Υπάρχει μια άποψη, δημοφιλής μεταξύ των κυβερνώντων και άλλων «νεοφιλελεύθερων» (τα εισαγωγικά απαραίτητα), που λέει ότι η τέχνη πρέπει να λειτουργεί με βάση την (οικονομική) ανταποδοτικότητα – να βγάζει η ίδια τα λεφτά της, ή, τέλος πάντων, να βρει ιδιώτες χορηγούς και να πάψει να ζητά μερίδιο από τα κρατικά κονδύλια.
Εδώ υπάρχουν πολλά προβλήματα...
Κατ’ αρχήν, υπάρχουν τομείς σε ένα κράτος οι οποίοι εξ ορισμού δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να «βγάλουν τα λεφτά τους»: τέτοιοι είναι η άμυνα, η παιδεία και η υγεία, που τα αγαθά τους πρέπει να προσφέρονται από το κράτος, ή και από το κράτος, ώστε να μπορούν να τα απολαμβάνουν όλοι. Θεωρώ πως ένας τέτοιος τομέας είναι και ο πολιτισμός, και συγκεκριμένα η τέχνη.
Δεν θα μπω στη διαδικασία να ξεχωρίσω τι είναι τέχνη και τι δεν είναι, ούτε τι είναι καλή και κακή τέχνη. Νομίζω πως ένας πολιτισμός χρειάζεται όλες τις εκφάνσεις τις τέχνης, και τις «υψηλές» και τις «ταπεινές» (και τον Μπετόβεν και το μπουζούκι, για να θυμίσω και την ομότιτλη ελληνική ταινία) – απλώς θα δηλώσω ότι προτιμώ μάλλον κάτι που φτιάχτηκε για να εκφράσει τον άνθρωπο που το δημιούργησε, παρά κάτι που φτιάχτηκε βάσει συνταγής για να πουλήσει όσο το δυνατόν περισσότερο.
Το πρόβλημα με την τέχνη, σήμερα, είναι ότι ένα μεγάλο μέρος της δεν έχει απήχηση στο ευρύ κοινό. Αυτό το πρόβλημα είναι ταυτόχρονα και το μεγαλύτερο προσόν της, γιατί σημαίνει πως ο καλλιτέχνης είναι ελεύθερος να πάρει τον δρόμο που επέλεξε ο ίδιος, χωρίς υποχωρήσεις. Το (φυσικό) αποτέλεσμα είναι ότι στις συναυλίες σύγχρονης μουσικής, για παράδειγμα, το ακροατήριο αποτελείται από συνθέτες, μουσικούς, και γενικά ανθρώπους που ασχολούνται ενεργά με το αντικείμενο. Παραδοσιακού τύπου κοινό, που θα θελήσει να πληρώσει εισιτήριο για κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει.
Αντίστοιχα, ένας ζωγράφος, γλύπτης, κ.τ.λ. δεν βρίσκει εύκολα αγοραστές για τα έργα του, ούτε μπορεί, βέβαια, να περιμένει κάποια παραγγελία για να κάτσει να δημιουργήσει. Και υπάρχουν και τομείς όπου χρειάζεται σημαντική αρχική επένδυση για να γεννηθεί το έργο τέχνης, όπως π.χ. μια θεατρική παράσταση ή μια κινηματογραφική ταινία.
Πώς, λοιπόν, θα υπάρξει ανταποδοτικότητα στην τέχνη; Τα μεγάλα και γνωστά ονόματα θα πουλήσουν – το κοινό τους γνωρίζει, έχει παρακολουθήσει το ως τώρα έργο τους, και θα συνεχίσει να τους αγκαλιάζει. Οι υπόλοιποι; Τι θα κάνουν;
Θα ψάξουν να βρουν χορηγούς. Ωραία. Και οι χορηγοί – ποιον θα προτιμήσουν; Κάποιον γνωστό, ή κάποιον παντελώς άγνωστο; Κάποιον που θεωρείται καλός από τους κριτικούς, ή κάποιον που αντικειμενικά δεν είναι και πολύ καλός;
Εδώ υπεισέρχεται η έννοια της αναισθησίας – και μάλιστα σε ευθεία αντιπαράθεση προς την (απαραίτητη) ευαισθησία του καλλιτέχνη. (Υπ’ όψιν: λέγοντας «ευαισθησία» αναφέρομαι στις «κεραίες» με τις οποίες ο καλλιτέχνης συλλαμβάνει τη γύρω του πραγματικότητα ή τη φαντασία του, και τα «φίλτρα» απ’ όπου περνάει όλα αυτά τα ερεθίσματα για να παραγάγει το τελικό προϊόν του.)
