Λερναίοι Μύθοι στη σχολική τάξη

Ο εξαιρετικά επιτυχημένος όρος «Λερναίοι Μύθοι» είναι, αν δεν κάνω λάθος, εφεύρημα του Νίκου Σαραντάκου, και αποτελεί σαφή αναφορά στο γνωστό άθλο του Ηρακλή: όπως ακριβώς, στην περίπτωση της Λερναίας Ύδρας, ο ήρωας έκοβε ένα κεφάλι και αμέσως φύτρωναν δύο στη θέση του, έτσι και στην περίπτωση των Λερναίων Μύθων βγαίνει κάποιος και τους καταρρίπτει, μόνο και μόνο για να τους ξαναβρεί μπροστά του ξανά και ξανά, όλο και συχνότερα.

Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο, φυσικά, αλλά μερικές φορές ο τρόπος διάδοσης του μύθου είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός.

Με επισκέφτηκε χτες ο ανεψιός μου, που μόλις ξεκίνησε την Α’ Γυμνασίου, και κάποια στιγμή, ενώ μιλούσαμε για το λάπτοπ που πρόκειται να πάρει, με ρωτάει:

«Έχεις ακούσει για το Πείραμα της Φιλαδέλφειας;»

Αμέσως τα σκεπτικιστικά μου αντανακλαστικά με έβαλαν σε κατάσταση συναγερμού.

«Ναι, γιατί;»

«Ο καθηγητής μας στην Πληροφορική μας είπε γι’ αυτό σήμερα, και για το πλοίο που εξαφανίστηκε».

Φυσικά, κάθησα και του εξήγησα πως κανένα πλοίο δεν εξαφανίστηκε, και πως όλο αυτό το σενάριο είναι, πολύ απλά, ένας μύθος που βασίστηκε στα πειράματα που γίνονταν τότε για να κάνουν τα πλοία αόρατα για τα εχθρικά ραντάρ και για τις εχθρικές μαγνητικές τορπίλες.

Πόσα, όμως, από τα παιδιά που άκουσαν αυτή την ανοησία, είχαν στη διάθεσή τους έναν κολλημένο θείο που εδώ και χρόνια έχει σαν αγαπημένο του χόμπι να παρακολουθεί την υποκουλτούρα;

Ελάχιστα, τολμώ να πω, κι αυτή η σκέψη με γέμισε τρόμο για το τι σαχλαμάρες μπορεί να ακούνε τα παιδιά καθημερινά στη σχολική τάξη από το στόμα ανθρώπων των οποίων την κρίση εμπιστεύονται απόλυτα (μέχρι κάποια ηλικία, τουλάχιστον).

Δεν υπήρξε, λοιπόν, κανένα «Πείραμα της Φιλαδέλφειας». Δεν εξαφανίστηκε κανένα πλοίο, ούτε επανεμφανίστηκε πολλά μίλια μακριά, ούτε τρελάθηκαν οι ναύτες του — όλα αυτά κινούνται στο χώρο της νοσηρής φαντασίας, εξίσου νοσηρής με την ευπιστία όσων αποδέχονται ως αληθινές αφηγήσεις για τις οποίες δεν υπήρξε ποτέ η παραμικρή απόδειξη.

Οι Λερναίοι Μύθοι αναπαράγονται άκριτα κι ασταμάτητα, σε περιοδικά, εφημερίδες, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις (και τα τελευταία 15 χρόνια και στο διαδίκτυο), και αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ. Η μόνη μας ελπίδα είναι να μην σταματήσει ποτέ ούτε η απομυθοποίηση. Εκείνοι θα ακούγονται συνέχεια, έτσι κι αλλιώς, ας ακουγόμαστε τουλάχιστον κι εμείς λίγο...

(Ε' Ι.Π.Μ.) 1. John Keats - This living hand

Ξεκινάμε, λοιπόν, την Ε' Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης, εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Αντί να ασχολούμαστε με τα ντιμπέιτ, θα το ρίξουμε στην ποίηση, πράγμα μάλλον υγιές, νομίζω...


John Keats (1795-1821) - This living hand (1819)

This living hand, now warm and capable
Of earnest grasping, would, if it were cold
And in the icy silence of the tomb,
So haunt thy days and chill thy dreaming nights
That thou wouldst wish thine own heart dry of blood
So in my veins red life might stream again,
And thou be conscience-calmed—see here it is—
I hold it towards you.

_______________________________________


Το χέρι αυτό το ζωντανό, τώρα ζεστό και ικανό
να νιώθει, αν ήταν κρύο
και μεσ’ την παγερή σιωπή του τάφου,
τόσο πολύ θα στοίχειωνε τις μέρες σου, θα πάγωνε τις νύχτες τα όνειρά σου
που θα ευχόσουν η δική σου η καρδιά να στράγγιζε από αίμα
ώστε στις φλέβες τις δικές μου να έτρεχε ξανά κόκκινη ζωή,
και τότε θα ηρεμούσες –να, δες το-
σε σένα εγώ το τείνω.

