Σαν δεν μπορείς να κοιμηθείς, ο νους σου ταξιδεύει
Κι αν δεν τα γράψεις στο χαρτί, αρχίζει και σαλεύει
Ξεκινώντας με μια κρητικού (και όχι κριτικού) ύφους μαντινάδα, που όμως αποδίδει πλήρως την κατάστασή μου ταύτην την προκεχωρημένην ώραν, θέλω να θίξω ένα θέμα που με έχει απασχολήσει πολύ κατά καιρούς – και, ως εκ τούτου, στριφογυρίζει μέσα στο μυαλό μου συνέχεια, τώρα που δεν μπορώ να κοιμηθώ: η πλήρης απουσία επιχειρημάτων και η πλήρης παρουσία ανοησίας σε κάποιες, επίσημες και μη, αρνητικές κριτικές της μεταφραστικής δουλειάς εμού (και ουχί μόνον) κατά το παρελθόν.
Δεν το κάνω για να υπερασπιστώ τη δουλειά μου. Άλλωστε, δεν την ξέρετε τη δουλειά μου – δεν γνωρίζετε το όνομά μου, και δεν πρόκειται, βέβαια, να σας πω για ποια βιβλία πρόκειται, ούτε πρόκειται να αναφέρω τις (ουκ ολίγες) καλές κριτικές που έχω δεχτεί. Το κάνω γιατί θέλω να μοιραστώ τις σκέψεις μου και να διαβάσω τις δικές σας, μπας και καταλάβω γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα.
Κατ’ αρχάς, να πω ότι υπάρχουν τρανταχτά ονόματα στο χώρο της λογοτεχνικής μετάφρασης τα οποία έχουν κάνει στο παρελθόν κάκιστες μεταφράσεις, αλλά γι’ αυτές δεν μιλάει κανείς – τουλάχιστον φανερά. Μόνο διθύραμβοι ακούγονται δεξιά κι αριστερά. Ενώ, αν το όνομά σου είναι άγνωστο, τα άσχημα σχόλια αυξάνονται και πληθύνονται, και κατακυριεύουσιν την γην. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, τείνω να πιστέψω ότι ο βιβλιοκριτικός δεν έχει καν διαβάσει το βιβλίο – ή το έχει διαβάσει μεν, δεν ξέρει πού παν τα τέσσερα δε.
Πριν από μερικά χρόνια, έκανα μια μετάφραση η οποία ήταν αντικειμενικά καλή. Είχε ένα ελάττωμα, όμως: ένα άρθρο (πριν από όνομα) ήταν σε λάθος γένος. Προσέξτε: ένα (1) άρθρο, πριν από ένα (1) όνομα, που εμφανιζόταν μία (1) και μόνη φορά σε ένα βιβλίο 300+ σελίδων, ήταν λάθος. Η βιβλιοκριτικός της εφημερίδας, στην παρουσίαση του βιβλίου (δεν μπορώ να αποκαλέσω κριτική ένα κείμενο 150 λέξεων), έκρινε καλό να αναφερθεί στη μετάφραση· έκρινε επίσης καλό η μοναδική της αναφορά στη μετάφραση να είναι αυτό το καταραμένο λάθος, το οποίο έτυχε να ξεφύγει και από μένα και από τον διορθωτή. Καταλαβαίνετε τα κίνητρά της; Εγώ όχι.
Πριν από περισσότερα χρόνια, έκανα μια μετάφραση για την οποία είμαι περήφανος. Έχει κάποιες ατέλειες, βέβαια – και ένα μεταφραστικό λάθος για το οποίο νιώθω ακόμα και σήμερα ντροπή, αν και μέσα στο κείμενο περνάει απαρατήρητο. Ήταν όμως πολύ καλή δουλειά, και περίμενα με αγωνία να ακούσω γνώμες. Οι κριτικές στις εφημερίδες ήταν πολύ θετικές, αλλά, λίγο καιρό μετά, μια φίλη μου διορθώτρια μου είπε πως κάποιος που είχε σε εκτίμηση της είπε ότι η μετάφραση δεν ήταν καλή. Εκείνη του είπε ότι γνώριζε τον μεταφραστή, και (από ενδιαφέρον) τον ρώτησε τι ακριβώς δεν ήταν καλό στη μετάφραση, και αν θα μπορούσε να της αναφέρει κάποιο παράδειγμα. Ο τύπος άρχισε να μασάει τα λόγια του, να λέει πως δεν θα ήταν σωστό να κάνει κάτι τέτοιο, μετά πήγε να πει κάτι γενικότητες, και τελικά αρνήθηκε να κάνει άλλο σχόλιο. Και ερωτώ: πώς διάολο θάβεις τη δουλειά κάποιου χωρίς να είσαι σε θέση να στηρίξεις την άποψή σου;
Τα παρατράγουδα, βέβαια, είχαν ξεκινήσει παλιότερα, από τα πρώτα μου μεγάλα κείμενα. Σε μια περίπτωση, ένας εκδότης εξέφρασε τη γνώμη ότι η μετάφρασή μου του φάνηκε «κάπως». Ό,τι καταλάβατε, κατάλαβα. Να πω, εδώ, ότι το πρωτότυπο ήταν του προηγούμενου αιώνα, και ο συγγραφέας ήταν αρκετά στυλίστας, και προσπάθησα να μεταφέρω αυτό το στυλ και στη μετάφραση. Ίσως να εννοούσε αυτό – αλλά ποτέ δεν μου το είπε ξεκάθαρα. Ούτε μου είχε πει, όταν ανέλαβα τη μετάφραση, πως το ήθελε «ξερό» το κείμενο, για να στοχεύσει σε πιο «νεανικό» κοινό. Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου.
Σε μια άλλη περίπτωση, ο επιμελητής κάποιου εκδοτικού οίκου μου είπε ότι υπήρχαν αγγλισμοί στη μετάφρασή μου – κάτι που προσπαθώ να αποφεύγω όπως ο διάολος το λιβάνι. Επί είκοσι λεπτά επέμενα να μου δείξει κάποιον αγγλισμό. Επί είκοσι λεπτά αρνιόταν πεισματικά. Ίσως γιατί δεν είχε πάρει την επιχορήγηση που περίμενε, και ήθελε μια δικαιολογία για να κόψει τη συνεργασία μας. Να σημειώσω ότι τα δύο κείμενα (αγγλικό και ελληνικό) τα είχε μπροστά του...
Και να τελειώσω με κάτι που συνέβη σε φίλη μου, και που πραγματικά με εξόργισε – ήμουν έτοιμος να στείλω επιστολή διαμαρτυρίας, και την τελευταία στιγμή με σταμάτησε ένας (πιο ψύχραιμος) κοινός μας φίλος.
Η φίλη μου, λοιπόν, έκανε μια μετάφραση. Και κάποιος κύριος έκανε κριτική στο βιβλίο, σε κάποια εφημερίδα. Και έγραψε ότι η μετάφραση ήταν τόσο κακή που θα μπορούσε άνετα να συγκριθεί με την κάκιστη μετάφραση ενός άλλου βιβλίου του ίδιου συγγραφέα (από διαφορετικό μεταφραστή εκείνο). Τι γίνεται, όμως τώρα... Αφενός, εγώ είχα διαβάσει τη μετάφραση πριν εκδοθεί, και ήταν μια χαρά (υπόψιν ότι είμαι πολύ αυστηρός κριτής, και ιδίως προς δικούς μου ανθρώπους), και, αφετέρου, είχα διαβάσει και το άλλο βιβλίο – και στο πρωτότυπο και στη μετάφραση. Και σας διαβεβαιώ ότι οι δυο μεταφράσεις ήταν η μέρα με τη νύχτα. Άσχετα με το γλωσσικό ύφος (το οποίο μπορεί, ως ένα βαθμό, να αποκλίνει από το πρωτότυπο, ανάλογα με τις επιλογές του μεταφραστή), η μετάφραση του άλλου βιβλίου ήταν γεμάτη λάθη και παρανοήσεις του πρωτοτύπου, στοιχεία που απουσίαζαν εντελώς από τη μετάφραση της φίλης μου. Αναρωτιέμαι, λοιπόν: ένας κατά τεκμήριο μορφωμένος άνθρωπος (αφού του έδωσαν μια ολόκληρη σελίδα σε μεγάλη εφημερίδα για να γράψει βιβλιοκριτική) δεν είναι σε θέση να καταλάβει πότε μια μετάφραση είναι κακή και πότε όχι;
Και τις πράγματι κακές μεταφράσεις των «τρανταχτών ονομάτων» δεν τις αναφέρει κανείς. Σιωπή και Λήθη...
8.8.06
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
60 comments:
Eισαι ο Κουρτοβικ!...
Τελείως απλουστευμένα παίζουν τα εξής:
Πρώτα απ' όλα προφανώς και στον χώρο σου όπως σε κάθε χώρο σε αυτό το κράτος υπάρχουν "φιλίες", "ευνοοούμενοι", "ανέγγικτοι" τύποι. Αυτοί έχουν ένα κεκτημένο δικαίωμα (απο κάποια τους διασύνδεση) και δεν έχουν την ίδια μεταχείρηση με τους υπόλοιπους.
Δεύτερο στην περίπτωση με την κριτικό που στάθηκε σε εκείνη την λεπτομέρεια, μάλλον ήταν αντίδραση γιατί ίσως είχε συνηθήσει να τις κάνουν το τραπέζι έναντι της καλής κριτικής και όταν προφανώς δεν της έκατσε γενικά το πακέτο έβγαλε απλά τα απωθημενα της με αυτό τον τρόπο.