Έχω ακούσει αρκετούς ανθρώπους να λένε ότι, αφού οι καλοί τα βγάζουν τα χρήματά τους, τους μέτριους δεν τους χρειαζόμαστε – οπότε, γιατί να τους πληρώνουμε μέσω κρατικών επιχορηγήσεων;
Αφ’ ενός, δεν είναι σωστό ότι οι καλοί βγάζουν τα χρήματά τους. (Και ποιοι είναι οι καλοί, άλλωστε;) Μήπως στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο; Μήπως θεωρούνται καλοί αυτοί που «πουλάνε»;
Αφ’ ετέρου (και εδώ είναι η ουσία όλων όσων προσπαθώ να πω τόση ώρα και δεν μπορώ να τα εκφράσω όπως ακριβώς θέλω), πώς μπορείς να λες ότι δεν χρειάζεσαι τους μέτριους; Από πού βγήκαν, δηλαδή, οι κορυφαίοι καλλιτέχνες; Από το πουθενά; Είναι γενικώς παραδεκτό ότι δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη. Ε, λοιπόν, ούτε και στους καλλιτέχνες υπάρχει. Δεν μπορείς να επαφίεσαι (ως κράτος, εννοώ) στην τύχη για να σου προκύψουν 1-2 σπουδαίοι καλλιτέχνες ανά δεκαετία. Το οικοδόμημα της τέχνης έχει μορφή πυραμίδας: στην κορυφή βρίσκονται οι λίγοι κορυφαίοι (οποία έκπληξις...). Από κάτω υπάρχουν οι (λίγο περισσότεροι) πολύ καλοί, πιο κάτω οι (ακόμη περισσότεροι) καλοί, ακόμη πιο κάτω πολλοί μέτριοι, και στη βάση πάρα πολλοί ερασιτέχνες – καλοί και κακοί. Πρέπει να τους βοηθήσεις όλους, γιατί από αυτή τη μεγάλη δεξαμενή θα αναδυθούν οι αυριανοί κορυφαίοι καλλιτέχνες, και γιατί δεν μπορείς να ξέρεις εκ των προτέρων ποιος θα γίνει σπουδαίος και ποιος όχι. Αν παραβλέψεις τα «κατώτερα» στρώματα, τη βάση, οι μεγάλοι καλλιτέχνες που θα παραγάγεις θα είναι αποκυήματα της θεάς τύχης – ή δεν θα είναι καθόλου μεγάλοι, παρά μόνο στα δικά σου, αλλήθωρα, μάτια...
Η τέχνη χρειάζεται χρήματα. Δεν λέω τίποτε καινοφανές εδώ – το δείχνει και η ιστορία. Οι ιδιωτικοί χορηγοί, όμως, έχουν την τάση να προτιμούν «γνωστούς» καλλιτέχνες. Καλά κάνουν, από την πλευρά τους. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η τέχνη έχει ανάγκη την οικονομική αρωγή του κράτους, προκειμένου να είναι πρώτα εφικτή (ειδικά σε μικρή κλίμακα), και κατόπιν προσβάσιμη από το ευρύ κοινό. Και όσο συνεχίζεται (σε όλη τη Δύση) η προέλαση της έννοιας της «ανταποδοτικότητας», το μέλλον διαγράφεται όλο και πιο δύσκολο...
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
24 comments:
Κατ’ αρχήν, υπάρχουν τομείς σε ένα κράτος οι οποίοι εξ ορισμού δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να «βγάλουν τα λεφτά τους»: τέτοιοι είναι η άμυνα, η παιδεία και η υγεία,
Aμυνα:ΕΛΒΟ
Παιδεία,Υγεία:Ερευνητικά προγράμματα
Τέχνη:Η Πολίτικη Κουζίνα
ηταν και ποιοτική και
εμπορική
Η δέσμευση της Deutsche Bank προς την τέχνη αποτελεί μέρος της αφοσίωσής της στην κοινωνία και στον πολιτισμό σε όλο τον κόσμο. Εδώ και είκοσι πέντε χρόνια η Deutsche Bank έχει συγκροτήσει συλλογή με 50,000 έργα σύγχρονης τέχνης, τη μεγαλύτερη και πιο επιφανή εταιρική συλλογή του είδους της στον κόσμο. Η τράπεζα με μεγάλη χαρά εγκαινίασε το Deutsche Guggenheim Exhibition Hall, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Solomon R. Guggenheim της Νέας Υόρκης, το 1997. Επίσης, η Deutsche Bank αναγνωρίζει και προωθεί την ανανέωση και έτσι είναι υπερήφανη που είναι ο κύριος χορηγός του Frieze Art Fair, το οποίο πραγματοποιείται εδώ και τρία χρόνια στο Λονδίνο, ενώ το Deutsche Bank Americas Foundation ήταν χορηγός της Whitney Biennial 2006. Επιπλέον, η τράπεζα υποστηρίζει νέους και ταλαντούχους καλλιτέχνες, παρέχοντάς τους τα μέσα που χρειάζονται για να αναλάβουν νέα εγχειρήματα, μέσω του προγράμματος Deutsche Bank Pyramid Awards Scheme. Στο πλαίσιο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της, η τράπεζα συντονίζει μια σειρά από ειδικές εκδηλώσεις, ανάμεσά τους εκθέσεις σε διάφορα μουσεία, όπως η έκθεση «The MoMA in Berlin» του 2004, όπου για πρώτη φορά η συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης παρουσιάστηκε σε τέτοια έκταση εκτός Ηνωμένων Πολιτειών.
