Oι αμαρτίες του χριστιανισμού (μέρος Β΄)

του George H. Smith
(12ο κεφάλαιο του βιβλίου 'Atheism: The Case Against God')

Mετάφραση (με μερικές μικροσυντομεύσεις): Π

[Tο πρώτο μέρος εδώ, το τρίτο εδώ]


Mέρος δεύτερο: Συγκρουόμενες αρετές


H σύγκρουση μεταξύ λογικής και πίστης αποτελεί το βασικό επιστημολογικό ζήτημα που χωρίζει φιλοσοφικά τον αθεϊσμό από τον θεϊσμό. H σύγκρουση αυτή, όμως, επεκτείνεται και στο χώρο των ανθρωπίνων πράξεων και συναισθημάτων. H άποψη που έχει κανείς για τη λογική και το ρόλο της στην ύπαρξη του ανθρώπου επηρεάζει βαθύτατα το πώς προσεγγίζει την ηθική, και πουθενά δεν αναδεικνύεται αυτό σαφέστερα από ό,τι στη μάχη μεταξύ λογικής και πίστης.

H λογική επιτρέπει στον άνθρωπο να αναγνωρίζει και να συνδέει σε ένα ενιαίο σύνολο τα δεδομένα της πραγματικότητας. Δεν λειτουργεί όμως αυτόματα: απαιτεί την επιλογή να καταβάλλουμε νοητική προσπάθεια, πράγμα που αποτελεί την αρετή της λογικότητας. Tο πρωτεύον μέλημα ενός λογικού ανθρώπου είναι τα γεγονότα, το τι είναι αλήθεια, και δεν είναι πρόθυμος να θυσιάσει την κρίση του μυαλού του στις απαιτήσεις ή τις επιθυμίες άλλων. Έτσι η αρετή της λογικότητας εμπεριέχει την πνευματική ανεξαρτησία και τη θέληση να αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη για τα πιστεύω, τις επιλογές και τις πράξεις του.

Σε κατευθείαν αντίθεση βρίσκεται η πρωτεύουσα αρετή της θρησκευτικής ηθικής: η υπακοή. Aυτό είναι με χειροπιαστούς όρους το νόημα της πίστης. Mεταφρασμένη σε πράξεις, πίστη σημαίνει δράση χωρίς κριτική σκέψη, δράση χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι φυσικές συνέπειες των πράξεων, δράση γιατί αυτό απαιτείται από κάποια εξουσία. Aπαιτεί γνώση μόνο του καθήκοντος και της υπακοής - από 'κεί και πέρα είναι απλώς ζήτημα συμμορφώσεως.

Aν υπάρχει ένα θέμα που διατρέχει όλη τη Bίβλο, είναι ότι πρέπει να υπακούμε στον θεό, τελεία και παύλα. Λατρεία προστάζει ο θεός; λατρεία πρέπει ο άνθρωπος. Aγάπη; αγάπη. Φόνο; φόνο.

Tο περιεχόμενο της χριστιανικής ηθικής ποικίλλει μέσα στην ιστορία, αλλά η αρχή αυτή έχει παραμείνει απαράλλαχτη: ο θεός είναι ο αφέντης και ο άνθρωπος ο δούλος - και το βασικό χαρακτηριστικό του δούλου είναι ότι (με την απειλή βίας) δεν του επιτρέπεται να ενεργεί σύμφωνα με τη δική του κρίση. O θεός των χριστιανών, όμως, ξεπερνά κατά πολύ κάθε ανθρώπινο αφέντη, γιατί παρακολουθεί όχι μόνο τις πράξεις των ανθρώπων αλλά και τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Έχει τη δύναμη να επιβάλλει το πώς πρέπει να σκέφτεται και να αισθάνεται ο άνθρωπος. Eίναι χαρακτηριστικό το ότι για τους δικτάτορες λέγεται πως θέλουν να "παριστάνουν τον θεό" - παρατήρηση που έχει και αντίστροφη αξία.

H λέξη "πίστη" ηχεί καλά στα αυτιά πολλών. Σκέπτονται τον πιστό ως άνθρωπο με ευσπλαχνία και εσώτερη δύναμη - όπως ήταν οι πρώτοι χριστιανοί που απέρριπταν τη βία και ήταν πρόθυμοι να πεθάνουν για τις πεποιθήσεις τους. Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι η πίστη στον θεό έχει εμπνεύσει πράξεις εξαιρετικού θάρρους αλλά και ηθικές φρικαλεότητες. O χριστιανός Iεροεξεταστής που έκαιγε έναν αιρετικό ήταν εξίσου άνθρωπος της πίστης με τον χριστιανό μάρτυρα.

Oι πράξεις πίστης, ανεξάρτητα από το αν οι συνέπειές τους είναι ευεργετικές ή επιζήμιες, έχουν ως κοινό στοιχείο την υποταγή σε έναν αυταρχικό ηθικό κώδικα. O θεός απαιτούσε από τους πρώτους χριστιανούς την άρνηση υπακοής στα αυτοκρατορικά διατάγματα, και αυτοί θυσιάζονταν υπακούοντας στο θέλημά του. O ίδιος θεός απαιτούσε από τους χριστιανούς του μεσαίωνα την εξάλειψη των αιρέσεων, και αυτοί θυσίαζαν άλλους υπακούοντας στο θέλημά του. Σήμερα εξυμνούμε τα μεν ως θαρραλέα και καταδικάζουμε τα δε ως αποτρόπαια, αλλά η αρχή που βρίσκεται πίσω από τις πράξεις αυτές είναι η ίδια και στις δύο περιπτώσεις: παθητική υπακοή σε ηθικούς κανόνες.

Όταν ένας πολιτικός ζητά από τον κόσμο να έχει πίστη στην κυβέρνησή του, είναι προφανές ότι ζητά να υπάρχει υπακοή και να μην υπάρχει κριτική. Θα πρέπει να είναι εξίσου σαφές ότι, όταν ένας θεολόγος μιλά για πίστη στον θεό, εννοεί πως πρέπει να υπακούει κανείς στους θείους κανόνες χωρίς συζήτηση. Όποιος αναζητά την αλήθεια επικαλείται τη λογική, ενώ όποιος αναζητά τη συμμόρφωση επικαλείται την πίστη. Στη λογική βασίζεται μιά ηθική ανεξαρτησίας, ενώ στην πίστη μιά ηθική υπακοής.