Μετάφραση: Ιφιμέδεια

_______________________________________


Το χέρι αυτό το ζωντανό, ζεστό και ικανό
γερά ν'αδράξει, που αν ήταν κρύο
και στην ψυχρή σιωπή του τάφου μέσα,
τόσο θα στοίχειωνε τις μέρες και θα πάγωνε τα βραδινά σου όνειρα,
που θά'λεγες κάλλιο η καρδιά σου αίμα να μην είχε,
ώστε ζωή κόκκινη στις φλέβες μου να τρέξει πάλι
κι ήσυχη νά'χεις τη συνείδησή σου – να, δες –
σε σένα το προσφέρω.

Μετάφραση: EvanT

_______________________________________


Αυτό το χέρι, ακόμη ζωντανό, ακόμη ζεστό και ικανό
Να νιώθει και ν’ αδράχνει, αν ήταν κρύο, παγερό
Από του τάφου την παγωμένη σιωπή
Τις μέρες σου θα στοίχειωνε, τις νύχτες σου θα πάγωνε και τα όνειρα σου, τόσο
Που να εύχεσαι να στέγνωνε από αίμα η καρδιά σου
Και να ΄τρεχε στις φλέβες μου και πάλι κόκκινη η ζωή
Ήσυχη θα΄ταν τότε η συνείδηση σου. Ιδού! Εδώ είναι για σένα το χέρι αυτό
Σε σένα το τείνω.

Μετάφραση: Ioudas

_______________________________________


Το χέρι αυτό, που τώρα πάλλεται από θέρμη και μπορεί
με δύναμη ν' αρπάζει, ακόμα κι αν παγωμένο ήταν
και μεσ' σε τάφου νεκρική σιωπή
το ίδιο θα στοίχειωνε τις μέρες σου και θα΄φερνε ανατριχίλα στα όνειρά σου
τόσο που θα ευχόσουν η καρδιά σου να στράγγιζε από αίμα
και στις φλέβες μου κόκκινη η ζωή ν' αρχίσει να ξανακυλά
για νάσαι αναπαυμένη στη συνείδηση-να δες, εδώ είναι-
κι είναι δικό σου.

Μετάφραση: Lorelei am Rhein

_______________________________________


Το χέρι αυτό, που ακόμα ζει κι ακόμα τώρα το μπορεί
με θέρμη περισσή ν’ αγγίζει, αν ήταν κρύο
Και στου τάφου μεσ’ την παγερή σιωπή
Θα στοίχειωνε τις μέρες σου, θα μούδιαζε τις νύχτες τα όνειρά σου
Έτσι που θα ευχόσουνα να στέρευε το αίμα της καρδιάς
Για να κυλήσει πάλι άλικη ζωή στις φλέβες τις δικές μου,
Και η ψυχή να γαληνέψει –κοίτα, εδώ μπροστά σου είναι -
Το τείνω προς τα σε.

Μετάφραση: synas

_______________________________________


Το χέρι αυτό, ζωή τώρα γεμάτο,
Θερμό και δυνατό, αν ήταν κρύο
Και μες στην παγερή σιωπή του τάφου,
Θα στοίχειωνε, τις νύχτες, τα όνειρά σου
Και θα ’θελες το αίμα να στραγγίξει
Απ’ την καρδιά σου στις δικές μου φλέβες
Για να ησυχάσει ο νους σου— έλα, πάρτο—
Τ’ απλώνω προς τα σένα.

Μετάφραση: cyrus

Δημοσιογραφικό επίπεδο (χα, χα, χααα...)

Υποτίθεται ότι ο δημοσιογράφος πρέπει να ελέγχει την είδηση πριν την αναπαραγάγει, και παράλληλα να φροντίζει ώστε η διατύπωση που χρησιμοποιεί να μην παραποιεί το περιεχόμενο και να μη δημιουργεί λάθος εντυπώσεις στον αναγνώστη/ακροατή/θεατή. Και, βέβαια, καλό είναι να μην πετάει προσβλητικές κοτσάνες.

(Εντάξει, τώρα που γελάσαμε όλοι μαζί, συνεχίζω.)

Τα παραδείγματα που προδίδουν το αντίθετο είναι, φυσικά, πάμπολλα, αλλά ήθελα να αναφερθώ σε δυο πρόσφατα κρούσματα. Το πρώτο είναι η είδηση που διάβασα στο TV Χωρίς Σύνορα, και που υπάρχει και σε πολλές ακόμη ενημερωτικές ιστοσελίδες:

Ο πρόεδρος του ιατρικού οργανισμού Αustralian Vaccination Network, Meryl Dorey, υποστήριξε ότι το εμβόλιο ενδέχεται να είναι πιο επικίνδυνο από την γρίπη και έκανε έκκληση στην αυστραλιανή κυβέρνηση να μην είναι το εμβόλιο υποχρεωτικό για παιδιά.

