14.10.09

(Ε' Ι.Π.Μ.) 2. Walt Whitman - I Sit and Look Out

Συνέχεια στην Ε΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης, με ένα από τα πολλά εξαιρετικα ποιήματα του Γουίτμαν:


Walt Whitman (1819-1892) - I Sit and Look Out (1860)


I sit and look out upon all the sorrows of the world, and upon all oppression and shame,
I hear secret convulsive sobs from young men at anguish with themselves, remorseful after deeds done,
I see in low life the mother misused by her children, dying, neglected, gaunt, desperate,
I see the wife misused by her husband, I see the treacherous seducer of young women,
I mark the ranklings of jealousy and unrequited love attempted to be hid, I see these sights on the earth,
I see the workings of battle, pestilence, tyranny, I see martyrs and prisoners,
I observe a famine at sea, I observe the sailors casting lots who shall be kill'd to preserve the lives of the rest,
I observe the slights and degradations cast by arrogant persons upon laborers, the poor, and upon negroes, and the like;
All these--all the meanness and agony without end I sitting look out upon,
See, hear, and am silent.

_______________________________________


Κάθομαι και κοιτάζω όλους τους καημούς του κόσμου, όλη την καταπίεση και την ντροπή,
Ακούω τους κρυφούς σπασμωδικούς λυγμούς από άντρες νεαρούς σε σύγκρουση με τον εαυτό τους, μετανιωμένους για πράξεις καμωμένες,
Βλέπω στη ζωή των ταπεινών την μητέρα που κακομεταχειρίζονται τα παιδιά της, ετοιμοθάνατη, εγκαταλειμμένη, λιπόσαρκη, απελπισμένη,
Βλέπω τη γυναίκα που την κακομεταχειρίζεται ο άντρας της, βλέπω τον ύπουλο διαφθορέα των κοριτσιών,
Διακρίνω τις διαρκείς πίκρες της ζήλειας και του έρωτα χωρίς ανταπόκριση που πασχίζει να κρυφτεί, αυτές τις εικόνες βλέπω επάνω στη γη,
Βλέπω τα έργα της αμάχης, του λοιμού, της τυραννίας, βλέπω μάρτυρες και φυλακισμένους,
Παρατηρώ έναν λιμό στη θάλασσα, παρατηρώ τους ναυτικούς που ρίχνουν κλήρο ποιος θα θυσιαστεί για να σωθούν των άλλων οι ζωές,
Παρατηρώ τις προσβολές και την υποτίμηση που δείχνουν οι αλαζόνες στους εργάτες, τους φτωχούς, μα και στους νέγρους κι άλλους ομοίως˙
Όλα τούτα – όλη την κακία και την ατέλειωτη αγωνία κάθομαι και κοιτάζω,
βλέπω, ακούω, και μένω σιωπηλός.

Μετάφραση: Ιφιμέδεια

_______________________________________


Κάθομαι κι έξω κοιτάζω τη θλίψη του κόσμου, την καταπίεση και τη ντροπή,
Ακούω κρυφούς λυγμούς νέων ανθρώπων που παλεύουν με τον εαυτό τους, μετανιωμένοι για τα καμώματά τους,
Βλέπω τη φτωχή μάνα που την εκμεταλλεύονται τα παιδιά της, να πεθαίνει παρατημένη, ισχνή, σε απόγνωση,
Βλέπω τη σύζυγο να την εκμεταλλεύεται ο άντρας της, βλέπω τον αχρείο εκμαυλιστή νεαρών γυναικών,
Παρατηρώ τη ζήλια να κατατρώει και την ανεκπλήρωτη αγάπη να προσπαθεί να κρυφτεί, αυτά βλέπω στη γη,
Βλέπω τα έργα του πολέμου, του λοιμού και της τυραννίας, βλέπω μάρτυρες και αιχμαλώτους,
Παρατηρώ τον λιμό στη θάλασσα, παρατηρώ τους ναύτες να ρίχνουν κλήρο ποιος θα πεθάνει για να μείνουν στη ζωή οι υπόλοιποι,
Παρατηρώ τους υπερόπτες να αδικούν και να υποτιμούν τους εργάτες, τους φτωχούς και τους νέγρους και τους ομοίους τους·
Όλα αυτά — όλη την κακία και τον ατέλειωτο πόνο κάθομαι και κοιτάζω,
Βλέπω, ακούω και μένω σιωπηλός.

