23.12.08

Καλές (;) Γιορτές (;;;)



Το άκουσα πολλές φορές σήμερα. Το είπα κι εγώ. Από μια άποψη, δεν πειράζει. Άλλωστε, η ευχή δείχνει απλώς καλή προαίρεση -- δεν σημαίνει τίποτε άλλο. Από την άλλη, να γιορτάσουμε τι, ακριβώς; Το θάνατο; Την καταστροφή; Τη μαλακία που μας δέρνει -- ατομικά κι ομαδικά; Τη δήθεν γέννηση ενός δήθεν θεού; Το χειμερινό ηλιοστάσιο; Την ευκαιρία να ξοδέψουμε μονομιάς σε χρήσιμα ή άχρηστα πράγματα τα όποια μετρητά μας έχουν απομείνει; Τι, ακριβώς;

Δεν υπάρχει γιορτή. Δεν έχουμε να γιορτάσουμε τίποτε. Δεν έχουμε πια τίποτε. Το μόνο που μας μένει είναι μια επίκληση -- όχι σε κανέναν (υποχρεωτικά ανύπαρκτο) θεό, αλλά στον ανώτερο και καλύτερο εαυτό μας, που φροντίζουμε να τον κρατάμε αλυσοδεμένο και φιμωμένο βαθιά μέσα μας, από φόβο μήπως και δείξουμε ευαισθησία, δημιουργικότητα, αγάπη, φαντασία και (Μπαχ φυλάξοι!) αισιοδοξία για ένα πιο φωτεινό μέλλον που θα έρθει (αν έρθει) αποκλειστικά με δικό μας κόπο.

Το μέλλον δεν έρχεται από μόνο του -- δημιουργείται καθημερινά. Αλλά που να το καταλάβουμε εμείς οι στενόμυαλοι... Το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να φάμε τώρα, να αρπάξουμε τώρα, να καταστρέψουμε τώρα, να τη σκαπουλάρουμε τώρα, το τομάρι μας, η κοιλιά μας και ο κώλος μας, αυτό είμαστε...

Δεν τρέφω πια καμιά ελπίδα γι' αυτό τον τόπο. Όταν, μετά απ' όλα αυτά (που δεν έχουν τελειώσει ακόμα) οι επίδοξοι εθνοσωτήρες (μηδενός εξαιρουμένου) ασχολούνται με τις δημοσκοπήσεις, με τις δηλώσεις του τάδε ή του δείνα στελέχους και με τη διατύπωση τραγικά αστείων θέσεων, και όταν η πλειοψηφία των πολιτών οδεύει σιγά-σιγά προς το να αναδείξει μια ακόμη "ισχυρή κυβέρνηση", πράσινης, αυτή τη φορά, απόχρωσης, δικαιούμαι, νομίζω, να είμαι ιδιαίτερα απαισιόδοξος. Τίποτα δεν μαθαίνουμε. Η ιστορία (ακόμη και η πιο πρόσφατη) δεν μας διδάσκει τίποτα...

Σας αφήνω προς το παρόν με το μεγάλο (και σε αξία και σε διάρκεια) Miserere του Arvo Pärt, με το Hilliard Ensemble. Μπορώ με βεβαιότητα να πω ότι το μουσικό του ύφος αντικατοπτρίζει αρκετά καλά το πώς νιώθω όλο αυτό το διάστημα. Προτείνω να συνδυάσετε την ακρόαση με τις φωτογραφίες από τα πρόσφατα γεγονότα όπως αυτές ανέβηκαν στο boston.com. Από εκεί είναι και η παραπάνω τραγικά όμορφη εικόνα. Ξανά στη μάχη με το νέο έτος...

15.12.08

Εμετός

Έτσι περιέγραψε μια μια φίλη μου αυτό που συμβαίνει εδώ και οχτώ μέρες. Δεν χρειάστηκε να το σκεφτώ πάνω από δέκα δευτερόλεπτα για να πειστώ ότι είχε δίκιο. Όταν τρως σαβούρα τόσα χρόνια, κάποια στιγμή το στομάχι κλατάρει, και κάτι που άλλες φορές το χώνευες (δυστυχώς; -- δυστυχώς...) δεν μπορείς πια να το κρατήσεις μέσα σου και το ξερνάς. Έτσι έγινε και τώρα. Η ελληνική κοινωνία εδώ και πολλά χρόνια τρώει σκατά, και με σκατά τρέφει και τα παιδιά της. Ε, κάποια στιγμή το συλλογικό στομάχι δεν άντεξε, και τα έβγαλε όλα σε μορφή οργής.

Το πρόβλημα με την οργή, φυσικά, είναι ότι αναστέλλει τις διανοητικές λειτουργίες και, επομένως, δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά αλλού παρά μόνο στη βία, η οποία με τη σειρά της είναι εντελώς αδιέξοδη. Δυστυχώς, θα πρέπει να περιμένουμε να υποχωρήσει κάπως η οργή, προκειμένου να γίνουν τα επόμενα βήματα. Η οργή, όμως, δεν θα υποχωρήσει μόνη της -- και αυτή εδώ η πανάχρηστη κυβέρνηση δεν έχει καν τη γενναιότητα να παραδεχτεί την παταγώδη αποτυχία της και να αποχωρήσει με το κεφάλι σκυφτό, όπως της πρέπει.



Υ.Γ.: Τις τελευταίες μέρες, και αν εξαιρέσει κανείς τους χαβαλέδες που έχουν κλειστεί στο Πολυτεχνείο, αυτοί που αντιδρούν πιο έντονα είναι οι μαθητές. Θα μπορούσε να βρει κανείς πάρα πολλά στραβά στο σκεπτικό τους, στα κίνητρά τους, στις μεθόδους τους -- αλλά κάτι τέτοιο δεν θα είχε νόημα. Είπαμε, τώρα μιλάει ακόμα η οργή. Και, είπαμε, η οργή δεν θα καταλαγιάσει από μόνη της. Θα περίμενα, όμως, από τους (υποτίθεται) πιο ώριμους ενήλικες να μη λένε τόσο μεγάλες ανοησίες. Έχουν γραφτεί απίστευτα πράγματα αυτές τις μέρες, αλλά ένα από τα κορυφαία πρέπει να είναι η πρόταση για ψήφο στα δεκάξι. Εγώ, πάλι, προτείνω το δικαίωμα ψήφου να δίνεται μαζί με το χρίσμα, κατά τη βάπτιση...

9.12.08

Πόλεμος συμμοριών

Δυο συμμορίες: η μία με κράνη και ασπίδες και η άλλη με κουκούλες και μολότοφ.

Οι δυο συμμορίες ενεργούν καθεμιά για την πάρτη της, και ταυτόχρονα ενεργούν και οι δυο εναντίον μας.

Είναι κι οι δυο τους όψεις του ίδιου νομίσματος, όλοι τους τσιράκια της εξουσίας -- οι πρώτοι έμμισθοι, οι δεύτεροι άμισθοι (μάλλον όχι όλοι).

Οι πρώτοι δεν θέλουν να κατέβουμε στο δρόμο, οι δεύτεροι μας θέλουν εκεί μόνο και μόνο για να μπορούν να κρυφτούν ανάμεσά μας.

Οι πρώτοι δεν θέλουν μια (απολύτως δικαιολογημένη) έντονη λαϊκή διαμαρτυρία, οι δεύτεροι λένε ότι τη θέλουν, αλλά λένε ψέματα: κάνουν ό,τι μπορούν για να την εμποδίσουν.

Οι πρώτοι χτυπάνε ανυπεράσπιστους πολίτες άμεσα, οι δεύτεροι χτυπάνε ανυπεράσπιστους πολίτες έμμεσα.

Οι πρώτοι μας θέλουν απαθείς, οι δεύτεροι μας κάνουν απαθείς.

Έτσι νιώθω, και να πάτε να γαμηθείτε κι οι δυο σας...

Παράκληση προς κυβερνητικά στελέχη

Μην κάνετε δηλώσεις -- το μόνο που καταφέρνετε είναι να γίνεστε (ακόμα πιο) ρεζίλι...

7.12.08

Η αστυνομία είναι σαν τη βροχή...

Όταν τη ζητάς απεγνωσμένα,

ποτέ δεν βρέχει.

Κι όταν βρέξει,

γίνεται κατακλυσμός...



(Συγγνώμη, αλλά τα σχόλια σ' αυτή την ανάρτηση θα μείνουν κλειστά)

6.12.08

Όταν ο Τζήζους συνάντησε τον Σάντα

Είχα σκοπό να σχολιάσω το βίντεο που ακολουθεί, αλλά μάλλον κάτι τέτοιο θα ήταν μάταιο. Δείτε το και σκάστε στα γέλια -- ή στα πολλαπλά εγκεφαλικά, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία σας.

(Μέσω God is for Suckers)

3.12.08

Το νόμιμο είναι λογικό (και στην κορφή κανέλα)

Σε όλους μας δίνεται καθημερινά η ευκαιρία να διαπιστώσουμε ότι σ’ αυτή τη χώρα οι νόμοι γενικώς δεν εφαρμόζονται. Αλλά η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη: στην Ελλάδα οι νόμοι εφαρμόζονται επιλεκτικά και σποραδικά.

Καταβάλλεις, ας πούμε, τίμια και συνεχή προσπάθεια, όταν οδηγείς, να τηρείς τις βασικές (τουλάχιστον) διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ενώ γύρω σου γίνεται της τρελής — παπάκια πάνε ανάποδα, αυτοκίνητα στρίβουν και αλλάζουν λωρίδα χωρίς φλας (άλλωστε, το αριστερό χέρι κρατάει πάντα το κινητό), ταξί κοκαλώνουν απροειδοποίητα για να πάρουν πελάτη, πεζοί διασχίζουν το δρόμο όπου και όποτε τους καπνίσει, και όλοι (πλέον) περνάνε με κόκκινο.

Και μια ωραία πρωία, προφανώς επειδή πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και πρέπει το κράτος (και κάποιοι υπάλληλοί του) να βγάλει δυο δεκάρες παραπάνω, βγαίνει η Τροχαία παγανιά κι αρχίζει να μοιράζει κλήσεις για παράνομη στάθμευση σε μηχανάκια.

Δυστυχώς, αυτή ακριβώς είναι η λογική του κράτους: κύριε, έτυχε να παρανομήσεις τη μέρα που βγήκα να μοιράσω πρόστιμα, πάρε την κλήση σου και κολύμπα. Αυτό που του ξεφεύγει (τι πρωτότυπο...) είναι η ευρύτερη εικόνα.

Αν στ’ αλήθεια θέλεις οι πολίτες να τηρούν τους νόμους, (πράγμα που σίγουρα δεν ισχύει για το ελληνικό κράτος), τότε πρέπει να τους εφαρμόζεις καθημερινά: να επιβλέπεις, να προειδοποιείς, και τελικά να τιμωρείς όσο το δυνατόν περισσότερους από τους παραβάτες. Όταν αφήνεις την κατάσταση να γίνεται εντελώς χαοτική και τους πολίτες να κάνουν ό,τι μπορούν για να επιβιώσουν μέσα σ’ αυτό το χάος που εσύ (εν μέρει) δημιούργησες με την αδιαφορία σου και την έλλειψη υποδομών και σχεδιασμού που σε διακρίνει, και μετά, επειδή διαπιστώνεις ότι σου λείπουν χρήματα, βγαίνεις εντελώς ξαφνικά και μοιράζεις ό,τι πρόστιμα να ’ναι, τότε το μόνο που καταφέρνεις είναι να σπέρνεις στον πολίτη το αίσθημα της αδικίας και να τον εξωθείς, τελικά, στη συνειδητά παράνομη συμπεριφορά (ξέρω πολλούς τέτοιους).

Εντάξει, τυπικά είμαι παράνομος και θα αναγκαστώ είτε να πληρώσω είτε να αγνοήσω την κλήση (οπότε, φαντάζομαι, θα μου έρθει διπλή και τρίδιπλη στο εκκαθαριστικό της εφορίας). Από την άλλη, τώρα νιώθω ηλίθιος που είχα φροντίσει να παρκάρω έτσι ώστε να μην ενοχλώ κανέναν: δίπλα στα απαράδεκτα αβραμοκάγκελα και ανάμεσα σε δέντρα και κολώνες, δηλαδή σε σημείο που έτσι κι αλλιώς δεν πάει πεζός — ενώ δίπλα υπήρχαν άλλα πέντε μέτρα πεζοδρόμιο (ναι, υπάρχουν και τέτοια...).

Όπως καταλαβαίνετε, δεν υπάρχει λύση, αφού, όπου και να παρκάρω, παράνομος θα είμαι — οι ειδικές θέσεις για δίκυκλα είναι μόνο στο κέντρο, πολύ λίγες, και πάντα πιασμένες. Η μόνη λύση θα ήταν να λειτουργήσει λίγο πιο ορθολογικά η Τροχαία (τι μας λες, τώρα...), να επιβλέπει συχνά και να αξιολογεί την παράβαση ανάλογα με το βαθμό όχλησης, κι όχι να κάνει εξορμήσεις δυο φορές το χρόνο κι όποιον πάρει ο Χάρος.

Αλλά, είπαμε, όλα στην Ελλάδα γίνονται είτε για το θεαθήναι είτε για το χρήμα. Και για το σήμερα, ποτέ για το αύριο.

Σήμερα να φάμε και να πιούμε, κι αύριο — γαία πυρί μιχθήτω, ρε!


Υ.Γ.: Dura lex sed lex, αλλά μην το κάνετε τόσο απροκάλυπτα, ρε παιδιά. (Και μετά θα βγαίνει ο Διοικητής της Τροχαίας και θα αρνείται, πάλι, ότι οι λόγοι είναι εισπρακτικοί...)

25.11.08

Ο μεταφραστής ως παντογνώστης

Όχι, δεν θα ακολουθήσει εμβριθής ανάλυση — ποιος προλαβαίνει, άλλωστε; Ήθελα μόνο να παραπέμψω στο (ως συνήθως...) εξαιρετικό κείμενο του Νίκου Σαραντάκου με αφορμή την αρνητική κριτική μιας μετάφρασης από τον σκιτσογράφο Στάθη και από το ιστολόγιο Motive and Opportunity. Δεν γνωρίζω ούτε το μεταφραστή, ούτε το βιβλίο. Απλά το αναφέρω γιατί μου έκανε πολύ άσχημη εντύπωση κάτι που είπε ο μεταφραστής, υπερασπιζόμενος τον εαυτό του: ότι δεν είναι απαραίτητο ο μεταφραστής να είναι παντογνώστης.

Κι όμως, είναι.

Επειδή, βέβαια, δεν υπάρχει τέτοιο ον, ο μεταφραστής οφείλει να γίνει το αμέσως επόμενο στην ιεραρχία της γνώσης: ο μανιακός που ψάχνει τα λεξικά, τις εγκυκλοπαίδειες και το διαδίκτυο για να μπορέσει να καταλάβει τι, ακριβώς, «θέλει να πει ο ποιητής». Ακόμα και στην περίπτωση που ο ίδιος ο συγγραφέας αφήνει επίτηδες τον αναγνώστη στο σκοτάδι (υπάρχουν και τέτοιοι σαδιστές), ο μεταφραστής πρέπει και πάλι να χύσει άπλετο φως και ιδρώτα ώστε να κατανοήσει το κείμενο, και μετά να το σβήσει διακριτικά (το φως, όχι τον ιδρώτα...) για να αφήσει και πάλι τον δύσμοιρο αναγνώστη (που καλά να πάθει, εδώ που τα λέμε) στο σκοτάδι που κατασκεύασε για λογαριασμό του ο συγγραφέας.

Μετά από αυτά τα ποιητικά, ας τελειώσω με μια συμβουλή που ακολουθώ κι εγώ (έχοντας καεί στο χυλό):

Όταν μεταφράζεις, να ελέγχεις ακόμα και τα πράγματα για τα οποία είσαι σίγουρος. Μπορεί να καθυστερήσεις και να κουραστείς λίγο παραπάνω, και κατά πάσα πιθανότητα το κείμενο θα έχει ακόμα λάθη («ουδείς άσφαλτος», κατά την αντζελική ρήση), αλλά τουλάχιστον δεν θα γίνεις ρεζίλι.



Υ.Γ.: Όταν σου υποδεικνύουν τα λάθη σου με συγκεκριμένα και ατράνταχτα επιχειρήματα, η μόνη αξιοπρεπής στάση είναι να σκύψεις το κεφάλι και να προσπαθήσεις να γίνεις καλύτερος. Και το λέω πρώτιστα για τον εαυτό μου...

21.11.08

Ψιτ, παιδί, πιάσε μια οργή με ολίγη (ασχετοσύνη)

Είχαμε αναγκαστεί και παλιότερα να ασχοληθούμε με τον Υπουργό «Παιδείας» κ. Στυλιανίδη, όταν είχε κάνει εκείνη την απαράδεκτη δήλωση με την οποία αναπαρήγαγε τα ψεύδη του διαβόητου Hellenic Quest. Τότε, ο κ. Υπουργός είχε δείξει τον εθνικισμό του και την έλλειψη παιδείας του (δυο ιδιότητες που μάλλον συνδέονται μεταξύ τους...) — τώρα, δείχνει την ασχετοσύνη του.

Αφού εξέφρασε με οργή τη δυσαρέσκεια του για τον τρόπο με τον οποίο παρενέβη ο Συνήγορος του Πολίτη στο θέμα της απαλλαγής από τα Θρησκευτικά (για το ιστορικό, βλ. πρόσφατο ποστ του Π) , ο κ. Υπουργός ξεστόμισε το ακόλουθο διαμάντι:

Το μάθημα των θρησκευτικών δεν έχει ομολογιακό - κατηχητικό χαρακτήρα, αλλά είναι γνωσιολογικό, δηλαδή συμπεριλαμβάνει αναφορές, όχι μόνον στην επικρατούσα θρησκεία, αλλά και σε άλλα δόγματα και θρησκείες.

Με αυτή τη δήλωση ο κ. Στυλιανίδης δείχνει ξεκάθαρα πως δεν έχει ιδέα τι περιέχουν τα βιβλία των Θρησκευτικών που διδάσκονται στα σχολεία. Όπως έχουμε γράψει παλιότερα, το μάθημα των Θρησκευτικών στο Δημοτικό είναι καθαρή κατήχηση, ενώ «στο Γυμνάσιο, αρχίζει και παίρνει μια πιο "φιλοσοφική" διάσταση το μάθημα — πάντα στα δογματικά πλαίσια, βέβαια — και, στο τέλος της Γ΄ Γυμνασίου, γίνεται και μια σύντομη αναφορά στα άλλα χριστιανικά δόγματα». Για να πληροφορηθούν για τις άλλες θρησκείες, και για να αποκτήσει το μάθημα τον περιβόητο «θρησκειολογικό χαρακτήρα» του, τα παιδιά πρέπει να φτάσουν στο Λύκειο.

