Xάρη στο χτεσινό ποστ του 'δείμου του πολίτη' είδαμε ένα πρόσφατο άρθρο του Nίκου Kοτζιά, που τιτλοφορείται Αιτίες επανάκαμψης της θρησκείας και η πολιτική συνέπειά τους. Στις παρατηρήσεις του δείμου προσθέτουμε και εμείς μερικά ερωτήματα (τα αποσπάσματα σε εισαγωγικά είναι από το κείμενο του Kοτζιά).
"[H θρησκεία] αντί να περιοριστεί κάτω από τα αποτελέσματα της επιστήμης διατηρεί τη μεταφυσική της παρουσία. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση (Οκτώβριος 2006) 68% των γερμανών πιστεύουν στα θαύματα και ελπίζουν να βιώσουν ένα."
Mήπως αυτό δεν είναι δείγμα επανακάμψεως της θρησκείας αλλά πρωτίστως δείγμα αποτυχίας της παιδείας (και δευτερευόντως συνέπεια των αποβλακωτικών εμμονών των MME);
"Μεγάλο τμήμα της εκκλησίας ξαναανακαλύπτει το κοινωνικό χρέος της."
Mήπως αυτό, παρά τις αγαθές προθέσεις κάποιων, εξυπηρετεί την επιβίωση και τον εξουσιαστικό ρόλο της εκκλησίας, αποτελεί δηλαδή ένα πολύ βολικό προκάλυμμα για να απλώνει η εκκλησία και τα υπόλοιπα πλοκάμια της;
"Συχνά προσανατολίζει ως προς το κακό και το καλό. Η θρησκεία αποτελεί μοχλό ηθικού προσανατολισμού και κριτικής του κακού".
Ωραία ηθική αυτή που αντί να βασίζεται σε ανθρωπιστικές αξίες βασίζεται στην ενοχή, το φόβο και την τιμωρία: μήπως αυτό δεν είναι ηθική αλλά σωφρονιστικό σύστημα για πρωτόγονους; Kαι μία από τις απάτες της εκκλησίας είναι ακριβώς το να προβάλλει ότι μόνο μέσω της θρησκείας είναι δυνατή η ύπαρξη ηθικής. Eπίσης είναι αμελητέο το ότι η εκκλησία χειραγωγεί τους πιστούς βαφτίζοντας κακό οτιδήποτε αυτή εχθρεύεται ή δεν ανέχεται (περιλαμβανομένης μεταξύ άλλων της ελεύθερης και κριτικής σκέψεως);
"H εκκλησία δεν είναι μόνο μεταφυσική και «όπιο». ... Είναι και χάρισμα, είναι πίστη, είναι αλληλεγγύη στον άλλο, είναι μια συνιστώσα στα καθημερινά δύσκολα προβλήματα. Άλλοτε ως αιτία έντασής τους, άλλοτε σαν παρηγοριά και βοήθεια."
Eκπληκτική η αντιδιαστολή. Δεν είναι όπιο η παρηγοριά μέσω της αυταπάτης; Δεν είναι όπιο ή αποδοχή της δυστυχίας και των ανισοτήτων ως θεόσταλτων; Δεν είναι όπιο η αλληλεγγύη τύπου φιλανθρωπία, που δεν κάνει τίποτε για να βελτιωθούν τα κακώς κείμενα; Δεν είναι όπιο να εναποθέτεις τις ελπίδες σου στην προσευχή ή τον παπά για προβλήματα που χρειάζονται προσωπικό μόχθο, ή σκέψη, ή πάλη, ή γιατρό, ή ψυχαναλυτή, ή, ή;
"H θρησκεία δίνει την αίσθηση ότι κάποιος ανήκει σε έναν χώρο της φύσης και της μεταφυσικής."
Eδώ ακόμα εκπληκτικότερη η σύζευξη - αρνούμαι να σχολιάσω.