Το πρώτο πράγμα που πρόσεξα ήταν αυτό το «ιατρικού οργανισμού» — καθότι είναι αδιανόητο ένας ιατρικός οργανισμός να κάνει μια τέτοια ηλίθια δήλωση. Πήγα, λοιπόν, στην ιστοσελίδα αυτού του «ιατρικού οργανισμού» (όχι, δεν βάζω λινκ), όπου διάβασα πως η ομάδα αυτή ιδρύθηκε το 1994 από «γονείς και επαγγελματίες στο χώρο της υγείας».

Αυτό το «επαγγελματίες στο χώρο της υγείας» (health professionals) μου φάνηκε κάπως ύποπτο, και τις υποψίες μου τις επιβεβαίωσαν οι ίδιοι:

Το Αυστραλιανό Δίκτυο Εμβολιασμού, που εκδίδει το περιοδικό Informed Voice, είναι προσηλωμένο στην άποψη ότι η καλή υγεία μπορεί να επιτευχθεί και να διατηρηθεί χωρίς τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων και εμβολίων.
[...]
Πιστεύουμε ότι η καλή υγεία επιτυγχάνεται με τη σωστή διατροφή, την άσκηση, ένα περιβάλλον και μια οικογένεια γεμάτα αγάπη, και με τη χρήση διαφόρων θεραπευτικών μεθόδων, μεταξύ τους και αλλοπαθητικών φαρμάκων, όταν αυτό είναι απαραίτητο.[...]

Το ρεπορτάζ, λοιπόν, δίνει την εντύπωση πως κάποιοι ειδικοί επιστήμονες έχουν επιφυλάξεις ως προς τα εμβόλια κατά της γρίπης, και πως αυτή είναι μια έγκυρη άποψη την οποία θα πρέπει να λάβουμε υπόψη, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ομάδα από προπαγανδιστές των εναλλακτικών θεραπειών οι οποίοι προσπαθούν να διαδώσουν την ηλίθια άποψη ότι τα εμβόλια κάνουν κακό και ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός πρέπει να καταργηθεί — προφανώς θεωρούν ότι η ιλαρά και η πολιομυελίτιδα είναι αστεία πράγματα και δεν χρειάζεται να πολυανησυχούμε γι’ αυτά. Ε, κι αν έχουμε και μερικές επιδημίες ακόμα, και πεθάνουν και μερικές χιλιάδες παιδιά από ασθένειες που υποτίθεται πως έχουμε θέσει υπό έλεγχο εδώ και δεκαετίες, έλα μωρέ, και τι έγινε; Σημασία έχει να χτυπήσουμε τα συμφέροντα των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών.

Α, και «ο πρόεδρος Meryl Dorey» είναι, φυσικά, γυναίκα...


Το δεύτερο κρούσμα είναι εντελώς άσχετο, αλλά με έκανε να κοιτάζω αποσβολωμένος το ραδιόφωνο, μην μπορώντας να πιστέψω ότι άκουσα αυτό που άκουσα.

Κατά τη ραδιοφωνική περιγραφή του αγώνα μπάσκετ Ισπανίας-Ελλάδας, και ενώ η έκβαση είχε πια κριθεί, ο εκφωνητής, αναφερόμενος σε κάποιο σύνθημα που φώναζαν οι αντίπαλοι οπαδοί, είπε το εξής απίστευτο:

«Οι ισπανοί φίλαθλοι δεν φημίζονται για την εφευρετικότητά τους, όπως και γενικότερα οι Ισπανοί δεν φημίζονται για την ευφυΐα τους.»

Συγχαρητήρια, και περαστικά μας...

Αγγελίες

Φίλος πουλάει έπιπλα ΙΚΕΑ (κρεβάτι, κομοδίνο, συρταριέρα, όλα σε μαύρο χρώμα) σε άριστη κατάσταση. Για πληροφορίες, πατήστε: εδώ.

Επίσης, ο ίδιος φίλος πουλάει αυτοκίνητο Mazda 3 sedan, με μπόλικο εξοπλισμό, στην τιμή των 12.800 ευρώ.

Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να στείλει μέιλ στη διεύθυνση του προφίλ μου, κι εγώ θα το προωθήσω.

Ε΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης — Υπενθύμιση

Μην ξεχνάτε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η Ε΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης, με πέντε ποιήματα του 19ου αιώνα. Αρχίστε να στέλνετε τις μεταφράσεις σας, γιατί η πρώτη ανάρτηση (με το ποίημα του Keats) θα γίνει την άλλη Δευτέρα, στις 21 του μήνα.

