Ξεκινάμε, λοιπόν, την Ε' Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης, εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Αντί να ασχολούμαστε με τα ντιμπέιτ, θα το ρίξουμε στην ποίηση, πράγμα μάλλον υγιές, νομίζω...
John Keats (1795-1821) - This living hand (1819)
This living hand, now warm and capable
Of earnest grasping, would, if it were cold
And in the icy silence of the tomb,
So haunt thy days and chill thy dreaming nights
That thou wouldst wish thine own heart dry of blood
So in my veins red life might stream again,
And thou be conscience-calmed—see here it is—
I hold it towards you.
_______________________________________
Το χέρι αυτό το ζωντανό, τώρα ζεστό και ικανό
να νιώθει, αν ήταν κρύο
και μεσ’ την παγερή σιωπή του τάφου,
τόσο πολύ θα στοίχειωνε τις μέρες σου, θα πάγωνε τις νύχτες τα όνειρά σου
που θα ευχόσουν η δική σου η καρδιά να στράγγιζε από αίμα
ώστε στις φλέβες τις δικές μου να έτρεχε ξανά κόκκινη ζωή,
και τότε θα ηρεμούσες –να, δες το-
σε σένα εγώ το τείνω.
Μετάφραση: Ιφιμέδεια
_______________________________________
Το χέρι αυτό το ζωντανό, ζεστό και ικανό
γερά ν'αδράξει, που αν ήταν κρύο
και στην ψυχρή σιωπή του τάφου μέσα,
τόσο θα στοίχειωνε τις μέρες και θα πάγωνε τα βραδινά σου όνειρα,
που θά'λεγες κάλλιο η καρδιά σου αίμα να μην είχε,
ώστε ζωή κόκκινη στις φλέβες μου να τρέξει πάλι
κι ήσυχη νά'χεις τη συνείδησή σου – να, δες –
σε σένα το προσφέρω.
Μετάφραση: EvanT
_______________________________________
Αυτό το χέρι, ακόμη ζωντανό, ακόμη ζεστό και ικανό
Να νιώθει και ν’ αδράχνει, αν ήταν κρύο, παγερό
Από του τάφου την παγωμένη σιωπή
Τις μέρες σου θα στοίχειωνε, τις νύχτες σου θα πάγωνε και τα όνειρα σου, τόσο
Που να εύχεσαι να στέγνωνε από αίμα η καρδιά σου
Και να ΄τρεχε στις φλέβες μου και πάλι κόκκινη η ζωή
Ήσυχη θα΄ταν τότε η συνείδηση σου. Ιδού! Εδώ είναι για σένα το χέρι αυτό
Σε σένα το τείνω.
Μετάφραση: Ioudas
_______________________________________
Το χέρι αυτό, που τώρα πάλλεται από θέρμη και μπορεί
με δύναμη ν' αρπάζει, ακόμα κι αν παγωμένο ήταν
και μεσ' σε τάφου νεκρική σιωπή
το ίδιο θα στοίχειωνε τις μέρες σου και θα΄φερνε ανατριχίλα στα όνειρά σου
τόσο που θα ευχόσουν η καρδιά σου να στράγγιζε από αίμα
και στις φλέβες μου κόκκινη η ζωή ν' αρχίσει να ξανακυλά
για νάσαι αναπαυμένη στη συνείδηση-να δες, εδώ είναι-
κι είναι δικό σου.
Μετάφραση: Lorelei am Rhein
_______________________________________
Το χέρι αυτό, που ακόμα ζει κι ακόμα τώρα το μπορεί
με θέρμη περισσή ν’ αγγίζει, αν ήταν κρύο
Και στου τάφου μεσ’ την παγερή σιωπή
Θα στοίχειωνε τις μέρες σου, θα μούδιαζε τις νύχτες τα όνειρά σου
Έτσι που θα ευχόσουνα να στέρευε το αίμα της καρδιάς
Για να κυλήσει πάλι άλικη ζωή στις φλέβες τις δικές μου,
Και η ψυχή να γαληνέψει –κοίτα, εδώ μπροστά σου είναι -
Το τείνω προς τα σε.