Τρίτο, υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που ελαφρά την καρδία θάβουν τους άλλους παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως ειδήμονα για να "πουλήσουν πνεύμα". Δεν τους ενδιαφέρει να τεκμηριώσουν την άποψη τους γιατί συνήθως απευθύνονται σε άτομα που δεν γνωρίζουν σε βάθος το αντικείμενο. Αν τους τύχει στραβή τώρα κάνουν αυτό που έκανε και ο τύπος που αναφέρεις. Τα μασάνε.
Και τέταρτο, τα μασάνε επίσης αυτών που ο λόγος που δεν τους άρεσε κάτι είναι τελείως διαφορετικός από αυτόν που θα περίμενες να είναι. Εσύ περιμένεις να ακούσεις γιατί δεν αρέσει η δουλειά σου αυτή καθ'αυτή και ο άλλος την έχει ήδη απορρίψει για άσχετους λόγους π.χ. οικονομικούς, έχει ήδη τάξει δουλειά σε κάποιον άλλον, κάποιος δεν σε "χωνεύει" και ψάχνει αφορμή κ.α.
Οπότε Cyrus, όσο πιο καλός γίνεσαι εσύ στην δουλειά σου για σένα, μια μέρα θα "κατανοήσεις" αυτή τη αδικία (γιατί μιλάμε πάντα για την Ελλάδα που δεν υπάρχει καθόλου σχεδόν αξιοκρατία) και θα πάψει να σε απασχολεί. Οχι τόσο τουλάχιστον όσο σήμερα.
Καλημέρα
Συμφωνώ.
Κινούμαι στον ίδιο χώρο (της μετάφρασης) και είναι σίγουρο ότι αυτοί που κάνουν κριτική βιβλίων δεν έχουν ιδέα από μετάφραση και άρα καμία γνώση/ αρμοδιότητα να κρίνουν μια δουλειά. Άσε που σπάνια καν ασχολούνται με τη μετάφραση, λες και το κείμενο φύτρωσε στα ελληνικά και δεν ασχολήθηκε κανείς να το μεταφράσει. Υπάρχει γενικά απαξίωση για το επάγγελμα.
Υπάρχουν συγκεκριμένα ονόματα που έχουν το απυρόβλητο (για άγνωστους λόγους) και φυσικά αυτό οδηγεί και στη μεγάλη δυσκολία να μπουν νέοι μεταφραστές στο χώρο. Μου έχει τύχει να δω χοντράδα σε γνωστό βιβλίο αμερικανίδος συγγραφέος μεταφρασμένο από μέλος της μεταφραστικής ντριμ τιμ και να φρίξω. Ήταν τόσο σημαντικό λάθος που άλλαζε τελείως το νόημα του κεφαλαίου. Για να μην πω για μεταφράσεις άλλου συγγραφέα, Άγγλου, που με έκαναν να τρέξω στο πρωτότυπο γιατί η μετάφρασή του εδώ είχε απαράδεκτα λάθη.
Προσπαθώ πάντα να δείχνω επιείκεια στους συναδέρφους. Φυσικά και όλοι κάνουμε λάθη! Αλλά μερικοί την σκαπουλάρουν και άλλοι όχι.
Ίσως θυμάσαι την ιστορία που είχε γίνει με τον Αιμίλιο του Ρουσσώ και τη μετάφρασή του.
Όταν ήμουν επιμελήτρια δούλευα μαζί με τον μεταφραστή καθόλη τη διάρκεια της δουλειάς του μέχρι τα τελικά proofs πριν πάνε για τύπωμα. Πιστεύω ότι ο επιμελητής είναι βοηθός του μεταφραστή, όχι αντίπαλος - και αντιστρόφως. Όταν κάνεις τέτοιους ισχυρισμούς, καλό είναι να τους στηρίζεις.
Κι εγώ στο παρελθόν έχω ζητήσει να μου πουν που είναι το λάθος, αλλά είναι δύσκολο να το εντοπίσουν (ένα περίεργο πράγμα).
Νομίζω το μοναδικό που μπορεί να κάνει κανείς σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να κάνει τη δουλειά του όπως ξέρει και να αγνοεί, όσο μπορεί, διάφορους δήθεν ειδήμονες. Ως γνωστόν, βρωμάει ο τόπος από δαύτους.
[Συγνώμη για το σεντόνι]
Συμφωνώ απολύτως με όσα γράφουν οι προλαλήσασες.
Η δική μου επαφή με το χώρο ήταν μέσω του ετέρου ημίσεος, ο οποίος επιχείρησε να ασχοληθεί με την επιμέλεια και τη διόρθωση. Αν διαμαρτύρεστε οι μεταφραστές για απαξίωση φανταστείτε τι αντιμετώπισε εκείνος.
Οπωσδήποτε ο εκδοτικός χώρος, όπως και πολλοί άλλοι εν Ελλάδι, διέπεται από κανόνες αήθεις που θέλουν την προώθηση ημετέρων και φίλων και το "θάψιμο" των υπολοίπων, ιδίως αν είναι νέοι.
Όσο για το πώς γράφονται οι παρουσιάσεις/κριτικές: κάθομαι σε ένα καφέ στο Παγκράτι, βαβούρα, μουσική, φασαρία, καπνός, κλπ. Στο διπλανό τραπέζι πολύ διάσημος συγγραφέας/μεταφραστής/κριτικός κρατά στα χέρια του βιβλίο το οποίο ξεφυλλίζει με πολύ μεγάλη ταχύτητα -σχεδόν όση έχουμε κοιτώντας στην προθήκη του βιβλιοπωλείου. Ρωτώ το φίλο μου που είναι θαμώνας: Καλά αυτός τώρα διαβάζει;;; Α, όχι γράφει κριτική...
(σε ένα δεκάλεπτο το είχε τελειώσει...)
Επιπλέον τυγχάνει να γνωρίζω προσωπικά περίπτωση συγγραφέα -παραγωγικότατου- που ό,τι σαχλαμάρα και να γράψει προωθείται όσο δεν φαντάζεστε: ο εν λόγω πουλάει στυλ, τάχα μου επιστημονικές γνώσεις, και έρωτα σε μεγάλες κυρίες...
Από την άλλη στενή μου φίλη ασχολήθηκε με τη μετάφραση πολύ δύσκολων δοκιμιακών κειμένων με ομολογούμενη από τους ειδικούς επιτυχία. Στον τύπο ούτε φωνή ούτε ακρόαση.
Εν κατακλείδι: όπως παντού έτσι και στο χώρο της μετάφρασης λειτουργούν οι γνωριμίες, οι προσωπικές σχέσεις, και άλλα διάφορα. Αν δεν είσαι μέσα στον κύκλο, είσαι απέξω.
(Συγγνώμη για τη μακρηγορία)
Δημιουργείται η αίσθηση -στην κοινή γνώμη κυρίως-, ότι ο χώρος της τέχνης είναι ένας χώρος διάφανος, όπου η εντιμότητα και το βάθος των πραγμάτων κυριαρχούν.
Υπάρχει βέβαια και ο μύθος της αυθεντίας, όταν πρόκειται για "βαρύγδουπα" ονόματα, που ντύνονται το μανδύα του πάνσοφου και απογειώνουν ή εκμηδενίζουν κατά το δοκούν.
Πολύ απλά -και με πόνο ψυχής το λέω-, είναι ένας χώρος όπως ο κάθε άλλος. Θλιβερό.
Η ίδια δύναμη που σπρώχνει την Τατιάνα να ρίξει στα Τάρταρα έναν δύσμοιρο αοιδό της σειράς, κινητοποιεί και τον κύριο Ταδόπουλο να φορέσει τα γυαλιά του πάνσοφου και να διαγράψει με μια μονοκοντυλιά αγωνιώδη ξενύχτια πάνω από το ξένο κείμενο.
Δεν ξέρω αν την Τέχνη την διαφεντεύει μια ελιτίστικη, συντεχνιακή νοοτροπία, είναι όμως πιθανό.
Κλίκες. Φατρίες.
Και τα κριτήρια, κατά το δοκούν.
Αλήθεια, οι κριτικοί "αναβαθμίζονται" μιλώντας αρνητικά -και συχνά δίχως τεκμήρια- για τους άλλους;
Είναι κι αυτό πιθανό.
Η μετάφραση είναι τέχνη. Τελεία. Και την τέχνη, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν την κρίνουμε. Γιατί εμπεριέχει κόπο και ψυχή. Άλλοτε σε μικρότερο κι άλλοτε σε μεγαλύτερο βαθμό. Αλλά αυτά τα δύο δεν τα ακυρώνεις λέγοντας "είναι κακό". Τα σέβεσαι. Και για το λόγο αυτό παρατηρείς συγκεκριμένα πράγματα για να μην απορρίψεις συνολικά κάτι που προχώρησε και δημιουργήθηκε βήμα βήμα.
Από την άλλη όμως, όταν επιλέγεις να κάνεις κάτι που έχει να κάνει με δημιουργία, πόσο μάλλον καλλιτεχνική, αποδέχεσαι το γεγονός ότι θα αντιμετωπίσεις τέτοιες βάρβαρες συμπεριφορές.
Τις προσπερνάς και συνεχίζεις.
Δεν ξερω τον χωρο, φανταζομαι οτι ισχυουν αυτα που εγραψαν η Debby και η μαρκησια του Ο. πιο πανω. Θωρω τον μεταφραστη εναν πολυ σημαντικο κρικο στο εργο τεχνης που λεγεται "βιβλιο". Χωρις αυτον δεν θα ειχα την ευκαιρια να το γνωρισω.
Στις αγορες μου οι κριτικες παιζουν τον μικροτερο ρολο. Οι "παρουσιασεις" βιβλιων σε περιοδικα ποικιλης υλης παιζουν μηδενικο ρολο.
Η ανωνυμη αγορα που κανω εγω σαν απλος αναγνωστης δεν μετραει στην αναγνωριση του μεταφραστη. Μια κριτικη εχει (δυστυχως;) μεγαλυτερο βαρος.