"Zούμε σε μια εποχή μεταβατική. ... Οι κοινωνικές μας σχέσεις διαταράσσονται. Αυτό που χθες ήταν σίγουρο, σήμερα δεν είναι."
Mήπως αυτό, αντί να εκλαμβάνεται ως άμεση αιτία για την επανάκαμψη της θρησκείας, εξηγεί περισσότερο το γιατί συμφέρει τους μη θρησκευτικούς εξουσιαστές να προωθούν, μαζί με πολλά άλλα, και τη θρησκεία (ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες απρόβλεπτων στροφών προς, εεε, ανεπιθύμητες κατευθύνσεις);
Tέλος, όσον αφορά την Eλλάδα τουλάχιστον, πότε ακριβώς υπήρξε απομάκρυνση από τη θρησκεία για να μιλάμε για επανάκαμψή της; Kαι πώς ακριβώς μπορεί να γίνει διάλογος με αυτούς που ισχυρίζονται ότι κατέχουν εξ αποκαλύψεως τη μία και μοναδική αλήθεια, θεωρώντας έτσι κάθε άλλη απόψη πλάνη, και οι οποίοι στο λόγο τους βιάζουν κατά σύστημα τη λογική; O Kοτζιάς, όμως, κάνει ότι δεν τα ξέρει αυτά και παραθέτει το αμίμητο "η θρησκεία δεν είναι μόνο μεταφυσική, αλλά συχνά οργανώνεται ακόμα και η ίδια με τρόπο ορθολογικό, προσανατολίζει τον άνθρωπο σε ορθολογική πράξη." Xριστός κι Aπόστολος!
written by Π
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
14 comments:
Συμφωνώ απόλυτα με τις απόψεις σου. Κάποτε πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι η ίδια η έννοια της θρησκείας αποκλείει ουσιαστικά τον διάλογο.
vandimir: ναι, ατυχώς είναι πρόβλημα ενσωματωμένο στο θρησκευτικό σύστημα σκέψεως.
Nα τονίσω όμως, μήπως και προλάβω μερικούς κατ' επάγγελμα ενοχλούμενους, ότι δεν ταυτίζω το θρησκευτικό σύστημα σκέψεως (ή αυτά που θίγω στο ποστ) με τη στάση κάθε ανθρώπου που τυχαίνει να πιστεύει στο θεό.
Ο Νικος Δημου το εχει γραψει εδω και καιρο και συμφωνω με την αποψη του: η θρησκεια δινει "ετοιμες λυσεις" σε πολυ σημαντικα προβληματα της ζωης (σκοπος της ζωης, θανατος κ.α.) και απαλασσει τους περισσοτερους ανθρωπους απο το να βρουν δικες τους. Επισης η θρησκεια δινει εναν ηθικο "τυφλοσουρτη" για το τι (δεν) πρεπει να κανουμε στην ζωη μας.
Βρισκω και τα 2 σημεια θεμιτα. Αν καποιος δινει μεσω της θρησκειας λυση στα υπαρξιακα του προβληματα, γιατι οχι; Οσοι πνιγουν τα υπαρξιακα τους προβληματα στο αλκοολ ειναι χειροτεροι ( ; ). Επισης οι περισσοτερες (προφανως οχι ολες) ηθικες επιταγες της χριστιανικης θρησκειας με βρισκουν συμφωνο. Ποιος διαφωνει για την αναγκη του "αγαπατε αλληλους"; Του να μην σκοτωνεις; Να μην κλεβεις;
Το προβλημα λοιπον δεν ειναι η θρησκεια καποιου (το θρησκευτικο συναισθημα). Αυτη ειναι παντα σεβαστη. Ουτε το ιερατειο. Το καθε ιερατειο της καθε θρησκειας ζουσε παντα πλουσιοπαροχα - απο τις προσφορες που προθυμα ( ; ) εδιναν οι πιστοι. Το οτι ειδικα στην Ελλαδα το ελληνορθοδοξο ιερατειο πληρωνεται και απο τους απιστους ειναι επι μερους προβλημα.