athensbiennial.org
Η ομορφιά, η Τέχνη, είναι πολιτική πράξη. Ο πολίτης έχει δικαίωμα στην ομορφιά. Η ασχήμια, το άσχημο περιβάλλον, παράγει βία. Δυστυχώς, οι πολιτικοί, η εξουσία δλδ, δεν κατανοούν το αυτονόητο.
Κάποτε, πριν τον Β' πόλεμο νομίζω, ένας αμερικανός πρόεδρος είχε εφαρμόσει ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη και υποστήριξη της Τέχνης, πράγμα που έκανε να αναδυθούν ταλέντα όπως ο Jackson Pollock, που θεωρείται σήμερα ένας μεγάλος αμερικανός ζωγράφος.
Το ζήτημα είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες που ορίζουν την αξία ενός καλλιτέχνη πλην της εμπορικότητας, η οποία με τη σειρά της ορίζεται από 'διαπλεκόμενα' συμφέροντα.
Μακάρι να διέθετε η πολιτεία (το ΥΠΠΕ δλδ) χώρους δωρεάν όπου να μπορούν να εκτίθενται έργα Τέχνης, π.χ. εικαστικά, θεατρικά, μουσικά, κλπ. Ο χώρος είναι κάτι τι σημαντικό και, νομίζω, πως δεν είναι και τόσο δύσκολο τη στιγμή που υπάρχουν τόσα κτίρια διαθέσιμα, τα οποία ενοικιάζονται για εκθέσεις "καταξιωμένων" -τα εισαγωγικά επιβάλλονται επειδή έχουν χρισθεί συχνά από ανθρώπους μη σχετικούς.
..ας μη συνεχίσω όμως..
Πολύ ενδιαφερον θέμα και μακάρι να το δουνε και κάποια ματάκια!:-)
Εργοτελίνα, μη με αναγκάζεις να απαντώ με παροιμίες -- "η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα" κ.τ.λ.. Εξάλλου, τα κονδύλια για την άμυνα δεν πάνε όλα στην ΕΛΒΟ, τα ερευνητικά προγράμματα δεν αποφέρουν χρήματα (και πάλι, τα κονδύλια δεν πάνε εκεί), και η Πολίτικη Κουζίνα είναι η εξαίρεση της εξαίρεσης, ω εξαίρεση.
Άλλωστε, την ίδια στιγμή που η Ντόιτσεμπανκ κάνει όλα αυτά τα ωραία, τα μικρά επαρχιακά θέατρα στη Γερμανία κλείνουν το ένα μετά το άλλο, και οι μουσικοί ψάχνουν απεγνωσμένα για μικρές δουλειές εδώ κι εκεί.
Είναι θέμα πολιτικής, το οποίο δεν μπορεί να λυθεί με ιδιωτικές χορηγείες. Η Πολίτικη Κουζίνα, για να γυριστεί, χρειάστηκε πολλά χρήματα. Κάποιος τα έβαλε. Και τα έβαλε γιατί είδε ότι θα μπορέσει να τα πάρει από τα εισιτήρια. Το θέμα είναι να δώσεις την ευκαιρία σε όσο το δυνατόν περισσότερους, όχι σε 1-2 που διαβλέπεις ότι θα πουλήσουν.
Εγώ πάλι Cyrus δεν βλέπω για ποιον λόγο να πληρώνει το κράτος (και κατ' επέκταση εγώ) κάποιους για να κάνουν "τέχνη". Δεν είναι στο μυαλό μου η τέχνη ως επάγγελμα. Και αν κάποιος δεν "βγαίνει" από την τέχνη του ας κάνει και άλλη δουλειά. Η στην τελική ας κάνει αγώνα για να γίνει γνωστός. Οταν κάποιος αξίζει, κανένα διαπλεκόμενο και κανένα χρήμα δεν θα τον αναχαιτίσει.
Συμφωνώ πάνω κάτω με την Εργοτελίνα.