Μηπως υπαρχει καποιο μετρο αντικειμενικοτερης συγκρισης / αναγνωρισης του μεταφρστη; Για παραδειγμα, οταν το βιβλιο πουλαει μεταφρασμενο περισσοτερο απ' οτι το πρωτοτυπο; Ξερω, παιζουν ρολο, πολλοι αλλοι παραγοντες, οχι μονο η μεταφραση.
Και για να γελάσουμε ;-)
γνωστή βιβλιοκριτικός (ο Θεός να την κάνει) με είχε ρωτήσει που μπορεί να βρει τον συγγραφέα ενός βιβλίου που έβγαινε τότε για να του πάρει συνέντευξη.
Δεν είχε κάνει καν τον κόπο να ψάξει και να μάθει ποιός είναι και να διαπιστώσει ότι δεν είναι εν ζωή (μιας και το βιβλίο είχε γραφτεί τη δεκαετία του 1960).
Κατά τα άλλα, θα το παρουσίαζε...
Αγαπητέ Σάιρους, να πω και εγώ μια ιστορία, αν και φαντάζομαι ότι όλοι μας έχουμε από μια αντίστοιχη. Προ ετών, λοιπόν, κάνω μια μετάφραση για την οποία είμαι κι εγώ περήφανος, δεν ήταν πολύ δύσκολο το βιβλίο, αλλά το μεταφράζω με κέφι. Επιπλέον, δημοσιεύτηκαν και μερικές κριτικές οι οποίες έκαναν λόγο, επαινετικό, για τη μετάφραση. Μέχρι που κάποια στιγμή κάποιος στην Εποχή, νομίζω, καθυβρίζει το βιβλίο, δικαίως ενδεχομένως από την ιδεολογική του σκοπιά και μέσα σ' όλα περνά γεννεές 14 και τη μετάφραση. Σε ένα πραγματολογικό είχε δίκιο, αλλά στα υπόλοιπα ήταν εξοργιστικά άδικος. Αν και δεν το συνηθίζω, αναζητώ το τηλέφωνό του και τον παίρνω όχι για να του ζητήσω το λόγο, αλλά για να συζητήσουμε τις διαφωνίες μου. Και μου απαντά το αμίμητο: "'Ηταν τόσο κακό το βιβλίο, που δεν θα μπορούσε και η μετάφραση παρά να είναι κακή". Σημειωτέον, το βιβλίο δεν ήταν κακό, από λογοτεχνική άποψη, ίσως να είχε κανείς ιδεολογικές αντιρρήσεις.
Το λέω αυτό για να πω ότι σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει σαφής μεταφραστική θεωρία ούτε οι περισσότεροι, κριτικοί ή όχι, γνωρίζουν τι ζητούν από μια μετάφραση. Γιατί αυτό που ζητάς από μια μετάφραση είναι συνδεδεμένο με αυτό που ζητάς από τη λογοτεχνία και αυτό που ζητάς από τη γλώσσα. Χρειάζεται λογοτεχνική θεωρία για να κάνεις κριτική της μετάφρασης. Ειδάλλως, καταλήγεις όπως αυτός ο κριτικός των εφημερίδων ο οποίος αρνείται, λέει, να κάνει κριτική σε μετάφραση που έχει δεχτεί επιμέλεια -και η σχέση μετάφρασης επιμέλειας είναι ένα άλλο θέμα που αξίζει ευρύτατου σχολιασμού- και κάθε φορά που κάνει κριτική σε μετάφραση εξαντλείται σε σχολικούς επιλόγους του τύπου: "Ο Χ.Ψ. κατάφερε με επιδεξιότητα να αναστήσει μια γλώσσα η οποία στο πρωτότυπο έχει όλους τους χυμούς ενός ιδιώματος που περιμένει τη μετάφρασή του". Ο ήρωας της ταυτολογίας.
Subjectivsuppe
Δυστυχώς η μικρή μου επαφή με τον χώρο ήτανε πολλή κακή σαν εμπειρία. Στην δικιά μου περίπτωση δεν φταίγανε οι κριτικοί μα οι εκδότες και είχα γράψει παλιώτερα γι αυτήν: http://www.sporadikos-logos.org/ficiones/archives/2006/02/iiiei_iiieiieie.html
βεβαίως είχα την ευχαίρια να πως 'bye bye' στον χώρο των μεταφράσεων μια που το έκανα μόνο από χόμπυ, αλλά το κακό είναι πως και στιος κατοπινές επαφές μου με τον ελληνικό χώρο με δουλειές είχα τις μέγιστες των απογοητεύσεων.
Με άλλα λόγια το θέμα δεν περιορίζεται στις μεταφράσεις μα είναι πολύ γενικότερο. Είναι εύκολο να κάνεις κριτική στην δουλειά του άλλου και να βρίσκεις λάθη (ακόμη και που δεν υπάρχουνε μερικές φορές) και είναι πολύ εύκολο να στάξεις όξος και χολή μπροστα και πίσω από την πλάτη... (Δες και τα ελληνικά μπλόγκς: τα περισσότερα είναι παραπονιάρικα και μιλάνε για τα ΄κακώς κείμενα'΄των άλλων, λες και μεις είμαστε αθώοι).
Σε κάθε περίπτωση, δυστυχώς δεν βγάζεις άκρη, και με το σεντόνι αυτό απλώς μεταφέρω την συμπάθεια μου και την κατανόηση μου.
"Και τις πράγματι κακές μεταφράσεις των «τρανταχτών ονομάτων» δεν τις αναφέρει κανείς. Σιωπή και Λήθη..."
Όχι ακριβώς... τις βαφτίζουν "ποιητική άδεια του συγγραφέα, που αναδημιουργεί το πρωτότυπο..." ή τέλως πάντων για μεταφραστή αποκλειστικά "ο Τάδε Ταδεόπουλος που μετέφρασε εκπληκτικά τον Δεινό Δεινόπουλο, στην παρούσα μετάφραση πλέκει το εγκώμιο στον συγγραφέα..."
Θέλω να πω πως όταν διαβάζω τέτοιου είδους κριτικές, βλέπω πως μπορεί μέσα από ένα φαινομενικά εμετικό εγκώμιο να εννοούν ακριβώς το αντίθετο. Το χω διαπιστώσει αυτό διαβάζοντας αυτά τα βιβλία και να μένω με την απορία στο τέλος: μα καλά, γιατί τόση φασαρία πια;
Πολυ ωραιο και διαφωτιστικο ποστ, για εμενα τουλαχιστο που δεν εχω καμια επαγγελματική σχεση με το χωρο.
Ως απλός αναγνώστης θέλω να πω ότι προτιμω χιλιες φορες μια ενδιαφερουσα μεταφραση από μια πιστη μεταφραση (ευχης έργο βεβαια να συμβαινουν και τα δυο, αλλα....)
Για εμένα το ζητουμενο ειναι να απορροφηθεί ο αναγνωστης και να ταξιδεψει με το εργο του δημιουργου, όχι να προβληματισθει για το συντακτικο ή την τυπολατρια της υπόθεσης.
Cyrus, συνεχισε να μεταφραζεις οπως αισθανεσαι, οι κριτικοι και οι δημοσιογραφοι θα παιξουν το παιχνιδι τους ούτως ή άλλως....
Κι εγώ, αγαπητέ cyrusgeo, θα συμφωνήσω με τον subjectiveberlinersoupe ότι το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η ασχετοσύνη. Ελάχιστοι έχουν τις γνώσεις για να κρίνουν μια μετάφραση. Και συνήθως περιορίζονται σε κάτι ανόητες φράσεις, σαν τους "χυμούς του κειμένου" που προαναφέρθηκαν ή στο αρνητικό περί δυσκαμψίας γενικώς και αορίστως. Από την άλλη, ο αναγνώστης θέλει να μάθει αν ένα βιβλίο είναι καλά ή κακά μεταφρασμένο, να ξέρει αν θα το διαβάσει ή όχι, δεν τον ενδιαφέρει ούτε η θεωρία ούτε η κριτική της μετάφρασης, αυτά είναι για να τα συζητάμε μεταξύ μας εκατό διακόσιοι άνθρωποι, και αν...
Όσο για το άλλο που λες, για τη σιωπή όσον αφορά τις κακές μεταφράσεις επωνύμων, εδώ νομίζω πως επικρατει ο κομφορμισμός και η αδράνεια. Επίσης, όσοι κάνουν και κάτι άλλο πέραν των μεταφράσεων, είναι συγγραφείς ή κριτικοί ας πούμε, εξασφαλίζουν σχεδόν το απυρόβλητο. Όμως πραγματικά νομίζω πως το βασικό είναι η αδράνεια. Κάποτε, για παράδειγμα, είχα κάνει μια μετάφραση για την οποία κι εγώ είμαι περήφανη και το βιβλίο ήταν καλό, οπότε γράφτηκε μια καλή κριτική για το βιβλίο και για τη μετάφραση επίσης. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσοι το πήρανε σκοινί κορδόνι μετά, και για το συγκεκριμένο βιβλίο και για κάποιες επόμενες μεταφράσεις μου. Στο τέλος είχε αρχίσει να με εκνευρίζει εντελώς. Μετά το ξέχασαν. Στην Ελλάδα πολλά πράγματα γίνονται από αδράνεια, σπάνια υπάρχει κριτική, στη θέση της βρισκεται το αναμάσημα και η επιβεβαίωση των ήδη γνωστών και κατεστημένων απόψεων.
Δεν θέλω να φαντάζομαι δόλια κυκλώματα και σκοτεινές δυνάμεις. Το βρίσκω υπερβολικό, αλλά και δεν με ενδιαφέρει ούτε ο ψόγος ούτε ο έπαινος ανθρώπων που δεν καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που πρέπει να κρίνουν και με ποια κριτήρια. Με ενδιαφέρει η γνώμη μόνο αυτών που εκτιμώ.