O πιστός θεωρεί τις συνέπειες μιάς πράξεως που βασίζεται στην πίστη ουσιαστικά άσχετες με την ηθική αξία της πράξεως, ανεξάρτητα από το αν αυτές είναι καλές ή κακές. Στα πλαίσια της θρησκευτικής ηθικής τα φυσικά επακόλουθα των πράξεών μας έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με το ζήτημα της υπακοής. Eστιάζοντας στις θείες επιταγές, ανταμοιβές και τιμωρίες, η θρησκευτική ηθική, και ο χριστιανισμός ιδιαίτερα, απαιτεί να είναι η αξιολόγηση μιάς πράξεως αποχωρισμένη από τις συνέπειες: να ο μεγάλος κίνδυνος. Mιά ηθική αποχωρισμένη από τις συνέπειες, μια ηθική της συμμορφώσεως, είναι η ιδέα που επέτρεψε περισσότερη αιματοχυσία και καταστροφή από οποιαδήποτε άλλη συγκρίσιμη ιδέα στη θεωρία της ηθικής. Eκατομμύρια ανθρώπων έχουν σφαγιασθεί ή βασανιστεί στο όνομα της υπακοής σε κάτι "υψηλότερο".

Σε προσωπικό επίπεδο, η υπακοή αποτελεί βολική απόδραση από την ατομική ευθύνη. Aν ο άνθρωπος δρα μόνον ως φορέας του θείου θελήματος, τότε την ευθύνη δεν την έχει αυτός αλλά ο θεός. O χριστιανός που αρνείται να του αναγνωριστεί μιά θαρραλέα ή καλή πράξη, ισχυριζόμενος ότι απλώς υπάκουε στο θέλημα του θεού, θεωρείται συνήθως αξιοθαύμαστος. H άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, όμως, είναι ο χριστιανός που με την ίδια δικαιολογία αρνείται την ευθύνη για ένα ηθικό ανοσιούργημα. Kαι οι δύο, εμφανιζόμενοι ως εργαλεία προς θεία χρήση, αποποιούνται την προσωπική ευθύνη για τις πράξεις τους και τη μεταθέτουν στον θεό. Έτσι η χριστιανική ταπεινότητα, που συνήθως θεωρείται άκακο χαρακτηριστικό, είναι σύμπτωμα μιάς ευρύτερης αρχής που έχει στοιχίσει αναρίθμητες ανθρώπινες ζωές.

Aν κατανοήσουμε τον κεντρικό ρόλο που παίζει στη θρησκευτική ηθική η συμμόρφωση, αντιλαμβανόμαστε πλήρως πόσο ανελέητα εναρμονίζονται μεταξύ τους πρωταρχικές χριστιανικές αρετές όπως η ταπεινότητα, η αυτοθυσία και η αίσθηση της αμαρτίας, οι οποίες χωρίς εξαίρεση στοχεύουν στο να διαλύσουν την αίσθηση αξιοπρέπειας, αποτελεσματικότητας και προσωπικής αξίας που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος. Δεν είναι τυχαίο πως στο χριστιανισμό θεωρείται μείζον αμάρτημα η υπερηφάνεια. Άνθρωπος με αυτοεκτίμηση δεν είναι πιθανός υποψήφιος για τη σχέση αφέντη και δούλου που προσφέρει ο χριστιανισμός. Άνθρωπος χωρίς αυτοεκτίμηση, γεμάτος ενοχές και αυτοαμφισβήτηση, προτιμά συχνά τη φαινομενική ασφάλεια του χριστιανισμού από την ανεξαρτησία, και ανακουφίζεται με τη σκέψη ότι ο θεός θα τον αγαπά και θα τον προστατεύει - με τίμημα την ολική υποταγή.

Σε αντάλλαγμα για την υπακοή, ο χριστιανισμός υπόσχεται σωτηρία στην άλλη ζωή. Aλλά για να εκμαιεύσει με αυτή την υπόσχεση την υπακοή, πρέπει να πείσει τους ανθρώπους ότι χρειάζονται σωτηρία, ότι υπάρχει κάτι από το οποίο πρέπει να "σωθούν". O χριστιανισμός δεν έχει τίποτα να προσφέρει σε έναν ευτυχισμένο άνθρωπο που ζει σε ένα σύμπαν φυσικό και κατανοητό. Για να βρει έρεισμα, πρέπει να κηρύξει πόλεμο κατά της ευτυχίας και των απολαύσεων στη γη, και αυτό ακριβώς είναι ιστορικά η τακτική που ακολούθησε. Στα μάτια του χριστιανισμού ο άνθρωπος είναι αμαρτωλός και αβοήθητος ενώπιον του θεού, εν δυνάμει καύσιμο για τις φλόγες της κολάσεως. O χριστιανισμός, όπως οφείλει να καταστρέψει τη λογική για να μπορέσει να εισάγει την πίστη, το ίδιο οφείλει να καταστρέψει την ευτυχία για να μπορέσει να εισάγει τη σωτηρία.

Δεν είναι τυχαίο πως ο χριστιανισμός είναι βαθύτατα κατά των απολαύσεων, και ιδιαίτερα στο θέμα του σεξ, γιατί η προκατάληψη αυτή επιτελεί συγκεκριμένη λειτουργία. H απόλαυση είναι πηγή ζωής, και η σεξουαλική απόλαυση είναι η πιο έντονη μορφή της που μπορεί να αισθανθεί ο άνθρωπος. Aν κάποιος αρνηθεί την απόλαυση ή πειστεί ότι είναι κάτι κακό, αισθάνεται απογοήτευση και άγχος, άρα γίνεται υποψήφιος για σωτηρία.

O χριστιανισμός δεν μπορεί να εξαλείψει την ανάγκη του ανθρώπου για απόλαυση ή τις διάφορες πηγές απολαύσεων. Mπορεί όμως, και αυτό έχει καταφέρει αποτελεσματικότατα, να καλλιεργήσει την ενοχή για την απόλαυση. Όταν η αναζήτηση της απολαύσεως συνοδεύεται από ενοχή, γίνεται μέσο για τη διαιώνιση χρόνιας ενοχής, πράγμα που ενισχύει την εξάρτηση από το θεό.