Στην Αμερική την παιδεία και όλα αυτά τα διασημα πανεπιστήμια τα χρηματοδοτούν μεγάλες εταιρείες γιατί περιμένουν από εκεί μέσα να στελεχωθούν. Οταν η παιδεία που προσφέρει ένα κράτος αξίζει τα λεφτά της κάποιος θα βρεθεί να τα δώσει. Οταν δεν αξίζει μία φυσικά και θα φυτοζωεί μια ζωή!
Και όσο για την άμυνα... τι να πω? Εχει κανείς την αυταπάτη ότι μερικά τανκς παραπάνω και μερικά όπλα θα κάνουν την διαφορά όταν έρθουμε σε σύρραξη? Αν βρεθούμε σε τέτοια θέση τοτέ είμαι σίγουρη πρώτα από όλα ότι κάποιος θα έχει συμφέρον να μας δώσει μερικά, και ότι εντέλει εξαρταται από την πολιτική μας το αποτέλεσμα. Άρα για ποιαν άμυνα μιλάμε? Ειδικά όταν όλοι θα μετακομίζαμε αν μπορούσαμε στην άλλη άκρη του κόσμου αν τύχει τέτοια περίπτωση.
Το προβλημα ειναι οτι δεν υπαρχουν χρηματα.
Η τεχνη απο τη στιγμη που δημιουργει τα αντικειμενα της,ειναι σιγουρο οτι καποτε θα βρουν το κοινο τους...
Ετσι θελω να ελπιζω...
Για αυτά που γράφεις Debby, μας αξίζει -εμάς των ανθρώπων- η κακομοιριά. Δλδ, να ζούμε σε πανάσχημες πολιτείες, να περπατάμε ανάμεσα σε γκρίζα κτίρια, να "ζούμε" σκοτισμένοι και χαμερπείς. Η ασχήμια γεννά βία και αθλιότητα. Αφού αρέσει στην πλειονότητα, πάω πάσο, δημοκρατίαν έχομεν. ΣΤΟΠ.
Debby, γράφεις κάτι που δεν καταλαβαίνω... Λες ότι: "Δεν είναι στο μυαλό μου η τέχνη ως επάγγελμα. Και αν κάποιος δεν "βγαίνει" από την τέχνη του ας κάνει και άλλη δουλειά."
Debby μου, τι εννοείς; Γιατί δεν είναι επάγγελμα;
Artanis, δεν ξέρω αλλά έχω την αίσθηση ότι αυτός που αποφασιζεί να ασχοληθεί με την τέχνη, και να κάνει οτιδήποτε του αρέσει, δεν έχει κατά νου ότι θα επιχορηγείτε από κάπου για να το κάνει. Υποθέτω ότι για την αρχή τουλάχιστον μέχρι να αποδείξει την αξία του έχει λύσει το προς το ζειν. Αν αυτή η αξία του δεν αποδειχθεί σε ευλογο χρονικό διάστημα έτσι ώστε να του αποφέρει χρήμα καλύτερα να κάνει την τέχνη του χόμπυ και να μην περιμένει να ζει απο αυτήν.
Παρόλα αυτά το να δημιουργηθεί μια υποδομή από το κράτος, ή να οργανωθούν εκθέσεις κτλ έτσι ώστε να δίνεται οι ευκαιρία σε όλους όσους έχουν καλλιτεχνικές διαθέσεις να συμμετέχουν δεν είναι κάτι που με βρίσκει αντίθετη. Αλλά δεν βρίσκω σωστό να μοιράζει κονδύλια σε διάφορους για να παρουσιάζουν εκτρώματα. Οποιος έχει κάτι καλό να επιδείξει αργά ή γρήγορα θα βρει χορηγό.
Σχετικότατο:
"...Γιατί συνεχώς οφείλουμε να εργαζόμαστε όλοι- και ιδιαίτερα όσοι υπηρετούν το Μουσείο- για τη μέγιστη ανταποδοτικότητα τής επένδυσής του- τόσο την άυλη παιδευτική και γνωστική όσο και την οικονομική που αντανακλάται στην αύξηση των επισκεπτών του, στη διάθεση των υποδομών του (;;;), στην κίνηση του πωλητηρίου. Ετσι, τα χρήματα των Ελλήνων και Ευρωπαίων φορολογουμένων θα πιάσουν τόπο ..."(;;;) *
Κώστας Καραμανλής
Πρωθυπουργός
Πρώην Υπουργός ΠΟλιτισμού
* Απόσπασμα από την ομιλία του, στα εγκαίνια τού ανακαινισμένου Αρχαιολογικού Μουσείου Θασσαλονίκης
Μϊα είναι η λύση: "διαβρώνεις" από πολύ τρυφερές ηλικίες.