αι κάτι ακόμη: όσο δεν υπάρχει λογοτεχνική και μεταφραστική θεωρία λογικό είναι το κενό να αναπληρώνεται από τις προσωπικές σχέσεις και την αδράνεια. Λέει κάποιος ας πούμε: ο Κυριακίδης ή ο Μάτεσις είναι καλοί μεταφραστές(συγγνώμη, αλλά δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε ονόματα) επειδή ο Κυριακίδης αφοσιώθηκε στον Μπόρχες ολόψυχα και ο Μάτεσις είναι κορυφαίος συγγραφέας. Αλλά οι μεταφράσεις του Μάτεσι είναι πρόχειρες και του Κυριακίδη γεμάτες λάθη (παρά τις άλλες αρετές του Λυκουρέζου κατά την όψη της μετάφρασης). Εδώ δεν είναι ζήτημα κλίκας. Είναι ζήτημα αδράνειας. Θέλει κόπο για να κρίνεις τον Μάτεσι γιατί πρέπει να ξεχωρίσεις τι εννοείς ως μετάφραση του Μάτεσι και τι εννοείς εκτίμηση προς τον συγγραφέα. Αυτό σου το παρέχει η θεωρία και όχι βέβαια τα ούζα και τα ποτά στην Καλλιδρομίου (με τα οποία εξάλλου έχω την καλυτέρα των σχέσεων).
Subjectivsuppe
Επανέρχομαι λακωνικώς και ζητώ συγγνώμη επί προσωπικού: έγραψα το ποστ πριν δω ότι και η Ραγιουέλα έγραφε περί αδράνειας. Είναι μια άτιμη σύμπτωση του διαδικτύου. Επίσης, Ραγιουέλα το όνομά μου είναι subjectivsuppe, δεν ξέρω πώς σας ήρθε αυτή η παραφθορά
Nwanda, τι εννοείς όταν λες ενδιαφέρουσα και τι όταν λες πιστή μετάφραση; Ενδιαφέρουσα μετάφραση δεν υπάρχει... δεν καταλαβαίνω δηλαδή τι μπορούν να σημαίνουν οι δύο αυτές λέξεις μαζί. Όσο για το θέμα της πίστης, είναι τεράστιο και πολύ πιο περίπλοκο απ' ό,τι φαίνεται. Πιστή ναι, αλλά σε τι ακριβώς; Στο γράμμα του κειμένου, στο πνεύμα του κειμένου; Έχουν γραφτεί άπειρα βιβλία γι' αυτό το ζήτημα. Πάντως μια μετάφραση σε κάτι πρέπει να είναι πιστή, είναι απαραίτητο. Και σίγουρα η δουλειά ημών των μεταφραστών δεν είναι να ομορφαίνουμε τα κείμενα που μεταφράζουμε, τα κείμενα τα κάνει ό,τι νομίζει ο συγγραφέας τους...
μα κ. Κύρους πάρτε το πιο τρανταχτό παράδειγμα.
Εδώ υπάρχει ημίθεος που μεταφράζει απταίστως Δυνατά και ΕΛληνικά τα θεϊκά σημεία και τέρατα, τους σεισμούς τους λιμούς τις προφητείες τις ιπτάμενες χλαπάτσες...
και πάλι υπάρχουν κακόβουλοι που Τον επικρίνουν.
Δεν θα αναφερθούμε στο Πάνσεπτο Όνομά Του. Το ξέρετε όλοι νομίζουμε.
Οι κριτικοί (οι κακοί κριτικοί) μεταφρασμένων έργων ή μη, θεάτρου, μουσικής κλπ, είναι σαν τούς ευνούχους. Ξέρουν τα πάντα (λέμε τώρα ...) αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.
Όσο για τον μορφωμένο κριτικό, μμμ ... Εξαρτάται από το ποιόν λέμε μορφωμένο, από το ποιοί αποφάσισαν να τού δώσουν την σελίδα κλπ. (Νάτα τα συνομωσιολογικά πάλι) :-)
"Σ' όσους αρέσουμε, για τους άλλους δεν θα μπορέσουμε!"
Αφού κάνεις την δουλειά σου προσπαθώντας πάντα για το καλύτερο. Ευπρόσδεκτη κάθε κριτική, αρκεί να έχει επιχειρήματα. Αν δεν έχει επιχειρήματα, δεν είναι κριτική, καρντιά μου.
Εργοτελίνα, αν ήμουν ο Κούρτοβικ θα το έγραφα φαρδιά-πλατιά πάνω-πάνω και θα έπιανα τρακοσάρες στα σχόλια όπως ο Δήμου (και ο Μίκυ...).
Ίσιδα, είναι το αίσθημα της αδικίας που μου κάνει τη ζημιά. Βγάλε τη δουλειά μου σκάρτη, ρε παιδί μου, αλλά δείξε μου γιατί -- δώσε μου την ευκαιρία να βελτιωθώ, τουλάχιστον...
Ντέμπι, θεωρώ ότι το πνεύμα δεν είναι προς πώλησιν -- εκτός αν πρόκειται για το Άγιο...
Μαρκησία, ευχαριστώ για το σχόλιο -- και να θυμίσω ότι εδώ μας αρέσουν τα σεντόνια, μην έχετε ενδοιασμούς. Και βέβαια κάνουν όλοι λάθη. Το θέμα είναι πόσα και πόσο σημαντικά -- και εδώ έχει κάποιο ρόλο η κριτική. Έχω διαβάσει κριτική για βιβλίο (όχι λογοτεχνικό) που φιλοδοξούσε να αποτελέσει βιβλίο αναφοράς. Ο κριτικός το έκανε σκόνη, αλλά ανέφερε πάρα πολλά παραδείγματα για να στηρίξει τη θέση του. Τέτοια κριτική τη δέχομαι ευχαρίστως.
Ιφιμέδεια, η ιστορία σου μου θυμίζει κάτι μουσικοκριτικούς που έχουν γράψει την κριτική τους χωρίς να έχουν πάει στη συναυλία. (Ναι, έχει συμβεί!) Ο έρωτας σε μεγάλες κυρίες είναι όλα τα λεφτά... :-D
Καπετάνισσα, γιατί ο χώρος της τέχνης να είναι διάφανος και έντιμος; Άνθρωποι δεν τον κατοικούν κι αυτόν; Ικανοί για το καλύτερο και για το χειρότερο μαζί;
Γεια σου θεριό. Έχεις δίκιο. Κι εγώ όταν ήμουν νεότερος ήμουν πολύ πιο αυστηρός. Τώρα εξαντλώ την αυστηρότητά μου μόνο σε εξώφθαλμα πράγματα.
oldskipper, το πόσο πουλάει ένα βιβλίο έχει να κάνει πρωτίστως με το πόσο μεγάλο είναι το αναγνωστικό κοινό της κάθε χώρας. Ο Έκο και ο Καλβίνο έχουν πάει πολύ καλά στην Ελλάδα, αλλά δεν θα μπορούσαν ποτέ να έχουν τις πωλήσεις που έχουν στην Ιταλία.
Subjectivsuppe, ναι έτσι είναι, και μετά μιλάνε για παρωπίδες... Όσο για τη λογοτεχνική θεωρία, πού να βρεθεί αυτή σε μια χώρα που έχει χωρίσει τη λογοτεχνία της (ιδίως την ποίηση) σε γενιές, για να αποφύγει το άχθος της αξιολόγησης; (Α, και μην αρχίζεις τώρα με τα ονόματα, γιατί η συζήτηση θα αποβεί ατέρμονη.)
Βασίλειε, στο κείμενό σου αναφέρεσαι στους επιμελητές. Αυτό είναι πολύ μεγάλο θέμα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επιμελητές -- τουλάχιστον με την έννοια που τους συναντάς στην Αμερική. Ο επιμελητής στην Αμερική είναι γνώστης του πράγματος, και γι' αυτό τον εμπιστεύονται ακόμη και τα μεγαλύτερα ονόματα (Κέρουακ και Χέμινγουεϊ μου έρχονται πρόχειρα στο νου). Μπορεί να αφαιρέσει ολόκληρα κεφάλαια, να αλλάξει τη σειρά τους, να ζητήσει από τον συγγραφέα να προσθέσει κάτι, ή να αλλάξει γραμμή πλεύσης. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να γίνει στην Ελλάδα, αφενός γιατί δεν υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι (ή, αν υπάρχουν, δεν έχουν καμιά διάθεση να εμπλακούν σε μια τέτοια διαδικασία) και αφετέρου οι έλληνες συγγραφείς είναι κατά κανόνα υπερόπτες, και πολλοί δεν θα δέχονταν να αλλάξουν ούτε ένα κόμμα με την υπόδειξη κάποιου άλλου.
JustAnotherGoneOff, είναι η περίπτωση "κράτα με να σε κρατώ να ριχτούμε στον γκρεμό". Σε αγαστή σύμπνοια μεταξύ τους, τα μεγάλα ονόματα του χώρου αλληλοχαϊδεύονται χαμογελώντας. Οι λυκοφιλίες, εξάλλου, δεν είναι ίδιον της παρηκμασμένης γκλαμουριάς -- απαντούν και σε πιο "καλλιεργημένους" κύκλους... Να -- είδες; όσο περνάει η ώρα γίνομαι όλο και πιο κακός.
nuwanda, φαντάζομαι πως, λέγοντας "ενδιαφέρουσα" εννοείς μια μετάφραση που ρέει σε ωραία γλώσσα και δεν σε κάνει να σκοντάφτεις διαβάζοντάς την. Σε ένα απλοϊκό βιβλίο (όπως τα βίπερ, οι κωδικονταβίντσηδες ή τα βιβλία του Κοέλιο), έτσι είναι -- η πιστότητα μπορεί να περάσει σε δεύτερη μοίρα. Όταν όμως έχεις να κάνεις με (μετρίως ή πολύ) σημαντικά λογοτεχνικά κείμενα, όπου το ύφος είναι (τουλάχιστον) εξίσου σημαντικό με το περιεχόμενο, το πράγμα αλλάζει...
rayuela, αυτό με την αδράνεια πολύ μου άρεσε. Θα το σκεφτώ...
funel, ναι, είμαι κακόβουλος. Θα πέσει Τέσλα να με κάψει;
Κώστα, οι κριτικοί είναι απαραίτητοι -- όπως και οι Κρητικοί, εξάλλου... Απλώς θα ήθελα να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. (Οι λιγοστές εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα, κ.τ.λ., κ.τ.λ....)