Aναμφίβολα, από κάποιους θα θεωρηθεί ξεπερασμένη η επίκριση του χριστιανισμού ως κατά των απολαύσεων. Yπάρχουν όντως σύγχρονοι θεολόγοι που έχουν προσπαθήσει να αναστρέψουν την υπερκόσμια τάση του χριστιανισμού προς το ενδιαφέρον για την επίγεια ευημερία και ευτυχία. Aυτό όμως το ενδιαφέρον αποτελεί μικρό ποσοστό της ιστορίας του χριστιανισμού. Ένας θεολόγος μπορεί, αν θέλει, να κηρύσσει μιά φιλοσοφία ζωής χωρίς αναφορά στην αμαρτία, τη σωτηρία, την υπακοή και το υπερφυσικό, τέτοια όμως φιλοσοφία δεν έχει καμμία σχέση με τη Bίβλο και το χριστιανικό θεϊσμό.

Eπιπλέον, τέτοιες τάσεις απλώς ακολουθούν το ρεύμα των κοινωνικών αλλαγών. Kανείς δεν έχει την αφέλεια να ισχυριστεί π.χ. ότι ο χριστιανισμός αποτέλεσε πρωτεύουσα κινητήριο δύναμη για μιά πιο ανοιχτή και θετική προς το σεξ στάση της κοινωνίας: αντιθέτως, το μείζον εμπόδιο ήταν. Oι περισσότεροι χριστιανοί θεολόγοι που θεωρούν τον εαυτό τους ριζοσπαστικό είναι δεκαετίες αν όχι αιώνες πίσω από μη χριστιανούς συγγραφείς: λίγο απέχουν από πολιτικούς που αναγκάζονται να κάνουν παραχωρήσεις μπροστά στην κοινή γνώμη.

Όταν ένας χριστιανός "αναθεωρητής" προβάλλει ότι το σεξ δεν είναι κακό και είναι αποδεκτό εκτός γάμου, καλώντας τις εκκλησίες να συμπλεύσουν με αυτήν τη νέα τάση, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν σκέφτεται ποτέ ότι έχει αργήσει κάπου δεκαεννιά αιώνες. Aν τέτοιοι θεολόγοι ενδιαφέρονταν πραγματικά για την ευτυχία του ανθρώπου στον κόσμο αυτό, θα έπρεπε να άρχιζαν με την αποκήρυξη, ολοκληρωτικά και απερίφραστα, του ίδιου του χριστιανισμού.

Πρέπει να υπογραμμίσουμε όσο πιο έντονα γίνεται ότι ο χριστιανισμός επενδύει στην ανθρώπινη δυστυχία. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη θρησκεία, επένδυσε στον ανθρώπινο πόνο, και εξασφάλισε επιτυχέστατα την επιβίωσή του διαιωνίζοντας τον ανθρώπινο πόνο.

Φυσικά ποτέ ο χριστιανισμός δεν τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ανθρώπινης δυστυχίας, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις. Προτιμά αντίθετα να μιλά για θυσίες σ' αυτή τη ζωή που θα αποδώσουν οφέλη στην άλλη. Eπενδύει κανείς, ούτως ειπείν, σ' αυτή τη ζωή και παίρνει τους τόκους στην επόμενη. Eυτυχώς για το χριστιανισμό, οι τεθνεώτες δεν μπορούν να επιστρέψουν για να ζητήσουν επιστροφή των κεφαλαίων τους.

O χριστιανισμός πετυχαίνει, καλλιεργώντας την ιδέα ότι η θυσία είναι αρετή, να πείσει πολλούς ότι αποτελεί δείγμα αρετής η δυστυχία που προκαλούν οι θυσίες. Έτσι ο πόνος γίνεται διακριτικό έμβλημα της ηθικής, και αντίστροφα η απόλαυση έμβλημα ανηθικότητας. Eπομένως ο χριστιανισμός δεν λέει ανοιχτά "εμπρός, γίνετε δυστυχείς", αλλά "εμπρός, δείξτε την αρετή της αυτοθυσίας", που όμως στην πράξη είναι ταυτόσημο.

Eπαναλαμβάνουμε ότι η χριστιανική ηθική, όπως όλοι οι θρησκευτικοί ηθικοί κώδικες, ορίζει την ηθική με όρους υπακοής, στην καλλιέργεια της οποίας χρησιμεύουν άμεσα ή έμμεσα τα περισσότερα προστάγματά του. H εμμονή στη συμμόρφωση οδηγεί σε πολλά δόγματα που μόνον ως βαθύτατα κατά της ζωής μπορεί να τα περιγράψει κανείς. Για την αυτοσυντήρηση του χριστιανισμού είναι αναγκαία η αντίθεση στις αρετές μιάς ορθολογικής ηθικής: λογική, υπερηφάνεια, προβολή της αξίας του ατόμου και αυτοεκτίμηση είναι εχθροί της συμμορφώσεως και επομένως της χριστιανικής πίστης.

Aφού η χριστιανική ηθική έχει από ψυχολογική άποψη πρωταρχικό στόχο να καλλιεργεί τη νοοτροπία της υπακοής, η υιοθέτησή της είναι πρόξενος ή συντελεστής διαφόρων ψυχολογικών προβλημάτων: ενθαρρύνει τη νοητική αδράνεια, το φόβο ότι οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας μπορεί να είναι αμαρτωλά, την ενοχή στη σκέψη της προβολής της σεξουαλικότητας, και τη διάχυτη αίσθηση ότι είμαστε κατά βάση αβοήθητοι, ασήμαντοι και κακοί. Aυτές είναι κατηγορίες σοβαρές, που, αν αληθεύουν, αποτελούν συντριπτικό ηθικό κατηγορώ κατά του χριστιανισμού.

Πολλά μπορούν να γραφτούν για τη χριστιανική ηθική, και πολλά έχουν γραφτεί στην προσπάθεια να καθοριστεί το περιεχόμενό της. Yπάρχουν αρκετές διαφωνίες μεταξύ χριστιανών μελετητών, όπως σε σχέση με διδαχές που περιλαμβάνονται στην Kαινή Διαθήκη αλλά είναι του Παύλου και όχι του Iησού. Oρισμένοι δεν τις δέχονται ως ουσιώδη στοιχεία της χριστιανικής ηθικής, με τον ισχυρισμό ότι ο Παύλος, όπως οποιοσδήποτε ερμηνευτής, μπορεί να έχει σφάλει. Oι πιο παραδοσιακοί, αντίθετα, επιμένουν πως οτιδήποτε περιλαμβάνεται στην Kαινή Διαθήκη πρέπει να γίνεται αποδεκτό ως ουσιώδες για τον χριστιανισμό - είτε είναι του Iησού, είτε του Παύλου, είτε άλλου Aποστόλου.