Μετάφραση: synas
_______________________________________
Το χέρι αυτό, ζωή τώρα γεμάτο,
Θερμό και δυνατό, αν ήταν κρύο
Και μες στην παγερή σιωπή του τάφου,
Θα στοίχειωνε, τις νύχτες, τα όνειρά σου
Και θα ’θελες το αίμα να στραγγίξει
Απ’ την καρδιά σου στις δικές μου φλέβες
Για να ησυχάσει ο νους σου— έλα, πάρτο—
Τ’ απλώνω προς τα σένα.
Μετάφραση: cyrus
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
24 comments:
Εξαιρετικό ποίημα,
ιδιαίτερα αγαπημένο μου.
"Earnest grasping" - δυνατή, ειλικρινής, θερμή χειραψία, ή διεκδίκηση?
Δεν τού ταιριάζει η επίπεδη, άτονη απόδοση, αλλά ούτε και οι εξάρσεις.
Παραπαίει ανάμεσα στο παραλήρημα και την συγκρατημένη επιθυμία.
Ωραίο το στοίχημα της καλής του απόδοσης...
Αν βρω χρόνο, θα το προσπαθήσω.
Ενδιαφέρουσες οι αποδόσεις...
Μετάφραση + ΕΡΜΗΝΕΙΑ τού ποιήματος!
_______________________
Τζων Κητς
Το τροφαντό μου χέρι (νυν και αεί)
Ώχου χεράκι μου ζεστό και τροφαντό
που με χαρά χουφτώνεις πράματα
Αν ήσουν σε μνημούρι κρύο κι άραχλο
τις μέρες της θα έσβηνες,
τα όνειρα θα τρόμαζες
ώσπου η καρδούλα της το αίμα απ’ έξω θ’ άδειαζε
τις φλέβες τις δικές σου να κοκκίνιζε
και την συνείδησή της να νανούριζε
που σου 'δωσε κλωτσιά όταν την χούφτωσες!
______________________
Επειδή τέτοια μετάφραση δεν περνάει από την αυστηρή κριτική επιτροπή, την βάζω στα σχόλια!...
Idom
Σε ευχαριστώ, Lorelei. Προσπάθησέ το και στείλε το όποτε θες. Κάνε κάτι που να σε ικανοποιεί -- αυτό είναι το νόημα.
Idom, είναι γνωστό ότι εμείς οι προοδευτικοί(ΤΜ) είμαστε οι χειρότεροι λογοκριτές...
Επί της ουσίας, τώρα:
Για άλλη μια φορά, θυσίασα την ακρίβεια για χάρη του μέτρου. Η αναμέτρηση με τέτοια ποιήματα, που δίνουν βάρος και στο περιεχόμενο και στη μορφή, είναι μια μάχη που δεν μπορείς ποτέ να την κερδίσεις. Αναγκαστικά θα χάσεις, είτε στο ένα μέτωπο, είτε στο άλλο -- κι αυτό λόγω της φύσης του μέσου. Η ελληνική γλώσσα έχει πολλές συλλαβές, οπότε είναι αδύνατο να κρατήσεις το ίδιο μέτρο με τον ίδιο αριθμό στίχων και να προλάβεις εκεί μέσα να πεις όλα όσα λέει το πρωτότυπο.
Πάντως, βρίσκω πως όλες οι αποδόσεις έχουν κάτι το γοητευτικό. Δεν ξέρω, ίσως με έχει πιάσει το αγαπησιάρικό μου...
Και η Lorelei έχει δίκιο: το "earnest grasping" είναι το πιο διφορούμενο σημείο, καθώς μπορεί να σημαίνει πολλά παρεμφερή πράγματα. Αυτό φάνηκε και στις μεταφράσεις: "να νιώθει", "ν' αδράξει" και "ν' αδράχνει" (σύμπτωση απόψεων ανάμεσα στον EvanT και στον Ιούδα), "δυνατό" και, κατά Idom, "να χουφτώνει". Μου κάνει κάτι σαν ορμητικό ερωτικό άγγιγμα, κάτι τέτοιο...