Ξέρετε πώς τσιμπάνε ΟΛΟΙ ανεξαιρέτως οι γονείς όταν οι δάσκαλοι και καθηγητές τους λένε "μα το παιδί σας έχει κλίση, ταλέντο, προσέξτε το, καλλιεργήστε το, να το πατε και στην τάδε έκθεση, αρχίστε του το τάδε όργανο" (όλο και κάπου θα είναι καλό ένα παιδάκι) κτλ κτλ κτλ, κι έτσι σε βάζουν στο τριπάκι να ΕΙΣΑΓΕΙΣ για το καλό των παιδιών σου την τέχνη μες το σπίτι.
Οπότε είναι πιο εύκολο μετά το μουσείο, το θέατρο, το ωδείο - και δεν είναι θέμα χρημάτων... Οι γονείς τα σκάνε έτσι ή αλλιώς.
Δώσε και λίγο ζ-μπρώξιμο με καμπάνιες "πιο έξυπνα βλαστάρια μεσω τέχνης", πληρώνεις εισητήριο για τα πάντα, αφού είναι για το καλό του παιδιού.
Και μετά βάζεις ως κράτος μάνατζερς εξεύρεσης πόρων και χορηγών, έξω μπρίκια κολλάνε?
Είναι ολόκληρη "σχολή" αυτή η δουλειά, όχι εδώ που τα αφήνουνμε όλα στην τύχη τους...
Η τα κάνεις όλα ιδιωτικά και λήγει το θέμα (κλείνεις βέβαια και την Καλών Τεχνών, ε?)
Θέλει πάντως μακροχρόνιο σχεδιασμό, πρώτα δημιουργείς την ανάγκη ως καλλιέργεια και μετά ξεκινάς το κάλεσμα στην τέχνη και τη ροή του ρευστού...
Αλλιώς ακόμη κι αν ρίξουν ρευστό με τη σέσουλα, θα γλυστρήσει από τις χαραμαδες και θα εξαφανιστεί...
Τεράστιο θέμα, πολύ, ΠΟΛΥ ωραία ενότητα τα ποστς σου!
χχχχχχχχχχχ
H απάντηση απο τη Ροδια για τους χορηγους στην αρχαιότητα και σημερα
Ντέμπι, σύμφωνα με τη λογική σου, η τέχνη θα πρέπει να είναι είτε ενασχόληση των πλουσίων είτε απλό χόμπι.
Και στις δύο περιπτώσεις, η πιθανότητες να προκύψουν μεγάλοι καλλιτέχνες ελαχιστοποιούνται.
Επίσης, μιλάς για εκτρώματα -- αλλά ποιος θα ποφασίσει αν πρόκειται για εκτρώματα; Όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι, οι κριτικοί (οι ειδικοί, δηλαδή) έπεσαν να τους φάνε. Σήμερα, θεωρούνται κλασικοί. Κάτι ανάλογο έγινε και με τον Στραβίνσκι.
Ελπίζω να καταφέρω να μαζέψω υλικό για ανάλογο ποστ.
Κώστα, είναι γνωστό ότι ο συνονόματός σου δεν πάει καλά. Πρώτα κράτησε το Υπουργείο Πολιτισμού για πάρτη του (και δεν ασχολήθηκε με αυτό, φυσικά, πέραν των Ολυμπιακών Αγώνων), και άφησε τον Τατούλη (μπου-χα-χα!) να αλωνίζει. Μετά, διόρισε τον παμμέγιστο θεράποντα των τεχνών Βουλγαράκη -- εδώ ούτε να γελάσω δεν μπορώ. Ε, ας βάλει και τον Γιακουμάτο, να δέσει το γλυκό...
Αφροδίτη, τι την θέλουμε την Καλων Τεχνών; Για να μαζεύονται διάφοροι τεμπελχανάδες, να πασαλείβουν στην τύχη καραβόπανα και να λένε πως κάνουν τέχνη; Δεν πάνε να φτιάχνουν φραπέδες και να τυλίγουν σάντουιτς, λέω 'γώ; Τουλάχιστον αυτό είναι χρήσιμο στην κοινωνία...
Άκου "τέχνη"... τς, τς, τς... πρωτόγονα πράγματα...
Κάθε κοινωνία πρέπει να προωθεί την Τέχνη. Είτε σαν χορηγίες από ιδιώτες (όπως η Dt. Bank) είτε μέσω φόρων. Η Τεχνη δεν πρέπει να έιναι πάντα εμπορική. Δυστυχώς στις εποχές που μία κοινωνία πέφτει σε οικονομική κρίση (όπως καλληώρα η Γερμανία σήμερα), περικόπτει πρώτα τις "περιττές" δαπάνες - όπως την επιχορήγηση της Τέχνης.
