13.10.08

Οι καλές προθέσεις δεν φτιάχνουν καλά τραγούδια

Η πολλή δουλειά που μου έχει πέσει στο κεφάλι δεν μου επέτρεψε να παρακολουθήσω το Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης. Είμαι σίγουρος πως δεν έχασα και τίποτα (άλλωστε, είχα ήδη πικρή εμπειρία από το περσινό) αλλά με έτρωγε η περιέργεια να ακούσω τα κομμάτια. Έτσι, πήγα στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ για να τα ακούσω τουλάχιστον ηχογραφημένα (τα 16, όχι τα 10 του τελικού).

Υπήρχε μια μικρή αλλαγή προς το καλύτερο, η οποία εκφράστηκε σαν στροφή προς τον «εναλλακτικό» ήχο (στα λιγότερο βαρετά κομμάτια) — αλλά αυτό δεν αρκούσε για να σώσει την κατάσταση, καθώς από πάνω έπεφτε ο συνήθως δύσπεπτος στίχος και η συνήθως άχρωμη, άοσμη και άγευστη φωνή και τα καταρράκωναν. Όχι πως αν αυτά ήταν διαφορετικά θα ήταν το αποτέλεσμα πρωτότυπο, αλλά τουλάχιστο θα έδειχνε καλό γούστο και θα τα έκανε να ακούγονται κάπως ευχάριστα.

Και εδώ ερχόμαστε στο καυτό θέμα της φωνής. Πρέπει κάποτε να συνειδητοποιήσουν οι έλληνες τραγουδοποιοί ότι τα ακόρντα, η μελωδία και ο γενικότερα συμπαθητικός έως καλός ήχος είναι ένα μέρος, μόνο, του τραγουδιού. Ένα άλλο, που πάσχει, είναι ο στίχος. Αλλά το πιο καθοριστικό, πιστεύω, για το τελικό αποτέλεσμα είναι η φωνή, όπως φαίνεται ίσως πιο χαρακτηριστικά αν αναλογιστούμε, ξανά, τις διασκευές της Σκάρλετ Γιόχανσον στα τραγούδια του Τομ Γουέιτς, όπου τα τραγούδια ήταν κατά βάση τα ίδια (ακόρντα, στίχοι και μελωδία) αλλά η αντικατάσταση της βραχνής και γεμάτης εκφραστικότητα φωνής του Τομ από την επίπεδη και άχρωμη φωνή της Σκάρλετ αρκούσε για να τα κάνει να ακούγονται κοινότοπα.

Οι φωνές, λοιπόν, που ακούστηκαν στο φετινό φεστιβάλ επιβεβαίωσαν, για άλλη μια φορά, την τάση που φαίνεται να έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια και σιγά-σιγά να παγιώνεται: ήταν σχεδόν όλες ανεπαρκείς και αδύναμες εκφραστικά, ιδίως οι αντρικές. Οι γυναικείες ήταν συγκριτικά καλύτερες, αν και ακόμη δεν μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιες κοπελίτσες (Ελληνίδες, μάλιστα) προφέρουν τις ελληνικές λέξεις με σχεδόν αγγλική προφορά. Γενικότερα, πάντως, και οι μεν και οι δε υστερούσαν στην εκφορά των λέξεων — άλλη μια ζημιά που έχουν κάνει οι εγχώριοι «ποιοτικάδες». Ένα πρόβλημα είναι και αυτή η εμμονή που έχουν πολλοί τραγουδοποιοί να τραγουδούν οι ίδιοι τα κομμάτια τους, καθώς δεν καταλαβαίνουν ότι δεν αρκεί, διάολε, να είσαι σωστός τονικά — χρειάζονται κι άλλα πράγματα…

Για να μη φανώ εντελώς ισοπεδωτικός, οφείλω να πω ότι τουλάχιστον δυο κομμάτια μου φάνηκαν κάπως ενδιαφέροντα, για διάφορους λόγους: Το «Εκείνη εγώ και η βροχή» του Δημήτρη Μπαλογιάννη και ο «Ιστός» του Γιώργου Καλογερόπουλου.

Δηλώνω επίσης την αδυναμία μου να εξηγήσω την εκεί παρουσία, ως διαγωνιζόμενων, του Γιάννη Γιοκαρίνη και του Παύλου Κοντογιαννίδη. Αφενός είναι γηραλέοι και φτασμένοι καλλιτέχνες με πολύχρονη καριέρα πίσω τους, αφετέρου έκαναν αυτό που ήξεραν: ελληνικό ροκ στο ύφος της δεκαετίας του 70, το οποίο δεν ξέρω ποιον αφορά σήμερα, πέρα από τους «νοσταλγούς του ροκ εντ ρολ».