Καλή η οργή, και χρήσιμη, αλλά καλύτερο και χρησιμότερο είναι να ξέρουμε τι λέμε...

20.11.08

Κορίτσια, έχετε δει ποτέ παχουλές Κινέζες;

Αυτό ρωτά η ραδιοφωνική διαφήμιση, σε μια προσπάθεια να προωθήσει αλυσίδα κινέζικου φαγητού. Ορίστε, λοιπόν, η φωτογραφική απάντηση στο αγωνιώδες ερώτημα του άγνωστου διαφημιστή:



Η επίκληση εθνικών στερεοτύπων μπορεί να κάνει πιο πικάντικο ένα αστείο (εφόσον γίνεται καλόγουστα), αλλά δεν μπορεί ποτέ να αποτελεί επιχείρημα.

Συμφωνείτε, κορίτσια;



(Οι φωτό αποδώ)

12.11.08

Πριν βουτήξετε στο Ubuntu, φορέστε το μαγιό σας

Όλο και πληθαίνουν οι φωνές που λένε ότι το Ubuntu είναι ένα ασφαλές, ισχυρό και εύχρηστο λειτουργικό σύστημα και, πλέον, κατάλληλο για τον απλό χρήστη. Και το προτείνουν σε όλους, τουλάχιστον για δοκιμή. Κι εγώ το προτείνω, αλλά με επιφυλάξεις, γιατί δεν μου αρέσουν οι μισές αλήθειες — και τα περί ευχρηστίας είναι η μισή αλήθεια. Γι’ αυτό, πριν βουτήξετε στα βαθιά νερά του Ubuntu (που ναι, είναι ίσως το πιο εύχρηστο Linux) να είστε έτοιμοι για πιθανές περιπέτειες.

Όπως έχω ξαναπεί (και θα λέω το συνέχεια, γιατί έτσι είναι), το αν θα πετύχει μια εγκατάσταση Λίνουξ ή όχι είναι, κυρίως, θέμα hardware. Απόδειξη οι πρόσφατες περιπέτειές μου με το καινούργιο Ubuntu 8.10.

Ξεκίνησα με μια ωραία εγκατάσταση στο λάπτοπ. Όλα πήγαν μια χαρά, ακόμα και το ασύρματο ίντερνετ, που παλιότερα ήταν μπελάς, και πλέον δεν μπαίνω σχεδόν ποτέ στα Windows. Ξέρω πολλούς που κάνουν κάτι παρόμοιο και μετά, με μία και μόνο επιτυχημένη απόπειρα, βγαίνουν και εκθειάζουν γενικώς το νέο Ubuntu. Ναι, αλλά αυτό είναι σαν να δοκιμάζεις ένα καινούργιο φάρμακο σε έναν ασθενή που πάσχει από ιγμορίτιδα, αυτός να γιατρεύεται, και μετά να προσπαθείς να το πλασάρεις σαν πανάκεια διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Όχι και πολύ ορθολογιστικό (όπως και το αντίθετό του, βέβαια — να κάνεις μία και μόνο αποτυχημένη απόπειρα και μετά να θάβεις τους πάντες και τα πάντα)...

Βλέπετε υπάρχουν δύο πολύ σημαντικές παράμετροι: α) το λάπτοπ λειτουργεί με ενσωματωμένες στη μητρική κάρτες γραφικών και ήχου, επομένως ήταν δεδομένο ότι θα υπήρχε εξαρχής πολύ μικρότερη πιθανότητα να εμφανιστούν προβλήματα με τους αντίστοιχους drivers, και β) στο λάπτοπ γράφω, σερφάρω στο ίντερνετ (ή επικοινωνώ μέσω skype), ακούω μουσική, βλέπω βίντεο, και ... αυτά. Τίποτε άλλο. Με το θάρρος, λοιπόν, της πρώτης επιτυχίας, πήγα να το βάλω και στο μεγάλο υπολογιστή, τον οποίο έκανα και πάλι dual boot. Κι εκεί άρχισαν τα ωραία...

Το πρώτο σοκ ήταν όταν, αφού εγκατέστησα όλα τα απαραίτητα (java, flash κ.τ.λ.) άνοιξα τον Firefox και μπήκα στο Youtube: τα βίντεο έπαιζαν κανονικά, αλλά δεν ακουγόταν τίποτε. Άνοιξα ένα βίντεο με το vlc, και εκεί ο ήχος δούλευε μια χαρά. Μετά από ψάξιμο, και αφού δοκίμασα τρεις-τέσσερις διαφορετικές λύσεις που βρήκα στα φόρουμ, δεν κατάφερα τίποτε. Το αστείο είναι ότι στο λάπτοπ τα πάντα έπαιζαν περίφημα... Σαν αντίδραση, είπα να βγάλω το Ubuntu και να βάλω το Kubuntu, καθότι, παρά τα όσα λένε (ότι στην ουσία είναι το ίδιο λειτουργικό και απλώς αλλάζει το γραφικό περιβάλλον), στην πράξη έχουν αρκετές διαφορές, και συχνά μου έχει τύχει και στο παρελθόν το ένα να δουλεύει μια χαρά και το άλλο να παρουσιάζει τα μύρια όσα προβλήματα. Το έβαλα, λοιπόν, και εκεί ο Firefox δούλευε σωστά. Μάλιστα, δοκίμασα να τυπώσω και μια σελίδα, και τα κατάφερε — κάτι που δεν είχε συμβεί άλλες φορές. Ωραία.

Γιατί, λοιπόν, δεν κράτησα το Kubuntu;

Διότι, πολύ απλά, το Kubuntu είχε πρόβλημα με την κάρτα γραφικών της nVidia. Τα πάντα καθυστερούσαν εκνευριστικά (μενού, ενάρξεις προγραμμάτων, εμφάνιση παραθύρων), σε σημείο που να νομίζεις ότι χρησιμοποιείς Windows ΜΕ στα πρόθυρα του κολλήματος... Το πρόβλημα οφείλεται κατά βάση στους οδηγούς της ίδιας της nVidia, αλλά για κάποιο μυστήριο λόγο ήταν πολύ έντονο στο Kubuntu, ενώ σχεδόν δεν γινόταν αντιληπτό στο Ubuntu. Δοκίμασα να απενεργοποιήσω τους οδηγούς, και το αποτέλεσμα ήταν κάπως καλύτερο στη γενικότερη συμπεριφορά, αλλά ήταν πλέον αδύνατον να δω βίντεο, το οποίο θύμιζε περισσότερο γρήγορη εναλλαγή φωτογραφιών. Οπότε, ξανάβαλα το Ubuntu, αποφασισμένος αυτή τη φορά να βρω κάποια λύση ή να τα παρατήσω (ή να δοκιμάσω το νέο openSUSE που βγαίνει τον άλλο μήνα...).

Μετά από πολλές ώρες ψαξίματος (κατά τη διάρκεια των οποίων θα έπρεπε κανονικά να δουλεύω), βρήκα τη λύση στο πρόβλημα με τον Firefox, η οποία όμως ακυρωνόταν σε κάθε επανεκκίνηση του συστήματος, οπότε αναγκάστηκα με βάση οδηγίες από το ίντερνετ να φτιάξω ένα σκριπτάκι (εγώ, ο απλός χρήστης, έτσι;), να το κάνω εκτελέσιμο και να το τρέχω με μια συντόμευση κάθε φορά που μπαίνω στο Ubuntu. Αμέσως μετά δοκίμασα να τυπώσω — και, ω! θεοί! δεν τύπωνε με τίποτε. Δοκίμασα πάλι διάφορα «μαντζούνια» (πώς αλλιώς να τα πω;), και μετά από πολλή προσπάθεια, τα κατάφερα. Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να ξανασχοληθώ με αυτό το θέμα — εκτός αν στην επόμενη εγκατάσταση του Ubuntu, μετά από έξι μήνες (για απλό upgrade ξεχάστε το, δημιουργεί άπειρα προβλήματα) δεν θα μπορώ και πάλι να τυπώσω. Και να σκεφτείτε ότι δεν έχω δοκιμάσει ακόμη το σκάνερ...

Τι θέλω να πώ με όλα αυτά: Ρε παιδιά, να το προτείνετε το Ubuntu (ή όποια άλλη διανομή Linux σας αρέσει), αλλά να προειδοποιείτε τον δύστυχο που σας ακούει ότι, ανάλογα με το hardware που διαθέτει και τη χρήση που κάνει, μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα, πολλά από τα οποία ίσως ο ίδιος να μην μπορέσει να λύσει (ειδικά αν είναι ο θρυλούμενος «μέσος χρήστης»), και κάποια άλλα μπορεί να μην λύνονται έτσι κι αλλιώς — όπως αυτό με την εξωτερική κάρτα τηλεόρασης που είχα γράψει παλιότερα, την οποία όμως δεν χρησιμοποιώ πια γιατί έκοψα την τηλεόραση...

Όχι τίποτε άλλο, αλλά αν κάποιος δοκιμάσει μια φορά χωρίς να τον έχει προειδοποιήσει κανείς και καεί, μετά θα ακούει «Λίνουξ» και θα αλλάζει πεζοδρόμιο φτύνοντας τον κόρφο του, και αυτό θα είναι κρίμα...

6.11.08

Ο ψηφίσαντας Μακέιν (Λεγεών όνομά μοι, ότι πολλοί εσμεν)

Καλοί οι παγκόσμιοι πανηγυρισμοί, δε λέω, δικαιολογημένοι, και σίγουρα εκφράζουν την ελπίδα για έναν έστω και ελάχιστα καλύτερο κόσμο — βέβαια, η μοίρα της ελπίδας είναι η διάψευση, αλλά δεν πειράζει: είμαστε άνθρωποι, και την αυταπάτη την έχουμε στο αίμα μας…

Και μόνο σημειολογικά να τη δει κανείς, η νίκη του Μπαράκ (και όχι «Μπάρακ», βρε παιδιά, τόσους μήνες πια, ακόμα να το μάθετε;) Ομπάμα είναι σημαντική: είναι ο πρώτος μη λευκός πρόεδρος των Η.Π.Α., και ήταν κι αυτός ένας από τους πολλούς λόγους που τον ψήφισαν σχεδόν 64 (ως τώρα) εκατομμύρια άνθρωποι.

Αλλά αυτά δεν τα γράφω για να εκθειάσω τον Ομπάμα — ούτε τον ξέρω, ούτε με ξέρει, και η όποια άποψη μπορούμε να έχουμε γι’ αυτόν θα διαμορφωθεί στη συνέχεια, από τις πράξεις του — αρχή άνδρα δείκνυσι, κ.τ.λ.. Με τη γνώριμη περιοδική απαισιοδοξία μου, θέλω να ρίξω μια ματιά στην άλλη πλευρά, αυτή των ηττημένων.

Τους Μακέιν και Πέιλιν τους ψήφισαν πάνω από 56 (ως τώρα) εκατομμύρια Αμερικανοί. Θα είχε τεράστιο ενδιαφέρον να δούμε κάποια στιγμή ένα λεπτομερές προφίλ αυτών των ανθρώπων, και κυρίως κάποια ποσοστά που να εκφράζουν τους λόγους για τους οποίους έκαναν αυτή την επιλογή: πόσοι απ’ αυτούς τους προτίμησαν απλά γιατί πάντοτε ψηφίζουν κατά παράδοση το ρεπουμπλικάνικο κόμμα, πόσοι γιατί δεν πείστηκαν από τη ρητορική του Ομπάμα, παρόλο που αναγνώριζαν ότι η πολιτική του Μπους υπήρξε απαράδεκτη και καταστροφική σε κάθε επίπεδο, πόσοι γιατί διαφωνούσαν με τις πολιτικές επιλογές των Δημοκρατικών, πόσοι γιατί έχαψαν το παραμύθι του «ήρωα πολέμου» Μακέιν, πόσοι γιατί είχαν συγκεκριμένα συμφέροντα και ήθελαν να συνεχιστεί η πολιτική της προηγούμενης οκταετίας, και κυρίως — αυτό που ενδιαφέρει εμένα, με τις εμμονές μου — κυρίως…

…κυρίως πόσοι από τα 56 εκατομμύρια είναι αυτοί που ψήφισαν τον Μακέιν και την Πέιλιν γιατί δεν ήθελαν με τίποτα να βγει πρόεδρος ένας μαύρος (έστω και κατά το ήμισυ) μουσουλμάνος (που ομολογουμένως δεν ήταν) τρομοκράτης (άσχετο), πόσοι γιατί ήθελαν να συνεχίσουν να έχουν για Πρόεδρο (ή Αντιπρόεδρο) ένα φανατικό Αναγεννημένο Χριστιανό, έναν παράφρονα που θα διεξάγει πολέμους κατ’ εντολήν του Θεού, ένα ζώον όρθιο που θα πιστεύει σε εξορκισμούς από δαιμόνια και δεν θα μπορεί να συνδέσει δυο προτάσεις μεταξύ τους, ένα σούργελο που δεν θα γνωρίζει τίποτα, δεν θα έχει άποψη για τίποτα, και θα λέει άλλα τη μία κι άλλα την άλλη, ανάλογα με το προς τα πού φυσάει ο άνεμος, πόσοι γιατί δεν άντεχαν στη σκέψη ότι θα μπορούσε ποτέ ένας άνθρωπος με «μη-αμερικανικό» όνομα να βγει Πρόεδρος, πόσοι γιατί ήθελαν να επεκταθεί και να διαιωνιστεί μια Αμερική τυφλά προσκολλημένη σε «παραδοσιακές επαρχιακές αξίες» (πιο κενή φράση απ’ αυτή δεν ξέρω αν υπάρχει) και σε μια θεοκρατία που ελάχιστα απέχει από την αντίστοιχη ισλαμική, πόσοι γιατί θεωρούσαν (και θεωρούν) ότι θεοσεβούμενοι Χριστιανοί είναι μόνο οι Ρεπουμπλικάνοι, ενώ οι Δημοκρατικοί είναι αποκλειστικά ένα συνονθύλευμα από αμαρτωλούς αλλόθρησκους ομοφυλόφιλους κομμουνιστές, πόσοι γιατί φοβόντουσαν ότι ο Ομπάμα θα φέρει τον επάρατο Σοσιαλισμό στην Αμερική (ναι; τι ώρα;) πόσοι γιατί δεν γουστάρουν τους μορφωμένους «ελιτιστές» των πανεπιστημίων και των μεγαλουπόλεων, πόσοι γιατί πιστεύουν ότι πρέπει τα παιδιά να διδάσκονται στο σχολείο ότι το σύμπαν έχει ηλικία μερικές χιλιάδες χρόνια και ότι η Εξέλιξη των Ειδών είναι ψέμα, πόσοι γιατί — ουφ, δεν μπορώ άλλο…

Ελπίζω η νέα πορεία της Αμερικής, από τον Ιανουάριο του 2009 και μετά, να οδηγήσει σε μια χώρα που θα έχει συνέλθει από την άκρως μεταδοτική πανούκλα των τελευταίων οκτώ ετών, κάτι που θα είναι καλό για όλους μας — το θηρίο κάνει τη μεγαλύτερη ζημιά όταν είναι πληγωμένο…

2.11.08

Για την εξαίρεση από το μάθημα των Θρησκευτικών

(Γράφει ο Π)

Πρόσφατη δήλωση του υπουργού Παιδείας

Το μάθημα είναι απαρεγκλίτως υποχρεωτικό, αναπόσπαστο κομμάτι του αναλυτικού προγράμματος. Προβλέπεται η εξαίρεση για λόγους συνείδησης, που αφορά τους μη ορθοδόξους, δηλαδή τους αλλόθρησκους ή ετερόδοξους, οι οποίοι κατά κανόνα είναι αλλοδαποί. Περίπου 11% των συμμετεχόντων στην ελληνική υποχρεωτική εκπαίδευση είναι αλλοδαποί και πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη και σεβασμός προς αυτούς.


Ο υπουργός τονίζει πονηρά την υποχρεωτικότητα, και ακόμα πονηρότερα ταυτίζει τους «λόγους συνείδησης» με τους «αλλόθρησκους ή ετερόδοξους» (ξεχνώντας βέβαια τους άθεους), δεν πρωτοτυπεί όμως: ακολουθεί τη νοοτροπία και τη φρασεολογία όχι μόνο των προσφάτων σχετικών εγκυκλίων του υπουργείου αλλά και της παλαιότερης - παρά την επισήμανση του Συνηγόρου του Πολίτη ότι η (συνταγματικά κατοχυρωμένη) θρησκευτική ελευθερία συνεπάγεται δυνατότητα αποχής ακόμα και για ορθόδοξους. Με αφορμή λοιπόν τη δήλωση αυτή θεωρήσαμε καλό να υπάρχουν συγκεντρωμένα σε ένα ποστ τα σχετικά στοιχεία. (Ευχαριστίες στον Παπούλη, τον Πάνο και τον SimonSays, που είχαν ανακινήσει και παλιότερα το ζήτημα.)


Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 61723/Γ2/13/06/2002

ΘΕΜΑ: «Απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών»

Ύστερα από την υποβολή ερωτημάτων σχετικά με το θέμα της απαλλαγής των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από το μάθημα των θρησκευτικών, την προσευχή και τον εκκλησιασμό, σας κάνουμε γνωστό ότι η απαλλαγή αυτή πρέπει να στηρίζεται σε δήλωση του ίδιου του μαθητή αν είναι ενήλικος ή των γονέων του αν είναι ανήλικος στην οποία θα αναφέρει ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει.
Σε περίπτωση απαλλαγής του μαθητή από την παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών, στη θέση "Θρήσκευμα" στον Απολυτήριο Τίτλο δεν υπάρχει λόγος αναγραφής ενδείξεως.



Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 91109/Γ2/10/07/2008

ΘΕΜΑ: «Ρύθμιση μαθητικών θεμάτων»
[...]
2. Ύστερα από την υποβολή ερωτημάτων σχετικά με το θέμα της απαλλαγής των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, σας κάνουμε γνωστό ότι για την απαλλαγή αυτή απαιτείται υπεύθυνη δήλωση του κηδεμόνα του μαθητή αν είναι ανήλικος ή του ιδίου αν είναι ενήλικος, στην οποία θα αναφέρεται η επιθυμία απαλλαγής, χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης επιλογής.