Αρτάνις, ντεν έκω αυτοκίνητο καρντιά μου...
Nομίζω πως στη λέξη "μετάφραση", πρέπει να αποδίδουμε την πραγματική σημασία της. Οι "ενδιαφέρουσες μεταφράσεις", που κι αυτές βέβαια εξαρτώνται από την επιδεξιότητα του "μεταφραστή", δεν είναι παρά αποδόσεις, επαναγραφές ή και παραποιήσεις ακόμα. Μεταφράσεις πάντως δεν είναι και ας μην ανοίξουμε το θέμα της ασέβειας προς τον δημιουργό.
Όσο για τους κριτικούς, είναι γνωστό ότι τώρα που το βιβλίο εμπορευματοποιήθηκε και δεν αποτελεί πια πνευματικό αλλά καταναλωτικό αγαθό, η "κριτική" τους καθορίζεται από τους κανόνες των δημοσίων σχέσεων και από τις επαγγελματικές τους δεσμεύσεις - πάντα με τις εξαιρέσεις που το επιβεβαιώνουν. Αμφιβάλλει κανείς;
Το πρόβλημα είναι πως όλοι επικαλούνται την "εποικοδομητική κριτική", αλλά ελάχιστοι ξέρουν τι σημαίνει αυτό (δηλ. παράθεση συγκεκριμένων σημείων που χρήζουν προσοχής και επιχειρημάτων).
Εγώ ευχαριστώ για τη φιλοξενία :)
συμφωνούμε, φυσικά και η κριτική πρέπει να στηρίζεται σε παραδείγματα - ώστε να μαθαίνουμε από τα λάθη μας.
Αν, όμως, έβγαινε κάποιος και έγραφε με αποδείξεις, κάτι κακό για τις μεταφράσεις των εν λόγων κυρίων, μπορείς να φανταστείς τι θα γινόταν...ορισμένοι έχουν το απυρόβλητο στην κριτική ενώ άλλοι είναι εντελώς εκτεθειμένοι.
Αρτουά, νομίζω πως θα συμφωνήσω για τους κριτικούς. Και, μια που είπες τη μαγική λέξη "παραποιήσεις", σε παραπέμπω στην προς nuwanda απάντησή μου, πιο πάνω. Όταν έχεις μπροστά σου έναν συγγραφέα όπως, π.χ., ο Ναμπόκοφ, που είναι τόσο στυλίστας και ακριβολόγος που στα λεξικά υπάρχουν ολόκληρες φράσεις από τα βιβλία του ως παραδείγματα για την ορθή χρήση των λέξεων, πρέπει να αντιμετωπίζεις το κείμενό του σαν κάτι το ιερό -- εκτός αν νομίζεις πως είσαι καλύτερος συγγραφέας απ' αυτόν...
Γοργόνα, καλωσήρθες. Ay, there's the rub, που θα 'λεγε κι ο Αμλέτος του Σακεσπήρου -- τα στοιχεία και τα επιχειρήματα...
Μαρκησία, μαζί γράφαμε.
Ναι, είναι κι αυτό το @#$%^&*# το απυρόβλητο...
Δεν ξέρω τι άλλο να προσθέσω στα παραπάνω σχόλια, το θέμα είναι να κάνεις ό,τι πιστεύεις καλύτερο. Οι δυσκολίες και τα διλήμματα της μετάφρασης είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί κάποιος που δεν έχει ασχοληθεί με το επάγγελμα. Σε όσους έθιξαν το θέμα του πόσο πιστή πρέπει να είναι μια μετάφραση σαν να ήταν κάτι απλό, σκεφθείτε μόνο την περίπτωση ενός ιδιωματισμού, θα θέλατε πραγματικά μια πιστή μετάφραση ή έναν αντίστοιχο ελληνικό ιδιωματισμό που δημιουργεί την ίδια εντύπωση; Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνει ένας μεταφραστής με μια παροιμία; Θα αλλάζατε μια μεταφορά ή παρομοίωση που είναι κατανοητή, αλλά εκτός της ελληνικής παραγματικότητας και κουλτούρας, με μια αντίστοιχη ελληνική; Τι να κάνει ο μεταφραστής με τα λόγια ενός χαρακτήρα που ανήκουν σε τοπικό ιδίωμα και δίνουν ιδιαίτερο χρώμα στο κείμενο; Να χρησιμοποιήσει αντίστοιχο ελληνικό; Αυτά είναι μόνο τρανταχτά παραδείγματα που μπορεί να αντιληφθεί κάποιος που δεν ανήκει στο χώρο. Υπενθυμίζω τη γνωστή ρήση ότι "οι μεταφράσεις είναι σαν τις γυναίκες, οι ωραίες δεν είναι πιστές και οι πιστές δεν είναι ωραίες" (δεν ξέρω αν ισχύει για τις γυναίκες, αλλά ισχύει για τις μεταφράσεις). Η ενδεδειγμένη λύση είναι κάπου ανάμεσα (ενδεχομένως κοντύτερα στο ένα ή στο άλλο άκρο, ανάλογα και με τη φύση του κειμένου) και ο μεταφραστής ισορροπεί πάντα στην κόψη του ξυραφιού. Ευτυχώς ασχολούμαι κυρίως με τον τομέα της τεχνικής μετάφρασης και όχι με τα βιβλία. Είμαι βέβαιος από όσα έχω δει στα κείμενά σου ότι κάνεις καλή δουλειά, και ας μην γνωρίζω ποια είναι αυτή. Συνεπώς, κάποια πράγματα πρέπει να τα αγνοούμε. Ένα δώρο για τη συλλογή σας μαργαριταριών από την τηλεόραση carrier = μεταγωγικό, αναφερόταν σε αεροπλανοφόρα, στα πολεμικά ντοκιμαντέρ γίνεται το έλα να δεις :)
Πολλά θέματα πιάνεις, περαστικέ, πάρα πολλά...
Ευχαριστώ για το μαργαριτάρι.
Πάνω στο θέμα αυτό που θίγει ο Περαστικός και με αφορμή την μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου στις "Μπαλάντες του Σκόρδου" του Μο Γιαν που τυχαίνει να διαβάζω (και πάλι συγγνώμη αν αναφέρομαι σε ονόματα, πώς αλλιώς;) Οι κινέζοι ήρωες του βιβλίου "σκληρίζουν" και δεν "φωνάζουν". Η μετάφραση είναι πολύ καλή, αλλά η επιλογή αυτής και άλλων ιδιωματικών λέξεων δίνει στο κείμενο μια ανοίκεια αίσθηση ηθογραφίας της ελληνικής υπαίθρου στη μέση της κινεζικής επαρχίας. Για αυτό λέω ότι πριν να κρίνουμε μια μετάφραση πρέπει να έχουμε υπόψη μας τη λογοτεχνία που θέλουμε, να έχουμε στο μυαλό μας τη θεωρία, ακόμη και αν αυτή, όπως λέει πολύ σωστά η Ρ., δεν αφορά τους αναγνώστες. Ειδάλλως καθολικές απαντήσεις δεν είναι δυνατόν να δοθούν.
subjektivκλπ
Cyrus, δεν ξέρω αν το post το έγραψες με νεύρα (έστω και ελεγχόμενα), αλλά εγώ έβαλα τα γέλια - όχι από αναισθησία, αλλά επειδή ενώπιον της ανοησίας και του παραλογισμού, τι άλλο μπορείς να κάνεις παρά να βάλεις τα γέλια; (επιπλέον, θυμήθηκα παρόμοια περιστατικά από τον δικό μου - μη έχοντα σχέση με μετάφραση - χώρο).
Στην απορία σου γιατί συμβαίνουν αυτά, νομίζω πήρες πολλές και ικανοποιητικές απαντήσεις. Επειδή, νομίζω σε δικό σου σχόλιο, είδα ν' αναφέρεται το όνομα του Έκο - ξέρετε φαντάζομαι τι λάθη έχουν οι μεταφράσεις του Έκο στα ελληνικά - ειδικά στην απόδοση φιλοσοφικών όρων.
Εν συντομία περί κριτικής στις εφημερίδες: πού είδατε να υπάρχει τέτοιο πράγμα εν Ελλάδι. Οι ασκούντες το ευγενές σπορ δεν γνωρίζουν το ουσιώδες: τη διαφορά της βιβλιοπαρουσίασης από τη βιβλιοκρισία. Και ΦΥΣΙΚΑ δεν διαβάζουν το βιβλίο που παρουσιάζουν/κρίνουν - εσείς δηλαδή θα προλαβαίνατε να διαβάζετε τόοοοοσα βιβλία, να γράφετε τόοοοοσες κρτικές και να πηγαίνετε σε τόοοοοσες κοσμικές εκδηλώσεις;
Α, σταματώ, γιατί αρχίζω να συγχύζομαι.
ΥΓ. Μαργαριταράκι που αλίευσα πρόσφατα στους υποτίτλους κάποιας ταινίας - το "συνελήφθη για trafficking" το απέδωσαν ως συνελήφθη για παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας".
Χαίρετε άπαντες.