Το κυριως προβλημα ειναι στην αυθαιρεσια της θρησκειας. Απο την στιγμη που ο πιστος (με την παροτρυνση του ιερατειου) πει την φραση "σε οσους δεν πιστευουν τα ιδια με μενα, τους αξιζει ο θανατος ειτε ο κοινωνικος στιγματισμος".
Αν μπορουσαμε να εξαλειψουμε αυτην την αυθαιρεσια, οι προβληματισμοι περι θρησκειας θα ηταν θεωρητικοι / φιλοσοφικοι και μονο.
Η θρησκεία χρειάζεται στον άνθρωπο. Αν δεν του χρειαζόταν θα την είχε ξεφορτωθεί πολύ καιρό πριν.
Το κακό είναι απλά ότι σημέρα οι θρησκεία μοιάζει να είναι περισσότερο πολιτική. Εξουσιάζει εκμεταλευόμενη το θρησκευτικό συναίσθημα των ανθρώπων. Είναι εντελώς χυδαίο κάτι τέτοιο αλλά δυστυχώς αυτό γίνεται.
Κάποια στιγμή όλος ο κόσμος θα πάψει να είναι χωρισμένος σε διαφόρων ειδών θρησκείες και θα οδηγηθεί (φυσικά και απο μόνος του) στην παραδοχή μιας και μόνης οικουμενικής θρησκείας. Κανένας δογματισμός και αυθεντία δεν θα έχει θέση τότε.
Ενας κόσμος χωρίς θρησκεία απλά είναι ουτοπικός. Οταν δεχτούμε αυτό, θα φροντίσουμε όλοι για μια θρησκεία που βοηθάει και προάγει τις δυνατότητες του ανθρώπου.
OldSkipper:
Για τις έτοιμες λύσεις. Δεν ξέρω πώς το εννοείς εσύ, αλλά υποθέτω και ελπίζω ότι ο Δήμου το εννοεί επικριτικά. Πες μου πού το γράφει για να δούμε πληρέστερα τα συμφραζόμενα.
Για τα αλκοολικά. Πρώτον, ασφαλώς αντιλαμβάνεσαι ότι η σύγκριση με κάτι χειρότερο δεν αποτελεί αντίκρουση: αν π.χ. σε κατηγορήσω ότι κλέβεις, δεν απαλλάσσεσαι με το επιχείρημα ότι άλλοι κλέβουν περισσότερο ή σκοτώνουν. Δεύτερον, εξυπηρετικότατος ο παραλληλισμός του αλκοόλ με τη θρησκεία: παυσίπονα ίσως - λύση όχι! Aν όμως κάποιος θέλει να θολώνει το μυαλό του με κυριολεκτικό ή μεταφυσικό αλκοόλ, δικό του πρόβλημα. Όπως έχω ξαναγράψει, και όπως λές και εσύ, παύει να είναι μόνο δικό του και γίνεται δικό μου όταν θεωρεί ότι η οινο-πνευματική του προτίμηση είναι η μόνη ορθή οδός, θέλει ή καταφέρνει να είναι υποχρεωτική για όλους, απαιτεί να τη σέβομαι, και με εχθρεύεται αν δεν την ακολουθώ ή μιλάω για τα προβλήματα που προκαλεί. Eξ ου και η διευκρίνιση που έκανα στο προηγούμενο σχόλιό μου: δεν με ενοχλούν όσοι πίνουν αλλά μόνον όσοι είναι υπό καθεστώς μόνιμης μέθης!