Σχετική ανακοίνωση Συνηγόρου Πολίτη 31/07/08

Ο Συνήγορος του Πολίτη εκφράζει την ικανοποίησή του για την υπ’ αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10.7.2008 εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με την οποία «για την απαλλαγή των μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών … απαιτείται υπεύθυνη δήλωση … στην οποία θα αναφέρεται η επιθυμία απαλλαγής, χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης επιλογής».

Για το θέμα αυτό, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε παρέμβει ήδη από το 2002, μετά από αναφορές γονέων. Σχολιάζοντας τόσο την παλαιότερη εγκύκλιο, σύμφωνα με την οποία χρειαζόταν δήλωση για το ακριβές θρήσκευμα του μαθητή, όσο και τη μεταγενέστερη, σύμφωνα με την οποία αρκούσε η δήλωση «ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος», ο Συνήγορος του Πολίτη επισήμανε ότι:

• η θρησκευτική ελευθερία περιλαμβάνει και τη δυνατότητα αποχής, ακόμη και ενός ορθοδόξου μαθητή, από τη σχολική θρησκευτική εκπαίδευση.

• η άσκηση του δικαιώματος απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών δεν μπορεί να συνοδεύεται από αξίωση αποκάλυψης, έστω και αρνητικής, των θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Αρχικά το Υπουργείο, επικαλούμενο «γενικότερες επιπτώσεις», δεν δέχθηκε την πρόταση να αρκεί η δήλωση επιθυμίας απαλλαγής, επέμεινε δε ακόμη και μετά την ταυτόσημη απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Μετά από νεώτερη σχετική αναφορά, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε επανέλθει επικαλούμενος, επί πλέον, πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που έκρινε αθέμιτη την αξίωση γνωστοποίησης πεποιθήσεων ως προϋπόθεση άσκησης δικαιώματος.



Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 104071/Γ2/04/08/2008

ΘΕΜΑ: «Ρύθμιση μαθητικών θεμάτων»

Σε συνέχεια της υπ' αριθμ. 91109/Γ2/10-7-2008 εγκυκλίου μας και προκειμένου να αποσαφηνισθούν τυχόν παρερμηνείες που δημιουργήθηκαν με αφορμή τη διαδικασία απαλλαγής κάποιων μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, διευκρινίζονται τα εξής:
α) Το μάθημα των Θρησκευτικών διδάσκεται σε όλες τις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά Αναλυτικά και Ωρολόγια Προγράμματα που έχουν καθορισθεί από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
β) Για τους γονείς των ανηλίκων μαθητών ή τους ίδιους τους μαθητές, εάν είναι ενήλικοι, που για λόγους συνείδησης δεν επιθυμούν να παρακολουθήσουν το μάθημα των Θρησκευτικών, δεν είναι αναγκαία η αιτιολόγηση της άρνησης στην υπεύθυνη δήλωση που απαιτείται. Διαδικασία άλλωστε που ακολουθείται στη
[sic] πρωτοβάθμια εκπαίδευση για πάρα πολλά χρόνια.
γ) Η ανωτέρω εγκύκλιος μας εναρμονίζει με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ανεξαρτήτων αρχών της χώρας μας.



Εγκύκλιος ΥΠΕΠΘ 109744/Γ1/26/8/2008

ΘΕΜΑ: «Απασχόληση μαθητών»

Σας ενημερώνουμε ότι οι μη Ορθόδοξοι μαθητές δηλ. οι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι, οι οποίοι σύμφωνα με την υπ΄ αριθμ. 104071/Γ2/4.8.2008 εγκύκλιο του ΥπΕΠΘ απαλλάσσονται από το μάθημα των Θρησκευτικών για λόγους συνείδησης, κατά την ώρα διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος παρακολουθούν υποχρεωτικά τη διδασκαλία διαφορετικού διδακτικού αντικειμένου σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης.

Στην περίπτωση, που η συγκεκριμένη τάξη λειτουργεί μόνο με ένα τμήμα, οι μαθητές αυτοί παρακολουθούν εκπαιδευτικό πρόγραμμα που καθορίζεται για το σκοπό αυτό από το Σύλλογο Διδασκόντων του Σχολείου. Για μεν τους αλλοδαπούς το πρόγραμμα αφορά στο μάθημα της ελληνικής γλώσσας, για δε τους υπόλοιπους μάθημα ανάλογο με τις μαθησιακές τους ανάγκες.



Από συνέντευξη τύπου του ΥπΕΠΘ 21/08/08

Πρώτα απ' όλα για το θέμα των θρησκευτικών θέλω να σας πω ότι δεν υφίσταται ζήτημα. Διότι δεν μεταβάλλεται κάτι σημαντικό όσον αφορά τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος. Το μάθημα ήταν και παραμένει υποχρεωτικό και το σύνολο αυτών που επικαλούνταν κατά το παρελθόν λόγω συνείδησης να εξαιρεθούν, το ίδιο ακριβώς σύνολο δικαιούται να επικαλεστεί λόγους συνείδησης για να εξαιρεθεί.

Αυτό το οποίο μεταβάλλεται, είναι ότι κατά την πάγια δήλωση σύμφωνα με την οποία κάποιοι επικαλούνται λόγους συνείδησης, τώρα δεν είναι υποχρεωμένοι να αναλύσουν επ’ ακριβώς αυτούς τους λόγους γιατί αυτό προσκρούει στα προσωπικά δεδομένα.

Υπάρχει γι' αυτό καταδικαστική απόφαση της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και υπάρχει και απόφαση της ανεξάρτητης Αρχής. Αυτές οι αποφάσεις έχουν κοινοποιηθεί στην ελληνική διοίκηση πριν από 2 χρόνια. Όταν παρέλθει η διετία και δεν έχει γίνει μια μορφή προσαρμογής σε αυτά τα δεδομένα τότε κινδυνεύει να υποστεί κυρώσεις και ο διδάσκων και ο διευθυντής του σχολείου που έχει την ευθύνη για τη συλλογή αυτών των δηλώσεων.

Ουσιαστικά με τη μεταβολή που κάνουμε εμείς πρώτον προστατεύουμε τον υποχρεωτικό χαρακτήρα του μαθήματος των θρησκευτικών. Δεύτερον, σεβόμαστε τα προσωπικά δεδομένα των αλλοθρήσκων ή αλλοδόξων που δεν επιθυμούν να συμμετέχουν στο μάθημα και καλύπτουμε νομικά τους διδάσκοντες ενόψει των αποφάσεων των ανεξαρτήτων Αρχών και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, προστατεύοντας και ενισχύοντας, αν θέλετε, το διεθνές κύρος της χώρας, η οποία είναι μια χώρα δημοκρατική που σέβεται τη διαφορετικότητα.

Μου κάνει εντύπωση η ένταση με την οποία σχολιάζεται από τμήμα του Τύπου η συγκεκριμένη απόφαση. Είναι μια εγκύκλιος η οποία ίσχυε, δεν διαφοροποιείται σε τίποτε. Η υποχρεωτικότητα του μαθήματος παραμένει ως είναι.

28.10.08

Το λακωνίζειν εστί μωρολογείν

Χτες κατέφτασε ένα σύντομο e-mail γεμάτο λακωνικότητα, ευγλωττία και ανυπέρβλητη σοφία. Ο/η αποστολεύς σχετίζεται με την κ. Λουπέσκου (είναι μάλλον οπαδός και συνεργάτης της), στην οποία είχα αναφερθεί ακροθιγώς εις παλαιοτέραν ανάρτησιν υπό τον τίτλον «Το όνομα και η χάρη», ένα ποστ που αφορούσε βασικά στον κ. Παπά, ο οποίος είχε εμφανιστεί στην εκπομπή της κ. Λουπέσκου στο τηλεοπτικό κανάλι Extra 3 λέγοντας ένα κάρο μεταφυσικές ανοησίες.

Η δε αναφορά μου στην κ. Λουπέσκου ήταν σύντομη, ακριβής και καθόλου προσβλητική — εκτός αν θεωρήσει κανείς τις λέξεις «εμπορεύεται» και «άτομο» προσβλητικές, οπότε μιλάμε πλέον για ψυχασθένεια…

Το e-mail, λοιπόν, περιείχε την εξής φράση — και μόνον αυτή:

«DES TO PROSVPO SOY STON KAUREPTH GIA NA KATALABEIS POSO MALAKAS EISAI»

Ομολογώ πως, διαβάζοντάς το, αρχικά νόμισα πως είχαν ανοιχτεί μπροστά μου νέοι ορίζοντες αυτογνωσίας και κατανόησης του κόσμου γύρω μου. Η μέθοδος ήταν απλή: απλώς θα παρατηρούσα το πρόσωπό μου στον καθρέφτη, όπως όταν ξυρίζομαι, ας πούμε, ή όταν προσπαθώ να μετρήσω τις τρίχες που μου έχουν απομείνει και να υπολογίσω το ολοένα και αυξανόμενο ποσοστό των λευκοτέρων εξ’ αυτών, και αμέσως θα διέβλεπα την ακριβή ποσότητα της προσωπικής μου μαλακίας, και έτσι θα κατείχα πλέον και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διαγνώσει κανείς, εξ όψεως και μόνον, κατά πόσον ο συνομιλητής του είναι μαλάκας. Εξετάζοντας, όμως, το πρόσωπό μου, δεν είδα τίποτε που να με διαφοροποιεί από οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο βλέπω γύρω μου, και αυτό μπορεί να σημαίνει μόνο δύο πράγματα: είτε (α) ότι δεν είμαι μαλάκας, είτε (β) ότι είμαστε όλοι μαλάκες. Η δευτέρα περίπτωσις, όμως, έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα: εάν όλοι είμαστε μαλάκες, και μπορούμε να το διαπιστώσουμε απλώς κοιτάζοντας το πρόσωπό μας στον καθρέφτη, τότε οι καθρέφτες θα είχαν προ πολλού εκλείψει από τον μαλακισμένο πολιτισμό μας, καθότι, όπως και να το κάνουμε, δεν είναι και πολύ ευχάριστο να συνειδητοποιείς ότι είσαι μαλάκας.

Μετά, όμως, που το ξανασκέφτηκα, διαπίστωσα ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να καταλάβει κανείς πόσο μαλάκας είναι, στους οποίους ο ανώνυμος (πλην ευκόλως ανιχνεύσιμος) επιστολογράφος επέλεξε να μην αναφερθεί — προφανώς για λόγους ιδίου συμφέροντος. Θα μπορούσε, ας πούμε, αντί να κοιτάξει προσεχτικά το πρόσωπό του στον καθρέφτη, να κοιτάξει προσεχτικά το τι έγραψε, πριν πατήσει το κουμπί που λέει «αποστολή», έτσι ώστε να αποφύγει, συν τοις άλλοις, και το ρεζιλίκι. Θα μπορούσε, επίσης (σε έναν ιδεατό κόσμο, δυστυχώς…), να κοιτάξει λίγο πιο προσεχτικά τα πράγματα στα οποία πιστεύει και τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την πραγματικότητα, μπας και διαπιστώσει ότι η μαλακία είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο, και ότι ο ορισμός του μαλάκα δεν είναι «αυτός που δεν συμφωνεί μαζί μου».

Επίσης, ο επιστολογράφος θα μπορούσε γενικότερα να αφήσει κατά μέρος τις μαλακίες και να προσπαθήσει να εξηγήσει πού και πώς διαφωνεί με ό,τι έγραψα για το ίνδαλμά του. Αλλά από τυφλωμένους φανατικούς οπαδούς δεν μπορείς να περιμένεις να αρθρώσουν λόγο, παρά μόνο άναρθρες κραυγές συνοδευόμενες από επαναλαμβανόμενο βροντώδες χτύπημα των μπροστινών άκρων πάνω στο στήθος τους…

21.10.08

Άρωμα υποκρισίας

Είναι στιγμές που νιώθω εξωγήινος, καθώς αδυνατώ να καταλάβω τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μου. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα το βίωσα τις τελευταίες μέρες, και θα κάνω μια απέλπιδα προσπάθεια να το αναλύσω.

Η κ. Ευγενία Μανωλίδου είναι συνθέτρια και μαεστρίνα. Είναι επίσης η σύντροφος του εκδότη, τηλεβιβλιοπώλη και βουλευτή του ΛΑ.Ο.Σ. Άδωνη Γεωργιάδη. Καλά μέχρι εδώ.

Εσχάτως, η κ. Μανωλίδου ανέλαβε την παρουσίαση σκληρού ριαλιτοπαίχνιδου στον ΑΝΤ1. Αδυνατώ να καταλάβω πώς ένας άνθρωπος που υποτίθεται πως υπηρετεί ενεργά τον πολιτισμό — και μάλιστα σε μια από τις πιο υψηλές μορφές του, την κλασική μουσική — δέχτηκε να συμμετάσχει σε αυτή την αηδία, που είναι ίσως ό,τι χειρότερο (ως τώρα…) έχει να επιδείξει το βάρβαρο τηλεοπτικό σύμπαν.

Ο κ. Γεωργιάδης, προφανώς σχολιάζοντας κάτι που άκουσε σχετικά, είπε από την εκπομπή του ότι η γνώμη του για τα ριάλιτι δεν άλλαξε επειδή η γυναίκα του έγινε παρουσιάστρια ριάλιτυ, και ότι σαφώς τα ριάλιτι είναι σκουπίδια. Η δε κ. Μανωλίδου λέει, σε συνέντευξή της στο περιοδικό ON-OFF της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας, ότι ο άντρας της ήταν εκείνος που την παρότρυνε να δεχτεί την πρόταση του ΑΝΤ1, και ότι η δική του επιμονή ήταν που τελικά την έπεισε. Αδυνατώ να καταλάβω πώς ένας άνθρωπος ρίχνει τη γυναίκα του στα σκουπίδια, μόνο και μόνο για λίγη πρόσκαιρη προβολή.

Η κ. Μανωλίδου λέει επίσης ότι δεν την πτοούν οι αρνητικές αντιδράσεις και κριτικές για το παιχνίδι, γιατί εκείνη απλά μια δουλειά κάνει, και ότι είναι σαν να παίζει πρώτο βιολί σε μια ορχήστρα, οπότε αν το έργο πάει σκατά θα την πληρώσουν ο συνθέτης και ο μαέστρος, όχι εκείνη. Αδυνατώ, λοιπόν, να καταλάβω, πώς ένας άνθρωπος που μπαίνει σε μια δουλειά δέχεται ευχαρίστως τα όποια θετικά προκύψουν (την προβολή, π.χ.) και παράλληλα βγάζει την ουρά του απέξω σε ό,τι αφορά τα αρνητικά.

Εντάξει, είμαι αφελής και αδυνατώ να τα καταλάβω όλα αυτά. Υπάρχουν και πράγματα που καταλαβαίνω, όμως, και που νομίζω πως τα καταλαβαίνουν και πολλοί άλλοι.

Καταλαβαίνω, ας πούμε, ότι το ζεύγος Γεωργιάδη-Μανωλίδου έχει επιδοθεί σε ένα απίστευτο κυνηγητό της αυτοπροβολής με κάθε μέσο και χωρίς φραγμούς· ότι γλείφει εκεί που έφτυνε· ότι μετά ξαναφτύνει εκεί που έγλυφε· ότι οι δεκάρικοι λόγοι περί ηθικού αναστήματος και ανάτασης του φρονήματος και υψηλού πολιτισμού έγιναν νερό κι αλάτι μπροστά σε λίγα λεπτά τηλεοπτικής προβολής με μοναδικό σκοπό να γίνουν τα πρόσωπα πιο οικεία στο πόπολο.

Καταλαβαίνω κι άλλα, που δεν τα λέω γιατί, αντίθετα μ’ αυτούς, προσπαθώ να σέβομαι τον εαυτό μου…

18.10.08

Ο κεφάτος τραπεζίτης

Με λένε Τομ Κράνκερ, και είμαι ένας κεφάτος τραπεζίτης
Διασφαλίζω τους αγρότες, τις χήρες και τα ορφανά
Σαν έρθουν αμμοθύελλες και οι σοδειές σου πάνε στράφι
Θα ελέγξω το έλλειμμά σου και θα σου μειώσω την υποθήκη
Όταν χρειαστείς χρήματα κι έχεις στόματα να θρέψεις
Θα σου δώσω ένα δάνειο για σοβάτισμα κι έπιπλα
Αν μου δείξεις πως το 'χεις ανάγκη, θα σου κάνω πίστωση
Απλά θα μου δίνεις δύο για κάθε ένα που σε δανείζω
Όταν χάσεις το αμάξι σου και νιώθεις στενάχωρα
Θα 'ρθω για κατάσχεση, να σου πάρω το αμάξι και τα ρούχα
Όταν τα έντομα σου φάνε το βαμβάκι, κι οι καιροί είναι δύσκολοι
Θα 'ρθω να σε βοηθήσω, να σε σκίσω και να σε γδάρω
Κι όποτε οι γαιοκτήμονες σε κλέβουν και σε βρίζουν
Θα στέλνω την αστυνομία να σε κρατάει φρόνιμο

Woody Guthrie - Jolly Banker



(Το κομμάτι γράφτηκε το Φθινόπωρο του 1939. Η ηχογράφηση είναι του 1940, και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε δίσκο το 1964.)

13.10.08

Οι καλές προθέσεις δεν φτιάχνουν καλά τραγούδια

Η πολλή δουλειά που μου έχει πέσει στο κεφάλι δεν μου επέτρεψε να παρακολουθήσω το Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης. Είμαι σίγουρος πως δεν έχασα και τίποτα (άλλωστε, είχα ήδη πικρή εμπειρία από το περσινό) αλλά με έτρωγε η περιέργεια να ακούσω τα κομμάτια. Έτσι, πήγα στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ για να τα ακούσω τουλάχιστον ηχογραφημένα (τα 16, όχι τα 10 του τελικού).

Υπήρχε μια μικρή αλλαγή προς το καλύτερο, η οποία εκφράστηκε σαν στροφή προς τον «εναλλακτικό» ήχο (στα λιγότερο βαρετά κομμάτια) — αλλά αυτό δεν αρκούσε για να σώσει την κατάσταση, καθώς από πάνω έπεφτε ο συνήθως δύσπεπτος στίχος και η συνήθως άχρωμη, άοσμη και άγευστη φωνή και τα καταρράκωναν. Όχι πως αν αυτά ήταν διαφορετικά θα ήταν το αποτέλεσμα πρωτότυπο, αλλά τουλάχιστο θα έδειχνε καλό γούστο και θα τα έκανε να ακούγονται κάπως ευχάριστα.