Τελικά, γιατί γίνεται αυτό το Φεστιβάλ; Για να προβληθεί η ΕΡΤ; Πέρυσι έγραφα ότι το μόνο καλό είναι ότι κάποιοι (ελάχιστοι) καλλιτέχνες θα γίνουν γνωστοί και θα κάνουν μια κάποια καριέρα, αλλά τελικά ούτε αυτό ισχύει. Το ποιος θα κάνει καριέρα θα το αποφασίσει και πάλι η εγχώρια βιομηχανία θεάματος-ακροάματος, όπως θα έκανε και αν όλοι αυτοί απλώς πήγαιναν στα γραφεία των εταιρειών και έδιναν εκεί τα demo τους. Όλο αυτό το σύστημα είναι παρωχημένο και αναποτελεσματικό, για να μην πω ετοιμοθάνατο, και η διάδοχη κατάσταση δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη…

11 comments:

athinovio said...

καλησπέρα cyrus
φωνή, ενορχήστρωση και στίχο.
μα είναι τόσο δύσκολο?

Νομίζω said...

Όταν έχει γίνει κανόνας οι νέοι και οι άνευ ηλικίας μουσικοί να μην τραγουδάνε και να παίζουν μουσική αλλά να διαγωνίζονται για μια θέση στην πυραμίδα του Star System, ονειροπαρμένοι από την μισαλλοδοξία και τον ναρκισσισμό τους, βλέποντας σαν διέξοδο μόνο τέτοιου είδους διοργανώσεις "τελικών" τότε η μουσική θα κινείται στην χώρα μας μόνο με πατερίτσες.
Στ' αλήθεια οι ενορχηστρώσεις των τραγουδιών φιλτράρονται από τρίτους; Πάντως σε όλα τα τραγούδια είναι εμφανής η διάθεση περιορισμού της καλλιτεχνικής έκφρασης με την φασιστική λογική του "φαίνεσθαι" και του radio και tv-friendly. Που βεβαίως εν τέλει απωθεί τους πραγματικά σοβαρούς μουσικούς.

Και δεν είναι μόνο η τηλεόραση αλλά να μην ξεχνάμε και το ραδιόφωνο με τους σταθμούς των playlist που όσοι δεν έχουν playlist είναι μετρημένοι στα δάχτυλα ή τουλάχιστον όσοι δεν έχουν μικτό πρόγραμμα (playlist % παραγωγοί).

Και μετά βλέπω τον Frank Zappa σε μια τηλεοπτική εκπομπή του '64 και...
http://globalia.net/donlope/fz/videography/Steve_Allen_Show.html

Anonymous said...

Δεν θα συμφωνήσω ότι η φωνή, ενορχήστρωση και στίχος είναι εύκολα πράγματα και πόσο μάλλον σε συνδυασμό. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει πατάτες σε καταξιωμένους καλλιτέχνες που ίσως και τις φάγαμε αμασιτή (?) (να θυμίσω το "με λένε Πόπη").

Όχι δεν είναι εύκολο και για αυτό γίνεται ο διαγωνισμός (ή έστω λένε ότι για αυτό γίνεται) για να βρούμε άτομα που να τα καταφέρνουν.

Δεν έχω ακούσει τα κομμάτια αλλά μου φάνηκε πολύ αρνητικό γεγονός η συμμετοχή Γιοκαρίνη και Κοντογιαννίδη (παρότι συμπαθείς κατά τα άλλα), στην τελική αυτός ο διαγωνισμός γίνεται για να βρούμε νέους όχι για να ξαναφανούν οι παλιοί.

Θα συμφωνήσω κατά βάση μαζί σου cyrus αν και πιστεύω ότι μεγαλύτερη ευθύνη έχουν οι του "έντεχνου" κι όχι οι νέοι διαγωνιζόμενοι (στην τελική αυτόί κάποιους θα αντιγράψουν -κυριολεκτικά και μεταφορικά). Να προσθέσω στα αρνητικά που είπες για τους έντεχνους και την χρόνια μανιοκατάθλιψη που δέρνει τα κομμάτια που το χαμόγελο τίνει να γίνει ταμπού.

cyrus said...

Αθηνόβιο, εντάξει, δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου -- αλλά την εποχή της ήσσονος προσπάθειας...

Νομίζω, ενδιαφέροντα τα όσα λες, αλλά θα σταθώ στην playlist -- άλλο ένα δείγμα της ήσσονος προσπάθειας. Βλέπεις, τη σήμερον ημέρα, το να είσαι ραδιοφωνικός παραγωγός και να ψάχνεις να ανακαλύψεις ενδιαφέροντα ακούσματα στους ωκεανούς της δισκογραφικής παραγωγής ή του myspace θέλει κόπο και χρόνο. Ενώ με την playlist βάζεις από τα έτοιμα και παίρνεις το χρήμα ζεστό-ζεστό...

