π)

Πρόσφατη δήλωση του υπουργού Παιδείας

Το μάθημα είναι απαρεγκλίτως υποχρεωτικό, αναπόσπαστο κομμάτι του αναλυτικού προγράμματος. Προβλέπεται η εξαίρεση για λόγους συνείδησης, που αφορά τους μη ορθοδόξους, δηλαδή τους αλλόθρησκους ή ετερόδοξους, οι οποίοι κατά κανόνα είναι αλλοδαποί. Περίπου 11% των συμμετεχόντων στην ελληνική υποχρεωτική εκπαίδευση είναι αλλοδαποί και πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη και σεβασμός προς αυτούς.


Ο υπουργός τονίζει πονηρά την υποχρεωτικότητα, και ακόμα πονηρότερα ταυτίζει τους «λόγους συνείδησης» με τους «αλλόθρησκους ή ετερόδοξους» (ξεχνώντας βέβαια τους άθεους), δεν πρωτοτυπεί όμως: ακολουθεί τη νοοτροπία και τη φρασεολογία όχι μόνο των προσφάτων σχετικών εγκυκλίων του υπουργείου αλλά και της παλαιότερης - παρά την επισήμανση του Συνηγόρου του Πολίτη ότι η (συνταγματικά κατοχυρωμένη) θρησκευτική ελευθερία συνεπάγεται δυνατότητα αποχής ακόμα και για ορθόδοξους. Με αφορμή λοιπόν τη δήλωση αυτή θεωρήσαμε καλό να υπάρχουν συγκεντρωμένα σε ένα ποστ τα σχετικά στοιχεία. (Ευχαριστίες στον Παπούλη, τον Πάνο και τον SimonSays, που είχαν ανακινήσει και παλιότερα το ζήτημα.)


Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 61723/Γ2/13/06/2002

ΘΕΜΑ: «Απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών»

Ύστερα από την υποβολή ερωτημάτων σχετικά με το θέμα της απαλλαγής των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από το μάθημα των θρησκευτικών, την προσευχή και τον εκκλησιασμό, σας κάνουμε γνωστό ότι η απαλλαγή αυτή πρέπει να στηρίζεται σε δήλωση του ίδιου του μαθητή αν είναι ενήλικος ή των γονέων του αν είναι ανήλικος στην οποία θα αναφέρει ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει.
Σε περίπτωση απαλλαγής του μαθητή από την παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών, στη θέση "Θρήσκευμα" στον Απολυτήριο Τίτλο δεν υπάρχει λόγος αναγραφής ενδείξεως.


Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 91109/Γ2/10/07/2008

ΘΕΜΑ: «Ρύθμιση μαθητικών θεμάτων»
[...]
2. Ύστερα από την υποβολή ερωτημάτων σχετικά με το θέμα της απαλλαγής των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, σας κάνουμε γνωστό ότι για την απαλλαγή αυτή απαιτείται υπεύθυνη δήλωση του κηδεμόνα του μαθητή αν είναι ανήλικος ή του ιδίου αν είναι ενήλικος, στην οποία θα αναφέρεται η επιθυμία απαλλαγής, χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης επιλογής.


Σχετική ανακοίνωση Συνηγόρου Πολίτη 31/07/08

Ο Συνήγορος του Πολίτη εκφράζει την ικανοποίησή του για την υπ’ αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10.7.2008 εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με την οποία «για την απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών … απαιτείται υπεύθυνη δήλωση … στην οποία θα αναφέρεται η επιθυμία απαλλαγής, χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης επιλογής».

Για το θέμα αυτό, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε παρέμβει ήδη από το 2002, μετά από αναφορές γονέων. Σχολιάζοντας τόσο την παλαιότερη εγκύκλιο, σύμφωνα με την οποία χρειαζόταν δήλωση για το ακριβές θρήσκευμα του μαθητή, όσο και τη μεταγενέστερη, σύμφωνα με την οποία αρκούσε η δήλωση «ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος», ο Συνήγορος του Πολίτη επισήμανε ότι:

• η θρησκευτική ελευθερία περιλαμβάνει και τη δυνατότητα αποχής, ακόμη και ενός ορθοδόξου μαθητή, από τη σχολική θρησκευτική εκπαίδευση.

• η άσκηση του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών δεν μπορεί να συνοδεύεται από αξίωση αποκάλυψης, έστω και αρνητικής, των θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Αρχικά το Υπουργείο, επικαλούμενο «γενικότερες επιπτώσεις», δεν δέχθηκε την πρόταση να αρκεί η δήλωση επιθυμίας απαλλαγής, επέμεινε δε ακόμη και μετά την ταυτόσημη απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Μετά από νεώτερη σχετική αναφορά, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε επανέλθει επικαλούμενος, επί πλέον, πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που έκρινε αθέμιτη την αξίωση γνωστοποίησης πεποιθήσεων ως προϋπόθεση άσκησης δικαιώματος.


Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 104071/Γ2/04/08/2008

ΘΕΜΑ: «Ρύθμιση μαθητικών θεμάτων»

Σε συνέχεια της υπ' αριθμ. 91109/Γ2/10-7-2008 εγκυκλίου μας και προκειμένου να αποσαφηνισθούν τυχόν παρερμηνείες που δημιουργήθηκαν με αφορμή τη διαδικασία απαλλαγής κάποιων μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, διευκρινίζονται τα εξής:
α) Το μάθημα των Θρησκευτικών διδάσκεται σε όλες τις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά Αναλυτικά και Ωρολόγια Προγράμματα που έχουν καθορισθεί από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
β) Για τους γονείς των ανηλίκων μαθητών ή τους ίδιους τους μαθητές, εάν είναι ενήλικοι, που για λόγους συνείδησης δεν επιθυμούν να παρακολουθήσουν το μάθημα των Θρησκευτικών, δεν είναι αναγκαία η αιτιολόγηση της άρνησης στην υπεύθυνη δήλωση που απαιτείται. Διαδικασία άλλωστε που ακολουθείται στη [sic] πρωτοβάθμια εκπαίδευση για πάρα πολλά χρόνια.
γ) Η ανωτέρω εγκύκλιος μας εναρμονίζει με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ανεξαρτήτων αρχών της χώρας μας.


Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 109744/Γ1/26/8/2008

ΘΕΜΑ: «Απασχόληση μαθητών»

Σας ενημερώνουμε ότι οι μη Ορθόδοξοι μαθητές δηλ. οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, οι οποίοι σύμφωνα με την υπ΄ αριθμ. 104071/Γ2/4.8.2008 εγκύκλιο του ΥπΕΠΘ απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών για λόγους συνείδησης, κατά την ώρα διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος παρακολουθούν υποχρεωτικά τη διδασκαλία διαφορετικού διδακτικού αντικειμένου σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης.

Στην περίπτωση, που η συγκεκριμένη τάξη λειτουργεί μόνο με ένα τμήμα, οι μαθητές αυτοί παρακολουθούν εκπαιδευτικό πρόγραμμα που καθορίζεται για το σκοπό αυτό από το Σύλλογο Διδασκόντων του Σχολείου. Για μεν τους αλλοδαπούς το πρόγραμμα αφορά στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας, για δε τους υπόλοιπους μάθημα ανάλογο με τις μαθησιακές τους ανάγκες.


Από συνέντευξη τύπου του ΥπΕΠΘ 21/08/08

Πρώτα απ' όλα για το θέμα των θρησκευτικών θέλω να σας πω ότι δεν υφίσταται ζήτημα. Διότι δεν μεταβάλλεται κάτι σημαντικό όσον αφορά τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος. Το μάθημα ήταν και παραμένει υποχρεωτικό και το σύνολο αυτών που επικαλούνταν κατά το παρελθόν λόγω συνείδησης να εξαιρεθούν, το ίδιο ακριβώς σύνολο δικαιούται να επικαλεστεί λόγους συνείδησης για να εξαιρεθεί.

Αυτό το οποίο μεταβάλλεται, είναι ότι κατά την πάγια δήλωση σύμφωνα με την οποία κάποιοι επικαλούνται λόγους συνείδησης, τώρα δεν είναι υποχρεωμένοι να αναλύσουν επ’ ακριβώς αυτούς τους λόγους γιατί αυτό προσκρούει στα προσωπικά δεδομένα.

Υπάρχει γι' αυτό καταδικαστική απόφαση της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και υπάρχει και απόφαση της ανεξάρτητης Αρχής. Αυτές οι αποφάσεις έχουν κοινοποιηθεί στην ελληνική διοίκηση πριν από 2 χρόνια. Όταν παρέλθει η διετία και δεν έχει γίνει μια μορφή προσαρμογής σε αυτά τα δεδομένα τότε κινδυνεύει να υποστεί κυρώσεις και ο διδάσκων και ο διευθυντής του σχολείου που έχει την ευθύνη για τη συλλογή αυτών των δηλώσεων.

Ουσιαστικά με τη μεταβολή που κάνουμε εμείς πρώτον προστατεύουμε τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του μαθήματος των θρησκευτικών. Δεύτερον, σεβόμαστε τα προσωπικά δεδομένα των αλλοθρήσκων ή αλλοδόξων που δεν επιθυμούν να συμμετέχουν στο μάθημα και καλύπτουμε νομικά τους διδάσκοντες ενόψει των αποφάσεων των ανεξαρτήτων Αρχών και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, προστατεύοντας και ενισχύοντας, αν θέλετε, το διεθνές κύρος της χώρας, η οποία είναι μια χώρα δημοκρατική που σέβεται τη διαφορετικότητα.

Μου κάνει εντύπωση η ένταση με την οποία σχολιάζεται από τμήμα του Τύπου η συγκεκριμένη απόφαση. Είναι μια εγκύκλιος η οποία ίσχυε, δεν διαφοροποιείται σε τίποτε. Η υποχρεωτικότητα του μαθήματος παραμένει ως είναι.

9 ευρώ — ένα μυθιστόρημα σε συνέχειες

Ο Ι.Π.Πότης ανακάλυψε αυτή την ιστορία πριν από λίγο καιρό στον κάδο αχρήστων ενός εγκαταλειμμένου οίκου ανοχής. Τη διάβασε, την βρήκε ενδιαφέρουσα κι αποφάσισε πως η ανθρωπότητα έπρεπε να μάθει επιτέλους την αλήθεια. Αφού την καθαρόγραψε και συμπλήρωσε τα κομμάτια που έλειπαν, μετά από εξονυχιστική έρευνα, επισκέφτηκε τον Ξ., ο οποίος συμμερίστηκε τον ενθουσιασμό του και δέχτηκε να την εικονογραφήσει.

Καλή συνέχεια, παιδιά...