Και εδώ ερχόμαστε στο καυτό θέμα της φωνής. Πρέπει κάποτε να συνειδητοποιήσουν οι έλληνες τραγουδοποιοί ότι τα ακόρντα, η μελωδία και ο γενικότερα συμπαθητικός έως καλός ήχος είναι ένα μέρος, μόνο, του τραγουδιού. Ένα άλλο, που πάσχει, είναι ο στίχος. Αλλά το πιο καθοριστικό, πιστεύω, για το τελικό αποτέλεσμα είναι η φωνή, όπως φαίνεται ίσως πιο χαρακτηριστικά αν αναλογιστούμε, ξανά, τις διασκευές της Σκάρλετ Γιόχανσον στα τραγούδια του Τομ Γουέιτς, όπου τα τραγούδια ήταν κατά βάση τα ίδια (ακόρντα, στίχοι και μελωδία) αλλά η αντικατάσταση της βραχνής και γεμάτης εκφραστικότητα φωνής του Τομ από την επίπεδη και άχρωμη φωνή της Σκάρλετ αρκούσε για να τα κάνει να ακούγονται κοινότοπα.

Οι φωνές, λοιπόν, που ακούστηκαν στο φετινό φεστιβάλ επιβεβαίωσαν, για άλλη μια φορά, την τάση που φαίνεται να έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια και σιγά-σιγά να παγιώνεται: ήταν σχεδόν όλες ανεπαρκείς και αδύναμες εκφραστικά, ιδίως οι αντρικές. Οι γυναικείες ήταν συγκριτικά καλύτερες, αν και ακόμη δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιες κοπελίτσες (Ελληνίδες, μάλιστα) προφέρουν τις ελληνικές λέξεις με σχεδόν αγγλική προφορά. Γενικότερα, πάντως, και οι μεν και οι δε υστερούσαν στην εκφορά των λέξεων — άλλη μια ζημιά που έχουν κάνει οι εγχώριοι «ποιοτικάδες». Ένα πρόβλημα είναι και αυτή η εμμονή που έχουν πολλοί τραγουδοποιοί να τραγουδούν οι ίδιοι τα κομμάτια τους, καθώς δεν καταλαβαίνουν ότι δεν αρκεί, διάολε, να είσαι σωστός τονικά — χρειάζονται κι άλλα πράγματα…

Για να μη φανώ εντελώς ισοπεδωτικός, οφείλω να πω ότι τουλάχιστον δυο κομμάτια μου φάνηκαν κάπως ενδιαφέροντα, για διάφορους λόγους: Το «Εκείνη εγώ και η βροχή» του Δημήτρη Μπαλογιάννη και ο «Ιστός» του Γιώργου Καλογερόπουλου.

Δηλώνω επίσης την αδυναμία μου να εξηγήσω την εκεί παρουσία, ως διαγωνιζόμενων, του Γιάννη Γιοκαρίνη και του Παύλου Κοντογιαννίδη. Αφενός είναι γηραλέοι και φτασμένοι καλλιτέχνες με πολύχρονη καριέρα πίσω τους, αφετέρου έκαναν αυτό που ήξεραν: ελληνικό ροκ στο ύφος της δεκαετίας του 70, το οποίο δεν ξέρω ποιον αφορά σήμερα, πέρα από τους «νοσταλγούς του ροκ εντ ρολ».

Τελικά, γιατί γίνεται αυτό το Φεστιβάλ; Για να προβληθεί η ΕΡΤ; Πέρυσι έγραφα ότι το μόνο καλό είναι ότι κάποιοι (ελάχιστοι) καλλιτέχνες θα γίνουν γνωστοί και θα κάνουν μια κάποια καριέρα, αλλά τελικά ούτε αυτό ισχύει. Το ποιος θα κάνει καριέρα θα το αποφασίσει και πάλι η εγχώρια βιομηχανία θεάματος-ακροάματος, όπως θα έκανε και αν όλοι αυτοί απλώς πήγαιναν στα γραφεία των εταιρειών και έδιναν εκεί τα demo τους. Όλο αυτό το σύστημα είναι παρωχημένο και αναποτελεσματικό, για να μην πω ετοιμοθάνατο, και η διάδοχη κατάσταση δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη…

9.10.08

"Ο Ιεροεξεταστής της Ιστορίας"

Ο κατά δική του ομολογία "εικονοκλάστης, ντανταΐστής, αγνωστικιστής, πείσμων και μετριόφρων" Zaphod μας επέστησε την προσοχή σε ένα εκπληκτικό (και λίγα λέω) πόνημα του "κατόχου ΜΔΕ του Κέντρου Υψηλής Ενόρασης & Αστρολογίας και υποψηφίου Δρ. με θέμα: η Εθνικώς Ορθή Λειτουργία της Σκέψης" Νάσου, με τίτλο "Ο Ιεροεξεταστής της Ιστορίας". Γιατί είπαμε: δεν αρκεί να γελά κανείς με όσους θεωρεί γραφικούς — πότε-πότε πρέπει να βουτά για λίγο στα σκατά και να φέρνει στην επιφάνεια τα ψεύδη που κρύβονται τεχνηέντως από κάτω.

Το λίαν ευμέγεθες ούτο ανάγνωσμα προτείνεται ανεπιφυλάκτως εις άπαντας, εκτός από τους πάσχοντας υπό οξείας Πλευρίτιδος, οίτινες ενδέχεται όπως παρουσιάσουν ανεξέλεγκτα συμπτώματα λυσσομανούς φρενίτιδος.

8.10.08

Θλιβεροί ερασιτέχνες...

Απόψε στις ειδήσεις του Alter βγήκε ο βουλευτής της Ν.Δ. Πέτρος Μαντούβαλος και με προκλητικό ύφος μας είπε, με δυο λόγια, ότι τα πράγματα είναι δύσκολα (λες και δεν το ξέραμε), και ότι ουσιαστικά δεν μπορεί να κάνει τίποτα η κυβέρνηση, ούτε και κανείς άλλος — εκτός από το να μας φορολογήσει άγρια (επιτείνοντας το πρόβλημα). Και δεν αναφερόταν μόνο στην τρέχουσα κρίση.

Μας είπε επίσης ότι δεν είναι περίεργη η διαπίστωση ότι τα πράγματα είναι χειρότερα φέτος για τον πολίτη, αφού αυτό συμβαίνει πάντοτε, οπότε δεν ωφελεί να γκρινιάζουμε. Κάθε χρόνο τα πράγματα είναι χειρότερα, κάθε χρόνο τα πάντα ακριβαίνουν σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από τον επίσημο πληθωρισμό, και κάθε χρόνο οι αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις είναι μικρότερες από τον επίσημο πληθωρισμό.

Επίσης μας είπε ότι δεν βλέπει καμιά φοβερή φτώχεια γύρω του, καθώς όλοι καταναλώνουν σαν τρελοί, αγοράζουν αυτοκίνητα, βγαίνουν και διασκεδάζουν, κ.τ.λ., οπότε ναι μεν τα πράγματα είναι άσχημα αλλά όχι και τόσο άσχημα, βρε αδερφέ!

Του διαφεύγει του κ. Μαντούβαλου ότι τα κορόιδα που τον ψήφισαν δεν τον ψήφισαν για να διαπιστώνει ότι τα πράγματα είναι άσχημα (μισή διαπίστωση κι αυτή…), αλλά για να βελτιώνει τα πράγματα, και για να διαμορφώσει ένα σχέδιο για την πορεία της χώρας προς στο μέλλον. (Βλέπετε πόσο εύκολες είναι οι μεγαλοστομίες; Κι εγώ μπορώ να τις ξεστομίζω.)

Φοβάμαι πως τα πράγματα είναι όπως ακριβώς το φοβόμουν (εγώ και πάρα πολλοί άλλοι): όλα αυτά τα τυπάκια που μας κυβερνούν είναι κάτι θλιβεροί ερασιτέχνες, ανίκανοι να δουν πέρα από τη μύτη τους, χωρίς όραμα, χωρίς λογική, χωρίς φαντασία, χωρίς κοινό νου, και με μπόλικη υπεροψία. Και, το χειρότερο: παλιά μας κορόιδευαν κρυφά, πίσω απ’ την πλάτη μας — τώρα μας κοροϊδεύουν ξεδιάντροπα, μπροστά στα μούτρα μας.

Όποιος είδε απόψε το ειρωνικό χαμόγελο του κ. Μαντούβαλου καταλαβαίνει πολύ καλά τι εννοώ…

4.10.08

Γιατί ρε πουλάκι μου βάζεις εμπόδια στο σχέδιο του Θεού;

Κι άλλο e-mail μας έφθασε,
εμπρός βήμα ταχύ
να το εξιχνιάσουμε
με λίγη προσοχή


Αυτή τη φορά το αλυσιδωτό μήνυμα έφτασε μέσω …χρονομηχανής, μια που κυκλοφορεί απαράλλαχτο τουλάχιστον από το 2004, και αφορά στη δήθεν προσπάθεια των γνωστών σκοτεινών κύκλων (ε, μη μου πείτε ότι δεν τους ξέρετε πια…) να επιτύχουν τη «μυστική εξάπλωση» της «κάψουλας εμφυτευμένου χαράγματος».

Η συνημμένη παρουσίαση του Powerpoint μπλέκει μεταξύ τους δυο ξεχωριστές τεχνολογίες εμφυτεύσιμων τσιπ, από τα οποία το μεν περιέχει πληροφορίες (π.χ. στοιχεία ταυτότητας) ενώ το δε είναι μια προσπάθεια υποκατάστασης της πιστωτικής κάρτας στις χρηματικές συναλλαγές. Το δεύτερο δεν έχει πιάσει, και το μέλλον του προδιαγράφεται αβέβαιο (δική μου εκτίμηση αυτή), ενώ το πρώτο είναι γνωστό από καιρό και γίνεται μεγάλη συζήτηση για τις πιθανές παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων, τις δυνατότητες παρακολούθησης των πολιτών, κ.τ.λ.. Αν το μέιλ μιλούσε γι’ αυτές τις ενστάσεις, δεν θα υπήρχε πρόβλημα, και θα μπορούσε ίσως κανείς να παραβλέψει τις όποιες ανακρίβειες. Αν…

Γιατί ο σκοπός αυτών των αναφορών είναι η σύνδεση της τεχνολογίας με τον Αντίχριστο, τον 666, το Θηρίο, και άλλα γεννήματα πρωτόγονης φαντασίας. Ο δημιουργός της παρουσίασης ισχυρίζεται πως αυτό το τσιπ (στην πραγματικότητα είναι δύο και εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους) θα μπαίνει στο κεφάλι ή στο χέρι, όπως γράφει η Αποκάλυψη του Ιωάννη (στην πραγματικότητα τα τσιπ αυτά εμφυτεύονται ψηλά στο μπράτσο, ώστε να βρίσκονται μακριά από αρθρώσεις και ευπαθή σημεία), και θα είναι αδύνατον να το αφαιρέσεις (στην πραγματικότητα μπορούν να αφαιρεθούν με μια απλή χειρουργική επέμβαση).

Όπως και στην περίπτωση του γραμμωτού κώδικα, λοιπόν, έχουμε πάλι κάποιους φανατικούς θρησκόληπτους να βλέπουν παντού «τα σημεία των καιρών» και την «επαλήθευση των προφητειών της Αποκάλυψης». Αφήνω κατά μέρος το ότι η Αποκάλυψη είναι απλώς ένα παραλήρημα, και το ότι δεν υπάρχουν προφήτες, και θέλω να ρωτήσω δυο πράγματα:

Πρώτον, αφού η Ορθοδοξία λέει ότι η Αποκάλυψη του Ιωάννη είναι αλληγορικό κείμενο που δεν πρέπει να εκλαμβάνεται κυριολεκτικά (γι’ αυτό και δεν συμπεριλαμβάνεται στα αναγνώσματα των ακολουθιών), πώς γίνεται και τόσοι ελληνορθόδοξοι κληρικοί και πιστοί καταπίνουν με μαζοχιστική ευδαιμονία αυτά τα κατασκευάσματα των αμερικάνων (συνήθως) Ευαγγελικών, οι οποίοι βέβαια πιστεύουν πως η Βίβλος κυριολεκτεί παντού και πάντοτε;

Και δεύτερον, αφού όλοι αυτοί πιστεύουν πως το «σχέδιο του Θεού» βρίσκεται σε εξέλιξη και τα πάντα πρόκειται να γίνουν όπως τα αφηγείται η Αποκάλυψη, τότε γιατί βάζουν εμπόδια σ’ αυτό το σχέδιο, κάνοντας πολεμική εναντίον κάθε τεχνολογίας (συνήθως) ή ιδέας που νομίζουν πως θα μας οδηγήσει ένα βήμα πιο κοντά στην «έλευση του Αντιχρίστου»; Γιατί δεν αφήνουν το σχέδιο να εξελιχθεί κανονικά, αρνούμενοι απλώς να βάλουν πάνω τους το «χάραγμα»; Αφού στο τέλος θα νικήσει ο Μεγάλος — έτσι δεν γίνεται στο μυθιστόρημά τους;



[Λεπτομέρειες για το μέιλ στο Break the Chain και στο Snopes.]

30.9.08

Φαίνεσθαι και σιχαίνεσθαι

Βλέποντας τον προκριματικό για την επιλογή του ελληνικού τραγουδιού της παιδικής γιουροβίζιον αναρωτιέσαι αν υπάρχουν, τελικά, στην Ελλάδα παιδιά που να ΜΗΝ είναι φάλτσα. Και μετά συνέρχεσαι και συνειδητοποιείς ότι φυσικά και υπάρχουν – απλά δεν έχουν καμιά δουλειά σε ένα διαγωνισμό όπου τα πρότυπα είναι οι (συχνά εξίσου φάλτσοι) ενήλικοι (αν και συνήθως νεαροί) σταρ της εγχώριας σκυλοπόπ, η οποία, σε μια προσπάθεια να αποκτήσει ταυτότητα, έχει περιχαρακωθεί σε ένα πολύ στενό και αδιέξοδο στυλιστικό πλαίσιο – όπως και η άλλη πλευρά, αυτή των ποιοτικάδων. Το μόνο που τους απομένει πια είναι η εμμονή σε εξωμουσικά στοιχεία όπως το λαϊφστάιλ, γιατί μουσικά απλώς αναμασούν τα ίδια και τα ίδια, χωρίς φαντασία και χωρίς προοπτική.

Και πιο μετά βλέπεις και τη συναυλία του ογδοντάχρονου Μορικόνε στο Ηρώδειο και θυμάσαι ότι η καλή (η πολύ καλή) μουσική μπορεί να παίζει και με το κλασικό, και με το ρομαντικό, και με το μελό, και με το εύπεπτο, και με το σύγχρονο, και με το ροκ, και με το πρωτοποριακό, και, και, και – ιδίως στην ηλίθια αλλά ταυτόχρονα και ενδιαφέρουσα μεταμοντέρνα εποχή που ζούμε. Μόνη προϋπόθεση είναι το καλό γούστο – το οποίο σπανίζει, όμως...

Επιφάνεια στην πρώτη περίπτωση (και με την έννοια του κυνηγιού της διασημότητας και του πόθου της γκλαμουριάς), ουσία στη δεύτερη. Έλλειψη γούστου στην πρώτη περίπτωση, περίσσεια στη δεύτερη. Τρανό παράδειγμα η επεξεργασία που έκανε ο Μορικόνε στο σκόλιο του Σεικίλου και σε άλλα αρχαιοελληνικά μουσικά αποσπάσματα ειδικά γι' αυτές τις δυο εμφανίσεις του (η πρώτη ματαιώθηκε λόγω βροχής), την οποία πιστεύω ότι θα τη ζήλευαν και καθηγητές σύνθεσης και η οποία ξεχείλιζε καλό γούστο. Μακάρι να την ηχογραφήσει και να την κυκλοφορήσει σε δίσκο, ώστε να μπορέσουν να την ακούσουν και όσοι δεν ήρθαν στη συναυλία. Αν και παίχτηκε πρώτη, για μένα ήταν η κορυφαία στιγμή της βραδιάς.

Η συναυλία του Μορικόνε θα μπορούσε να μου έχει προκαλέσει κατάθλιψη (έχω μια τάση απογοήτευσης τελευταία, είναι η αλήθεια...), αλλά την κατάσταση την έσωσε το ελληνικό κοινό, το οποίο ήταν πολυάριθμο και ενθουσιώδες. Προκύπτει άλλο ερώτημα, λοιπόν: αφού η (πραγματική) ποιότητα πουλάει κι αυτή (όχι βέβαια τα 75 χιλιάδες εισιτήρια και τα εκατομμύρια δίσκους της Μαντόνα, αλλά τέλος πάντων...) – αφού πουλάει, λέω, γιατί τα ελληνικά μέσα τη σιχαίνονται τόσο και επιμένουν να προβάλλουν παρακμιακά σκουπίδια;

Απαντήσεις υπάρχουν πολλές, αλλά καμιά δεν είναι ικανοποιητική...

26.9.08

Μία παραβολή...

του James Huber

Το πρωτότυπο, με τίτλο "Kissing Hank's Ass", εδώ

Μετάφραση: Π

(Αφιερώνεται στον Batcic και στον Διαγόρα, που ευθύνονται για τη γνωριμία μου με το κείμενο)





Σήμερα το πρωί χτυπάει το κουδούνι. Ανοίγοντας βλέπω ένα ζευγάρι, περιποιημένο και καλοντυμένο. Πρώτα μίλησε ο άντρας:

Γιάννης: «Γειά σας! Γιάννης λέγομαι, από εδώ η Μαρία.»

Μαρία: «Γειά σας! Σας έχουμε μιά πρόσκληση να έρθετε να γλείφετε τον Βρασίδα μαζί μας.»

Εγώ: «Ορίστε;! Τι μου λέτε; Ποιός είναι ο Βρασίδας, και γιατί θα έπρεπε να τον γλείφω;»

Γιάννης: «Αν τον γλείφετε, θα σας δώσει ένα εκατομμύριο ευρώ. Αν όχι, θα σας σαπίσει στο ξύλο.»