Καλέ, τον "Διαβολάκο" τού Μπενίνι είχα εγώ στο μυαλό μου!
Απενοχοποιημένη, ακομπλεξάριστη χαρά τού χουφτώματος!
:-)))
Idom
Πολύ δίκιο έχει η Lorelai. Και η μετάφραση εν τέλει πατάει στο τι εικόνα θα σχηματίσει το ποίημα στο μυαλό με την πρώτη ανάγνωση. Πάνω-κάτω σαν την πρώτη εντύπωση όταν γνωρίζεις κάποιον.
Εμένα π.χ. μου άφησε μια γεύση ανεκπλήρωτου πάθους, το χέρι έτοιμο ν'αρπάξει το αντικείμενο του πόθου με το πρώτο σημάδι αποδοχής. Μου βγήκε με το "αδράχνω" (πιάσε κόκκινο, Ιούδα)
Cyrus, ωραία η έμμετρη μετάφρασή σου και δεν βλέπω να έχασες και πολλά, πέρα από το συμπύκνωμα των περιφράσεων του Keats. Πάντως, σα να παρατήρησα ότι η έμμετρη μετάφραση σου δίνει πατήματα για στάση, ενώ η ελεύθερη σε... παρασέρνει να διαβάσεις μονοκοπανιά. Αν δεν υπήρχε το "see, here it is" ανάμεσα σε παύλες για μια υποχρεωτική στάση, νομίζω θα πήγαινε κανείς ντουγρού μέχρι το τέλος. Είναι η ιδέα μου;
P.S.Άτιμη γλώσσα τα Αγγλικά... μεγάλο ατού να φτιάχνεις ολόκληρη γκάμα λέξεων με σύμφωνο-φωνήεν-σύμφωνο (i.e. μία συλλαβή).
cyrus
σού στέλνω τη δική μου ματιά κι αν θέλεις το αναρτάς!
Με τις σημειώσεις του...:)
Ελπίζω να μη σε πειράζει να to αναρτήσω κι εγώ στο blog μου
Καλό βράδυ.
Ας γράψω κι εγώ δύο σκέψεις εδώ, που μου γεννήθηκαν όχι μόνο κατά την μετάφραση του ποιήματος και αλλά και από τα σχόλιά σας.
Η παράδοξη εντύπωση που είχα κι έχω όταν διαβάζω το πρωτότυπο είναι ότι ακούω γυναικεία φωνή, είναι δηλαδή γυναίκα εκείνη που απευθύνει το λόγο. Προφανώς έχω άδικο, αλλά έτσι μου ταίριαξε αυτός ο σχεδόν μελοδραματικός ποιητικός εκβιασμός.
Έπειτα μιά άλλη έντονη εικόνα μου ήταν ότι το πρόσωπο που απευθύνει τους στίχους κινεί διαρκώς το χέρι του. Και ειλικρινά δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να ανακαλέσω άλλο παράδειγμα στίχων που συνοδεύονται τόσο στενά από χειρονομίες. Το βρήκα πολύ ενδιαφέρον.
Όσον αφορά την απόδοση στα ελληνικά, βεβαιότατα ισχύει αυτό που γράφει ο Cyrus, ότι δηλαδή οι πολλές συλλαβές της ελληνικής κάνουν δύσκολη την έμμετρη απόδοση. Ίσως θα οφελούσε να αλλάξει κανείς μέτρο, πράγμα που αν θυμάμαι καλά έκανε κάποτε ο αγαπητός "Π" σε αποδόσεις ποιημάτων σε παλαιότερες ιστοσυναντησεις.
Ισχύει επίσης αυτό που γράφει ο EvanT, ότι δηλαδή το ποίημα κυριαρχείται από μιά μακρά περίοδο -με εξαίρεση το τέλος του- που σε οδηγεί να το διατρέξεις με ταχύτητα για να καταλήξεις στο "see, here it is". Ίσως γι'αυτό μου δίνεται η εντύπωση ότι όλα εδώ αφορούν την χειρονομία.