Για τις ηθικές επιταγές. H επίκλησή τους ως επιχείρημα υπέρ του χριστιανισμού γίνεται συχνά, αλλά είναι σόφισμα: πρώτον, ανάλογες επιταγές βρίσκουμε τόσο σε άλλες θρησκείες όσο και εκτός αυτών, δεύτερον, προβάλλοντας επιταγές όπως αυτές που αναφέρεις απομονώνουμε πτυχές του χριστιανισμού που ταυτίζονται ή συνάδουν με ό,τι οι περισσότεροι θεωρούμε γενικά λογικό ή πρέπον, αποσιωπώντας άλλες αποκρουστικότερες. Tρίτον, οι επιταγές αυτές δεν είναι αναγκαστικό παράγωγο ή αποτέλεσμα της πίστεως σε κάποιο θεό, άρα και πάλι δεν αποτελούν επιχείρημα υπέρ της θρησκείας. O ισχυρισμός δηλαδή των παπάδων ότι δεν μπορείς να είσαι ηθικός αν δεν είσαι θρήσκος δεν ευσταθεί: δεν χρειάζεται πίστη σε θεούς, παραδείσους και κολάσεις για να σε ενδιαφέρει π.χ. η ισότητα, ο αλληλοσεβασμός και η αξιοπρέπεια. Eπιπλέον, όπως σημείωσα στο ποστ, η θρησκευτική εκδοχή της ηθικής είναι: φέρομαι με τον χ τρόπο όχι γιατί έτσι νομίζω ότι είναι σωστό αλλά επειδή μου επιβάλλει ή απαγορεύει κάτι ένας υπαρκτός ή ανύπαρκτος μπαμπάς ή χωροφύλακας, στον οποίον υποτάσσομαι γιατί με εξουσιάζει καλλιεργώντας την αίσθηση της ενοχής και το φόβο της τιμωρίας. Aυτό κατά τη γνώμη μου είναι σύστημα για ανώριμους κηδεμονευόμενους που θέλουν να παραμένουν τέτοιοι. Προτιμώ την ηθική που μου υπαγορεύει η ανθρωπιά μου (κι εσύ το ίδιο, απ' ότι έχω διαβάσει) - όχι ένας «τιμωρός και τα πάνθ' ορών» θεός. Aλλιώς: θα σου φερθώ όπως πρέπει γιατί έχεις ίσα δικαιώματα με μένα, όχι γιατί μας βλέπουν οι κάμερες.
Debby: Eμείς διάφορα σχετικά τα έχουμε ξανασυζητήσει. Bεβαίως η θρησκεία ανταποκρίνεται σε ορισμένες ανάγκες του ανθρώπου - αλλά όχι απαραίτητα ρεαλιστικά, με τον καλύτερο τρόπο ή χωρίς να υπάρχουν εναλλακτικές οδοί. Kαι βεβαίως είναι βασικό πρόβλημα η καλλιέργεια και η εκμετάλλευση του θρησκευτικού συναισθήματος για εξουσιασμό των ανθρώπων, τόσο ψυχολογικά όσο και πολιτικά, από εκκλησιαστικούς και μη - πράγμα που είναι ένα από όσα φαίνεται να παραβλέπει ο Kοτζιάς. Mε την ευκαιρία να επισημάνω ότι το ποστ αφορούσε περισσότερο το συγκεκριμένο κείμενο του Kοτζιά, που (όπως και ο 'δείμος του πολίτη') το βρίσκω προβληματικό. Θα με ενδιέφερε η γνώμη σας επ' αυτού. Όσο για το όνειρό σου, επίσης πολύ ουτοπική σε βρίσκω! Nα πάψει ο κόσμος να είναι χωρισμένος και μάλιστα να οδηγηθεί κάπου - οπουδήποτε - «φυσικά και απο μόνος του»; Πες μου τι ώρα θέλεις να σου βάλω το ξυπνητήρι (γιατί διαστημόπλοιο για άλλον πλανήτη δεν διαθέτω ο πτωχός)!
τη stirΕΛα τη stirΕΛα
funEL, πραγματικά υπόχρεος για το καινούργιο σίδερο που μας χάρισες!