Εγώ: «Τι είναι τούτο πάλι; Από κανέναν ανισόρροπο νονό της νύχτας έρχεστε;»

Γιάννης: «Ο Βρασίδας είναι ένας φιλάνθρωπος δισεκατομμυριούχος. Αυτή την πόλη ο Βρασίδας την έχτισε. Όλη η πόλη είναι δική του ιδιοκτησία. Μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, και αυτό που θέλει είναι να σας δώσει ένα εκατομμύριο ευρώ, αλλά δεν γίνεται αν δεν τον γλείφετε.»

Εγώ: «Δεν είναι λογικό αυτό. Γιατί...»

Μαρία: «Μα ποιός είστε εσείς που θα αμφισβητήσετε την προσφορά του Βρασίδα; Δεν θέλετε ένα εκατομμύριο ευρώ; Δεν αξίζει αυτό λίγο γλειψιματάκι;»

Εγώ: «Καλά, μπορεί, άμα είναι νόμιμα τα λεφτά, αλλά...»

Γιάννης: «Ε τότε ελάτε να γλείφετε τον Βρασίδα μαζί μας.»

Εγώ: «Εσείς τον γλείφετε συχνά;»

Μαρία: «Α βέβαια, συνέχεια...»

Εγώ: «Και σας έδωσε το εκατομμύριο;»

Γιάννης: «Ε, όχι. Τα χρήματα τα παίρνεις μόνον όταν φύγεις από την πόλη.»

Εγώ: «Και τότε εσείς γιατί δεν έχετε φύγει;»

Μαρία: «Μόνον όταν σου πει ο Βρασίδας μπορείς να φύγεις - αλλιώς δεν παίρνεις τα χρήματα, και σε σαπίζει και στο ξύλο.»

Εγώ: «Ξέρετε κανέναν που να έγλειφε τον Βρασίδα, να έφυγε από την πόλη και να πήρε το εκατομμύριο;»

Γιάννης: «Η μάνα μου τον έγλειφε για χρόνια. Έφυγε πέρσι, και σίγουρα τα πήρε τα χρήματα.»

Εγώ: «Της έχετε μιλήσει από τότε;»

Γιάννης: «Όχι βέβαια, αυτό ο Βρασίδας δεν το επιτρέπει.»

Εγώ: «Οπότε, αν δεν έχετε ποτέ μιλήσει με κάποιον που να τα πήρε τα χρήματα, τι σας κάνει να νομίζετε ότι όντως θα σας τα δώσει;»

Μαρία: «Ε, πριν φύγεις σου δίνει λίγα. Μπορεί να πάρεις καμιά αύξηση, μπορεί να κερδίσεις τίποτα στο λαχείο, μπορεί να βρείς κανα εικοσάευρο στο δρόμο.»

Εγώ: «Τι σχέση έχουν αυτά με τον Βρασίδα;»

Γιάννης: «Ο Βρασίδας έχει 'διασυνδέσεις.'»

Εγώ: «Συγνώμη, αλλά όλο αυτό μου μυρίζει κομπίνα περίεργη.»

Γιάννης: «Μα είναι ένα εκατομμύριο ευρώ, το ρισκάρετε να τα χάσετε; Και μην ξεχνάτε, αμα δε γλείφετε τον Βρασίδα θα σας σαπίσει στο ξύλο.»

Εγώ: «Ίσως αν γινόταν να δω τον Βρασίδα, να του μιλήσω, να μάθω τις λεπτομέρειες κατευθείαν από τον ίδιον...»

Μαρία: «Τον Βρασίδα δεν τον βλέπει κανείς, και κανείς δεν του μιλάει.»

Εγώ: «Τότε πώς τον γλείφετε;»

Γιάννης: «Μερικές φορές απλώς σκεφτόμαστε ότι τον γλείφουμε. Άλλες φορές γλείφουμε τον Κορνήλιο και του το μεταβιβάζει.»

Εγώ: «Ποιός είναι ο Κορνήλιος;»

Μαρία: «Φίλος μας. Αυτός μας τα έμαθε όλα για τον Βρασίδα και το γλείψιμο. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν να τον κεράσουμε φαγητό μερικές φορές.»

Εγώ: «Και έτσι απλά τον πιστέψατε όταν σας είπε ότι υπάρχει κάποιος Βρασίδας που θέλει να τον γλείφετε και θα σας ανταμείψει;»

Γιάννης: «Α όχι! Ο Κορνήλιος έχει μία επιστολή που είχε λάβει εδώ και χρόνια από τον Βρασίδα και εξηγεί τα πάντα. Ορίστε ένα αντίγραφο να δείτε και μόνος σας.»

Εκ του Γραφείου του Κορνηλίου

1. Γλείφετε τον Βρασίδα και θα σας δώσει ένα εκατομμύριο ευρώ όταν φύγετε από την πόλη.
2. Αλκοόλ να πίνετε με μέτρο.
3. Όσους δεν είναι σαν και σας να τους σαπίζετε στο ξύλο.
4. Να τρώτε καθώς πρέπει.
5. Τη λίστα αυτή την υπαγόρευσε ο ίδιος ο Βρασίδας.
6. Η Σελήνη αποτελείται από φρέσκο τυρί.
7. Ό,τι λέει ο Βρασίδας είναι σωστό.
8. Αφού κάνετε την ανάγκη σας, να πλένετε τα χέρια σας.
9. Μην πίνετε αλκοόλ.
10. Τα λουκάνικα να τα τρώτε σε σάντουιτς, χωρίς καρυκεύματα.
11. Να γλείφετε τον Βρασίδα γιατί αλλιώς θα σας σαπίσει στο ξύλο.

Εγώ: «Αυτό φαίνεται να είναι γραμμένο σε επιστολόχαρτο του Κορνήλιου.»

Μαρία: «Ο Βρασίδας δεν είχε χαρτί.»

Εγώ: «Υποπτεύομαι ότι άμα ψάξουμε θα βρούμε ότι και ο γραφικός χαρακτήρας είναι του Κορνήλιου.»

Γιάννης: «Φυσικά: ο Βρασίδας τα υπαγόρευε.»

Εγώ: «Μα δε μου είπατε ότι τον Βρασίδα δεν μπορεί να τον δει κανείς;»

Μαρία: «Τώρα όχι, παλιά όμως μίλαγε με κάποιους.»

Εγώ: «Και δε μου είπατε ότι ήταν φιλάνθρωπος; Τι σόι φιλάνθρωπος θέλει να σαπίζουμε κόσμο στο ξύλο μόνο και μόνο επειδή είναι διαφορετικοί;»

Μαρία: «Ο Βρασίδας αυτό θέλει, και ο Βρασίδας έχει πάντα δίκιο.»

Εγώ: «Από πού προκύπτει αυτό;»

Μαρία: «Το εδάφιο 7 λέει "ό,τι λέει ο Βρασίδας είναι σωστό." Εμένα αυτό μου αρκεί!»

Εγώ: «Μπορεί όλο αυτό το πράγμα να το επινόησε ο φίλος σας ο Κορνήλιος.»

Γιάννης: «Αποκλείεται! Το εδάφιο 5 λέει "τη λίστα αυτή την υπαγόρευσε ο ίδιος ο Βρασίδας." Εξ άλλου, το εδάφιο 2 λέει "αλκοόλ να πίνετε με μέτρο," το εδάφιο 4 λέει "να τρώτε καθώς πρέπει," και το εδάφιο 8 λέει "αφού κάνετε την ανάγκη σας, να πλένετε τα χέρια σας." Όλοι ξέρουμε ότι αυτά είναι σωστά, άρα και τα υπόλοιπα επίσης θα ευσταθούν.»

Εγώ: «Το 9 όμως λέει "μην πίνετε αλκοόλ," που δεν ταιριάζει με το 2, και το 6 λέει "η Σελήνη αποτελείται από φρέσκο τυρί," που είναι εντελώς λάθος.»

Γιάννης: «Δεν υπάρχει αντίφαση μεταξύ 9 και 2, απλώς το 9 αποσαφηνίζει το 2. Όσο για το 6, δεν έχετε πάει ποτέ στη Σελήνη, οπότε δεν μπορείτε να ξέρετε σίγουρα.»

Εγώ: «Ξέρετε, για τους επιστήμονες είναι αρκούντως βεβαιωμένο ότι η Σελήνη αποτελείται από βράχια...»

Μαρία: «Ναι αλλά δεν ξέρουν αν τα βράχια προέρχονται από τη Γη ή από το διάστημα, οπότε εξ ίσου άνετα θα μπορούσε να αποτελείται από φρέσκο τυρί.»

Εγώ: «Εγώ ειδικός δεν είμαι, αλλά νομίζω πως η θεωρία ότι η Σελήνη 'συνελήφθη' κατά κάποιο τρόπο από τη Γη έχει διαψευσθεί. Και εν πάση περιπτώσει, το να μην ξέρουμε από πού προήλθαν τα βράχια δεν τα κάνει τυρί.»

Γιάννης: «Χα! Μόλις παραδεχτήκατε ότι οι επιστήμονες κάνουν λάθη, ο Βρασίδας όμως ξέρουμε ότι έχει πάντα δίκιο!»

Εγώ: «Ναι;»

Μαρία: «Φυσικά: το λέει το 7.»

Εγώ: «Λέτε ότι ο Βρασίδας έχει πάντα δίκιο επειδή έτσι λέει η λίστα, και η λίστα είναι σωστή επειδή την υπαγόρευσε ο Βρασίδας, και ξέρουμε ότι την υπαγόρευσε ο Βρασίδας επειδή το λέει η λίστα. Αυτό είναι κυκλική λογική, είναι σαν να λέτε "ο Βρασίδας έχει δίκιο επειδή λέει ότι έχει δίκιο."»

Γιάννης: «Μπράβο! Τι ανταμοιβή να βρίσκεις κάποιον που μπορεί τελικά να μπει στον τρόπο σκέψεως του Βρασίδα.»

Εγώ: «Μα... Τέλος πάντων. Κι αυτό με τα λουκάνικα τι είναι;»

Μαρία: Κοκκινίζει.

Γιάννης: «Τα λουκάνικα σε σάντουιτς, χωρίς καρυκεύματα. Αυτός είναι ο τρόπος του Βρασίδα. Οτιδήποτε άλλο είναι λάθος.»

Εγώ: «Κι αν δεν έχω ψωμί;»

Γιάννης: «Αν δεν έχεις ψωμί, όχι λουκάνικα. Λουκάνικο χωρίς ψωμί είναι λάθος.»

Εγώ: «Και τίποτα συνοδευτικό; Ούτε μουστάρδα;»

Μαρία: Δείχνει εμφανώς σοκαρισμένη.

Γιάννης: Βάζει τις φωνές. «Παρακαλώ όχι τέτοια γλώσσα! Καρυκεύματα οποιουδήποτε είδους είναι λάθος!»

Εγώ: «Δηλαδή, έτσι, μιά ωραία ομελέτα με ντοματούλα και φέτες λουκανικάκι δεν επιτρέπεται;»

Μαρία: Βουλώνει τα αυτιά της με τα χέρια της.«Δεν είναι δυνατόν! Λα λα λα, λα λα, λα λα λα.»

Γιάννης: «Αυτό είναι εμετικό. Μόνο ένας διεστραμμένος θα το'τρωγε αυτό το πράγμα...»

Εγώ: «Ωραίο είναι! Όλο τέτοια τρώω.»

Μαρία: Λιποθυμάει.

Γιάννης: Πιάνει τη Μαρία. «Αν ήξερα ότι είσαι απ' αυτούς δε θα είχα χαραμίσει το χρόνο μου. Όταν θα σε σαπίzει στο ξύλο ο Βρασίδας θα είμαι εκεί, να μετράω τα λεφτά μου και να γελάω. Μέχρι τότε θα γλείφω τον Βρασίδα και για σένα, που δεν ξέρεις τι κάνεις και τρως κομμένα λουκάνικα με αυγά αντί ψωμί, ανίδεε!»

Και με αυτό ο Γιάννης πήγε τη Μαρία στο αυτοκίνητό τους, έβαλε μπρος, και φύγανε.

22.9.08

Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων και η Μεγάλη Άγνοια που μας Δέρνει

Πολλά ακούστηκαν για το CERN και τον LHC (ο οποίος παρουσίασε βλάβη και θα μείνει εκτός λειτουργίας για περίπου δυο μήνες), αλλά το βραβείο το παίρνει σίγουρα ο συνωμοσιολογικός και σχεδόν δεισιδαιμονικός φόβος ότι εκεί μέσα θα δημιουργηθούν μικρές μαύρες τρύπες που θα καταπιούν όλη τη Γη. Πρέπει να πω, όμως, ότι μου άρεσε επίσης και η πανταχού παρούσα συντηρητική άποψη: αυτά είναι πεταμένα λεφτά, και η ματαιοδοξία των επιστημόνων, και η υπεροψία του ανθρώπου που πάει να το παίξει θεός, και ανδρικά μέλη σκούρας γαλαζωπής απόχρωσης.

Επειδή πολλά συζητιούνται, λοιπόν, το BBC ανέβασε ένα FAQ (απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις) για το θέμα, από το οποίο επιλέγω, συντομεύω και μεταφράζω πρόχειρα. Τις απαντήσεις τις δίνει ο φυσικός Μπράιαν Κοξ.

_________________________________________


Ε: Γιατί να κάνουμε αυτό το πείραμα;

Α: Το πείραμα είναι το θεμέλιο της επιστημονικής μεθόδου, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε ο σύγχρονος κόσμος όπως τον ξέρουμε.

Η προσπάθεια να κατανοήσουμε τα ελάχιστα δομικά υλικά της φύσης και τις δυνάμεις που τα συγκρατούν μπορεί να πει κανείς πως ξεκίνησε στην αρχαία Ελλάδα, αλλά μόνο όταν αρχίσαμε να κάνουμε πειράματα καταφέραμε να ανακαλύψουμε το ηλεκτρόνιο (1897), την κβαντομηχανική, τις ακτίνες Χ, τον πυρήνα του ατόμου, τη ραδιενεργή εξασθένιση … ο κατάλογος είναι ατελείωτος.

Χωρίς αυτές τις πειραματικές ανακαλύψεις και την επακόλουθη βαθύτερη κατανόηση του σύμπαντος, δεν θα υπήρχαν ηλεκτρονικές συσκευές, ούτε επεξεργαστές πυριτίου, ούτε ημιαγωγοί, ούτε σταθμοί παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, ούτε ακτίνες Χ, ούτε χημειοθεραπείες για τον καρκίνο … και πάλι, ο κατάλογος είναι ατελείωτος.

Αυτό θα πρέπει να μας διδάξει δυο πράγματα. Πρώτον, είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοήσουμε βαθύτερα τη φύση χωρίς πειράματα. Δεύτερον, το να κατανοήσουμε τη φύση δεν υπήρξε ποτέ κακή ιδέα — μάλιστα, χωρίς τους πρωτοπόρους του περασμένου αιώνα, ο πολιτισμός μας θα ήταν απείρως φτωχότερος.

Δεν ξέρω πού θα οδηγήσει η συνέχιση αυτής της μακρόχρονης και λαμπρής προσπάθειας, αλλά δεν θα εκπλησσόμουν καθόλου αν κάποιος συγγραφέας του 22ου αιώνα, θέλοντας να υπερασπιστεί την επιστημονική έρευνα, υποδείκνυε τον LHC σαν το θεμέλιο εκατό νέων τεχνολογιών που θα θεωρούνταν τότε απαραίτητες για την ποιότητα της ζωής μας.


Ε: Θα μπορέσει ο Επιταχυντής να αποδείξει πως υπάρχουν κι άλλες διαστάσεις, πέρα από τις δικές μας; Αν ναι, τι επιπτώσεις θα έχει αυτό, και θα μπορούσε να αποτελεί εξήγηση για τις τόσες θεάσεις UFO σε όλο τον κόσμο;

Α: Ο LHC θα μπορούσε όντως να μας δώσει ισχυρές αποδείξεις για την ύπαρξη άλλων διαστάσεων στο σύμπαν. Το γεγονός, όμως, ότι αυτές είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστούν (αν υπάρχουν), σημαίνει πως ο κόσμος μας ελάχιστα αλληλεπιδρά με αυτές. Μάλιστα, θεωρούμε πως, αν όντως υπάρχουν, η μόνη δύναμη που μπορεί να τις διαπεράσει είναι η βαρύτητα. Κάτι τέτοιο θα εμπόδιζε κάθε υλικό σώμα να περάσει από το ένα σετ διαστάσεων στο άλλο. Οπότε, όχι – οι οπαδοί των UFO θα πρέπει να ψάξουν αλλού.

Ε: Θα μας βοηθήσει ο LHC να κατανοήσουμε τη «σκοτεινή ύλη» (από την οποία μοιάζει να αποτελείται ως επί το πλείστον το σύμπαν) και τη «σκοτεινή ενέργεια» (που μοιάζει να επιταχύνει την επέκταση του σύμπαντος); Είναι αυτά τα φαινόμενα πραγματικά, ή απλώς αποτέλεσμα της εσφαλμένης ερμηνείας που κάνουμε στις μετρήσεις απόστασης και μάζας των μακρινών αντικειμένων;

Α: Πιθανότατα ναι, τουλάχιστον για την περίπτωση της σκοτεινής ύλης. Μια από τις πιο δημοφιλείς ερμηνείες των στοιχείων που έχουμε και που φαίνεται να συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης της σκοτεινής ύλης είναι ότι υπάρχουν καινούργια βαριά σωματίδια στο σύμπαν, τα οποία δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμη και τα οποία αλληλεπιδρούν με την κανονική ύλη μόνο μέσω της ασθενούς πυρηνικής δύναμης και της βαρύτητας. Στη σωματιδιακή φυσική, έχουμε μια οικογένεια θεωρητικών υποψηφίων για τέτοιου είδους σωματίδια, τα οποία είναι γνωστά σαν «υπερσυμμετρικά». Αν αυτά υπάρχουν, πολλοί θεωρητικοί φυσικοί αναμένουν να τα δημιουργήσει και να τα ανακαλύψει ο LHC. Η σκοτεινή ενέργεια είναι άλλο θέμα, γιατί αυτή τη στιγμή η θεωρητική μας αντίληψη για αυτό το φαινόμενο είναι ελάχιστη. Είναι πιθανό ότι, αν βρούμε κάποιες ενδείξεις άλλων διαστάσεων στον LHC, αυτές μπορεί να μας οδηγήσουν σε μια βαθύτερη κατανόηση της βαρύτητας (σε μια «κβαντική θεωρία της βαρύτητας», ίσως ανάλογη με τη θεωρία των υπερχορδών).