Αγαπητέ κ. cyrusgeo, θα σχολιάσω επιγραμματικά, μια και πολλοί προλαλήσαντες με κάλυψαν:
Οταν οι κεφαλές βρίσκουν καρέκλα να κάτσουν, τότε "σκέφτονται και γράφουν" με τα οπίσθια!
Α! Ποιος στο καλό σκαρώνει τους υπότιτλους στις ταινίες; Δεν θά 'πρεπε να γράφεται το ονοματάκι του αντί για το απρόσωπο της εταιρείας..?
:-)
Υπάρχουν δυο βιβλία ανάμεσα στον όγκο των βιβλίων που με φιλοξενούν στο σπίτι τους που εμμένουν να με κοιτάζουν κοροϊδευτικά από τα ράφια.Είναι δύο βιβλία που ποτέ μου δεν κατάφερα να τελειώσω. Η ελληνική έκδοση των Minima Moralia του Αντόρνο και τα "Τοπία Ζωγραφισμένα με Τσά"ϊ του Μίλοραντ Πάβιτς.
Πιστεύω πως έχω διαβάσει ανετότατα πιο δύσκολα πράγματα από Αντόρνο και υποψιάζομαι, υποψιάζομαι λέω πως ήταν η κακη μετάφραση που μ'εκανε να παρατήσω στο βιβλίο. Τα δε " Τοπία" ήταν σαν να τα διάβαζα στη Κινεζική. Έχω διαβάσει και άλλα βιβλία του Πάβιτς και τα πήγαμε μια χαρά --όσο μια χαρά μπορεί να τα πάει κανείς με τον Πάβιτς, βέβαια.
Σε μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που έγραψα μια βιβλιοκριτική για τον Φλας, αναφέρθηκα στην πολύ καλή μετάφραση του Ιακώβ Σιμπή. Το βιβλίο ήταν του Οζ, η "Ιστορία Άγάπης και Σκότους".
Τυχαίνει να ξέρω τί δύσκολη, στεγνή και "στραμπουληγμένη" γλώσσα είναι τα εβραϊκά. Αφού το βιβλίο μου έδωσε την εντύπωση ότι είχε γραφεί στα ελληνικά, τότε ναι, νομίζω πως τα εύσημα μπορώ να τα αποδώσω στο μεταφραστή!
Από ταινία Αρσέν Λουπέν έχω κρατήσει το εξής ωραίο διαμάντι. Ο Λουπέν παραγγέλνει σαμπάνια bien frape και αποδίδεται " καλά χτυπημένη" :-DD
Φίλτατοι, αφού σας αρέσουν τα σεντόνια, σεντονάκι...
Κατ' αρχάς, οι μεταφράσεις όπως και οι γυναίκες μπορούν να είναι και ωραίες και πιστές, παρ' όλο που όπως είπα παραπάνω η πίστη είναι πολύ περίπλοκο θέμα. Και η Πηνελόπη πιστή ήταν, αλλά κράταγε επί είκοσι χρόνια γύρω στους 130 μάγκες και τους έλεγε μαλακίες του τύπου, άμα τελειώσω το γαμήλιο πέπλο μου, και τα λοιπά. Κάποτε φέρνουμε τα πράγματα στα ελληνικά μέτρα, κάποτε πράγματι αυτό ακούγεται ανυπόφορο. Δεν μπορώ να φανταστώ ας πούμε τον Άγγλο από κάποια επαρχία να μιλάει εις άπταιστον κυπριακή διάλεκτο, με φρίττει. Σε θεατρικό που εκτυλισσόταν στην Αμερική, διάβασα κάποτε πως οι κλανιές κάποιου (με το συμπάθειο) μυρίζανε μαστίχα χιώτικη.
Δεύτερον, οι κριτικοί βιβλίων (οι φερόμενοι ως τέτοιοι για την ακρίβεια) δεν διάγουν κανέναν τρομερά κοσμικό βίο, από την άλλη πληρώνονται τόσο οικτρά από τις εφημερίδες που δεν είναι απορίας άξιο που πολλοί δεν διαβάζουν τα βιβλία. Εδώ δεν τα διαβάζουν αυτοί που τα παρουσιάζουν σε διάφορες εκδηλώσεις!
Δεν υπάρχει καμία συνωμοσία κατά τη γνώμη μου. Έχω ακούσει πολλές βλακώδεις δικαιολογίες για την κριτική μετάφρασης. Κάποτε, για μια μετάφρασή μου που εγώ θεωρούσα πολύ καλή, γράφτηκε κριτική που αναφερόταν πολύ χλιαρά στη δουλειά μου, λέγοντας απλώς πως επρόκειτο για καλή μετάφραση. Επειδή εμένα μου είχε φύγει η μαγκιά για να την κάνω, κι επειδή φίλος έτυχε να γνωρίζει την εν λόγω κριτικό (πολύ σοβαρή, που χαίρει της απόλυτης εκτίμησής μου) τη ρώτησε γιατί αναφέρθηκε τόσο χλιαρά στη μετάφραση, πήρε την απάντηση "είχα γράψει πολύ θετικά για τρεις μεταφράσεις σε συνεχόμενα άρθρα και είπα να μην το παρακάνω"!
Το θέμα νομίζω ότι είναι πως δεν έχουμε παράδοση στην κριτική, πως στο σχολείο παπαγαλίζαμε τα μαθηματά μας, στο πανεπιστήμιο γράφουμε εργασίες, όταν το κάναμε, που είναι συμπιλήματα και λιβανίσματα καθηγητών... Έτσι, πρυτανεύει η αδράνεια. "Ο φίλος μου Α. μου είπε ότι ο Χ μεταφράζει καλά, άρα κοτσάρω και ένα "χυμώδης και απολαυστική μετάφραση" στο τέλος της κριτικής". "Τον Ψ. δεν τον ξέρω, άρα χέστηκα να γράψω κάτι για τη μετάφραση". "Με τον Ζ. ήπιαμε ένα ποτό στην Καλλιδρομίου, άρα ας γράψω ότι μεταφράζει με ευχέρεια και ρέοντα λόγο".
Και στο κάτω κάτω, εμείς εδώ προ ημερών, μεταφράσαμε πέντε ποιήματα, και θέλαμε να ανταλλάσουμε συγχαρητήρια και μας αποσταθεροποιούσε κάθε κριτική επί του συγκεκριμένου. Και δεν έχουμε πιει και κανένα ποτό στην Καλλιδρομίου, φανταστείτε να αρχίσουμε να τα πίνουμε...
Αυτά, και συγγνώμη και για το σεντόνι και για την κριτική...
Κι ένα από τα αγαπημένα μου μαργαριτάρια:
"After the long flight, she is looking her age" αποδόθηκε σε μετάφραση, που ευτυχώς αποσύρθηκε γρήγορα ως "Μετά τη μακριά πτήση, παρατηρεί την ηλικία της".
Κύρο Γρανάζη, είναι γνωστό ότι τα πάντα σ'αυτήν την χώρα ( και όχι μόνον) εξαρτώνται από το image και από τις δημόσιές σου σχέσεις. Φημολογείται ότι φταίειμια κάποια Φαιδρά Πορτοκαλέα η οποία επιμένει να ανθεί. Δεν θυμάμαι πού διάβασα ότι κάποιοι γνωστοί μουσικοί; λογοτέχνες; ποιητές; - τεσπά, έστειλαν κάποια έργα τους ανώνυμα σε διαγωνισμό και φυσικάπάτωσαν. Γιατί να μην ισχύει το ίδιο και για τις μεταφράσεις;;;;
Γιαλόγους που δεν είναι της στιγμής ασχολήθηκα σήμερα με το Εκκρεμές τυ Φουκώ, που το είχα πρωτοδιαβάσει ότνα βγήκε, πριν πολλά χρόνια. Θυμάνμαι ότρι μου φάνηκε εξαιρετικα΄δυσανάγνωστο, και επειδή γενικά λατρεύω τον Έκο, το απέδωσα από τότε στην άθλια μετάφραση. Δεν είδα πουθενά κανένας να σχολιάζει το θέμα, υποθέτω ότι η μεταφράστρια είναι από τους "υπεράνω πάσης υποψίας και κριτικής"...
"Critics are like eunuchs in a harem: they know how it's done, they've seen it done every day, but they're unable to do it themselves."
Από τον Brendan Behan...
Όχι, dodos, αυτά είναι κουταμάρες, στερεότυπα όπως και το περί όμορφων και πιστών μεταφράσεων. Οι κριτικοί, όταν είναι κριτικοί, είναι και πολύ χρήσιμοι στην κοινωνία (ενώ όπως βλέπετε οι ευνούχοι έχουν πέσει σε αχρηστία) και πολύ σοβαροί άνθρωποι, και χωρίς σοβαρή κριτική δεν μπορεί να υπάρξει σοβαρή τέχνη, λογοτεχνία κτλ. Αφήστε που πολύ συχνά πολύ ενδιαφέροντες κριτικοί και ξέρανε πώς γίνεται και το κάνανε μια χαρά.
Μπαίνω στον πειρασμό να παραθέσω το μικρό λογοπείραμα του Νίκου Κιαχίδη οι κριτικοί...
Νομίζω θα το διασκεδάσεις!
Αληθεύει κάτι που είχα διαβάσει παλιά στο Σινεμά, ότι ο εισαγωγέας του Αδιέξοδου δεν ενέκρινε το τέλος της ταινίας και βγάζοντας τον σκηνοθέτη/σεναριογράφο/μοντερ που έκρυβε μέσα του αποφάσισε να κόψει τα τελευταία λεπτά της ανατροπής; Τελικά, λέει, υπέκυψε στην απειλή του ξεφωνητού, αν θυμάμαι καλά από τον υπεύθυνο υποτιτλισμού.
