Όνειρα και δημοσιογραφία στο πόδι

Στην ιστοσελίδα του Σκάι (πάλι), υπάρχει η είδηση για μια αμερικανική επιστημονική έρευνα πάνω στο πώς ερμηνεύουν τα όνειρά τους οι απλοί άνθρωποι. Ενδιαφέρον θέμα, από ψυχολογική και κοινωνιολογική άποψη, αλλά η δημοσιογραφική προχειρότητα κατάφερε πάλι να μετατρέψει τον αναγνώστη της είδησης σε υποψήφιο θύμα εγκεφαλικού επεισοδίου.

Το πρόβλημα που μου τράβηξε αρχικά την προσοχή ήταν ο ισχυρισμός που προβάλλεται στην πρώτη φράση του κειμένου. Όπως είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με το γραπτό λόγο, είτε γράφοντας είτε διαβάζοντας (ακόμα και στο σχολείο, στην έκθεση, μας το έλεγαν αυτό), η πρώτη φράση (ή παράγραφος) ενός κειμένου είναι η πιο σημαντική — γιατί δίνει τον τόνο, τη βασική ιδέα ή έστω κάτι ενδιαφέρον που θα σε κάνει να πας παρακάτω ώστε να ακολουθήσεις τη λογική του κειμένου και να οδηγηθείς τελικά στο συμπέρασμά του. Η πρώτη φράση του κειμένου, λοιπόν, ήταν η εξής:

Τα όνειρα περιέχουν σημαντικές κρυμμένες αλήθειες και "μηνύματα" και, ως εκ τούτου, η συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται σημαντικά, όταν ξυπνάνε, σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα.

Αυτή η φράση μου τράβηξε την προσοχή (λειτουργώντας, παράδοξα και άθελά της, όπως πρέπει να λειτουργεί η πρώτη φράση ενός καλογραμμένου κειμένου), διότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση επιστημονική έρευνα να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «τα όνειρα περιέχουν σημαντικές κρυμμένες αλήθειες και μηνύματα». Πώς το ξέρω; Απλούστατα, αν όντως είχε αποδειχθεί κάτι τέτοιο, θα ξεσπούσε σάλος, θα γινόταν επανάσταση στην επιστημονική κοινότητα, και θα άλλαζε ολόκληρη η αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο και την ύπαρξη.

Διαβάζοντας τη δεύτερη παράγραφο, δεν διαφωτίστηκα καθόλου, γιατί εκεί αναφέρονταν μόνο κάποιες πληροφορίες για την ταυτότητα της έρευνας — όχι όμως και λινκ, το οποίο είναι αυτό εδώ, για όποιον έχει την ώρα, τις γνώσεις, και την υπομονή να διαβάσει ολόκληρη την έρευνα.

Το πραγματικό αντικείμενο της έρευνας φάνηκε μόνο στην τρίτη παράγραφο της είδησης, όπου αποκαλύπτεται, τελικά, ότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι «τα όνειρά τους μεταφέρουν σημαντικές και πλήρεις νοήματος μυστικές ενοράσεις για τον εαυτό τους και τον κόσμο» και ότι «όταν ξυπνούν, συσχετίζουν τα γεγονότα της ζωής με αυτά του ύπνου τους».

Το ευτράπελο (έτσι, σαν κερασάκι στην τούρτα), είναι ότι, ψάχνοντας πληροφορίες για την έρευνα και τους επιστήμονες που την έκαναν, διαπίστωσα ότι η «καθηγήτρια ψυχολογίας Κάρεϊ Μόργουετζ» που αναφέρεται στην είδηση είναι αυτός εδώ ο χαριτωμένος κύριος.

Ώρες-ώρες νιώθω κακός, αλλά μετά σκέφτομαι ότι ίσως δεν είμαστε όσο κακοί θα έπρεπε απέναντι σε ορισμένα φαινόμενα, και ότι, τέλος πάντων, το ότι δεν είμαστε εντελώς αδιάφοροι θα έπρεπε να λέει κάτι για τις αγαθές προθέσεις μας. Στο κάτω-κάτω, δεν πρόκειται για ένα λαθάκι μέσα σε ένα βιβλίο 350 σελίδων. Μιλάμε για κείμενο 187 λέξεων, που να πάρει — πόσα λεπτά της ώρας θέλει να ελέγξεις δυο-τρία πράγματα στον Γούγλη και να προσέξεις να μην αρχίσεις μεταφέροντας διαστρεβλωμένη εικόνα για το θέμα σου;