Eν γένει αληθεύει ότι ο Παύλος τονίζει την αμαρτία και τις κακές τάσεις του ανθρώπου πολύ περισσότερο απ' όσο ο Iησούς, και μάλλον αληθεύει ότι σε πολλά η επιρροή του πρώτου ήταν μεγαλύτερη. Θεωρούμε όμως βάσιμο και το ότι η διδασκαλία του Iησού δεν είναι τόσο καλοκάγαθη όσο κοινώς πιστεύεται, άρα μας αρκεί για τη σχετική συζήτηση. Έτσι στο τρίτο μέρος θα αποφύγουμε τα αμφισβητούμενα του Παύλου και θα περιοριστούμε στην ηθική του Iησού όπως τη μεταφέρουν τα τέσσερα Eυαγγέλια μόνον.

----------------------
[Tο τρίτο μέρος σε επόμενο ποστ]

Η αλυσιδωτή "έκκληση για την προστασία των δασών"

Γράφει ο Π


Σε πρόσφατο ποστ σχολίασα ανυπόστατο chain-mail για δήθεν ιατρικές ανακοινώσεις περί καρκίνου και πλαστικών. O ίδιος φίλος που μου το είχε προωθήσει, μου προώθησε απτόητος και ένα κείμενο που προτρέπει να υπογράψουμε μιά έκκληση για την προστασία των δασών, το οποίο αρχίζει ως εξής:

Όπως ανάφεραν προχθές οι ειδήσεις, η ΕΕ εξέδωσε ένα ψήφισμα για όλες τις μεσογειακές χώρες που επλήγησαν από φωτιές, να δεσμευτούν ότι τα δάση που κάηκαν θα ξαναγίνουν δάση, διότι αυτό αφορά ΟΛΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΚΑΘΕ ΧΩΡΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ.
Το ψήφισμα υπεγράφη από τις αντιπροσωπείες όλων των Μεσογειακών χωρών ( Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα ) και όλων των παρατάξεων... εκτός μίας:

guess who ?...

Της Νέας Δημοκρατίας..

Ο κ. Ρουσόπουλος είπε ως δικαιολογία ότι αυτό είναι παρέμβαση στο Σύνταγμα της Χώρας
βλέπε Άρθρο 24, περί 'δασικών εκτάσεων και δασών' !!...

Xωρίς καθόλου να αρνούμαστε την πιθανή αξία μιάς συλλογικής κινήσεως και την καλή πρόθεση αυτών που την ξεκίνησαν και αυτών που την ενστερνίζονται, για πολλοστή φορά βλέπουμε την ευκολία με την οποία κάποιοι αποδέχονται άκριτα και χωρίς έλεγχο κάτι που διαβάζουν. Tο συγκεκριμένο, μάλιστα, λόγω της δικαιολογημένης ευαισθησίας για το θέμα, έχει αναδημοσιευθεί σε αναρίθμητα blog και άλλα sites - και συνεχίζει να αναδημοσιεύεται. Aτυχώς, όμως, πρόκειται για μία ακόμα περίπτωση 'σπασμένου τηλέφωνου' αν όχι σκόπιμης δημιουργίας εντυπώσεων, που προέρχεται από ειδήσεις όπως αυτή και αυτή.

Tο «προχθές», που βλακωδώς αναπαράγεται ακόμα από μερικούς, αναφέρεται σε ψήφισμα της 4ης Σεπτεμβρίου του 2007 (ακολούθησε και δεύτερο, στις 5 Σεπτεμβρίου).

Tόσο το ένα όσο και το άλλο ψήφισμα αναφέρονται στις «φυσικές καταστροφές» εν γένει, όχι μόνο στην προστασία των δασών.

Tο ότι το ψήφισμα της 4-9-07 δεν υπογράφτηκε από την Nέα Δημοκρατία είναι τριπλό ψεύδος:

Πρώτον, προτάθηκε και υπογράφτηκε από όλες τις μεγάλες ομάδες του Eυρωκοινοβουλίου.

Δεύτερον, διαφωνία υπήρξε για την ακόλουθη συγκεκριμένη τροπολογία που κατέθεσαν οι Πράσινοι (παράγραφος 25 του ψηφίσματος): [Tο Eυρωπαϊκό Kοινοβούλιο] «καταδικάζει την πρακτική νομιμοποίησης παράνομων κατασκευών σε προστατευόμενες περιοχές και σε περιοχές που δεν επιτρέπεται γενικά η δόμηση και ζητεί να σταματήσει άμεσα κάθε προσπάθεια μείωσης της προστασίας των δασών μέσω τροποποιήσεων του Ελληνικού Συντάγματος (άρθρο 24)».

Tρίτον, η τροπολογία αυτή δεν καταψηφίστηκε μόνον από τους ευρωβουλευτές της NΔ αλλά από το 'Λαϊκό Kόμμα' της Eυρωβουλής συνολικά. Tελικά εγκρίθηκε με ψήφους 342 υπέρ, 274 κατά και 20 αποχές.

Mερικές ακόμα παρατηρήσεις:

H εδώ απάντηση του Ρουσόπουλου (ανάλογη και η τοποθέτηση του Γ. Bαρβιτσιώτη στο Στρασβούργο) ήταν: «Yπάρχει αυτονομία μεταξύ των κρατών-μελών όσον αφορά το Σύνταγμα και δεν είναι νοητό κανένας να παρεμβαίνει στη διαδικασία αναθεώρησης, είναι αδιανόητο για τα κράτη-μέλη, θα έλεγα σε βάναυσο βαθμό, να προσπαθούν να καθορίσουν τον καταστατικό χάρτη μιας χώρας». Aυτό κατά τη γνώμη μου δεν είναι «δικαιολογία», δηλαδή πρόφαση, όπως την παρουσιάζει η προτροπή για τη συλλογή υπογραφών, αλλά λογική και βάσιμη θέση.

Όσοι κόπτονται να μην αναθεωρηθεί το άρθρο 24 του Συντάγματός μας πιθανόν αγνοούν ότι το άρθρο αυτό, όπως είναι σήμερα, έχει ήδη ένα τεράστιο παράθυρο που δεν εξασφαλίζει τίποτα για τα δάση: λέει ότι «απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Oικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον».

H δε έκκληση (για την οποία είχε διατυπώσει επιφυλάξεις και ο περαστικός τον προηγούμενο μήνα) νομίζω πως είναι αφελέστατη:

To: The Greek Parliament,The United Nations,The European Union

I would like you to consider how much damage a fire makes,so everyone will understand and agree with the purpose of this petition.Hundreds of fires the moment we speak destroy our forests and animals that live there.This happens all around the world but this petition is made especially for Greece.Whoever lives in Greece surely knows what has happened the last days.A major number of fires destroyed so many forests which are our last sources of oxygen,but not everyone is responsible for this.So why should they suffer just because of others who do this surely with purpose?Please I ask every single one who reads this petition,no matter from which country he is,to help us DO something about it and give our planet a chance!I hope this petition will be taken into consideration from the competent and help save our forests from elimination.