Ο Ζάπα καλά περνά "εκεί πάνω", ξέροντας ότι μάλλον δεν θα υπάρξει άλλος σαν κι αυτόν...

cortlinux, ο συγκεκριμένος καταξιωμένος έχει κάνει πολλές πατάτες. Όσο για το ποιοτικάδικο (αρνούμαι να χρησιμοποιήσω τη λέξη "έντεχνο", που κάποτε χαρακτήριζε τραγούδια όπως του Χατζιδάκι), φυσικά έχεις δίκιο.

Αntidrasex said...

Το όλο πανηγύρι γίνεται για να κάνει ένα "ποιοτικό" ριάλιτυ η κρατική τηλεόραση και να σπαταληθούν κρατικά λεφτά σε ημετέρους. Για τα τραγούδια, δεν πιστεύω ότι είναι τόσο χαμηλό το επίπεδο των νέων δημιουργών γενικότερα, είναι χαμηλό το επίπεδο των κριτών. Τα καλά πράγματα βρίσκουν το δρόμο τους έτσι και αλλιώς -καλά, όχι πάντα.
Μιας και αναφερθήκατε στο Zappa:
"Most people wouldn't know good music if it came up and bit them in the ass"

Ιφιμέδεια said...

Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο.

Αν μου πέφτει ένας λόγος (αποκλειστικά από τη θέση της ακροάτριας, να εξηγούμαι) θα έλεγα ότι υπάρχουν δύο βασικά μειονεκτήματα στην παρούσα κατάσταση της τραγουδοποιΐας αυτού του τύπου. Ο κακός στίχος και η εμμονή αναπαραγωγής ενός στυλ, του λεγόμενου "έντεχνου", που δυστυχώς τυποποιήθηκε με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

athinovio said...

πάντως δεν είδα να γίνεται και κανένες χαμός για το διαγωνισμό. στο ψιλο-αδιάφορο πέρασε.
αν εμπλακούν περισσότερο οι δισκογραφικές ίσως αποκτούσε άλλο επίπεδο και άλλο ενδιαφέρον.

βέβαια δε θα ήταν ερασιτεχνικό αλλά γιατί να επιμένουμε σε αυτό τη στιγμή που το κοινό δεν ανταποκρίνεται?

cyrus said...

Αντιδραστικέ, σωστά: εμείς ακούμε αυτούς που έχουν επιλέξει οι κριτές. Κανείς δεν ξέρει τι είναι αυτό που έχουν απορρίψει.

Και όπως ξέρουμε, Ιφιμέδεια, στην τέχνη, τυποποίηση=θάνατος.

Αθηνόβιο, για να γίνει χαμός θα πρέπει να εμπλακούν τα υπόλοιπα κανάλια. Για να εμπλακούν τα υπόλοιπα κανάλια, θα πρέπει να υπάρχει τζέρτζελο του στυλ ποιο φόρεμα φόρεσε η τάδε, τι είπε ο τάδε για τον τάδε, όπως στη Γιουροβύζιον. Ε, άμα γίνει κι αυτό, άστα-βράστα...

Νομίζω said...

Και φυσικά όλη αυτή η τυποποίηση, φέρνει στασιμότητα και καμία εξέλιξη στην ελληνική μουσική σκηνή. Όχι ότι ορίζει το Φεστιβάλ Θεσ/κης το ελληνικό μουσικό ρεύμα αλλά όλος ο συφερτός (με μερικές εξαιρέσεις φυσικά που επιβεβαιώνουν τον κανόνα).
Η μόνη εξέλιξη που υπάρχει είναι όταν αντιγράφουν καρμπόν ξένους καλλιτέχνες. Κάτι πολύ χειρότερο απ'το να μην το κάνανε.

christina said...

Πόσοι καλοί στίχοι και ωραίες μουσικές αχρηστεύονται από φωνές που δεν είναι καν επαρκείς για απλό τραγούδι στο ντους, πόσο μάλλον για δισκογραφία. Αφήστε την εκφορά...
Προτιμώ πατάτες με καλή φωνή παρά το αντίθετο. Τουλάχιστον ο καλλίφωνος και εκπαιδευμένος καλλιτεχνης έχει ελπίδα να πέσει στους σωστούς συνεργάτες κάποια στιγμή.

Επίσης, κάποιος να κατεβάσει τους ηλικιωμένους από την πίστα!

cyrus said...

Νομίζω, passer by, έτσι είναι.

Το πρόβλημα με τους ηλικιωμένους, πάντως, δεν είναι η ηλικία -- είναι ότι πολλοί απ' αυτούς έχουν κάνει κακή χρήση της φωνής τους και την έχουν χάσει πλέον.

Αλλά αυτό δεν είναι αποκλειστικό τους προνόμιο -- έχω ακούσει και κάτι νέους...