Εχω μία ιδέα, δεν ξέρω όμως αν είναι εφαρμόσιμη: ίσως θα έπρεπε οι πετιχυμένοι καλλιτέχνες να πληρώνουν κάποιους έξτρα φόρους και τα λεφτά να πηγαίνουν (με την μορφή κρατικής χορηγίας) στους φτωχότερους συναδέλφους τους. Υπάρχουν πετυχημένοι συγγραφείς (Dan Brown, J.K. Rowling, Michael Chrichton και πολλοί άλλοι) που θα μπορούσαν με τα δισεκατομμύρια τους να συντηρήσουν γενιές άλλων συγγραφέων. Το ίδιο ισχύει για τους μουσικούς, τους ηθοποιούς, τους ζωγράφους κλπ.
Ασχετα απο την ιδέα μου (μάλλον δεν εφαρμόζεται): διαφωνώ με τον cyrusgeo οτι οι αμυνα / παιδεία / υγεία δεν μπορουν να βγάλουν τα λεφτά τους και πρέπει να επιδοτούνται (χρειάζεται όμως μεγάλη κουβέντα για να το αποδείξω). Συμφωνώ όμως ότι πρέπει να επιδοτείται η τέχνη.
Αχ, βρε καπετάνιε -- πάντα ιδεαλιστής...
Αν οι επιτυχημένοι καλλιτέχνες κάνουν αυτό που λες, πώς θα χτίζουν βίλες, πώς θα φτιάχνουν πισίνες, πώς θα αγοράζουν SUV, πώς θα πηγαίνουν εξωτικά ταξίδια, πώς θα παίρνουν πανάκριβα κοσμήματα, πώς θα χαλαρώνουν εβδομάδες ολόκληρες στα spa και τις αρωματοθεραπείες, και πώς θα πληρώνουν τον προσωπικό τους σύμβουλο Φενγκ Σούι και τον προσωπικό τους αστρολόγο;
Αχ, βρε cyrusgeo -- σου το έκανα άσχημο το μπλογκ με τα ορθογραφικά μου λάθη (βγάζουν μάτι πιό πάνω). Πολλά συγνώμη.
Ασχετα απο ιδεαλισμούς, πιστεύω ότι η ποιότητα ζωής αυξάνεται όταν επιδοτούμε (όλοι μας, με τους φόρους μας) την Τέχνη. Γνωρίζω μουσικούς στην Ελλάδα, που δουλεύουν σε 3 δουλειές προκειμένου να ζήσουν την οικογένεια τους. Γιατί; Γιατί επιμένουν να παίζουν κλασσική μουσική στην χώρα της συρτορούμπας...
Μία ένστασις, οι κυβερνώντες μόνο νεοφιλελεύθεροι δεν είναι, κρατιστές είναι και αυτοί, ίσως λίγο λιγότερο από άλλους. Ως "νεοφιλελεύθερος" πιστεύω ότι το κράτος αντί να κάνει τον επιχειρηματία θα πρέπει να χρησιμοποιεί τους φόρους για να προάγει μεταξύ άλλων και την παιδεία και την τέχνη. Συμφωνώ ότι ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου κυριαρχεί η υποκουλτούρα θα πρέπει να υπάρχει στήριξη από το κράτος, παράλληλα με τις χορηγίες και τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες που βγάζουν τα λεφτά τους ή αφήνουν και κέρδος. Πιστεύω επίσης ότι πρέπει να βρίσκονται έξυπνοι τρόποι που με χαμηλό κόστος φέρνουν κοντά στην τέχνη ευρύτερες ομάδες, όπως η δυνατότητα μέσω εκδηλώσεων να δείχνουν και οι ερασιτέχνες (που αν τους δοθεί η ευκαιρία μπορεί να γίνουν επαγγελματίες) της δουλειά τους και η προβολή εκδηλώσεων μέσω των ΜΜΕ. Το πρόβλημα με το κράτος είναι ότι πρέπει να υπάρχουν τρόποι εξασφάλισης κάποιας αντικειμενικότητας και αξιοκρατίας και ότι δεν θα "τρώνε" πάντα οι ίδιοι άνθρωποι και οι ίδιες κλίκες. Είναι γνωστή η τάση του να τρώνε οι ημέτεροι και μεγάλα ποσά να χάνονται στην πίθο των Δαναΐδων, ενώ οι απέξω μένουν στον άσο. Κάτι τέτοιο δεν θα το ήθελα, αλλά συμβαίνει δυστυχώς και σε εποχές ισχνών αγελάδων. Υπάρχουν θετικά παραδείγματα όπως η Πειραματική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου (οι άνθρωποι εκεί κάνουν καταπληκτική δουλειά), αλλά, βλέπετε, η καλή δουλειά βρίσκει και ανταπόκριση, πάντα οι παραστάσεις τους είναι γεμάτες και πρέπει να κλείσεις εισιτήριο εβδομάδες πριν. Δεν θέλω να επεκταθώ πολύ στην παράμετρο του τι είναι τέχνη και τι αρλούμπα που αμπαλάρεται ως τέχνη, κάτι που συχνά συναντάμε - και δεν με ενδιαφέρει αν ο τάδε γκαλερίστας ή μαικήνας που είναι κολλητός με το ζωγράφο ή έχει επενδύσει στα έργα του προσπαθεί να μας πείσει ότι πρόκειται για μεγάλο δημιουργό. Οι πειραματισμοί καλοί είναι, αλλά όταν αποτυγχάνουν πάμε παρακάτω. Στο κάτω, κάτω η τέχνη ως κοινωνικό και πολιτιστικό αγαθό έχει αξία όταν σε κάποιο στάδιο, έστω δεύτερο ή τρίτο, βρίσκει ευρύτερη ανταπόκριση, αλλιώς παραμένει προσωπική ή παρεΐστικη υπόθεση. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό καθώς ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να προσφέρει και κάτι ευρύτερα αποδεκτό και παράλληλα να ασχολείται με πιο εναλλακτικές αναζητήσεις, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να ασχολείται μόνο με το δεύτερο και να επιδοτείται χωρίς κάποιο αντικειμενικότερο ή αξιολογικό μέτρο.