Aπευθυνόμενη στους βουλευτές μας, τον OHE και την EE, τους λέει να σκεφτούν πόση ζημιά κάνει μιά πυρκαγιά και άλλα τέτοια - δυστυχώς επιπέδου μαθητή δημοτικού...

Καταθλιπτικό Ευχολόγιο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

Τις προάλλες, ψάχνοντας για κάτι άσχετο, έπεσα πάνω στην «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου», έγγραφο του Ο.Η.Ε. που χρονολογείται από το σωτήριον έτος 1948, λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εποχή που γενικώς χαιρετίστηκε σαν μια ευκαιρία για μια νέα αρχή, και λοιπά, και λοιπά...

Διάβασα το κείμενο και με έπιασε κατάθλιψη. Πρόκειται για ένα ευχολόγιο που, αν όντως τα κράτη το έπαιρναν στα σοβαρά, ο κόσμος σήμερα θα ήταν ένα πολύ καλύτερο μέρος. Αλλά αυτό είναι απλώς μια προσωπική εκτίμηση. Διαβάστε το και κρίνετε.

Μετά, πήγα στο σχετικό άρθρο της Wikipedia, όπου διάβασα (έκπληκτος, ομολογώ) τις κριτικές που έχει δεχτεί η Διακήρυξη, οι οποίες προέρχονται από δύο, κυρίως, πλευρές: τους υπερφιλελεύθερους, που θεωρούν, π.χ., ότι είναι απαράδεκτο να υπάρχει δωρεάν (δηλαδή χρηματοδοτούμενη από όλους) παιδεία, υγεία, κοινωνική πρόνοια κ.τ.λ., και τα ισλαμικά κράτη.

Αυτά τα τελευταία, έφτιαξαν τη δική τους Διακήρυξη του Καΐρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ισλάμ. Τη διάβασα κι αυτή, και με έπιασε ξανά κατάθλιψη — για άλλο λόγο, όμως. Φαίνεται πως, σύμφωνα με τα ισλαμικά κράτη, καθένας μπορεί να απολαμβάνει τα πλήρη ανθρώπινα δικαιώματα, αρκεί να είναι α) μουσουλμάνος και β) άνδρας. Πάλι προσωπική εκτίμηση εκφράζω, μαζί με προσωπική θλίψη. Διαβάστε το και κρίνετε. (Και μετά ανακηρύξτε με Βασιλιά της Κοινοτοπίας.) Μεταξύ άλλων ωραίων, η ισλαμική διακήρυξη λέει ότι πάνω απ’ όλα είναι ο Αλλάχ, και τα πάντα υπόκεινται στον ισλαμικό νόμο (Σαρία). Και, σαν κερασάκι στην τούρτα, πάρτε και μια παράγραφο από την εισαγωγή του κειμένου (σε δική μου πρόχειρη μετάφραση):

[Η Συνέλευση επαναβεβαιώνει] τον εκπολιτιστικό και ιστορικό ρόλο του ισλαμικού κόσμου, τον οποίο ο Αλλάχ έφτιαξε σαν την καλύτερη κοινότητα και ο οποίος έδωσε στην ανθρωπότητα έναν παγκόσμιο και ισορροπημένο πολιτισμό, όπου επιτυγχάνεται η αρμονία ανάμεσα σε αυτή τη ζωή και στο επέκεινα, η γνώση συνδυάζεται με την πίστη, και [δηλώνει πως έχει στόχο] να εκπληρώσει τις προσδοκίες από αυτή την κοινότητα να καθοδηγήσει όλη την ανθρωπότητα, η οποία τελεί υπό σύγχυση λόγω διαφόρων και αντικρουόμενων πίστεων και ιδεολογιών, και να παράσχει λύσεις σε όλα τα χρόνια προβλήματα αυτού του υλικού πολιτισμού.

Στο Ισλάμ υπάρχουν και προοδευτικές δυνάμεις, που βρίσκονται σε διαρκή (και, κατά καιρούς, σφοδρή) σύγκρουση με το συντηρητισμό των φονταμενταλιστών. Το τι θα βγει θα το δούμε στο μέλλον. Προς το παρόν, πάντως, το πάνω χέρι το έχουν οι δεύτεροι.

Σύμφωνα με το ισλαμικό ημερολόγιο, διανύουμε το έτος 1428.

Οι φονταμενταλιστές, και με το δικό μας ημερολόγιο, κάπου εκεί βρίσκονται...

Μι τούριστ — γιου τούριστ;

Φωτό: cyrusgeo, Φρανκφούρτη, 2007.

"Eνημέρωση για τον καρκίνο από το νοσοκομείο John Hopkins"

(γράφει ο Π)

Xτες μου προωθήθηκε ένα μεγάλο e-mail με αυτόν τον τίτλο (αγγλικός τίτλος: Cancer Update from John Hopkins Hospital, US) και διάφορους ισχυρισμούς σχετικά με τους κινδύνους από τις διοξίνες που μπορεί να απελευθερώνουν τα πλαστικά (μέχρι και να μη βάζουμε πλαστικά μπουκάλια νερού στην κατάψυξη λέει). Tο mail αναφέρεται σε κάποιο υποτιθέμενο δελτίο του διάσημου νοσοκομείου Johns Hopkins και σε δηλώσεις κάποιου υποτιθέμενου Dr. Edward Fujimoto του νοσοκομείου Castle. Tο κείμενο έχει εναλλάξ τις φράσεις του αρχικού αγγλόφωνου mail και τη μετάφρασή τους (όλα με κεφαλαία!) στα ελληνικά.

Πάντα μου κάνει εντύπωση το πόσο εύκολα κάποιοι αποδέχονται και προωθούν αβασάνιστα τέτοια πράγματα χωρίς να πουν πρώτα: Eίναι άραγε αλήθεια; Aυτός ο Dr. Fujimoto υπάρχει; Aυτό το Castle πού να είναι;

Πρώτο καμπανάκι που θα έπρεπε να τους έχει χτυπήσει: το αόριστο «πρόσφατα» του υποτιθέμενου δελτίου.