Πρόσθεσα και την απόδοση που έστειλε η Λορελάι.
EvanT, καταλαβαίνω τι λες, αλλά κι οι στάσεις έχουν τη γοητεία τους, κάνοντας το αυτί να ανυπομονεί για το τι θα ακολουθήσει. Διάβασέ το φωναχτά, και θα μπορέσεις να παίξεις με την απαγγελία ώστε να πετύχεις και το ένα εφέ, και το άλλο. Ως προς την ανάγνωση, φυσικά, έχεις δίκιο.
Lorelei, γιατί να με πειράζει; Δικό σου είναι το κοπιράιτ. :-)
Ιφιμέδεια, με κίνδυνο να θεωρηθώ σεξιστής, θα πω ότι αυτό το "earnest grasping" έχει μια ορμή, ένα πάθος και μια φλόγα που δύσκολα θα περίμενα από γυναίκα, ιδίως εκείνης της εποχής. Και αυτό νομίζω πως βάζει τις βάσεις για την κορύφωση και την αμεσότητα της χειρονομίας στο τέλος.
Ναι, ίσως το πιο δύσκολο σημείο ήταν εκείνο το earnest grasping, που όσο και να το σκεφτείς, μένεις με την απορία. Εξ ου κι η διπλή απόδοση μου και η σύμπτωση με τον evan. Περί του φύλου συμφωνώ ότι δύσκολα θα ήταν γυναίκα, παραείναι τολμηρό στην υφή του το ποίημα για να είναι από γυναίκα της εποχής εκείνης.
Τα σέβη μου σε όλους σας.
Το δικό μου δεν θα το βάλεις;
Δεν βλέπω τίποτε δικό σου στα εισερχόμενα, synas. Δεν ξέρω τι έχει γίνει -- αν έστειλες κάτι, στείλε το πάλι, σε παρακαλώ.
Το ξανάστειλα... στο μέιλ του προφίλ σου...
Synas, ανακάλυψα και τα δυο mail σου στο φάκελο spam του gmail -- δεν έχω ιδέα γιατί...
οκ, θενκς... μ' αρέσει να λαμβάνω μέρος σ' αυτό σας το όμορφο παιχνίδι :)
Εν τω μεταξύ, τον τελευταίο στίχο πώς τον εκλάβατε; Εμένα μου έκανε (προφανώς) για προσφορά, αλλά βλέπω όλοι προτιμήσατε ρήματα κίνησης.
EvanT, δεν βλέπω τη διαφορά. Υπάρχει ένα τεντωμένο χέρι· για να βρεθεί εκεί, και για να προσφερθεί, πρέπει να υπάρξει κίνηση. Ακόμα και για να το δείξεις, απλά, στον άλλο, όπως περιγράφει η Λορελάι, υπάρχει κίνηση. Και η κίνηση αυτή είναι φυσική απόρροια του "earnest grasping", πιο πάνω.
Η δική μου απόδοση γι' αυτές τις τελευταίες λέξεις, δηλώνει απόλυτη προσφορά. Ελπίζω να έχει εκληφθεί έτσι, αλλιώς απέτυχα.
Επίσης, θεωρώ, ότι ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν οι σύνδεσμοι.
Το χέρι πάλλεται από ζωή κι επιθυμία, αλλά ακόμα κι αν ήταν νεκρό, χωρίς ρανίδα αίματος, με τον ίδιο τρόπο θα λαχταρούσε να αγγίξει, να αδράξει, να αρπάξει το αντικείμενο του πόθου του, το οποίο διακατέχεται από την ίδια ερωτική εμμονή, αλλά παραμένει απρόσιτο (ίσως;) και άκαρδο.
Κατά τη γνώμη μου είναι ένα ποίημα αμφίδρομου ερωτικού πάθους.
Και πραγματικά τέλειο, γιατί λέει τόσα πολλά, με αφτιασίδωτο τρόπο.
Καλό βράδυ σε όλους!