Μετάφραση: EvanT

_______________________________________


Κάθομαι και κοιτάζω του κόσμου έξω όλες τις λύπες, την καταπίεση και το αίσχος
Ακούω αγοριών κρυφούς λυγμούς όλο άγχος με τον εαυτό τους, κι όλο μετάνοια για τα πεπραγμένα
Βλέπω στα στρώματα τα χαμηλά τη μάνα απ’ τα παιδιά ταπεινωμένη, ημιθανή, απαφημένη, ισχνή, απελπισμένη
Βλέπω τη σύζυγο από τον σύζυγο ατιμασμένη, βλέπω τον δόλιο εκμαυλιστή των κοριτσιών,
Διακρίνω το δάγκωμα της ζήλιας, την αναπόδοτη αγάπη που να κρυφτεί παλεύει, τις όψεις τούτες βλέπω στη γης απάνω,
Βλέπω της μάχης τις επιχειρήσεις, πανδημία, τυραννία, μάρτυρες και αιχμαλώτους βλέπω,
Παρακολουθώ στη θάλασσα την πείνα, παρακολουθώ τους ναύτες να ρίχνουνε τον κλήρο να δούνε ποιος θα φαγωθεί, οι άλλοι να μείνουν στη ζωή,
Παρακολουθώ μικρούς και ξεπεσμένους θύματα να πέφτουν αλαζόνων, και οι φτωχοί, κι οι μαύροι και οι συναφείς,
Όλα αυτά -την αθλιότητα, τα δίχως τέλος βάσανα κάθομαι και κοιτάζω,
Βλέπω, ακούω, και σιωπώ.

Μετάφραση: synas



[Η επόμενη ανάρτηση της Ιστοσυνάντησης θα γίνει την Τετάρτη, 21 Οκτωβρίου, με το ποίημα της Ντίκινσον, στο οποίο άλλαξα τη στίξη μετά από υπόδειξη της Ιφιμέδειας.]

9 comments:

cyrus said...

Δεν είναι καθόλου περίεργο που οι συμμετοχές ήταν λίγες, καθώς το ποίημα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Πρόκειται για ένα εντελώς διαφορετικό σύμπαν, σε σχέση με τον Keats που κάναμε πριν λίγες μέρες.

Η απόδοσή μου δεν με ικανοποιεί ιδιαίτερα, και θεωρώ πολύ καλύτερες κάποιες επιλογές της Ιφιμέδειας, όπως τη "ζωή των ταπεινών" και τα "έργα της αμάχης". Για να βελτιώσω κάποια άλλα σημεία στο ρυθμό της ανάγνωσης νομίζω πως θα έπρεπε να απομακρυνθώ αρκετά από το πρωτότυπο, πράγμα που διστάζω να κάνω σε ποιήματα με ελεύθερο στίχο.

Αλεξία Ηλιάδου (synas) said...

θα ρίξεις μια ματιά στα spam; :-)

Ιφιμέδεια said...

Πράγματι το ποίημα είναι πολύ δύσκολο -και είναι άθλος να κρατηθεί κανείς κοντά σε κάποιο ρυθμό και με περιορισμένες λέξεις.
Βρίσκω πολλές ατυχείς επιλογές στη δική μου απόδοση ενώ είδα κι μου άρεσε ότι ο EvanT και ο Cyrus αντίστοιχα τις αντιμετώπισαν επιτυχημένα.

Μου άρεσαν τα 'καμώματα' για το 'deeds done' του Evan, όπως και το πολύ πετυχημένο στην απλότητά του 'αυτά βλέπω στη γη' για το I see these sights on the earth.

Από του Cyrus την απόδοση πάλι, θαύμασα τη χρήση του 'υποφέρω' για το 'misused' και την καλύτερη διατύπωση στην εικόνα των ναυτικών που ρίχνουν κλήρο.

Νομίζω ότι αν έπρεπε να επιλέξω το δυσκολώτερο σημείο του ποιήματος θα ήταν αυτό το 'and the like', μετά τους εργάτες, τους φτωχούς και τους νέγρους. Ενώ στα αγγλικά δεν με ενοχλεί, οι δικές μας, και των τριών, οι διατυπώσεις κάπως μου φαίνονται να χάνουν.

Για όποιον θέλει να το δει, έχω εδώ στο ποστ το χειρόγραφο του Whitman από το ποίημα αυτό, με μικρές διαφορές από την εκδοχή που δημοσιεύτηκε. Η εικόνα του χειρογράφου μου δίνει την εντύπωση ότι θέλει να δώσει έμφαση στα εισαγωγικά ρήματα που είναι εν πολλοίς συνώνυμα του "βλέπω". Αλλά οι εντυπώσεις μου κατά κανόνα δεν είναι ορθές, οπότε...

http://iphimedea.blogspot.com/2009/09/i-sit-and-look-outand-am-silent.html

cyrus said...

synas, αυτή τη φορά δεν το κράτησε στα σπαμ -- την άλλη φορά του είπα πως το μήνυμά σου δεν ήταν σπαμ, και προφανώς το gmail έβγαλε τη διεύθυνσή σου από το φίλτρο του. Καλά έκανες, πάντως, και μου το είπες. Μόλις ενσωμάτωσα τη μετάφρασή σου στο ποστ.

Ιφιμέδεια, και οι τρεις μας κινηθήκαμε στο ίδιο περίπου ύφος -- μόνο η synas επιχείρησε μια πιο "ποιητική" απόδοση, που σε σημεία είναι πολύ όμορφη. Τα ρήματα γενικά προσδίδουν δράση, και μου θύμισε λίγο Ελύτη στο "Άξιον Εστί". Ίσως θα είχε ενδιαφέρον και μια απόδοση πιο "ελυτική" -- στην κατεύθυνση της synas, αλλά πιο ακραία.