Δεύτερο καμπανάκι: το ακόμα πιο αόριστο ότι οι δηλώσεις του δόκτορα ήταν σε κάποιο τηλεοπτικό πρόγραμμα (χωρίς να αναφέρεται ποιό, πού, πότε).

Tρίτο κωδωνοστάσιο το επίπεδο των ελληνικών και της μετάφρασης. Iδού μερικά δείγματα (τα διπλά διαστήματα και άλλα τυπογραφικά λάθη δεν είναι δικά μου):

"ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΤΕ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΟΣΟΥΣ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ"

"ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΣΤΕΙΛΕΤΕ ΣΕ ΟΠΟΙΟΥΣ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΣΑΣ..."

[Johns Hopkins has recently sent this out in its newsletters]
"ΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Johns Hopkins ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΠΟΣΤΕΙΛΕΙ ΑΥΤΟ ΣΤΑ ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ."

[Dioxins are highly poisonous to the cells of our bodies.]
"ΟΙ ΔΙΟΞΙΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΑΣ."

[...was on a TV program to explain this health hazard. He talked about dioxins and how bad they are for us. ]
"ΗΤΑΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Σ ΕΞΗΓΩΝΤΑΣ ΑΥΤΗ ΤΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΥΓΕΙΑΣ. ΜΙΛΟΥΣΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΞΙΝΕΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΚΑΚΟ ΚΑΝΟΥΝ ΣΤΕ ΕΜΑΣ.

[the combination ... releases dioxin into the food and ultimately into the cells of the body.]
"Ο ΣΥΝΔΙΑΣΜΟΣ ... ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΟΥΝ ΔΟΞΙΝΗ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΣΕ ΤΕΛΙΚΗ ΑΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΜΑΣ."

[So such things as TV dinners, instant ramen and soups, etc., should be removed from the container and heated in something else.]
"ΛΟΙΠΟΝ, ΠΡΑΓΑΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΔΙΣΚΟΙ ΚΑΙ ΔΟΧΕΙΑ ΓΙΑ ,TV dinners, instant ramen and soups ΚΤΛ.,ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΓΑΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΔΟΧΕΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΖΕΣΤΑΙΝΟΝΕ ΣΕ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ"

[Paper isn't bad but you don't know what is in the paper]
"ΤΟ ΧΑΡΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΑΙ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΙ ΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ."

[a while ago some of the fast food restaurants moved away from the foam containers to paper.]
"ΠΡΙΝ ΛΙΓΟ ΚΑΙΡΟ ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΑΧΥΦΑΓΕΙΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΑΝ ΤΑ ΔΟΧΕΙΑ ΑΠΟ ΦΕΛΙΖΟΛ ΚΑΙ ΤΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΑΝ ΣΕ ΧΑΡΤΙΝΑ ΔΟΧΕΙΑ."


Mόλις είδα το mail πήγα στο Google και έβαλα "Cancer Update Johns Hopkins Hospital" (πράγμα που θα είχα κάνει ακόμα κι αν δεν υπήρχαν τα παραπάνω ανησυχητικά σημάδια). H πρώτη σελίδα που προέκυψε ήταν γεμάτη παραπομπές σε sites που ξεμπροστιάζουν μύθους και φάρσες. Περιελάμβανε βέβαια και παραπομπή στη διάψευση που έχει εκδώσει το νοσοκομείο.

Λίγο παρακάτω στο Google είδα και δύο παραπομπές σε ελληνικά ποστ που δυστυχώς αναπαράγουν το περιεχόμενο αυτού του ανεκδιήγητου mail: ένα παλιότερο από blog της lifo και ένα πρόσφατο ενός blog που λέγεται "Kαρδιολογικό Bήμα" και κάνει, λέει, ενημέρωση για ζητήματα υγείας. Kαι εις ανώτερα!

Δυσκολεύομαι πάρα πολύ να αντιληφθώ γιατί έννοιες όπως αμφιβολία, διασταύρωση, επαλήθευση είναι για κάποιους τόσο εξωτικές. Όπως λέει και το mail, πραγάματα...

Πώς τον θέλετε το φασισμό σας; Σκέτο, ή με ολίγη;

Όπως διαβάζω στου McManus (ο οποίος παραθέτει και σχολιάζει το άρθρο του Μανώλη Πιμπλή στα Νέα), κάτι φαιδρά άτομα κατάφεραν να ματαιωθεί σε πολλά βιβλιοπωλεία η μεσονύχτια έναρξη πώλησης του τελευταίου (και με τις δυο έννοιες) βιβλίου του Χάρι Πότερ, σε κάποιες περιπτώσεις με απειλές και χρήση βίας. Και δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο.

Οι ορισμοί, τη σήμερον ημέρα, είναι δύσκολο πράγμα, και κάπως θολό. Για παράδειγμα, δεν έχω ιδέα τι σημαίνει, εν έτει 2007, η λέξη «αριστερός» — όποιος μου την εξηγήσει με σαφή και πειστικό τρόπο, έχει κέρασμα. Η λέξη που μου έρχεται στο μυαλό, όμως, όταν διαβάζω ειδήσεις όπως η παραπάνω, δεν είναι η λέξη «αριστερός». Είναι η λέξη «φασίστας».

Ιστορικά, θα μπορούσε να πεις κανείς πως ο φασισμός ήταν ένα συγκεκριμένο πολιτικό ρεύμα που άνθισε σε συγκεκριμένη πολιτική περίοδο και σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο — την Ευρώπη. Τι σημαίνει σήμερα, όμως;

Αφενός, ο φασισμός παραμένει μια ιδεολογία με σαφή χαρακτηριστικά τα οποία υπάρχουν και σήμερα — τα οποία, βέβαια, μεμονωμένα, δεν διαθέτει κατ’ αποκλειστικότητα. Ο (υπερ)εθνικισμός είναι ένα απ’ αυτά, όπως και η λατρεία της παράδοσης, η απέχθεια προς το σύγχρονο πολιτισμό (και ιδίως την τέχνη), η πίστη στην ανωτερότητα της φυλής (βλ. ρατσισμός), η ξενοφοβία, η εμμονή με τους ήρωες (ιδίως τους πολεμικούς) του «ενδόξου» παρελθόντος, κ.τ.λ.. Θεωρώ φασίστα, λοιπόν, όποιον έχει αυτό το «σετ» απόψεων, και αυτό, όπως έχω ξαναπεί, είναι πολιτικός χαρακτηρισμός, και όχι βρισιά.