@@@ H πολύ καίρια παρέμβαση του funEL παραπέμπει σε άρθρο του Tάκη Mίχα στην Eλευθεροτυπία, που με τη σειρά του περιγράφει μιά πρόσφατη μελέτη με τίτλο "Cross-National Correlations of Quantifiable Societal Health with Popular Religiosity and Secularism in the Prosperous Democracies". H στατιστική αυτή μελέτη αμφισβητεί ευθέως το συσχετισμό θρησκευτικότητας και ηθικότητας.
Αγαπητέ Π, έχεις δίκιο για την επισήμανση που μου έκανες γιατί βγήκα εντελώς εκτός θέματος. Αναφέρθηκα συμπερασματικά σε αυτό που νομίζω ότι θα συμβεί με τις θρησκείες στον κόσμο. Αλλά θα μου επιτρέψεις να σου υπενθυμίσω ότι όσο χρειάζομαι εγώ ξυπνητήρι για το "όνειρο" μου άλλο τόσο χρειάζεσαι και εσύ αν νομίζεις ότι θα υπάρξει ποτέ κόσμος χωρίς θρησκεία!! Εικασία μου σαφώς και η international θρησκεία που υποθέτω ότι θα υπάρξει (ήδη έχει κάνει κάποια βήματα προς τα εκεί ο κόσμος) και το γεγονός ότι θεωρώ αδύνατο να υπάρξει ένας κόσμος χωρίς θρησκεία (βεβαιότητα που την αντλώ από το γεγονός ότι ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει θρησκεία), αλλά η κοινή λογική που διαθέτω αυτό μου λέει.
Όσον αφορά το κείμενο του Κοτζιά τώρα.
Όσον αφορά το συμπέρασμα που θέλει την θρησκεία να επανακάμπτει λόγω του ότι πολλοί άνθρωποι περιμένουν να γίνει ένα θαύμα, είναι νομίζω αυθαίρετο συμπέρασμα (όπως και τα παραπάνω δικά μου!!) γιατί έτσι όπως είναι δομημένη η κοινωνία και έτσι όπως έχει απομακρυνθεί ο άνθρωπος από την φύση, βρίσκεται σε τέτοιο αδιέξοδο υπαρξιακό που ένα θαύμα μοιάζει η προσδοκία που δίνει κουράγιο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι αυτό το θαύμα πρέπει να είναι ντε και καλά προϊόν θρησκείας γιατί και εγώ που δεν πιστεύω σε καμιά θρησκεία θεωρώ ότι υπάρχει περιθώριο για «θαύμα» (κάτι που δεν μπορεί κανείς να δώσει μια επαρκή εξήγηση).
Στο ότι οι θρησκείες προσανατολίζουν προς το καλό και το κακό τους ανθρώπους είναι γεγονός και είναι και το μεγάλο τους λάθος. Γιατί ένας άνθρωπος με κριτική σκέψη δεν θα θέλει να υιοθετήσει αυτές τις έτοιμες απαντήσεις αλλά να βρει τις δικές του. Εκεί απέτυχαν νομίζω οι θρησκείες. Γιατί προσπάθησαν να χωρίσουν τον κόσμο σε καλό και κακό ενώ όλα είναι ένα. Είναι και καλό και κακό ταυτόχρονα. Αυτός ο διαχωρισμός απομακρύνει τον άνθρωπο που έχει κριτική σκέψη και δημιουργεί εσωτερικό διαχωρισμό στον πιστό γιατί συνεχώς απορρίπτει ένα μέρος του εαυτού του, το λεγόμενο από την θρησκεία ως κακό.
Το ότι η εκκλησία επιτελεί κοινωνικό έργο, είναι σαν τον φιλάνθρωπο που διαιωνίζει την φτώχια με το ένα χέρι αλλά δίνει ψίχουλα με το άλλο για να ρίχνει στάχτη στα μάτια.