Είναι όντως ενδιαφέρον το ότι χρησιμοποιεί διαφορετικές λέξεις για το "βλέπω". Είναι επίσης και πρόβλημα για την ελληνική απόδοση, γιατί εκείνο το "παρατηρώ" κι εκείνο το "παρακολουθώ" δεν μπορώ να τα χωνέψω με τίποτα...

EvanT said...

Απαπαπα... το χειρότερό μου, μακράν. Αυτό το είδος ποίησης που είναι ένα βήμα πριν την πρόζα δεν το μπορώ καθόλου. Χίλιες φορές να με βάζατε να μεταφράσω χάικου από τα ιαπωνικά! :P

Το πάλεψα κι εγώ, όπως μπορούσα, αλλά αν πω ότι έμεινα ικανοποιημένος ψέματα θά'ναι.

Συμφωνώ με την Ιφιμέδεια, πάντως, ότι το "and the like" δεν κάθεται καθόλου καλά στα Ελληνικά. Αν ήταν για "πράγματα" τουλάχιστον θα έβγαινε σαν "και τα τοιαύτα", αλλά είναι για ανθρώπους!

Το κακό με το "observe" είναι ότι εκτός από "παρατηρώ" έχει και την έννοια του "συμμετέχω σε θρησκευτική τελετή", οπότε το "I observe a famine at sea" εμπεριέχει και ένα υπόστρωμα κατάνυξης που απλά ΔΕΝ μπορεί να περάσει στα ελληνικά. (Εν τω μεταξύ, έχω ακούσει για ένα περιστατικό το 19ο αιώνα στην Αγγλία, όπου 4 ναύτες ναυάγισαν καιέφαγαν τον ορφανό, ασθενικό νεαρό μούτσο που ήταν μαζί τους για να επιβιώσουν. Είχε προκαλέσει σάλο τότε και μάλιστα, αν θυμάμαι καλά αθωώθηκαν κιόλας, αλλά δε θυμάμαι άλλες λεπτομέρειες. Αναρρωτιέμαι αν ο Whitman αναφέρεται σ'αυτό το περιστατικό).

Το "mark" εμπεριέχει και την έννοια του "κρατάω λογαριασμό" ή (φυσικά) "μαρκάρω" που θα μπορούσε να αναφέρεται και στον ίδιο τον ποιητή και στο πόσες φορές ένιωσε έρωτα χωρίς ανταπόκριση (αλλά αυτό είναι βιογραφικό, οπότε πού να ξέρεις).

Θα επαναλάβω: Απαπαπα...

Πάντως δε θα πρωτοτυπήσω και θα δώσω το βραβείο κι εγώ στο Synas.

Ιφιμέδεια said...

Πολύ-πολύ ενδιαφέρουσα η απόδοση του synas. Μου άρεσε αυτό το "απαφημένη". Δεν την ξέρω την λέξη, αλλά ακούγεται περίεργα ωραία.

EvanT, ενδιαφέρουσες οι παρατηρήσεις σου και για το ναυάγιο και για το πόσο προσωπικό μπορεί να είναι το ποίημα. Υπό αυτή την έννοια είναι πολύ σημαντικό ότι στο χειρόγραφο έγραψε αρχικά "I know the stabs of jealousy and unrequited love".

Επίσης, αυτή η υποψία που δίνει το observe για την παρακολούθηση με κατάνυξη, ενισχυόταν ακόμη περισσότερο με την αρχική επιλογή του Whitman στον αμέσως επόμενο στίχο όπου αντικατέστησε με το observe ένα αρχικό, βιβλικότερο θα έλεγα, behold.

cyrus said...

Βρε παιδιά, είναι η synas -- κορίτσι σαν τα κρύα τα νερά (ελπίζω να μου επιτρέπεται η διαφήμιση...).

EvanT, αν το διαβάσεις φωναχτά, και το κάνεις καλά, τότε διαφέρει αρκετά απ' την πρόζα -- αλλά έχεις δίκιο, όσο πιο "καθημερινή" η γλώσσα, τόσο πιο δύσκολο...

Ιφιμέδεια, οι τροποποιήσεις του ίδιου του ποιητή έχουν πάντοτε ενδιαφέρον. Εν προκειμένω, μπορεί το behold να φάνταζε πιο "ποιητικό", αλλά τελικά νομίζω πως το observe ήταν πιο επιτυχημένη επιλογή, καθώς παραπέμπει σε περισσότερα πράγματα και ενέχει και μια υποψία κριτικής στάσης, μια εσωτερική αντίδραση στα παρατηρούμενα -- που, όμως, δεν εξωτερικεύεται, και ως εκ τούτου είναι αντιπαραγωγική, άχρηστη.

Χρήσιμη αυτοκριτική...

EvanT said...

Ουπς! Εμένα το Synas κάτι σε Σίλας μου έκανε.Συγγνώμη. Άτιμο ίντερνετς!

Αλεξία Ηλιάδου (synas) said...

lol... Ευχαριστώ πολύ :)