Και ναι, είναι σωστό ότι αυτά τα φαινόμενα μπορεί να οφείλονται σε δική μας παρανόηση κάποιου πράγματος – ίσως της ίδιας της θεωρίας της βαρύτητας σε πολύ μεγάλες κλίμακες αποστάσεων. Νομίζω, πάντως, πως σήμερα τα πειραματικά δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η αντίληψή μας γι’ αυτά τα πράγματα είναι ελλιπής, και ότι δεν πρόκειται απλά για κάποιο πειραματικό σφάλμα.


Ε: Τι θα γίνει αν βρεθεί το μποζόνιο Χιγκς;

Α: Το σωματίδιο Χιγκς είναι μια από τις θεωρητικές μας εξηγήσεις για την προέλευση της μάζας στο σύμπαν. Αν λοιπόν το βρούμε, θα καταλάβουμε τι είναι η μάζα. Σε αυτό ακριβώς το σημείο έχουν «κολλήσει» οι θεωρίες μας, και η απάντηση σε αυτή την ερώτηση υποψιαζόμαστε ότι θα μας ανοίξει το δρόμο για μια βαθύτερη κατανόηση του σύμπαντος. Αν η θεωρία του Χιγκς είναι λανθασμένη, και πάλι θα βρούμε τι είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία της μάζας – δεν είναι ανάγκη αυτό να είναι το σωματίδιο Χιγκς.

Οι συνέπειες θα είναι μεγάλες, γιατί σε αυτό ακριβώς το σημείο χωλαίνει η προς το παρόν καλύτερη θεωρία για την πραγματικότητα, το Καθιερωμένο Μοντέλο. Έχουμε κολλήσει σ’ αυτό το σημείο εδώ και δεκαετίες, οπότε ο LHC σίγουρα θα είναι ένα τεράστιο άλμα προς τα εμπρός, ό,τι κι αν βρούμε.


Ε: Πού ξέρουμε ότι αυτό το πράγμα δεν θα καταστρέψει τη Γη;

Α: Ο LHC δεν έχει καμιά απολύτως πιθανότητα να καταστρέψει τίποτε μεγαλύτερο από μερικά πρωτόνια, πόσο μάλλον τη Γη. Και αυτό δεν βασίζεται σε θεωρητικές υποθέσεις.

Ο LHC κάνει σωματίδια να συγκρούονται παράγοντας ενέργεια πολύ μικρότερη από αυτήν που εμφανίζεται στην ανώτερη ατμόσφαιρα του πλανήτη μας κάθε δευτερόλεπτο που περνά. Εάν ο LHC μπορεί να παραγάγει μικροσκοπικές μαύρες τρύπες, για παράδειγμα, τότε και η φύση το κάνει αυτή τη στιγμή, βομβαρδίζοντας με τα υπερυψηλής ενέργειας σωματίδια που υπάρχουν στις κοσμικές ακτίνες τη Γη ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μας, χωρίς αισθητές συνέπειες. Η εξαιρετικά πιθανότερη εξήγηση για το ότι συνεχίζουμε να υπάρχουμε μπροστά σε μια τέτοια πιθανή τεράστια παραγωγή μαύρων τρυπών είναι ότι αυτές δεν παράγονται καθόλου, είτε γιατί δεν υπάρχουν παραπάνω διαστάσεις στο σύμπαν μας είτε γιατί, αν υπάρχουν, δεν έχουν τέτοια διάταξη ώστε να μπορούμε να τις εντοπίσουμε.

Αν όντως παράγονται μαύρες τρύπες, τότε η επόμενη εξήγηση για τη συνεχιζόμενη ύπαρξή μας είναι η ευρεία θεωρητική συναίνεση ότι οι υποατομικές μαύρες τρύπες θα πρέπει να χάνονται πάλι μέσα στο σύμπαν πολύ γρήγορα, μέσα σε δισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου αφού δημιουργηθούν, μέσω μιας διαδικασίας γνωστής σαν ακτινοβολία Χόκινγκ. Αυτή η διαδικασία, που είναι ίσως η μεγαλύτερη συνεισφορά του Στίβεν Χόκινγκ στη θεωρητική φυσική, στηρίζεται σε πολύ πιο σταθερές θεωρητικές βάσεις απ’ ό,τι οι θεωρίες περί άλλων διαστάσεων που απαιτούνται ώστε να δημιουργηθούν οι μικρές μαύρες τρύπες.

Ακόμη κι αν ο Χόκινγκ κάνει λάθος, οπότε μεγάλο μέρος της αντίληψης που έχουμε για τη σύγχρονη φυσική θα είναι επίσης λάθος, οι μικρές μαύρες τρύπες θα είναι τόσο μικροσκοπικές που δεν θα μπορούσαν να πλησιάσουν αρκετά κάποιο σωματίδιο ύλης στη γη ώστε να το «φάνε» και να μεγαλώσουν.

Και, ακόμη κι αν δεν δέχεστε τίποτε απ’ όλα αυτά, μπορείτε και πάλι να χαλαρώσετε γνωρίζοντας ότι δεν έχουμε καμιά ένδειξη, πουθενά στο σύμπαν, πως μια μικρή μαύρη τρύπα έχει φάει ποτέ οτιδήποτε – όχι μόνο τη Γη, αλλά και τον Ήλιο, και τους πλανήτες και όλα τα άστρα που βλέπουμε στον ουρανό, ανάμεσά τους και τα άπειρης πυκνότητας άστρα νετρονίων και τους λευκούς νάνους, απομεινάρια αρχαίων ήλιων, που υπάρχουν κατά εκατομμύρια στον ουρανό και που, λόγω της πυκνότητάς τους, θα ήταν εξαιρετικό φαγητό για τις μαύρες τρύπες.

Επομένως, το μόνο θεωρητικό θέμα που μένει είναι το αν μπορούμε όντως να δημιουργήσουμε μαύρες τρύπες. Από εκεί και πέρα, η παρατήρηση μας λέει πως αυτές είτε δεν υπάρχουν (η πιο πιθανή εξήγηση), είτε υπάρχουν, αλλά δεν τρώνε άστρα νετρονίων, και επομένως είναι ακίνδυνες, μάλλον γιατί εξαφανίζονται σχεδόν αμέσως.

Μάλιστα, ενοχλούμαι πάρα πολύ από τους συνωμοσιολόγους που διασπείρουν αυτές τις ανοησίες και προσπαθούν να τρομάξουν τον κόσμο. Αυτή η μη είδηση αποτελεί σύμπτωμα μιας ευρύτερης καχυποψίας απέναντι στην επιστήμη, ιδίως στις Η.Π.Α., η οποία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και τον Ευφυή Σχεδιασμό.

Το μόνο σοβαρό θέμα που υπάρχει εδώ είναι το γιατί τόσοι άνθρωποι, που δεν έχουν την ώρα ή τη διάθεση να ανακαλύψουν από μόνοι τους πως όλα αυτά που ακούγονται είναι εντελώς βλακείες, θα πρέπει να εκτίθενται στις απόψεις αυτών των ηλιθίων.

21.9.08

Μήλα, πορτοκάλια και άλλα εξωτικά φρούτα

Είναι γνωστή η φράση «σαν να συγκρίνεις μήλα με πορτοκάλια», που υπονοεί ότι το να συγκρίνεις μεταξύ τους ανόμοια πράγματα δεν έχει νόημα.

Αυτή την έλλειψη νοήματος την έκανε χτες ακόμη πιο οδυνηρή το δελτίο ειδήσεων του Άλφα, συγκρίνοντας μεταξύ τους τις τιμές διαφορετικών φρούτων, με μοναδικό κριτήριο ότι τα μεν ήταν ντόπια, ενώ τα δε εισαγωγής. Έτσι, ο δημοσιογράφος «αποκάλυψε» πως ο πολυταξιδεμένος ανανάς είχε την ίδια τιμή με τα ελληνικά μήλα, η ξενιτεμένη καρύδα είχε την ίδια τιμή με τα ντόπια σταφύλια, και το εξωτικό μάνγκο είχε την ίδια τιμή με τα ημέτερα αχλάδια.

Αφήνοντας κατά μέρος το ότι η τιμή του φρούτου δεν διαμορφώνεται αποκλειστικά από την απόσταση που διανύει από το κτήμα του παραγωγού μέχρι τη λαϊκή της γειτονιάς, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς τι νόημα είχε, τελικά, αυτή η σύγκριση. Γιατί, άραγε, ο δημοσιογράφος δεν σύγκρινε τις τιμές ανάμεσα σε όμοια φρούτα διαφορετικής προέλευσης, π.χ. μήλα Νάουσας με μήλα Βουλγαρίας, ή σταφύλια Μάνης με σταφύλια Ισραήλ, ή αχλάδια Αγρινίου με αχλάδια Ισπανίας, ώστε να βγει κάποιο χρήσιμο συμπέρασμα; Ή, ακόμη καλύτερα, γιατί δεν σύγκρινε τα ελληνικά μήλα που πωλούνται στην Ελλάδα με τα ελληνικά μήλα που πωλούνται στη Γερμανία; Τότε ίσως να βλέπαμε κάτι ακόμη πιο ενδιαφέρον.

Αλλά αυτού του είδους οι έρευνες θέλουν κάπως περισσότερο κόπο από το να πάμε σε μια λαϊκή και να δείξουμε πεντέξι τιμές στην κάμερα — έτσι δεν είναι;

19.9.08

Un año de amor — και η προϊστορία του

Γράφει ο Π


Un año de amor


Lo nuestro se acabó y te arrepentirás
de haberle puesto fin a un año de amor.
Si ahora tu te vas pronto descubrirás
que los días son eternos y vacíos sin mí.
Y de noche, y de noche, por no sentirte solo,
recordarás nuestros dias felices,
recordarás el sabor de mis besos.
Y entenderás en un sólo momento
que significa un año de amor.

Te has parado a pensar lo que sucederá
todo lo que perdemos y lo que sufrirás.
Si ahora tu te vas no recuperarás
los momentos felices que te hice vivir.
Y de noche, y de noche, por no sentirte solo,
recordarás nuestros días felices,
recordarás el sabor de mis besos.
Y entenderás en un sólo momento
Que significa un año de amor.


Πάει αυτό που είχαμε, και θα μετανοιώσεις
που έβαλες τέλος σ' έναν χρόνο αγάπης.
Aν φύγεις τώρα, γρήγορα θα δεις
πως χωρίς εμένα οι μέρες είν' άδειες κι ατέλειωτες.
Kαι τις νύχτες, τις νύχτες, για να μη νοιώθεις μοναξιά,
θα αναπολείς τις ωραίες μας μέρες,
θα αναπολείς τη γεύση των φιλιών μου.
Και ξαφνικά κάποια στιγμή θα καταλάβεις
τι σημαίνει ένας χρόνος αγάπης.

Έκατσες να σκεφτείς τι θα γίνει,
πόσα θα χάσουμε, και πόσο θα υποφέρεις;
Aν φύγεις τώρα, δε θα ξαναβρείς
τις ωραίες στιγμές που σ' έκανα να ζήσεις.
Kαι τις νύχτες, τις νύχτες, για να μη νοιώθεις μοναξιά,
θα αναπολείς τις ωραίες μας μέρες,
θα αναπολείς τη γεύση των φιλιών μου.
Και ξαφνικά κάποια στιγμή θα καταλάβεις
τι σημαίνει ένας χρόνος αγάπης.




Το τραγούδι αυτό το τραγουδά η Luz Casal. Ακούγεται στην ταινία "Ψηλά Τακούνια" του Αλμοδόβαρ, ο οποίος είναι υπεύθυνος και για τους ισπανικούς στίχους. Είναι πιστή (αλλά καλύτερη) επανεκτέλεση της ιταλικής εκδοχής που είχε τραγουδήσει η Μίνα το 1964, με σχεδόν όμοιoυς στίχους:


Un anno de amore


Si può finire qui, ma tu davvero puoi
buttare via così un anno d'amore?
Se adesso te ne vai da domani saprai
un giorno com'è lungo e vuoto senza me...
E di notte, e di notte, per non sentirti solo
Ricorderai i tuoi giorni felici
ricorderai tutti quanti i miei baci
e capirai in un solo momento
cosa vuol dire un anno d'amore...

Lo so, non servirà e tu mi lascerai
ma dimmi, tu lo sai cosa perdiamo?
Se adesso te ne vai non le ritroverai
le cose conosciute, vissute con me...
E di notte, e di notte, per non sentirti solo
Ricorderai i tuoi giorni felici
ricorderai tutti quanti i miei baci
e capirai in un solo momento
cosa vuol dire un anno d'amore...


Ίσως εδώ να'ναι το τέλος, μα μπορείς αλήθεια
να πετάξεις έτσι έναν χρόνο αγάπης;
Aν φύγεις τώρα, από αύριο πια θα δεις
πόσο άδειες κι ατέλειωτες είναι οι μέρες χωρίς εμένα.
Kαι τις νύχτες, τις νύχτες, για να μη νοιώθεις μοναξιά,
θα αναπολείς τις όμορφες μέρες που πέρασες,
θα αναπολείς όλα μου τα φιλιά,
και ξαφνικά κάποια στιγμή θα καταλάβεις
τι σημαίνει ένας χρόνος αγάπης.

Το ξέρω, είναι ανώφελο, το ξέρω, θα μ' αφήσεις,
μα πες μου, ξέρεις τι θα χάσουμε;
Aν φύγεις τώρα, δε θα ξαναβρείς
τα γνώριμα που έζησες μαζί μου.
Kαι τις νύχτες, τις νύχτες, για να μη νοιώθεις μοναξιά,
θα αναπολείς τις όμορφες μέρες που πέρασες,
θα αναπολείς όλα μου τα φιλιά,
και ξαφνικά κάποια στιγμή θα καταλάβεις
τι σημαίνει ένας χρόνος αγάπης.




Η εκδοχή αυτή είναι διασκευή ενός σαχλού τραγουδιού των Gaby Verlor και Nino Ferrer (1963 ή 64), με κακότεχνους στίχους του δεύτερου, που το τραγούδαγε:


C'est irréparable


Je sais que c'est fini
Je sais mais je t'en prie
Ecoute-moi quand même
Ecoute-moi car je t'aime
Depuis qu'on s'est quitté
Je suis seul étonné
Mes jours sont tellement lents
Et vides et obsédants
Je suis seul, la nuit vient
Et je me souviens

D'un an d'amour
Les matins indolents
Les soirs de pluie
Les vacances et le vent
Et ton corps blond
De soleil et de sable
Un an d'amour
C'est irréparable

Maintenant ce n'est plus moi
Un autre est avec toi
Et toi, tu lui souris
Comme tu m'avais souri
Et ce sourire, tu vois
Je te hais pour cela
Je te hais mais je t'aime
Au fond ça revient au même
Je t'aime, le comprends-tu?
T'ai-je vraiment perdue?

Un an d'amour
Des années de regrets
Des feuilles mortes
Et le temps passé
L'automne emporte
Les rêves et les fables
Un an d'amour
C'est irréparable


Το ξέρω πως τελειώσαμε
το ξέρω μα σε ικετεύω
άκουσέ με έτσι κι αλλιώς
ακουσέ με γιατί σ' αγαπάω
από τότε που χωρίσαμε
έμεινα εγώ να απορώ
οι μέρες μου είναι τόσο ατέλειωτες
άδειες και βασανιστικές
είμαι μονάχος, πέφτει η νύχτα
και μού'ρχεται στο νου

Ένας χρόνος αγάπης
τεμπέλικα πρωινά
βροχερά δειλινά
οι διακοπές, ο άνεμος
το κορμί σου το ξανθό
απ' τον ήλιο και την άμμο
ένας χρόνος αγάπης
δεν υπάρχει γιατρειά

Τώρα δεν είμαι πια εγώ
άλλος είναι μαζί σου
κι εσύ του χαμογελάς
όπως χαμογέλαγες σε μένα
και το χαμόγελο αυτό
με κάνει να σε μισώ
σε μισώ μα σ' αγαπάω
το ίδιο κάνει κατά βάθος
σ' αγαπάω, το καταλαβαίνεις;
σ' έχω χάσει στ' αλήθεια;

Ένας χρόνος αγάπης
χρονιές γεμάτες λύπη
φύλλα νεκρά
κι ο καιρός που πέρασε
το φθινόπωρο σκορπάει
τα παραμύθια και τα όνειρα
ένας χρόνος αγάπης
δεν υπάρχει γιατρειά



(Δεν μπόρεσα να βρω την αυθεντική εκτέλεση - εδώ μιά σχετικά πρόσφατη, πάλι με τον Nino Ferrer:)

12.9.08

Oι αμαρτίες του χριστιανισμού (μέρος Γ΄)

George H. Smith
(12ο κεφάλαιο του βιβλίου 'Atheism: The Case Against God')

Mετάφραση (με μερικές μικροσυντομεύσεις): Π

[Tα προηγούμενα μέρη εδώ και εδώ]

Mέρος τρίτο: H ηθική του Iησού

Σήμερα συνηθίζεται να προβάλλεται ο Ιησούς ως υπέρτατος ηθικός δάσκαλος. Ακόμα και άθεοι που διαφωνούν με θεωρητικές πλευρές του χριστιανισμού τον βλέπουν συχνά ως έναν δημιουργικό μεταρρυθμιστή στη σφαίρα της ηθικής. Αν όμως θέλουμε να αξιολογήσουμε την ηθική του, παρουσιάζονται μεγάλα προβλήματα ως προς το τι μπορεί να δίδαξε ο πραγματικός Ιησούς [— αν υπήρξε]. Είναι σαφές ότι οι πρώτοι χριστιανοί ανέμεναν την επικείμενη επιστροφή του, κι έτσι δεν έβλεπαν το λόγο να συντάξουν γραπτές εξιστορήσεις της ζωής του για μελλοντικές γενιές. Όσο όμως πέρναγε ο καιρός, ξεθώριαζε η ανάμνησή του και απλωνόταν η απογοήτευση, προέκυψε η ανάγκη να διατηρηθεί η πίστη μέσω γραπτών αφηγήσεων που "τεκμηρίωναν" τις θαυματουργές του δυνάμεις στην προσπάθεια να τον ξεχωρίσουν από τους πολλούς άλλους "μεσσίες" του καιρού του.

Σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές της Bίβλου, γραπτά για τον Iησού δεν αρχίζουν να εμφανίζονται παρά σαράντα περίπου χρόνια μετά το θάνατό του. Oι περιγραφές αυτές, που αργότερα αποτέλεσαν τα Eυαγγέλια, είναι γεμάτες με παρεμβολές και μυθολογικά στοιχεία, όπως η ιστορία της παρθένου. Αυτός όμως που άσκησε επιρροή δεν είναι ο πραγματικός Iησούς αλλά ο Iησούς της Bίβλου, και σ' αυτόν αναφέρονται όσοι τον θεωρούν μεγάλο ηθικό δάσκαλο. Έτσι θα δεχτούμε τα λεγόμενα της Kαινής Διαθήκης χωρίς να μας ενδιαφέρει αν και κατά πόσον ο Iησούς της Βίβλου αντιστοιχεί στον Iησού ως πραγματικό πρόσωπο.

Ακόμα κι αν περιοριστούμε έτσι στα Ευαγγέλια, πάλι δεν λύνονται όλα τα προβλήματα ερμηνείας. Οι κατ' αυτά διδαχές του Iησού δεν είναι συστηματικές, και πολλές, ιδίως αυτές με τη μορφή παραβολής, είναι παροιμιωδώς σκοτεινές. H ασάφεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα ένα ευρύ φάσμα απόψεων μεταξύ των χριστιανών μελετητών για το τι πραγματικά εννοούσε ο Iησούς. Eίναι όμως ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως, παρά τις αποκλίνουσες ερμηνείες, οι χριστιανοί θεολόγοι συμφωνούν ομόφωνα ότι ο Iησούς ήταν ο μεγαλύτερος ηθικός δάσκαλος της ιστορίας. Aν λάβουμε υπόψη τις διαδεδομένες διαφωνίες για το περιεχόμενο της διδασκαλίας του, αυτή η ομόφωνη εξύμνηση γίνεται ιδιαίτερα ύποπτη.

Πολλοί χριστιανοί αισθάνονται ότι, ανεξάρτητα από το τι είπε, ο Iησούς πρέπει να είναι ο σπουδαιότερος ηθικός δάσκαλος, αφού, όπως πιστεύουν, ήταν ο "Yιός του Θεού" (ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό). Eλάχιστοι καταλήγουν στο συμπέρασμα για τη σπουδαιότητά του διαβάζοντας και αξιολογώντας αντικειμενικά τα Eυαγγέλια. Aντίθετα, καθώς πιστεύουν ότι ήταν θείο πρόσωπο, θεωρούν εκ των προτέρων δεδομένο πως οτιδήποτε είπε πρέπει να είναι ζωτικής σημασίας, γιατί αλλιώς τίθεται εν αμφιβόλω η θεία του υπόσταση — πράγμα που θα αποτελούσε βλασφημία.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάνω απ' τα κεφάλια των χριστιανών κρέμεται ως μόνιμη απειλή η μομφή της αιρέσεως. Oι πιό προοδευτικοί μπορεί κάλλιστα να παραδεχτούν ότι η Bίβλος περιλαμβάνει λάθη, ή ακόμα και ότι ο Iησούς μπορεί να ήταν άνθρωπος και τίποτα παραπάνω, όχι όμως και ότι μπορεί να υποστήριζε αρχές που με οποιοδήποτε λογικό μέτρο ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα κρίνονταν ως ηθικά αποκρουστικές. Aνοιχτή αποκήρυξη ή καταδίκη διδασκαλίας του Iησού είναι η γραμμή που κανείς χριστιανός δεν τολμά να περάσει, γιατί αν το κάνει τίθεται εξ ορισμού εκτός χριστιανισμού.

Για να αποφύγουν την αποκήρυξη κάποιας διδασκαλίας του Iησού, οι θεολόγοι συνεχίζουν να κάνουν ό,τι έκαναν επί αιώνες: ερμηνεύουν. Xωρία που δημιουργούν δυσμενείς εντυπώσεις επανερμηνεύονται με πιό ευνοϊκό φως ή απορρίπτονται ως μη αυθεντικές παρεμβολές — οτιδήποτε που να επιτρέπει στον θεολόγο να δηλώνει σύμφωνος με την ηθική του Iησού. Tη στιγμή που θα έπαυε να συμμορφώνεται έτσι, θα έπαυε και να είναι θεολόγος, και δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να περνιέται για χριστιανός.

Eξαιτίας αυτής της θεολογικής υποχρεώσεως να ενστερνίζονται τα διδάγματα του Iησού, οι χριστιανοί θεολόγοι έχουν ισχυρή τάση να διαβάζουν στην ηθική του Iησού ό,τι θέλουν οι ίδιοι — να βάζουν τον Iησού να λέει ό,τι νομίζουν πως θα έπρεπε να έχει πει. Πολλοί σύγχρονοι θεολόγοι βρίσκουν απεχθή την ιδέα του αιωνίου μαρτυρίου, οπότε φυσικά ο Iησούς δεν μπορεί ποτέ να δίδαξε κάτι τέτοιο. Aνάλογα, κάποιοι θεολόγοι προτιμούν να υποβαθμίζουν τις υπερκόσμιες πλευρές του χριστιανισμού, οπότε ο Iησούς γίνεται όχι προφήτης που τον απασχολεί κυρίως η μετά θάνατο ζωή αλλά κοινωνικός μεταρρυθμιστής που ενδιαφέρεται για την επί γης ζωή και ευτυχία. Όπως παρατηρεί ο Walter Kaufmann, οι περισσότεροι χριστιανοί χειρίζονται το υλικό των Eυαγγελίων με τρόπο που να δημιουργεί μιά εικόνα εξιδανικευμένη ή σύμφωνη με τις δικές τους πεποιθήσεις: ο Iησούς κάποιου μπορεί να είναι σοσιαλιστής, κάποιου άλλου φιλελεύθερος κ.ο.κ.

Nα ένα τυπικό δείγμα θεολογικής καλπονοθείας, από τη Xριστιανική Hθική της Georgia Harkness:

"Προς το τέλος της παραβολής των αργυρίων, όπως παρουσιάζεται στο κατά Λουκά, υπάρχει ένας στίχος που κατά κανόνα παραλείπεται όταν διαβάζουμε την ιστορία. Στο 19.27 εμφανίζονται τα λόγια: «πλην τους εχθρούς μου εκείνους, τους μη θελήσαντάς με βασιλεύσαι επ' αυτούς, αγάγετε ώδε και κατασφάξατε αυτούς έμπροσθέν μου». Γιατί τα παραλείπουμε; Γιατί δεν ακούγονται σαν του Iησού! Πολύ απλά, δεν μοιάζουν με τα λόγια κάποιου που πάνω στο σταυρό είχε τη δύναμη να πει «πάτερ, άφες αυτοίς· ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» [Λκ 23.34]. Kαι παρόλο που η ακρίβεια του 19.27 αμφισβητείται λιγότερο από του 23.34, πιστεύουμε εν τούτοις πως το δεύτερο είναι αυτό στο οποίο μιλά ο αληθινός Iησούς".

Στην προσπάθεια να κοιτάξουμε αντικειμενικά τον Iησού όπως απεικονίζεται στα Eυαγγέλια, θα εξετάσουμε εν συντομία τα ακόλουθα ζητήματα:

(α) Ποιός είναι ο κεντρικός στόχος, το θέμα και το εύρος της αποστολής του;

(β) Kατά πόσο ήταν πρωτότυπα τα ηθικά διδάγματά του;

(γ) Πώς αποτιμούνται τα βασικά διδάγματά του από ηθική και ψυχολογική άποψη;


A.

O Iησούς των Eυαγγελίων δεν βλέπει τον εαυτό του κυρίως ως δάσκαλο ηθικής, ούτε και εθεωρείτο έτσι κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του χριστιανισμού. H βασική του αποστολή ήταν μάλλον να κηρύξει την έλευση της βασιλείας του θεού, και η βασική του διδαχή ήταν ότι οι άνθρωποι πρέπει να αφοσιωθούν ολοκληρωτικά στο θεό αν θέλουν να μπουν στη βασιλεία των ουρανών: "μετανοείτε· ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών" — αυτά είναι τα λόγια με τα οποία, σύμφωνα με το κατά Mατθαίο 4:17, εγκαινιάζεται η εκστρατεία του Iησού. Kαι αργότερα (Mτθ 22:37-38) ο Iησούς λέει: "αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψυχή σου και εν όλη τη διανοία σου. αύτη εστί πρώτη και μεγάλη εντολή". Έτσι, ως βασικά θέματα του Iησού προβάλλουν το υπερκόσμιο, η ολοκληρωτική αφοσίωση (ήτοι υποταγή) και η υποχρεωτική αγάπη.

H έμφαση του Iησού στα υπερκόσμια διαποτίζει όλη τη διδασκαλία του. "Αμήν λέγω υμίν", έλεγε στους μαθητές του, "εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου έως αν ίδωσι την βασιλείαν του Θεού εληλυθυίαν εν δυνάμει" (Mρκ 9:1). Aφού ο θεός σύντομα θα εγκαθίδρυε τη βασιλεία των ουρανών, τα εγκόσμια ήταν ασήμαντα: "πάντα όσα έχεις πώλησον και διάδος πτωχοίς, και έξεις θησαυρόν εν ουρανώ, και δεύρο ακολούθει μοι" (Λκ 18:22).

Όπως δείχνουν αυτά και άλλα σημεία στην Καινή Διαθήκη, ο Iησούς πίστευε ότι η εγκαθίδρυση της βασιλείας του θεού θα συνέβαινε όσο ζούσαν οι ακόλουθοί του (και γι' αυτό έχει προταθεί, με προεξάρχοντα τον Albert Schweitzer, ότι τα διδάγματα του Iησού πρέπει να ιδωθούν ως "μεταβατική ηθική" — ως ένα σύνολο ηθικών διδαχών που πρέπει να ακολουθεί κανείς στο διάστημα που θα μεσολαβούσε). Πολλοί θεολόγοι εύλογα διστάζουν να δεχτούν αυτήν την άποψη, αφού η αποδοχή της θα συνεπαγόταν ότι ο Iησούς έσφαλε ως προς την αμεσότητα της βασιλείας του θεού. Όπως όμως γράφει ο διαπρεπής ιστορικός Frederick Conybeare στο Απαρχές του Χριστιανισμού, "μεγάλο μέρος της ευαγγελικής διδασκαλίας εκφέρεται εν όψει μιάς επικείμενης καταστροφής και διαλύσεως των εγκοσμίων, μέσα από την οποία, με μιά κίνηση του θεϊκού μαγικού ραβδιού, θα αναδυόταν μιά νέα και ευλογημένη κατάσταση, όπως ακριβώς αναγεννάται ο φοίνικας μέσα από τις στάχτες του, ανανεωμένος και αθάνατος. Ο Ιησούς έβλεπε τον εαυτό του ως τον προάγγελο μιάς νέας θείας τάξεως ... που θα επιβαλλόταν ξαφνικά με τη δύναμη και την επέμβαση του θεού. Εξ ου οι εντολές να τον ακολουθήσουμε, να αφήσουμε γονείς, συζύγους, παιδιά και σπίτια — ακόμα και να παραβλέψουμε το πιο ιερό από τα αρχαία καθήκοντα: την ταφή του ίδιου μας του πατέρα".

Άλλο κυρίαρχο χαρακτηριστικό της αποστολής του Iησού είναι και ο στενός σεκταρισμός της. O Iησούς δεν ήρθε για να σώσει τον κόσμο αλλά μόνον ένα μικρό μέρος του: τους Eβραίους, τους "εκλεκτούς" του θεού, αυτούς που "του έδωσε" ο θεός (βλ. Mτθ. 10.5-6, Mρκ 4.10-12, 13.22,27, Iω 6.37,44,65, 17.2,6). Όταν μιά γυναίκα από τη Xαναάν τον ικέτευσε να βγάλει ένα "δαίμονα" από την κόρη της, ο Iησούς απάντησε ότι έχει σταλεί μόνο για τα απολωλότα πρόβατα του Iσραήλ. Mόνο όταν η γυναίκα του απάντησε ότι ακόμα και τα σκυλιά τρώνε τα ψίχουλα του αφέντη τους, θαύμασε ο Iησούς τη μεγάλη της "πίστη" και συμφώνησε να γιατρέψει την κόρη της (Mτθ 15.22-28).

Ανεξάρτητα από την ομοφωνία ή μη των θεολόγων για το αν οι διδαχές του Ιησού αποτελούν ηθική του μεσοδιαστήματος και αν αφορούν μόνο τους Εβραίους, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έμφασή τους είναι αυστηρά στο υπερκόσμιο. Ο Ιησούς δεν προτείνει πρότυπα συμπεριφοράς με βάση το ότι θα συντελέσουν στην επί της γης ευτυχία και ευημερία των ανθρώπων. Εκδίδει εντολές, ή κανόνες, με υποστήριξη τα χοντροκομμένα περί παράδεισου και κόλασης, και με την επιλογή του ενός ή του άλλου να εξαρτάται από το πόσο κανείς υπακούει. Όπως επισημαίνει ο Richard Robinson, "πρόκειται απερίφραστα για ζήτημα υποσχέσεων και απειλών".


B.

H πιό διαδεδομένη ίσως πλάνη σχετικά με τα ηθικά διδάγματα του Iησού είναι ότι αυτά είναι ιδιαίτερα ασυνήθιστα και πρωτότυπα. H αλήθεια απέχει πάρα πολύ. Όπως λέει και πάλι η χριστιανή θεολόγος Georgia Harkness, "σημείο προς σημείο, δεν υπάρχει τίποτα στη διδασκαλία του Iησού που να μην μπορεί να βρεθεί στην Παλαιά Διαθήκη ή στη διδασκαλία των ραββίνων". Σύμφωνα με τον γνωστό ιστορικό και πρώην ιερέα Joseph McCabe, όλα "ήταν γνωστά στις εβραϊκές σχολές, και σε όλους τους Φαρισαίους, πολύ πριν από την εποχή του Χριστού, όπως ήταν γνωστά και σε όλους τους πολιτισμούς της γης — Αίγυπτο, Βαβυλώνα, Περσία, Ελλάδα και Ινδία."

Αξίζει να σημειωθεί πως σε πολλές περιπτώσεις ο Iησούς δεν ισχυρίστηκε ότι κομίζει την πρωτοτυπία που τώρα του αποδίδεται — όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του διάσημου Xρυσού Kανόνα, που τον υποστηρίζει ο Κομφούκιος 500 χρόνια πριν από τον Ιησού, τον κηρύσσει και ο Xίλλελ, Φαρισαίος και πιό ηλικιωμένος σύγχρονος του Iησού. Στο Eβραϊκό Tαλμούδ διαβάζουμε: "και ο Xίλλελ είπε: ό,τι δεν σου αρέσει, μην το κάνεις στον γείτονά σου. Aυτός είναι ολόκληρος ο νόμος· όλα τα υπόλοιπα είναι εξηγήσεις". O Iησούς λέει: "πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς· ούτος γαρ εστίν ο νόμος και οι προφήται" (Mτθ 7.12). Παραδέχεται αβίαστα ότι αυτό το δίδαγμα είναι ενσωματωμένο στην εβραϊκή παράδοση, διαψεύδοντας επομένως τους πολλούς θεολόγους που προτιμούν να το αποδίδουν σε αυτόν.

Ανάλογα και τα παρακάτω παραδείγματα:

"Αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν" (Mτθ 22.39).
"Και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σαυτόν" (Λευ. 19.18).

"Πας ο οργιζόμενος τω αδελφώ αυτού εική ένοχος έσται τη κρίσει" (Mτθ 5.22).
"Ού μισήσεις τον αδελφόν σου τη διανοία σου (Λευ. 19.17).

"Πας ο βλέπων γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού (Mτθ 5.28).
"Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου (Έξ. 20.17).
"Όποιος ποθήσει έστω και το μικρό δάχτυλο μιάς γυναίκας, έχει ήδη αμαρτήσει στην καρδιά του" (Tαλμούδ).

[Στμ: Σύμφωνα με τον A. Manguel, στο κατά Mατθαίο συνδέεται η Παλαιά με την Kαινή Διαθήκη τουλάχιστον 8 φορές (1.22, 2.5, 2.15, 4.14, 8.17, 13.35, 21.4, 27.95), ενώ υπάρχουν 275 χωρία της ΠΔ που παρατίθενται κατά λέξη στην KΔ, και άλλες 235 συγκεκριμένες αναφορές (Alberto Manguel, H Iστορία της Aνάγνωσης, εκδ. Nέα Σύνορα 1997, σελ. 169 και 512).]

Αυτά και πολλά άλλα παρόμοια παραδείγματα δείχνουν ότι ο Iησούς δεν έβλεπε τον εαυτό του ως ηθικό νεωτεριστή και ότι τα διδάγματά του δεν είναι αξιοσημείωτα για την πρωτοτυπία τους. Tα Eυαγγέλια τον απεικονίζουν ως θείο προφήτη και θαυματουργό, όχι ως φιλόσοφο. Δεν ξεχωρίζει για το περιεχόμενο του ηθικού του κώδικα αλλά για την αντίληψη που είχε ως προς τον εαυτό του και την ορισμένη από τον θεό αποστολή του: "ην γαρ διδάσκων αυτούς ως εξουσίαν έχων, και ουχ ως οι γραμματείς" (Mτθ 7.29). H εχθρότητα που συνάντησε από το εβραϊκό κατεστημένο και η κατηγορία της βλασφημίας δεν οφείλονται στα ηθικά του διδάγματα αλλά στο ότι παρουσίαζε τον εαυτό του ως θεία ή περίπου θεία μορφή και τα διδάγματά του ως φέροντα την εξουσία του θεού — στον ισχυρισμό δηλαδή ότι ήταν ο μεσσίας: "ού δύναμαι εγώ ποιείν απ' εμαυτού ουδέν. ... ού ζητώ το θέλημα το εμόν, αλλά το θέλημα του πέμψαντός με πατρός. ... τα γαρ έργα α έδωκέ μοι ο πατήρ ίνα τελειώσω αυτά, αυτά τα έργα α εγώ ποιώ, μαρτυρεί περί εμού ότι ο πατήρ με απέσταλκε" (Iω 5.30,36).

Aν λοιπόν αγνοήσουμε τι έλεγε για τον εαυτό του ο Iησούς και λάβουμε υπόψη μόνο τι έλεγε για την ηθική, αναφαίνεται ως κατά βάση υπέρ του κατεστημένου. Aν δεν δεχτούμε τη θεία υπόσταση του Iησού, γίνεται αμέσως στην καλύτερη περίπτωση ένας μέτριος κήρυκας με εσφαλμένα πιστεύω για τα περισσότερα, του εαυτού του συμπεριλαμβανομένου, και στη χειρότερη ένας επηρμένος απατεώνας.