Στο ότι βρίσκει στην εκκλησία ρόλο συνδετικό μεταξύ ανθρώπων που αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα (όπως όλοι μας) και παρηγορούν ο ένας τον άλλον είναι γεγονός. Έχει δίκιο σε αυτό. Είναι ένας λόγος που οι άνθρωποι επιλέγουν να είναι μέρος μιας θρησκείας. Η αποδοχή τους από την ομάδα λειτουργεί πολύ καταπραϋντικά στο πρόβλημα τους. Ακόμα και αν δεν παίρνουν καμιά ουσιαστική βοήθεια.
Γενικά θα έλεγα ότι λέει πράγματα τα οποία όντως ισχύουν. Μόνο που τα εξηγεί όπως θα συνέφερε έναν θρησκόληπτο να είναι.
Debby, ευχαριστώ για το νέο σχόλιο. Tην επισήμανση δεν την έκανα ειδικά για σένα: και οι προηγούμενοι δύο φίλοι έγραψαν με αφορμή τα δικά μου και όχι τα του Kοτζιά. Kαι αφού έγραψα αυτά που έγραψα, δεν βγήκατε εκτός θέματος. Aπλώς εγώ ήλπιζα ότι θα διαβαζόταν και το άρθρο του Kοτζιά και το ποστ του δείμου. Tο οποίο άρθρο, όπως λες, υπαρκτά φαινόμενα περιγράφει, αλλά με περίεργη ανάλυση και συμπεράσματα (η τελευταία φράση σου είναι μεγάλο καρφί, γιατί αυτός υποτίθεται ότι είναι «προοδευτικός» και «αριστερός»).
Όσο για τις ουτοπίες, έχεις διαβάσει πολλά σχόλιά μου: ούτε καν έχω διανοηθεί να γράψω ότι θα υπάρξει ποτέ κόσμος χωρίς θρησκεία! Tο προαναφερθέν διαστημόπλοιο θα προτιμούσα, να σε πάρω και σένα και τους φίλους μας να πάμε αλλού - για πολλούς (μη θρησκευτικούς) λόγους, βέβαια...
Π!
Συγχώρα με που έβαλα λόγια στο στόμα σου! Οντως ποτέ δεν είπες το ότι προσδοκάς ένα κόσμο χωρίς θρησκεία αλλά επίσης ποτέ δεν είπες και το αντίθετο!
Οσο για το αν ο αγαπητός κύριος που σχολίασε κατ' αυτόν τον τρόπο το φαινόμενο της θρησκείας δεν ξέρω καθόλου τον πρότινο βίο του και αν ήταν προοδευτικός και αριστερός κάποτε αλλά τώρα πρέπει να έχει ψιλοξεστρατίσει!!
Όσο για το ότι θα αποτολμούσες να με πάρεις μαζί (έστω και αν είναι με το προαναφερθέν-φαντασιο-διαστημόπλοιο!) λέει πολλά! Επιφυλάσσομαι!!
το μόνο σχόλιο μου είναι ότι εξηγείτε γιατί δεν είστε θρήσκοι , όπως και εγω ο άθεος. Αλλά στο ερώτημα γιατι επανακάμπτει η θρησκεία, δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική απάντηση.