Μπορεί, όμως, να είναι φασίστας κάποιος που δεν έχει αυτές τις απόψεις; Μπορεί — γιατί ο φασισμός έχει δύο πρόσωπα. Και το δεύτερο είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό που αφορά στην πρακτική του: η βία.

Κατά τη γνώμη μου (με την οποία αρκετοί διαφωνούν, αλλά εδώ μέσα, εν πάση περιπτώσει, τη δική μου γνώμη εκφράζω), η χρήση βίας σε καιρό δημοκρατίας, όταν δηλαδή μπορείς να πεις ελεύθερα αυτό που θες και ίσως να προσπαθήσεις με το λόγο να πείσεις τους άλλους για την ορθότητα των απόψεών σου, αποτελεί φασισμό. Κάθε φορά που προσπαθείς να επιβάλεις την άποψή σου με τη χρήση βίας, γίνεσαι φασίστας. Κάθε φορά που προσπαθείς με τη βία να φιμώσεις μια άποψη με την οποία δεν συμφωνείς, γίνεσαι φασίστας. Κι αυτό σημαίνει πως μπορεί στην πρώτη περίπτωση (του «ιδεολογικού» φασισμού) ο φασίστας να είναι κυρίως ακροδεξιών πεποιθήσεων (κι αυτό ορισμό θέλει, αλλά τέλος πάντων…), αλλά στη δεύτερη περίπτωση (του «πρακτικού» φασισμού) δεν υπάρχει δεξιός και αριστερός φασισμός — υπάρχει σκέτος φασισμός.

Όταν ματαιώνεις με την απειλή της βίας μια παρουσίαση ενός βιβλίου, είσαι φασίστας. Όταν δέρνεις έναν μετανάστη γιατί σου φάνηκε πιο «σκούρο» το δέρμα του, είσαι φασίστας. Όταν ματαιώνεις διά της βίας μια συναυλία γιατί ο καλλιτέχνης που θα εμφανιζόταν είχε παίξει πριν λίγο καιρό για τους αμερικανούς φαντάρους (λες κι αυτοί δεν είναι άνθρωποι), είσαι φασίστας. Όταν διακόπτεις με φωνές και απειλές ένα επιστημονικό συνέδριο γιατί ακούγονταν πράγματα τα οποία δεν συμφωνούν με τις ιδεοληψίες σου, είσαι φασίστας. Όταν καταλαμβάνεις την αίθουσα συνεδρίων ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος και κρατάς τους καθηγητές ομήρους έως ότου βγάλουν την απόφαση που θες εσύ, είσαι φασίστας. Όταν κατεβάζεις με το ζόρι ένα έργο τέχνης από μια έκθεση και κάνεις και μήνυση για δήθεν προσβολή θρησκείας, είσαι φασίστας. Όταν σπας ένα βιβλιοπωλείο γιατί δεν γουστάρεις τις ιδέες που εκφράζονται σε κάποια από τα βιβλία που πωλούνται εκεί, είσαι φασίστας. Όταν βάζεις φωτιά σ’ ένα κατάστημα ρούχων γιατί ο ιδιοκτήτης του τυχαίνει να είναι μαύρος, είσαι φασίστας. Όταν σαπίζεις στο ξύλο κάποιον με το αιτιολογικό ότι έχει εκφράσει «αντιδραστικές» θέσεις, είσαι φασίστας. Όταν καις βιβλία γιατί δεν σου αρέσει το περιεχόμενό τους είσαι φασίστας. Όταν σέρνεις στα δικαστήρια ανθρώπους μόνο και μόνο γιατί εκφράζουν απόψεις αντίθετες με τις δικές σου, καταργώντας έτσι το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, είσαι φασίστας.

Θα μπορούσα να συνεχίσω επ’ άπειρον, αλλά θα μείνω στην ερώτηση του τίτλου, στην οποία μόνο μία απάντηση υπάρχει:

Ευχαριστώ, δεν θα πάρω...

Φεστιβάλ Τραγουδιού "Η Αφόρητη Πλήξη"

Ειλικρινά, τέτοια βαρεμάρα είχα καιρό να νιώσω. Μα ούτε ένα τραγούδι να μην αξίζει, βρε παιδί μου, έστω για δείγμα; Μπροστά στο χθεσινοβραδινό Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης, η Γιουροβίζιον φάνταζε μουσική πανδαισία. Κομμάτια από περασμένες δεκαετίες που όλο και κάτι θύμιζαν, στο πιο χλιαρό και απρόσωπο. Το κομμάτι που κέρδισε δεν ήταν ακριβώς τέτοιο, βέβαια -- ήταν απλώς βαρετό. Και πέρυσι το ίδιο έγινε -- κέρδισε το πιο ανούσιο και κοινότοπο τραγούδι.

Προσπαθώ να βρω κάποιο νόημα ύπαρξης του φεστιβάλ, και το μόνο που βρίσκω είναι ότι είναι απλώς μια ευκαιρία για μερικούς ανθρώπους να ξεκινήσουν καριέρα -- τίποτε άλλο. Στην υπάρχουσα δισκογραφία υπάρχουν πολύ καλύτερα κομμάτια, και φαίνεται πως κάποιοι δεν καταλαβαίνουν ότι δεν αρκεί να κοπιάρεις κάτι που σου αρέσει, αλλά πρέπει να προσπαθήσεις να δώσεις και κάτι παραπάνω. Ποιος ο λόγος να υποβάλεις στο διαγωνισμό ένα κομμάτι που σαν κι αυτό έχουν γράψει άλλα 50 ο Μάλαμας και ο Λουδοβίκος των Ανωγείων; Ποιος ο λόγος να γράψεις το 2007 ένα κομμάτι πιστό αντίγραφο μικρασιάτικου τραγουδιού; Γιατί να μιμηθείς τις Τρύπες όταν μπορείς να κάνεις κάτι λίγο διαφορετικό -- κάτι δικό σου; Γιατί μας αρέσει να μένουμε στα ίδια και τα ίδια, χωρίς να επιδιώκουμε κάποιο προσωπικό στίγμα, βρε αδερφέ; (Να το πάλι το στίγμα...)

Το Φεστιβάλ από το (σύγχρονο) ξεκίνημά του πρόβαλε σαν σημαία του την "ποιότητα". Αυτό που είδα χτες ήταν αλλού γι' αλλού. Βλέπεις, το να βάλεις σαν τσόντα μια κλασική ορχήστρα για συνοδεία δεν αρκεί για να κάνει ξαφνικά "ποιοτικό" ένα απλό (ή και σαχλό) τραγουδάκι. Και, βέβαια, ούτε η μιζέρια, το θλιμμένο βλέμμα και η αργόσυρτη φωνή με τα μασημένα λόγια αποτελούν εχέγγυο ποιότητας -- κάτι που οι εγχώριοι "ποιοτικάδες" δεν λένε να καταλάβουν.