Περαστικέ, γι' αυτό έβαλα εισαγωγικά στο "νεοφιλελεύθερων". (Αν θυμάμαι καλά, είχα ακούσει τον Τατούλη να λέει κάτι τέτοιο.) Η πολιτική για τον πολιτισμό θέλει πολύ προσεκτικό σχεδιασμό και κάποιον ευρύτερο στόχο -- και δεν θα τα κάνω εγώ αυτά, άλλοι τα καθορίζουν (ή θα έπρεπε...).
Καπετάνιε, τα ορθογραφικά λάθη με ενοχλούν μόνο όταν τα διαπράττουν οι "γλωσσαμύντορες", γιατί αυτό ενέχει κάποια υποκρισία -- οπότε, μη στεναχωριέσαι. Σημασία έχει η ουσία των γραφομένων.
Χτυπάς ευαίσθητες χορδές...
Χωρίς άμυνα, παιδεία, υγεία και θρησκεία δεν ζει κανείς.
Χωρίς τέχνη μπορεί. Και δυστυχώς εκεί έχουμε φτάσει.
Έχουμε τη δυνατότητα να ικανοποιούμε τα απολύτως απαραίτητα για τη ζωή μόνο.
Η τέχνη πρέπει να επιδοτείται, αφού όμως έχουν πρώτα καλυφτεί όλοι οι άλλοι τομείς που προανέφερα.
Χειρούργε, ζωή χωρίς τέχνη; Δεν νομίζω...
Σε μία κοινωνία όπου δεν έχουν καλυφθεί πλήρως οι βασικές ανάγκες επιβίωσης και ασφάλειας στο 100% του πληθυσμού της, ίσως ακούγεται λίγο προκλητικό να μιλάμε για κονδύλια στην τέχνη. Δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι θέμα προτεραιοτήτων. Το πρόβλημα με τις κυβερνήσεις παγκοσμίως είναι αρχικά η έλλειψη ανθρωπισμού και αργότερα, πολύ αργότερα, η έλλειψη ευαισθησίας για την τέχνη.
Σε μια χώρα, όπως είναι η Ελλάδα όπου οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες είναι συγκριτικά μικρές και συγκαλύπτονται με μεγαλύτερη ευκολία από ότι για παράδειγμα στην Αργεντινή ή το Μαρόκο, ίσως έχουμε το προνόμιο να ασχολούμαστε με την κορυφή της πυραμίδας των αναγκών, εμείς σαν άτομα, και κατ’ επέκταση οι κυβερνήσεις μας, οι τελευταίες βέβαια χωρίς καμία ουσιαστική θέση, στάση ή πρόταση λειτουργούν περισσότερο χρυσώνοντας το χάπι στον ...απλό λαό (sic) με πυροτεχνικές πρακτικές. Και ειδικά εδώ, όπου έχουμε γαλουχηθεί με θεωρίες περί δήθεν πνευματικής ανωτερότητας του πολιτισμού μας, συγχέοντας αριστοτεχνικά την αρχαιότητα με το παρόν ή ακόμα και με το μέλλον, και πώς «όλοι οι άλλοι λαοί μας οφείλουν τα φώτα του πολιτισμού» και μπλα μπλα μπλα, είναι πραγματικά δύσκολο να μην αγανακτήσουμε με τη σημερινή κατάντια.