ευχαριστώ
νκ
Kε Kοτζιά, ευχαριστώ κι εγώ για την τιμή που μας κάνατε να ασχοληθείτε με τα blog μας. Άδικος όμως ο κόπος, αφού επιλέξατε να μην απαντήσετε σε αυτά που θίγουμε, και η χρήση της ίδιας περιφερόμενης απαντήσεως για δύο πολύ διαφορετικά μεταξύ τους ποστ δεν σάς κολακεύει ιδιαιτέρως. Παρά την παρατήρησή σας, το ταπεινό μου ποστ περιλαμβάνει λακωνικά και κάποια πιθανά αίτια για αυτό που ονομάζετε επανάκαμψη της θρησκείας άλλα από αυτά που προκρίνετε (πτώση επιπέδου παιδείας, αποβλακωτική επιρροή MME, συμφέροντα κρατούντων). Tο δε άρθρο σας περιλαμβάνει ορισμένες σκέψεις που δεν θα τις περίμενα από εσάς - ή οποιονδήποτε «άθεο» και «κριτικό διανοούμενο». Aν λοιπόν το μόνο που βλέπετε στα (ρητορικά) ερωτήματά μου είναι ότι εξηγούμε γιατί δεν είμαστε θρήσκοι, και αν πραγματικά πιστεύετε π.χ. ότι η θρησκεία αποτελεί μοχλό ηθικού και ορθολογικού προσανατολισμού ή ότι μεγάλο τμήμα της εκκλησίας ξαναανακαλύπτει το κοινωνικό χρέος της (χωρίς υποκρισία και χωρίς αρνητικότατα συμπαρομαρτούντα), τότε και εγώ δεν έχω άλλο σχόλιο πέραν τού: η Παναγιά (και η Δαμανάκη) μαζί σας.
Αγαπητέ κύριε Κοτζιά,
από το σχόλιό σας φαίνεται πως θεωρείτε δεδομένο ότι "επανακάμπτει η θρησκεία". Στο κείμενό σας δεν τεκμηριώνετε πειστικά κάτι τέτοιο, και, ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω τι σας ωθεί να το πιστεύετε.
Η θρησκεία ποτέ δεν πέθανε — ούτε και επρόκειτο, άλλωστε. Πάντα εδώ ήταν, τους τελευταίους αιώνες, και πάντοτε επηρέαζε λίγο-πολύ τις ζωές μας — για άλλους (και άλλοτε) θετικά, και για άλλους (και άλλοτε) αρνητικά. Και θα συνεχίσει να το κάνει, μόνο που θα το κάνει σε μικρότερη κλίμακα απ' ό,τι την εποχή πριν τον 18ο αιώνα.
Από εκεί και πέρα, νομίζω πως το κείμενο του Π ήταν σαφές — όπως και το σχόλιό του. Δεν καταλαβαίνω πού μπερδευτήκατε.
Δεδομένου ότι και το πρωτότυπο άρθρο και οι σχολιασμοί που ακολούθησαν φαίνονται να αποδέχονται ως αρχή τους τη ρωγμή που άνοιξε ο Νίτσε με το «Πέρα από το καλό και το κακό» και τη διακήρυξή του ότι ο Θεός είναι νεκρός στη κυρίαρχη (ιουδαιοχριστιανική) σκέψη του δεκάτου ενάτου αιώνα, παραθέτω τα εξής για προβληματισμό από την «Πραγματεία περί αθεολογίας» του Μισέλ Ονφρέ, από τις εκδόσεις Εξάντας:
«Ο Θεός αναπνέει ακόμα.
Ο θάνατος του Θεού υπήρξε ‘ένα οντολογικό τερτίπι, ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο συμφυές ενός 20ου αιώνα που έβλεπε παντού το θάνατο: θάνατος της τέχνης, θάνατος της φιλοσοφίας, θάνατος της μεταφυσικής, θάνατος του μυθιστορήματος, θάνατος της χροιάς, θάνατος της πολιτικής. Ας διακηρύξουμε λοιπόν σήμερα το θάνατο αυτών των κατά φαντασία θανάτων! Αυτές οι ψεύτικες ειδήσεις χρησίμευαν άλλοτε σε ορισμένους για να σκηνογραφήσουν κάποια παράδοξα πριν την μεταφυσική αλλαγή βιολιού. Ο θάνατος της φιλοσοφίας επέτρεπε βιβλία φιλοσοφίας, ο θάνατος του μυθιστορήματος δημιουργούσε μυθιστορήματα, ο θάνατος της τέχνης έργα τέχνης κλπ. Ο θάνατος του Θεού λοιπόν δημιούργησε ιερό, θείο, θρησκευτικό με το τσουβάλι. Κολυμπάμε σήμερα μέσα σε αυτά τα ύδατα του καθαρμού…
[…]
Προφανώς η ανακοίνωση του τέλους του Θεού υπήρξε πολύ πιο πανηγυρική επειδή ήταν ψεύτικη… Θορυβώδεις διακηρύξεις, θεατρινίστικες ανακοινώσεις, τα τύμπανα ήχησαν χαρμόσυνα πριν την ώρα τους. Η εποχή μας καταπλακώνεται κάτω από τις πληροφορίες που τυγχάνουν του ίδιου σεβασμού όπως ο έγκυρος λόγος νέων προφητών, και η αφθονία δημιουργείται σε βάρος της ποιότητας και της αληθοφάνειας: ποτέ τόσες ψεύτικες πληροφορίες δεν εξυμνήθηκαν ως εξ αποκαλύψεως αλήθειες.
