Γκρίνια περί λύρας

Είδα στην ιστοσελίδα του Σκάι την περίεργη είδηση ότι «ζωντάνεψε η λύρα του Απόλλωνα». Το κείμενο έλεγε για κάποιον τούρκο μουσικολόγο ονόματι Σερκάν Τσελίκ, ο οποίος κατασκεύασε ένα αντίγραφο μιας αρχαιοελληνικής λύρας βασισμένος σε αγγεία και αγαλματίδια που βρέθηκαν σε αρχαιολογικές ανασκαφές κοντά στη Σμύρνη.

Αμέσως μετά, αναφέρεται ότι αυτό είναι μόλις το δεύτερο αντίγραφο της «Λύρας του Απόλλωνα» (η είδηση όπως ανέβηκε στη σελίδα της Χουριέτ μιλάει για «Λύρα του Ερμή», αλλά τέλος πάντων...) που υπάρχει στον κόσμο (!!!) και ότι το πρώτο το είχε κάνει «μία γαλλίδα μουσικολόγος» (sic).

Καλά όλα αυτά, μόνο που αυτή δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η δεύτερη φορά που ανακατασκευάζονται αρχαία μουσικά όργανα. Ήδη από τη δεκαετία του 1970 ο ισπανός Gregorio Paniagua κατασκεύασε αντίγραφα πολλών αρχαιοελληνικών οργάνων και τα χρησιμοποίησε στις συναυλίες του με το σύνολο Atrium Musicae de Madrid, προσπάθεια που κορυφώθηκε το 1978 με τον (κλασικό, πλέον) δίσκο Musique de la Grèce Antique.

Η «γαλλίδα μουσικολόγος» που αναφέρεται έτσι ανώνυμα στη σελίδα του Σκάι (και σαν σκέτο «Belis» στη σελίδα της Χουριέτ (και μάλιστα στη στήλη «λαϊφστάιλ»!) είναι η Annie Bélis, ιδρύτρια του Ensemble Kérylos, με το οποίο ηχογράφησε το 1996 το δίσκο Musiques de l'Antiquité Grecque.

Έχουν γίνει κι άλλες απόπειρες ερμηνείας και ηχογράφησης των σωζόμενων αποσπασμάτων αρχαίας ελληνικής μουσικής, άλλες με ανακατασκευή οργάνων, άλλες χωρίς — από μουσικολόγους περασμένων δεκαετιών, από μικρότερα σύνολα (όπως το De Organographia), καθώς και από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών. Αλλά μου κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση που τα ελληνικά ΜΜΕ και μπλογκ που είδα να αναφέρονται στο θέμα αγνόησαν παντελώς τις ελληνικές προσπάθειες σ’ αυτόν το χώρο.

Κατ’ αρχάς υπάρχουν οι δίσκοι του Πέτρου Ταμπούρη, που είναι πολύ ενδιαφέροντες και με μπόλικο μεσογειακό χρώμα — κάτι που προσωπικά δεν μου αρέσει, καθώς παραπέμπει έντονα σε βυζαντινή μουσική, αλλά de gustibus…

Κυρίως, όμως, ήθελα να αναφερθώ στην προσπάθεια του τρομπονίστα Παναγιώτη Στέφου, ο οποίος το 2001 δημιούργησε το σύνολο ΛύρΑυλος και ασχολήθηκε με τη μελέτη και την ερμηνεία της αρχαίας ελληνικής μουσικής και την ανακατασκευή αρχαίων μουσικών οργάνων — ανάμεσά τους, φυσικά, και λύρες:



Και βέβαια, ο «Ύμνος στον Ήλιο» που παίχτηκε κατά την παρουσίαση της τουρκικής ανακατασκευής δεν είναι έτσι, γενικά, «ένας αρχαίος ύμνος που βρέθηκε σε αρχαίες πηγές», αλλά σύνθεση μάλλον του Μεσομήδη, του 2ου αιώνα μ.Χ.. (Για μια καταγραφή των λειψάνων της αρχαίας ελληνικής μουσικής δείτε εδώ, στη σελίδα του Ινστιτούτου Έρευνας Μουσικής και Ακουστικής.)

Για πολλοστή φορά, θέλω να πω ότι δημοσιογραφία (θα έπρεπε να) σημαίνει έρευνα και έλεγχο της ακρίβειας της πληροφορίας. Το απλό αναμάσημα δελτίων τύπου μπορεί να το κάνει και ο τελευταίος μπλόγκερ — οπότε, ποια η χρησιμότητα των παραδοσιακών Μ.Μ.Ε.; Ε;