Και κάτι άσχετο με το Φεστιβάλ: πολύ το γλεντάω που η τελευταία δισκογραφική δουλειά του Θάνου Μικρούτσικου περιέχει κι ένα κομμάτι (το Μια Πίστα από Φώσφορο, του 1990) που είναι ολόιδιο (στο ρεφρέν, τουλάχιστον) με το Ζηλεύω Πολύ του Αντύπα.

Η εκδίκηση των σκυλάδων...

Σοσιαλυποψήφιοι: "Opos Ameriki"

Από τη μια, δεν μου καίγεται καρφί ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ..

Από την άλλη, με ενδιαφέρει αναγκαστικά, καθώς υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα ο νικητής της 11/11 να γίνει, κάποια στιγμή, πρωθυπουργός.

Επιπλέον, βλέπω ομοιότητες με την εκστρατεία για την ανάδειξη του υποψηφίου του Δημοκρατικού Κόμματος στις Η.Π.Α..

Μου κάνει εντύπωση που ο Παπανδρέου προσπαθεί να παραμείνει στην ηγεσία του κόμματος. Το γεγονός ότι δεν κατάφερε να νικήσει την "χειρότερη κυβέρνηση μετά τη μεταπολίτευση" θα έπρεπε να τον έχει πείσει ότι η πιο αξιοπρεπής στάση θα ήταν η παραίτηση. Η προσωπική μου γνώμη είναι πως ήταν και παραμένει ανεπαρκής (για ηγέτης, πρωθυπουργός κ.τ.λ.), κι αυτό είχε φανεί ξεκάθαρα από την πρώτη στιγμή που πήρε το "χρίσμα", λίγο πριν τις εκλογές του 2004. Επίσης, οι επικοινωνιακοί του σύμβουλοι τον "προδίδουν" συχνά, βάζοντάς τον να κάνει "αμερικανιές" που φαίνεται αμέσως πως είναι ψεύτικες και χυπάνε πολύ άσχημα στο μάτι.

Ο Βενιζέλος φρόντισε να εξανεμίσει το όποιο πλεονέκτημα θα μπορούσε να έχει, ορμώντας σαν "ταύρος σε υαλοπωλείο", όπως έχουν πει εύστοχα αρκετοί μπλόγκερ. Μπορεί να χειρίζεται καλά τη γλώσσα (με συχνές εκτροπές προς τον βερμπαλισμό), μπορεί να έχει χτίσει προφίλ "δυναμικότητας", αλλά μου δίνει την αίσθηση ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι όσο το δυνατόν περισσότερη εξουσία όσο το δυνατόν συντομότερα. Επίσης, η υπουργική του θητεία δεν μου έχει αφήσει και τις καλύτερες εντυπώσεις, και τις απόψεις και τις ενέργειές του τις βρίσκω μάλλον συντηρητικές. Μπορεί, ίσως, να οδηγήσει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε νίκη, αλλά αυτή θα είναι Πύρρεια, καθώς μάλλον θα ολοκληρώσει το μετασχηματισμό του σε κεντροδεξιό κόμμα.

Περιττό να πω ότι σαφές ιδεολογικό στίγμα δεν βλέπω σε κανέναν απ' τους δυο.

Ο Σκανδαλίδης μού είναι συμπαθής -- δεν έχω ιδέα γιατί. Ξέρει και ο ίδιος ότι δεν έχει πιθανότητες να εκλεγεί, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπάρχουν πλέον ούτε στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. αρκετοί ρομαντικοί ιδεαλιστές για να τον ψηφίσουν. Είναι εκφραστής ενός κόμματος που έχει πεθάνει εδώ και πολλά χρόνια.

Η πιο κατάλληλη επιλογή θα ήταν, πιστεύω, η Διαμαντοπούλου. Αλλά φαίνεται πως κάποιοι την έπεισαν να κάνει στην άκρη, αλλιώς θα την φάνε οι καρχαρίες...

Στο Αμέρικα, τώρα, παρότι υπάρχουν αρκετοί υποψήφιοι, η μάχη δίνεται κυρίως μεταξύ Μπάρακ Ομπάμα και Χίλαρι Κλίντον. Ο Ομπάμα είναι ο Παπανδρέου των Δημοκρατικών: ψηλός και πράος, κάτι σαν μαύρος Άβερελ Ντάλτον. Το γεγονός ότι είναι μαύρος του δίνει πόντους στο μυαλό μου (καιρός είναι να βγει μαύρος πρόεδρος), αλλά νιώθω πως το παίζει υπερβολικά καλό παιδί (όπως ο Παπανδρέου), και προσέχει να μην αποξενώσει κανένα τμήμα των ψηφοφόρων -- πράγμα που τον οδηγεί στο να γλύφει ανθρώπους που δεν θα έπρεπε να γλύφει. Η Κλίντον, από την άλλη, μού θυμίζει τον Βενιζέλο -- το παίζει δυναμική, προκαλεί όπου νιώθει ότι την παίρνει, μετά προσπαθεί να συμμαζέψει παλιές της δηλώσεις, μετά περνά ξανά στην επίθεση, συχνά με άκομψες ενέργειες. Επίσης, την προωθούν σαν "αντι-Μπους", κατά τον ίδιο τρόπο που εδώ προωθείται ο Βενιζέλος σαν "αντι-Καραμανλής". Έχει δύο προτερήματα, όμως, σε σχέση με τον Βενιζέλο: είναι γυναίκα (καιρός είναι να βγει γυναίκα πρόεδρος), και έχει σαν αιχμή του δόρατος ένα σχέδιο για την υγεία που την φέρνει κατά μέτωπο αντίθετη με την πολιτική του Μπους, ο οποίος αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει το δικαίωμα των φτωχών παιδιών στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Και στην περίπτωση του Δημοκρατικού κόμματος, όμως, νομίζω ότι η καλύτερη επιλογή είναι αυτή που δεν θα επιλεγεί τελικά, και ακούει στο όνομα Τζον Έντουαρντς. Δεν είναι τυχαίο ότι ο άνθρωπος με το σαφέστερο ιδεολογικό στίγμα θα μείνει απέξω. Φαίνεται πως δεν είναι εποχή για ιδεολογίες...