Φαντάζομαι, αν για μια ταινία της σειράς έγινε τέτοιο σκηνικό, τι θα γίνεται με εκδότες που πιστεύουν πως η μοίρα δεν τους άφησε να γίνουν συγγραφείς.
Γιατί ρε Cyrusgeo δεν είσαι ο Κούρτοβικ; Πόσο αναβαθμισμένος θα ένιωθα αν διαπίστωνα ότι ένας Κούρτοβικ μπαίνει στο blog μου και γράφει σχόλια!!! Τέλος πάντων, σε συγχωρώ. Δυστυχώς δεν αισθάνομαι και πολύ σχετικός με το θέμα, γιατί η μοίρα τα έφερε να μην είμαι καλός γνώστης καμιάς ξένης γλώσσας, αλλά αντιθέτως να γνωρίζω λίγα αγγλικούλια και λίγα γαλλικούλια (με αποτέλεσμα να την πληρώνει ο γιος μου που έχει βαρεθεί να ακούει "κοίτα κακομοίρη μου τα αγγλικά όπου σε στέλνω και την άλλη ξένη γλώσσα που θα σε στείλω του χρόνου να τα μάθεις τόσο καλά όσο και τα ελληνικά") αλλά αυτό που έχω να πω εντέλει είναι: εσύ κοίτα να κάνεις όσο μπορείς καλύτερα τη δουλειά σου (που απ' ό,τι κατάλαβα έτσι την κάνεις) και μην επηρεάζεσαι τόσο πολύ από τις κριτικές, ιδίως όταν διαπιστώνεις ότι δεν έχουν στέρεα βάση.
Περαστικέ, Λίτσα, Αθήναιε, Ραγιουέλα, τα μαργαριτάρια σας περισυνελέγησαν και θα ενσωματωθούν σε προσεχές ποστ.
Ροδιά, οι ταινίες, τα ντοκυμαντέρ και γενικώς η τηλεόραση είναι μια πικρή ιστορία...
Μαύρε Γάτε και Λίτσα, κάποια στιγμή θα ξαναδιαβάσω το Εκκρεμές του Φουκώ, και τότε θα προσέξω περισσότερο τη μετάφραση. Όταν το διάβασα είχε μόλις πρωτοβγεί, και δεν θυμάμαι και πολλά πράγματα...
dodos, κι εμένα μου αρέσουν οι ωραίες ατάκες, αλλά νομίζω πως θα συμφωνήσω με τη ραγιουέλα.
Ακίνδυνε, δεν την είχα ακούσει αυτή την ιστορία. Ωραίος τύπος...
Ροδιά (πάλι), το λογοπείραμα είναι κάπως... χμ... γλαφυρόν, να πω;... παραστατικόν;... χμ...
αταίριαστε, σε ευχαριστώ, αλλά οι κριτικές έχουν ένα χαρακτηριστικό: διαδίδονται -- και κάποια στιγμή τις βρίσκεις μπροστά σου...
Α, και συγγνώμη που σε απογοήτευσα!!!
Με παρασύρατε κι έγραψα πάλι τεράστια μεταφραστική εντράδα στο ιστολόγιο, συγγνώμη, στο μπλογκ μου ήθελα να πω. Τι να σας πω; Θα μου καταστρέψετε την τηλεθέαση εσείς εδώ!
Μια κατοσταρα στα comments πρεπει να την εχεις
χτυπήσει παντως.....ε;
:)
Στην ουσία....
Θα μεταφρασεις τα post σου στα αγγλικα;;
ειναι ευκολο τεχνικά;;
με τον template?...
:)
Για τη συλλογή των μαργαριταριων σας:
Σε δελτίο του Star, η είδηση είναι ότι έπεσε ένα πυροσβεστικό αεροπλάνο τύπου Καναντέρ. Οι τίτλοι του ρεπορτάζ γράφουν: ΕΠΕΣΕ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ ΚΑΣΚΑΝΤΕΡ!
Καλως σε βρηκα!
Στη δουλεια σου οι κριτικοι παίζουν μάλλον μεγάλο ρόλο για να τους αγνοήσεις.
Εκεί κατά τη γνώμη μου είναι η αιτία του κακού.
Να ασχολείσαι με το ένα άρθράκι και το άλλο, είναι πολύ αστείο, για ανθρώπους όπως ο Σπανιας που πετιόταν από τον ύπνο του για να μεταφράσει Rimbaud.
Θα σου έλεγα να μη σε νοιάζουν ποτέ αυτοί, αλλά μάλλον είσαι δεμένος.
Πάντως διαφωτιστικό το post!
Cyrus και στο Όνομα του Ρόδου γίνεται πανηγυράκι με τη μετάφραση τεχνικών όρων της λογικής...
Ραγιουέλα, ιστολόγιο-μπλογκ 1-1.
Εργοτελίνα, γιατί να το κάνω αυτό; Αν κάποτε αποκτήσω πολύ χρόνο, μπορεί να κάνω άλλο μπλογκ, στα αγγλικά. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να γίνει ποτέ, μου φαίνεται...
Τζαστανάδερ, ευχαριστώ, και παραθέτω κι ένα που είδα χθες στο μέγκα: Ένας τύπος μπαίνει σ' έναν τηλεφωνικό θάλαμο και βρίσκει ένα φυλλάδιο που γράφει πάνω "she-male" (δηλ. κάτι σαν "τραβεστί"). Και ο μεταφραστής γράφει: "αυτή-αρσενικό"...
δόκτορα uqbar, καλωσόρισες. Ναι, είναι άνθρωποι που τρώνε σχεδόν μια ζωή πάνω σε ένα βιβλίο, όπως ο Χριστοδούλου με το Μόμπι Ντικ. Αλλά εγώ δεν μπορώ να γίνω σαν τον Χριστοδούλου, γιατί, βλέπεις, κρατάω δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη...
Λίτσα, δώσε μας κανένα παράδειγμα -- αν έχεις χρόνο, βέβαια...
Βλέπω ότι μαζευτήκατε πολλοί της μετάφρασης εδώ, λέω να σας ανακοινώσω κάποιες μόνιμες θέσεις εργασίας στην Αθήνα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ:
Translators
Η εταιρεία είναι του Ομίλου Ιντρακόμ και εκτελεί πανευρωπαϊκά έργα. Περισσότερα στο site.
Όσοι/ες ενδιαφέρεστε, στείλτε με email το βιογραφικό σας με subject "Translator's position at your company"
Απολογίες εκ' των προτέρων για την ανωνυμία μου :(
Δοκίμασα κι'εγώ να μεταφράσω ποίηση , χωρίς να είμαι της δουλειάς για την πλάκα μου. Ω είναι δύσκολο , κανείς δεν φαντάζεται πόσο .
Θα σου έλεγα να μην δίνεις σημασία . Δεν μπορούμε ν'αρέσουμε σε όλους , έτσι δεν είναι ; Η καλή μετάφραση είναι τέχνη . Τώρα πιά ξέρω .
Ας προσθέσω κι εγώ ένα μαργαριτάρι στο περιδέραιο του cyrusgeo:
Σε πρόσφατη εκπομπή για τον κινηματογράφο, νομίζω στο κανάλι Μακεδονία ή στο BlueSky, ο υπότιτλος της συνέχειας της ταινίας Πειρατές της Καραϊβικής: The Dead Man's Chest, αποδίδεται ως Το Στέρνο του Νεκρού!!!
Montoyer, καλωσήρθες. Όσοι πιστοί, πηγαίνετε...
Ελληνίδα, τίποτε δεν είναι εύκολο σ' αυτή τη ζωή...
Ιφιμέδεια, με τόσα μαργαριτάρια που μαζεύονται, λέω να τα πουλήσω να πάρω γιωταχί...
Δεν είναι σχετικό με μεταφράσεις ούτε με κριτική, αλλά με την υποκρισία και τους πανταχού ποιητικίζοντες.. το εύστοχο άρθρο του Γιάννη Ρηγόπουλου, ενός επαρχιώτη ακτιβιστή των Γραμμάτων.
:-)
~ Ακίνδυνε, δεν έχεις ιδέα τι γίνεται με τους εκδότες που έχουν συγγραφικά απωθημένα. Μου διηγήθκε ένας φίλος συγγραφέας ότι το προτελευταίο βιβλίο του αναγκάστηκε να το "συμμορφώσει" γλωσσικά με την εντολή του εκδότη, αλλάζοντας ολόκληρες παραγράφους όπου "μιλιόταν" η καθαρεύουσα απο ήρωα που ζούσε "στην κοσμάρα" του.. τελικά, για να γραφτεί ολόκληρο το βιβλίο στη δημοτική, μεταπλάστηκε ο ήρωας.. κατά τη γνωστή ρήση "Θέλοντας ο βλάχος και μη θέλοντας ο ζωγράφος, φόρεσε ο Χριστός ρολόι"..!!!
:-)
Πάνε πολλά χρόνια από τώρα , ακόμα ζούσα στην Ελλάδα και έκανα ραδιόφωνο στην ΕΡΑ.
Είχα τελειώσει μία μάλλον επίπονη παραγωγή και αρκετά περίπλοκη για τα δεδομένα της εποχής και μπήκα στο διπλανό studio να ξεκουραστώ και να «χαζέψω» την ζωντανή παραγωγή που έκανε ένας από τους ….γκουρού της ελληνικής ραδιοφωνίας εξαιρετικά γνωστός τότε από τις εκπομπές του, ακόμα πιο γνωστός σήμερα για διάφορες σχετικές ενασχολήσεις του.
Δεν έχω προλάβει καλά καλά να κάτσω , με κοιτάζει πίσω από το γυαλί, μου κλείνει το μάτι και λέει στο μικρόφωνο (κατά λέξη): …ααα….να και ο γ.π. , μόλις τελείωσε στο διπλανό studio ας του αφιερώσουμε ένα τραγούδι που ξέρω πως αγαπά πολύ. Bob Marley No Woman No Cry…δηλαδή, Δεν έχεις γυναίκα…Δεν έχεις και δάκρυα.