Και βέβαια φαίνεται, Λορελάι. Αυτό που εννοούσα είναι ότι η επιλογή των λέξεων από μέρους σου δεν δίνει την έντονη εικόνα της κίνησης, αλλά από την άλλη αυτό δεν είναι απαραίτητο, καθώς η κίνηση εμπεριέχεται.
Δεν μπορώ, πάντως να δω τη διάκριση για την οποία μιλάει ο EvanT.
@Cyrus
"Η αναμέτρηση με τέτοια ποιήματα, που δίνουν βάρος και στο περιεχόμενο και στη μορφή, είναι μια μάχη που δεν μπορείς ποτέ να την κερδίσεις. Αναγκαστικά θα χάσεις, είτε στο ένα μέτωπο, είτε στο άλλο."
Συμφωνώ, αλλά με μια διευκρίνιση: η μάχη μπορεί να κερδηθεί ΜΟΝΟΝ σοτ μέτωπο της μορφής και του μέτρου, ποτέ στο μέτωπο του νοήματος. Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μετάφραση, όχι για ελεύθερη απόδοση. Αν ο συγγραφέας επέλεξε να δώσει το βάρος στη μέτρο, τότε και ο μεταφραστής οφείλει να κάνει το ίδιο.
Παραθέτωντας από μνήμης τον Ουμπέρτο Έκο, "καλύτερα να μεταφράζει κανείς σαν να ήταν στιχάκια ημερολογίου, παρά να σέρνεται πίσω από το νόημα, με οποιοδήποτε τίμημα."
Για τούτο και δεν αποτολμώ στιχουργικές μεταφράσεις (κι ας έχω κάνει αναγκαστικά αρκετές, επειδή έτυχε να υπάρχουν αναφορές σε ποιήματα μέσα σε πεζά κείμενα) - χρειάζεται γνώση της τεχνικής του μέτρου.
Χωρίς περιστροφές και χωρίς καμμία αμφιβολία, η μετάφραση του Cyrus είναι όχι απλώς η καλύτερη, αλλά η μόνη σωστή, κατά την γνώμη μου. Η μόνη που έχει τον ίδιο ρυθμό με το πρωτότυπο, που αφήνει την ίδια μουσική αίσθηση στον αναγνώστη.
(κατά σατανική σύμπτωση, μου αρέσει κιόλας - με αυστηρά υποκειμενικά κριτήρια).
sorry, στο προηγούμενο σχόλιό μου ήμουνα off στην εισαγωγή που έκανα.
Επειδή εμένα μου φαίνεται ότι στο ποίημα αυτό η έμφαση βρίσκεται πρωτίστως στη μορφή και όχι στο περιεχόμενο, νόμισα ότι το ίδιο έλεγες κι εσύ, Cyrus. Είδα αυτό που σκεφτόμουν και όχι αυτό που έγαφες. Τωρα μόλις είδα συνειδητοποίησα ότι έγραφες "ποιήματα που δίνουν έμφαση ΚΑΙ στο περιεχόμενο ΚΑΙ στη μορφή".
Παραβλέποντας λοιπόν την παράθεση στην αρχή του σχολίου μου, όλα τα άλλα εξακολουθούν να ισχύουν, ως προσωπική μου άποψη. Νομίζω δηλαδή ότι στο συγκεκριμένο ποίημα η μορφή είναι τόσο σημαντική ώστε οφείλουμε να της δώσουμε προτεραιότητα.
Αόρατη Μελάνη, σε ευχαριστώ για τα σχόλια. Θέλω μόνο να θυμίσω (επειδή μου έδωσες την αφορμή, όχι τίποτε άλλο) ότι στις Ιστοσυναντήσεις δεν προσπαθούμε να βρούμε "την καλύτερη μετάφραση", αλλά να συγκρίνουμε οπτικές γωνίες, να δούμε πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας τις παραμέτρους και πώς λύνει τα προβλήματα που προκύπτουν.
Το ταξίδι είναι πιο σημαντικό απ' τον προορισμό.
Σε λίγο αναγγελία του επόμενου ποστ, με το ποίημα του Γουίτμαν.
Post a Comment