Οργισμένοι μεν, απαθείς δε...

Η στάση που φοριέται όλο και περισσότερο τελευταία, μεταξύ των ψηφοφόρων, είναι η οργή απέναντι στην πολιτική και τους πολιτικούς, με συνοδευτικό πιάτο τη μεγαλόφωνη δήλωση πως όλοι είναι άχρηστοι και δεν θα ψηφίσουν κανέναν. Αναρωτιέμαι αν αυτοί οι συμπολίτες μας συνειδητοποιούν την πλάνη στην οποία πέφτουν.

Πρώτα απ’ όλα, αυτό που συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα δεν είναι πολιτική, με την έννοια της διαχείριση των δημόσιων πραγμάτων, αλλά επικοινωνιολογία, με την έννοια της διαχείρισης της δημόσιας εικόνας. Η εικόνα είναι το μόνο που ενδιαφέρει τους άρχοντες ημών. Δεν έχει σημασία αν παράγουν έργο ή όχι — σημασία έχει να φαίνεται ότι παράγουν έργο. Δεν έχει σημασία αν κάποια απόφαση που πήραν ή δήλωση που έκαναν είναι σημαντική ή όχι — σημασία έχει να φαίνεται ότι είναι σημαντική. Το να δαιμονοποιεί, λοιπόν, κανείς γενικά την πολιτική δεν ωφελεί ούτε τον ίδιο ούτε την πολιτική.

Η δήλωση «όλοι είναι άχρηστοι» αποτελεί γενίκευση — και, ως εκ τούτου, είναι λάθος. Αντί να φωνάζεις εναντίον όλων, καλύτερο θα ήταν να εντοπίσεις ποιοι, ακριβώς, είναι άχρηστοι, και γιατί· και, φυσικά, να μην τους ψηφίσεις, αλλά να προτιμήσεις άλλους. Αυτό, βέβαια, προϋποθέτει να έχει ξεπεράσει κανείς το βρεφικό στάδιο του ψηφοφόρου: αυτό κατά το οποίο ψηφίζει μόνο τους υποψήφιους που του είναι οικείοι γιατί τους έχει δει κατ’ επανάληψη στην τηλεόραση. Όσο και να φωνάζεις πως όλοι είναι ίδιοι, δεν είναι. Κατ’ αρχήν, δεν μπορείς να το ξέρεις αυτό, γιατί δεν τους ξέρεις όλους. Δοκίμασε μια φορά να ψηφίσεις και κάποιον άλλον, διάολε — δεν θα πάθεις τίποτα χειρότερο απ’ αυτό που παθαίνεις τόσα χρόνια που εμπιστεύεσαι τους ίδιους και τους ίδιους...

Η πρόθεση της μη ψήφου είναι, ως γνωστόν, το κερασάκι στην τούρτα. Το έχουμε ξαναπεί και δεν θα κουραστούμε να το λέμε: αν θέλετε σώνει και καλά από χόμπι να ρίξετε λευκό, ή άκυρο, ή να πάτε εκδρομή, κάντε το και στο καλό κι αέρας στα πανιά σας. Αλλά, αν θέλετε να το κάνετε αυτό για να διαμαρτυρηθείτε, πλανάσθε πλάνην οικτράν, μια που η στάση σας βοηθά πάνω απ’ όλα τα δυο μεγάλα κόμματα — τα οποία, ας μην ξεχνιόμαστε, κυβερνούν εναλλάξ εδώ και τόσα χρόνια και είναι κυρίως υπεύθυνα για την κατάντια που βλέπετε γύρω σας.

Σας νιώθω απόλυτα όταν λέτε πως δεν σας εκφράζει κανείς: έτσι περίπου νιώθω κι εγώ. Θα μπορούσα να βρω διάφορες προφάσεις (ή και σοβαρές αιτιάσεις) για να μη δώσω την ψήφο μου σε κανέναν. Παρόλα αυτά, τελικά κάποιον θα επιλέξω, γιατί, όπως και να το δει κανείς, η μόνη εκδήλωση διαμαρτυρίας που μπορεί να πιάσει τόπο στις εκλογές είναι η ψήφος σε οποιοδήποτε άλλο κόμμα πλην των δυο μεγάλων. Έστω και με μισή καρδιά.

Το αντίθετο, όπως και να το ντύσεις, είναι απάθεια...

Αντισυνωμοσιολογικό τσιτάτο

Υπάρχουν δυο τρόποι να περάσεις απροβλημάτιστα τη ζωή σου: να πιστεύεις τα πάντα ή να δυσπιστείς απέναντι στα πάντα. Και οι δυο αυτοί τρόποι μας απαλλάσσουν από το να σκεφτόμαστε.

Άλφρεντ Κορζίμπσκι (1879-1950), πολωνοαμερικανός γλωσσολόγος.