Το ζήτημα, ασφαλώς και δεν είναι περιορισμένο στο χώρο της μετάφρασης –απόδοσης ενός ξενόγλωσσου κειμένου.
Φοβάμαι πως απλώνεται πολύ περισσότερο και αγκαλιάζει ουσιαστικά σχεδόν όλη την κοινωνία μας με την απίθανη και επίμονη τάση όλων ή σχεδόν όλων να ξέρουν τα πάντα για τα πάντα.
Να «ξέρουν» μάλλον, με εισαγωγικά.
Η προχειρότητα αλλά και η βεβαιότητα του «ξερόλα» πως όλοι οι άλλοι είναι ηλίθιοι παράγει μία τεράστια ομάδα που ουσιαστικά συνδιαλέγεται μόνο με αφορισμούς και χωρίς σκέψη, κρίση, ανάπτυξη , συμπέρασμα και αιτιολόγηση.
Όλα, είναι πυκνωμένα σε συνθηματολογικούς αφορισμούς:
η ταινία του τάδε «μαλακία». Γιατί; Γιατί έτσι.
Η παράσταση του δείνα , …συγκλονιστική. Γιατί; Γιατί έτσι, άντε γιατί μου άρεσε.
Θα πει κάποιος , πως αυτά που αναφέρω ως παραδείγματα αφορούν τον κόσμο που είναι θεατής, αναγνώστης, ακροατής και όχι αυτούς που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουν ή νομίζουν πως έχουν εξειδικευμένη ματιά.
Όμως, είναι το ίδιο.
Γιατί, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον , το σύνολο δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από μία διαρκή αντανάκλαση των επιμέρους που το συνθέτουν.
Ο κύριος Χ , πολλά βαρύς φιλόλογος, λόγιος, μεταφραστής, κριτικός, θεωρεί εαυτόν τόσο πια σπουδαίο που νομίζει πως μπορεί να φωτίζει ή να συσκοτίζει τον οποιονδήποτε «γιατί έτσι»
Θυμάμαι κριτική μίας συναυλίας της ΚΟΑ πριν από αρκετά χρόνια , που ατύχησε ηχηρά, όταν στην εισαγωγή του έργου –μία ομοβροντία πνευστών , το αποτέλεσμα βγήκε σαν ομαδικό κακάρισμα από πανικόβλητες όρνιθες.
Η αίθουσα με δυσκολία, έπνιξε την ομαδική θυμηδία και, ο μαέστρος απτόητος συνέχισε.
Κάθε φορά που τα πνευστά ήταν να έρθουν σε πρώτο πλάνο, οι πάντες τρέμαμε. Και η έρημη η ορχήστρα δεν διέψευσε ούτε μία φορά τους φόβους μας.
Δεκάδες κότες σαν κυνηγημένες , διαδέχονταν ξαφνικά τα επαρκή έγχορδα ή σκέπαζαν το πιάνο.
Ακόμα γελάω μέχρις δακρύων, ενθυμούμενος το πώς έσκυψα στο αυτί του φίλου που ήταν μαζί μου και του είπα : όταν θα σηκωθούν οι «πνευστοί» σε κάθε καρέκλα θα υπάρχει και ένα αυγό.
Το έργο που εκτελέστηκε εκείνη τη βραδιά, εξαιρετικά γνωστό,( το 1ο κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του Tchaikovsky) δεν χρειαζόσουν μεγάλη γνώση για να καταλάβεις την πραγματική «εκτέλεση στα έξι βήματα» που υπέστη.
Και το σκόρπιο χλιαρό χειροκρότημα στο τέλος απλά σφράγισε την αποτυχία. Φύγαμε. (και οι μουσικοί τελικά πήραν μάλλον τα αυγά μαζί τους για παρηγοριά).
Λίγες μέρες μετά, σε εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας, πολύ γνωστός μουσικοκριτικός που σχολιάζει ασμένως κλασική, ροκ, ελληνικά κάθε είδους, που με ευκολία αναφέρει ως μεγάλη Κυρία του τραγουδιού τη Φαραντούρη και ως Ιέρεια την Α. Δημητρίου αράδιασε μια «κριτική παρουσίαση» της περί ου ο λόγος συναυλίας.
Μίλησε, για την….θριαμβευτική επιστροφή της ΚΟΑ.
Για την αισθαντική, ρωσική ερμηνεία.
Για την ακρίβεια του μαέστρου που συγκράτησε το «ξέχειλο συναίσθημα» σε υποψία και υπονοούμενο ώστε να κάνει τον ακροατή να λαχταρά τη συνέχεια.
Για τα σαφή κρουστά που έδιναν μεγαλοπρέπεια χωρίς να θορυβούν.
Έγραψε πολλά. Δεν είπε τίποτα για τα κακαρίσματα. Ούτε λέξη.
Και το πιο παλαβό; Ανέφερε το θριαμβευτικό χειροκρότημα του κοινού στο τέλος. (κλαπ κλαπ…φύγαμε).
Μπήκα στον κόπο και έγραψα στην εφημερίδα. Διάολε, ήμουν εκεί!
Η επιστολή, ούτε καν που δημοσιεύθηκε –και σας διαβεβαιώ ήταν κόσμια.
Σας κούρασα.
Ήθελα να πω απλά πως όλα αυτά τα σωστά που λέτε αγαπητέ cyrusgeo είναι πολύ σωστά, αλλά δεν είναι μανιτάρια που φυτρώνουν ανεξάρτητα μόνο στο δικό σας χώρο.
Η έλλειψη παιδείας, κυρίως κοινωνικής με την ευρεία έννοια, είναι κάτι που όχι μόνο αποτελεί χαρακτηριστικό μας, αλλά αποτελεί, φοβάμαι το στίγμα μας , σε όλα τα επίπεδα.
Αυτό ήθελα να πω μόνο, και έγραψα ολάκερη ιστορία!
ροδιά, ωραίο το κείμενο του Ρηγόπουλου.
Δυοντανατέλλοντα, έχει πλάκα που χρησιμοποίησες τη λέξη "ξερόλας", γιατί έτσι ακριβώς με χαρακτήρισε κάποιος πρόσφατα μόλις τόλμησα να εκφέρω την άποψή μου για κάποιο θέμα. Βλέπεις, το να έχει κανείς άποψη θεωρείται βδέλυγμα σε κάποιους κύκλους που λατρεύουν την έννοια του "ανοιχτού μυαλού" -- που ανάθεμα κι αν ξέρουν τι σημαίνει...
Και επειδή ΚΑΙ η μουσική είναι "χώρος μου" (δυο καρπούζια κάτω απ' την ίδια μασχάλη, κ.τ.λ....), ξέρω πολύ καλά τι εννοείς, και έχω κι εγώ προσωπικές μαρτυρίες για τέτοιου είδους "κριτικές". Και, φυσικά, στις εφημερίδες δημοσιεύεται ό,τι συμφωνεί με τη γραμμή...
Cyrus: Προχείρως, ΟτΡ, 1985, σ. 346:
"Έτσι θα ειχαμε ένα εξαιρετικό πρότυπο συλλογισμό τρίτου τύπου του πρώτου είδους" (λέει ο Γουλιέλμος). (Σημειώνω, επίσης, ότι θα έπρεπε να γράφει έναν και όχι ένα, και τούτο όχι χάριν ευφωνίας).
Λοιπόν, "τύπος" και "είδος" είναι όροι που απλώς δεν υπάρχουν στην Τυπική Λογική (αριστοτελική ή παραδοσιακή). Οι όροι είναι "σχήμα" και "τρόπος". Τι θέλει να πει ο μεταφραστής;
Αγνοώ, καθόσον αν θεωρήσουμε ότι εν προκειμένω σχήμα=τύπος και είδος=τρόπος, ο συλλογισμός δεν βγαίνει. (Λαμβάνω δε υπόψη ότι στην αριστοτελική Λογική αναγνωρίζονται 3 σχήματα και όχι 4 όπως στην παραδοσιακή - άλλου παπά ευαγγέλιο και, ναι, εντάξει, είμαι σχολαστική).
"Ενα (1) άρθρο, πριν από ένα (1) όνομα."
cyrusgeo, μού θύμισες μια αντίστοιχη περίπτωση στην ελληνική μετάφραση των "Αδριανού Απομνημονευμάτων" της Yourcenar.
Στις "Σημειώσεις" η Yourcenar συχνά αναφέρεται σ' ένα πρόσωπο με το αρχικό του όνόματός του, "G."
Πρόκειται για την σύντροφο της Yourcenar, την Αμερικανίδα Grace Frick.
Στην μετάφραση το προσωπο αποδίδεται ως "ο Γκ."
Φρονώ ότι η χρήση αυτού τού άρθρου πριν από το συγκεκριμένο όνομα δικαίως θα επέσυρε βέλη δυσμενούς κριτικής.
Ουδείς το πήρε είδηση εδώ και 30 τόσα χρόνια, αν δεν απατώμαι.
Εκτός βέβαια αν, κατά διαβολική σύμπτωση, αναφερόμαστε στο ίδιο περιστατικό. :)
Υ.Γ. Συμφωνώ στο να μην κατονομάζονται οι ανεπιτυχείς μεταφράσεις. Θα ήταν όμως χρήσιμο να προβάλλονται οι επιτυχείς.
filboid studge, δεν πρόκειται φυσικά για το ίδιο περιστατικό. Άλλωστε, όπως γράφεις, το πρόσωπο αυτό αναφέρεται συχνά στο έργο. Στη δική μου περίπτωση, το όνομα αναφέρθηκε μία μόνο φορά.
Post a Comment