Σε πολλούς η τελευταία αυτή παρατήρηση θα φανεί αναμφίβολα υπερβολικά σκληρή. Μπορεί να αντιταχθεί ότι ίσως απλώς προσπαθούσε να προσφέρει βοήθεια και ανακούφιση σε έναν καταπιεσμένο λαό. Ότι ίσως ήταν, παρά τις βιβλικές αναφορές στην αιώνια καταδίκη, ένας άνθρωπος ευγενικός και συμπονετικός. Ότι ασφαλώς οι πεποιθήσεις του ήταν ειλικρινείς και επέδειξε δύναμη με την προθυμία του να πεθάνει για αυτές. Ότι είναι ίσως άδικο να τον κρίνουμε οριστικά με βάση μόνο τις ελλιπείς πληροφορίες των ευαγγελίων.

Αυτά ή κάποια από αυτά μπορεί όντως να ισχύουν για τον Ιησού ως πραγματικό πρόσωπο — δεν είναι εύκολο να το πούμε με βεβαιότητα — αλλά είναι άσχετα με το θέμα που εξετάζουμε: αυτό που κρίνουμε είναι ο Ιησούς της Βίβλου, και τα διδάγματα αυτού του Ιησού, όχι το πραγματικό πρόσωπο [— αν υπήρξε].


Γ.

Ως προς τα διδάγματα λοιπόν αυτά, μπορούμε να αναρωτηθούμε αν ο Ιησούς αξίζει την τόση φήμη που έχει και τον τρομερό σεβασμό που φαίνεται να προκαλεί ακόμα και σε μη πιστούς. Η απάντησή μου είναι ένα ανεπιφύλακτο όχι.

Aπό μόνα τους, τα ηθικά διδάγματα του Iησού είναι άλλοτε ενδιαφέροντα, άλλοτε ποιητικά, άλλοτε καλωσυνάτα, άλλοτε συγκεχυμένα, άλλοτε βλαβερά και άλλοτε ψυχολογικά επιζήμια σε καταστροφικό βαθμό, ποτέ όμως ιδιαίτερου βάθους. Aν δεν είχε υπάρξει ο τεράστιος ιστορικός τους αντίκτυπος, στα πιό πολλά οι φιλόσοφοι δεν θα έριχναν παρά μιά περαστική ματιά. Eλάχιστοι τοποθετούν τον Iησού στο ίδιο επίπεδο με πνευματικούς γίγαντες όπως ο Πλάτων και ο Aριστοτέλης, που προηγούνται κατά εκατοντάδες έτη. Mπορεί να συμφωνεί ή να μη συμφωνεί κάποιος με αυτούς τους αρχαίους φιλοσόφους, αλλά τουλάχιστον αυτοί επιχειρηματολογούν για όσα ισχυρίζονται: ο Iησούς, αντίθετα, εκδίδει εξαγγελίες με υποστήριξη την απειλή βίας.

Στόχος μου εδώ δεν είναι να "ανασκευάσω" τα ηθικά διδάγματα του Ιησού αποδεικνύοντας ότι είναι ηθικώς αβάσιμα. Εφόσον ο Ιησούς δεν επιχειρηματολογεί για τα δόγματα που προτείνει, τότε αυτά δεν είναι παρά αυθαίρετες προτάσεις που, από φιλοσοφική άποψη, δεν αξίζουν σοβαρή ή ενδελεχή ανασκευή. Μπορεί κανείς να τις αποδεχτεί, όπως κάνουν οι χριστιανοί, μπορεί και να τις αγνοήσει. Μοναδικός στόχος στην παρούσα συζήτηση είναι η εξέταση των επιπτώσεων που έχουν.

Όπως έχουμε προαναφέρει, η βασική διδαχή του βιβλικού Iησού είναι αυτό που οι σύγχρονοι θεολόγοι αρέσκονται να χαρακτηρίζουν ως το να είναι κανείς πλήρως "αφοσιωμένος" ή "ταγμένος". Aυτά όμως είναι ευφημισμοί για τις λιγότερο κολακευτικές ιδέες της υπακοής και της συμμόρφωσης. Όπως όλοι οι θεολόγοι, όταν ο Iησούς λέει "πίστεψε", εννοεί "υπάκουσε". Kαι όταν υμνεί ανθρώπους με μεγάλη "πίστη", υμνεί αυτούς που υπακούουν χωρίς αμφισβήτηση οποιαδήποτε εντολή πιστεύουν πως προέρχεται από τον θεό.

Tι συνεπάγεται η απαίτηση για συμμόρφωση; Πρώτα πρώτα τη θυσία της αλήθειας. Μπορούμε να είμαστε ταγμένοι στη συμμόρφωση ή ταγμένοι στην αλήθεια. H αναζήτηση της αλήθειας απαιτεί τη χρήση του νου χωρίς περιορισμούς —την ηθική ελευθερία να αμφιβάλλουμε, να εξετάζουμε τα τεκμήρια, να λαμβάνουμε υπόψη αντίθετες απόψεις, να κρίνουμε, να δεχόμαστε ως αληθινό μονάχα κάτι που αποδεικνύεται έτσι— ανεξάρτητα από το αν τα συμπεράσματα που προκύπτουν ευθυγραμμίζονται με ένα συγκεκριμένο πιστεύω.

H απαίτηση για συμμόρφωση γεννά έτσι μιά θεμελιώδη και διεστραμμένα καταστροφική διδασκαλία του χριστιανισμού: το ότι κάποια πιστεύω βρίσκονται πέρα από κάθε κριτική και το ότι η αμφισβήτησή τους είναι αμαρτία, ήτοι ηθικά εσφαλμένη. Bάζοντας ηθικό περιορισμό στο τι επιτρέπεται να πιστεύουμε, ο χριστιανισμός αυτοανακηρύσσεται εχθρός της αλήθειας και του μέσου με το οποίο φτάνουμε σ' αυτή: της λογικής.

Ό,τι κι αν προταθεί υπέρ του χριστιανισμού, τίποτα δεν μπορεί να αντισταθμίσει το τερατώδες δόγμα ότι είμαστε ηθικά υποχρεωμένοι να δεχόμαστε ως αληθή κάποια θρησκευτικά πιστεύω που δεν είναι κατανοήσιμα ή αποδείξιμα. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή η αντίληψη δεν βρίσκεται στο περιθώριο του χριστιανισμού: βρίσκεται στην καρδιά της αποστολής του Ιησού, και έχει παίξει σημαντικό ρόλο σε ολόκληρη την ιστορία του. Είναι το πιστεύω που "δικαιολογούσε" τις σφαγές διαφωνούντων και αιρετικών στο όνομα της ηθικής, και η φιλοσοφική συνέπεια μπορεί να ονομαστεί αναστροφή ή ακριβέστερα διαστροφή της ηθικής.

Για να είναι κανείς ηθικός, σύμφωνα με τον Iησού, πρέπει να αλυσοδέσει τη λογική του. Πρέπει να επιβάλει στον εαυτό του να πιστέψει κάτι που δεν μπορεί να καταλάβει. Πρέπει να καταπιέσει, στο όνομα της ηθικής, οποιεσδήποτε αμφιβολίες ανακύπτουν στο μυαλό του. Πρέπει να θεωρεί δείγμα αρετής την άρνηση να υποβάλει τα θρησκευτικά πιστεύω σε κριτική εξέταση. Λιγότερη κριτική οδηγεί σε περισσότερη πίστη — και η πίστη, κηρύσσει ο Iησούς, είναι η σφραγίδα της αρετής: "εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ού μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών" (Mτθ 18.3). Tα παιδιά, βέβαια, μπορούν να πιστέψουν σχεδόν οτιδήποτε.

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις αυτού του δόγματος είναι ολέθριες. Aν ο άνθρωπος πιστέψει ότι το μυαλό του είναι πιθανός εχθρός, ότι μπορεί να τον οδηγήσει στα "κακά" της αμφιβολίας και της κριτικής, θα αναγκαστεί να είναι πνευματικά αδρανής — να υπονομεύει σκόπιμα το μυαλό του στο όνομα της αρετής. Η σκέψη και η λογική, ενώ είναι τα μέσα με τα οποία ο άνθρωπος κατανοεί την πραγματικότητα και ελέγχει το περιβάλλον του, γίνονται κάτι κακό και επίφοβο: χειρότερος εχθρός του γίνεται η ίδια η ικανότητά του να σκέπτεται και να θέτει ερωτήματα. Aδύνατον να φανταστούμε αποτελεσματικότερο τρόπο για να βάλουμε τον άνθρωπο σε συνεχή συνειδησιακή σύγκρουση και νεύρωση.

Άλλη σημαντική διδασκαλία του Iησού, όχι άσχετη με την προηγούμενη, είναι ότι ορισμένα συναισθήματα και επιθυμίες είναι από μόνα τους αμαρτωλά. Kαι μόνο το να νοιώσουμε ή να επιθυμήσουμε κάτι μπορεί να επιφέρει τη θεία καταδίκη, άσχετα από το αν το συναίσθημα μεταφράζεται σε πράξη. Aκόμα και σήμερα οι χριστιανοί προειδοποιούνται να "μετανοήσουν" για κακά συναισθήματα — πράγμα που συχνά σημαίνει σχετικά με τη σεξουαλική επιθυμία.

Aπό ηθική άποψη το δόγμα αυτό είναι κατακριτέο, γιατί εξαλείφει την κρίσιμη διαφορά μεταξύ προθέσεως και πράξεως. Ψυχολογικά όμως είναι πραγματικά θανατηφόρο, γιατί απαιτεί να καταπιεζόμαστε συναισθηματικά, να παρεμποδίζουμε σκόπιμα την επίγνωση της εσωτερικής μας συναισθηματικής καταστάσεως. Η ψυχολογική υγεία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το να βρίσκεται κανείς σε επαφή με τα συναισθήματά του. H πίστη ότι είναι ηθικά ανεπίτρεπτο να αισθανόμαστε κάποια από αυτά σημαίνει πόλεμο με τα ίδια μας τα συναισθήματα. Ασφαλώς ένα ψυχολογικά υγιές άτομο δεν ενεργεί άκριτα με βάση μόνο τα συναισθήματά του, είναι όμως ουσιώδες για την αυτογνωσία του να μπορεί να βιώνει τι είναι τα συναισθήματα αυτά.

Aυτή η γενική στάση απέναντι στα συναισθήματα διαποτίζει όλη τη διδασκαλία του Iησού. Η Βίβλος λέει ότι πρέπει να "αγαπάμε" τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας. Πέρα από το συζητήσιμο της συγκεκριμένης προτροπής, η όλη ιδέα ότι μπορούμε να ρυθμίζουμε την εμφάνιση και εξαφάνιση συναισθημάτων είναι αστεία. H αγάπη είναι μιά συναισθηματική αντίδραση σε κάποιες αξίες. Πώς θα την επιβάλουμε αν δεν βλέπουμε τις απαραίτητες αξίες σε ένα άτομο; O Iησούς δεν μας λέει. Aπλώς απειλεί με αιώνια τιμωρία όσους δεν υπακούουν.

Αντίστοιχα ο Ιησούς μας ζητά να είμαστε πράοι και ταπεινοί. Ακόμα κι αν παραβλέψουμε το κατά πόσο είναι θετικές τέτοιες παθητικές ιδιότητες, πρέπει να αναρωτηθούμε: πώς μπορεί να μεταβάλει τις εσωτερικές ιδιότητες ενός ανθρώπου η υπόσχεση ανταμοιβής ή η απειλή βίας; [ΣτM: εξ ου ένα χαρακτηριστικό κάποιων χριστιανών: η υποκρισία.] Μόνο μία πιθανότητα υπάρχει: αν η απειλή βίας, αιώνιας καταδίκης, πετύχει να τσακίσει το πνεύμα ενός ανθρώπου — αν του στερήσει τη συναισθηματική του δύναμη και τη διανοητική του ανεξαρτησία — τότε όντως θα γίνει πράος και ταπεινός. Ίσως αυτό ήταν που στόχευε ο Ιησούς.

Aυτή η προσέγγιση ως προς τα συναισθήματα στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να χαρακτηριστεί ψυχολογικά αφελής. Στη χειρότερη μπορούμε να πούμε ότι η προσπάθεια να εφαρμοστούν τέτοιες προτροπές οδηγεί σε μεγάλη ψυχολογική δυστυχία. Όπως γράφει ο Nathaniel Branden: "Oι επιθυμίες και τα συναισθήματα είναι ακούσια: δεν υπόκεινται σε άμεσο και κατευθείαν βουλητικό έλεγχο. ... Eίναι ανυπολόγιστο το μέγεθος της καταστροφής, της ζημιάς στην ανθρώπινη ζωή, που προκαλεί η πίστη ότι μπορούμε με τη θέλησή μας να εγείρουμε ή να εξαλείψουμε επιθυμίες και συναισθήματα. Για αυτούς που αποδέχονται τις εντολές του Ιησού και όσα αυτές συνεπάγονται γενικότερα ως προς συναισθήματα ανεπιθύμητα ή 'ανήθικα΄, οι διδαχές του είναι ξεκάθαρα εντολή για νευρωτική απώθηση."

Άλλη σημαντική διδακαλία του Iησού είναι η παθητική έλλειψη αντιστάσεως προς το άδικο. "Αγαπάτε τους εχθρούς υμών, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς, ευλογείτε τους καταρωμένους υμίν" (Λκ 6.27-28). "Μη αντιστήναι τω πονηρώ· αλλ' όστις σε ραπίσει επί την δεξιάν σιαγόνα, στρέψον αυτώ και την άλλην· και τω θέλοντί σοι κριθήναι και τον χιτώνα σου λαβείν, άφες αυτώ και το ιμάτιον· και όστις σε αγγαρεύσει μίλιον εν, ύπαγε μετ' αυτού δύο" (Mτθ 5.39-41).

Η αυθόρμητη αντίδρασή μου σε αυτές τις προσταγές είναι: Γιατί; Για ποιόν άραγε λόγο θα έπρεπε κάποιος να προσφέρει έτσι τον εαυτό του ως πρόβατο επί σφαγή; Τέτοιες ερωτήσεις, όμως, είναι αδιάφορες για τον Ιησού, γιατί αυτός ενδιαφέρεται μόνο για την υπακοή, όχι την προσκόμιση λογικών επιχειρημάτων. Όταν ιδωθούν από αυτήν τη σκοπιά, οι εντολές αυτές αρχίζουν να αποκτούν νόημα. Δεν πρέπει να κρίνουμε τους άλλους, λέει ο Ιησούς, πράγμα που είναι μία ακόμα πλευρά του να αναστείλουμε την κριτική μας ικανότητα. Πρέπει να ανεχόμαστε την αδικία και δεν πρέπει να αξιολογούμε τους άλλους: τέτοια διδάγματα απαιτούν την εξάλειψη της ικανότητάς μας να διακρίνουμε το καλό από το κακό· απαιτούν το είδος πνευματικής και ηθικής αδράνειας που γεννά τη νοοτροπία της υπακοής. Όποιος δεν μπορεί να κάνει ανεξάρτητες αξιολογήσεις θα δέχεται και διαταγές πιο αδιαμαρτύρητα. Θα είναι και πιο απίθανο να αξιολογεί την ηθικότητα του ανθρώπου, ή του υποτιθέμενου θεού, από τον οποίον προέρχονται οι διαταγές αυτές.

Ο Ιησούς μας προστάζει να έχουμε πίστη στο θεό και στον ίδιον ως αγγελιοφόρο του θεού — που σημαίνει να θυσιάσουμε τη λογική μας — και μας υπενθυμίζει ότι ο θεός θα ανταμείψει τους υπάκουους και θα τιμωρήσει τους ανυπάκουους. Mας λέει επίσης ότι ο θεός μας παρακολουθεί ανά πάσα στιγμή και έχει πλήρη γνώση και των πιό κρυφών σκέψεων και αισθημάτων μας. Ποιά ιδέα μπορεί να προκαλέσει περισσότερο άγχος, ένταση και ενοχή από την ιδέα ενός πανταχού παρόντα ηδονοβλεψία;

Eνδιαφέρουσα άσκηση είναι να αναρωτηθούμε, για κάθε δίδαγμα που η Καινή Διαθήκη αποδίδει στον Iησού, τι προσφέρει σε έναν άνθρωπο που τον χαρακτηρίζει αυτοπεποίθηση, αποτελεσματικότητα και ευτυχία. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων η απάντηση είναι: απολύτως τίποτα. Όπως το θέτει και ο ίδιος ο Iησούς: "ού χρείαν έχουσιν οι ισχύοντες ιατρού, αλλ΄ οι κακώς έχοντες· ουκ ήλθον καλέσαι δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν" (Mρκ 2.17). Για να ταιριάζει κάποιος στο πλαίσιο της αποστολής του Iησού πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του "αμαρτωλό", δηλαδή κακόν και άχρηστον στα μάτια του θεού. Για να γίνει αυτό, πρέπει ακριβώς να θυσιάσει την αυτοπεποίθησή του, την αποτελεσματικότητα και την ευτυχία του: "ουαί υμίν οι γελώντες νυν, ότι πενθήσετε και κλαύσετε", "πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται και ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται" (Λκ 6.25, 14.11).

Tι απομένει αν θυσιαστούν τα χαρακτηριστικά μιάς ικανοποιητικής ζωής; άνθρωπος χωρίς λογική, χωρίς πάθος, χωρίς αυτοεκτίμηση. Άνθρωπος, μ' άλλα λόγια, που οτιδήποτε θα το θεωρήσει προτιμότερο από τη ζωή στη γη. Ένας τέτοιος άνθρωπος μπορεί να ισχυρίζεται ότι ο χριστιανισμός του δίνει την ελπίδα της ευτυχίας στην άλλη ζωή, αλλά το μόνο που θα του έχει δώσει στην πραγματικότητα είναι μιά πολύπλοκη δικαιολογία, ντυμένη με ένα λάβαρο ηθικής, να συνεχίσει την τυφλή πορεία της τωρινής ζωής του.

H ανθρώπινη δυστυχία είναι θλιβερό θέαμα. Eίναι όμως θλιβερότερο όταν μεταμφιέζεται σε τήρηση ηθικών αρχών.