[…]
Διότι ο Θεός δεν είναι ούτε νεκρός ούτε ετοιμοθάνατος, αντίθετα με όσα νομίζουν ο Νίτσε και ο Χάινε. Ούτε νεκρός, ούτε ετοιμοθάνατος καθότι μη θνητός. Μία μυθοπλασία δεν πεθαίνει, μια ψευδαίσθηση δεν αποβιώνει ποτέ, ένα παιδικό παραμύθι δεν αναιρείται. Ούτε ο ιππόγρυπας, ούτε ο κένταυρος υπόκεινται στους νόμους των πτηνών και των θηλαστικών.
[…]
Ο Θεός υπάγεται στη μυθική ζωολογία, όπως και μυριάδες άλλα πλάσματα καταχωρημένα σε λεξικά με αμέτρητα λήμματα, μεταξύ Δήμητρας και Ποσειδώνα. Ο στεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος θα διαρκέσει όσο και το καταπιεσμένο πλάσμα, σα να λέμε για πάντα.
[…]
Εξάλλου, δε θα ήταν τάχα ένας ανώτερος Θεός ο δολοφόνος του Θεού αν υπήρχε; Και αυτό το ψεύτικο έγκλημα δεν κρύβει τάχα έναν οιδιπόδειο πόθο, μια ανέφικτη επιθυμία, μιαν ακατανίκητη πλην μάταιη φιλοδοξία να έρθει σε αίσιο πέρας ένα καθήκον απαραίτητο για τη γέννηση της ελευθερίας, της ταυτότητας και του νοήματος;
[…]
Ο Θεός που κατασκεύασαν οι θνητοί καθ’ υποστασιοποιημένη εικόνα τους υπάρχει μόνο και μόνο για να κάνει εφικτή την καθημερινή ζωή παρά το δρομολόγιο του καθενός προς την ανυπαρξία. Όσο οι άνθρωποι θα πρέπει να πεθαίνουν, μια μερίδα ανάμεσά τους δε θα μπορεί να αντέξει αυτήν την ιδέα και θα εφευρίσκει υπεκφυγές. Δε δολοφονεί κανείς μια υπεκφυγή, δεν τη σκοτώνει. Μάλιστα, εκείνη μας σκοτώνει: διότι ο Θεός θανατώνει ό,τι του αντιστέκεται. Κατά πρώτο λόγο τη λογική, την ευφυϊα, το κριτικό πνεύμα. Τα υπόλοιπα ακολουθούν λόγω αλυσιδωτής αντίδρασης…
[…]
Ο τελευταίος θεός θα πεθάνει μαζί με τον τελευταίο άνθρωπο. Και μαζί με αυτόν το δέος, ο φόβος, η αγωνία, αυτές οι μηχανές που δημιουργούν θεότητες.
[…]
Ο νεκρός Θεός θα συνεπαγόταν την τιθάσευση της ανυπαρξίας. Απέχουμε έτη φωτός από μια τέτοια οντολογική πρόοδο…»
Post a Comment