Ας πρυτανεύσει όμως πρώτα η λογική στις κυβερνήσεις και στα άτομα, και έπειτα η ευαισθησία: δείτε το παράδειγμα της Γαλλίας. Μια χώρα με τη δική της μακρά παράδοση στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη μουσική, το θέατρο κλπ, καλείται να αντιμετωπίσει σφοδρές κοινωνικές ταραχές. Γιατί; Γιατί (όπως έχω ξαναγράψει κι αλλού αν θυμάμαι καλά) αυτός που πεινάει, δεν πιάνει να διαβάσει Ρουσσό, πιάνει πέτρα.
Σε μια ιδανική κοινωνία, κατά τη γνώμη μου, οι άνθρωποι θα είχαν εξασφαλισμένες και εκπληρωμένες τις βασικές τους ανάγκες επιβίωσης και ασφάλειας και θα ασχολούνταν ολημερίς και οληνυχτίς με τη μουσική, την ποίηση, την αρχιτεκτονική και το δράμα (τα συμπόσια είναι προαιρετικά :) ). Κανένας μας όμως δε ζει στην ιδανική κοινωνία, άρα είναι σημαντικό να βρεθεί η χρυσή τομή. Και ενώ προσωπικά είμαι υπέρ του ανοίγματος της τέχνης στις λεγόμενες μάζες, βρίσκω πως η τέχνη δε μπορεί να καλείται να εκτελέσει τον κοινωνικό ρόλο που ενδεχομένως να έχει εν απουσία σοβαρών και στιβαρών κοινωνικών δομών και θεσμών. Taking Hamlet to the hamlets? Oh, sure.. But you have to feed them first.
Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στις κυβερνητικές πολιτικές και την ιδιωτική πρωτοβουλία είναι, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι, ότι ένα κράτος με σεβασμό προς τους πολίτες (τι κλισέ!) οφείλει να προσφέρει δομές μέσα στις οποίες δίνεται τουλάχιστον η δυνατότητα να εκπληρωθεί η ανάγκη για προσωπική έκφραση και καλλιτεχνική δημιουργία με παράλληλη εξασφάλιση της αξιοπρέπειας του ατόμου (κι όχι να λιώνουν τα παπούτσια τους οι ηθοποιοί σε διαφημιστικά σποτ και να γερνάνε οι συγγραφείς πίσω από γκισέ για να τα φέρουν βόλτα). Αντιθέτως, η ιδιωτική πρωτοβουλία δε φαίνεται να κινητοποιείται από ανιδιοτελή κίνητρα. Αντιμετωπίζει και την τέχνη ως ένα ακόμα προϊόν στο οποίο επενδύει, κερδίζοντας, εκτός από μετρητά, την χρυσοποίκιλτη αίγλη της ευαισθησίας προς αυτό το εκλεπτυσμένο αγαθό, την Τέχνη! Η Τέχνη θέλει χρήματα. Σαφώς. Και ο καλλιτέχνης το ίδιο. Και όχι τόσο για να χτίσει βίλες και πισίνες, περισσότερο ίσως για να εξαγοράσει τον ελεύθερο χρόνο και την ψυχική ηρεμία που χρειάζεται για να δημιουργήσει. Σημαντικό; Μόνο στο μέτρο που επιτρέπει ο δείκτης της ανεργίας.
Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο άκρα είναι πάντα η μεγάλη πρόκληση. Σας αρέσουν οι Ελβετοί; Άφθονο χρήμα αλλά καμία μα καμία καλλιτεχνική παρουσία ή δραστηριότητα παγκοσμίως. Ή προτιμάτε τους Χιλιανούς που γράφουν την υπέροχη ποίησή τους τρώγοντας τηγανισμένες φλούδες πατάτας; Ή μήπως τους Έλληνες που συνηθισμένοι να μιλούν για «ημέτερους» (και όχι άδικα, θα πρέπει να πω) συνειδητοποιούν πικρά ότι άπαξ και είσαι εκτός, εκτός θα παραμείνεις;
Η Ελλάδα δυστυχώς δεν είναι η χώρα των πολλαπλών ευκαιριών, όσο κι αν πολλοί κόπτονται για το αντίθετο. Πού είναι οι (κρατικοί ή μη) διαγωνισμοί για νέους καλλιτέχνες; Ένας κάθε χρόνο που μάλιστα περνάει και τα ψιλά; Ουάου. Συγκινηθήκαμε. Στη Βρετανία διοργανώνονται εκατοντάδες – για να μη μιλήσω για φεστιβάλ. Και δεν μπορώ να έχω άλλη αντιμετώπιση πλην αυτής της μίζερης στάσης της νέας και φερέλπιδος που δεν την παίζουνε τα συμφέροντα (ουά, θα κλάψω αν και δεν είναι ακριβώς η περίπτωσή μου) γιατί κοιτώ γύρω μου και τι βλέπω; Το κεκτημένον απωλεσθείν αδύνατο. Εβδομήντα πέντε ετών ο άνθρωπος κι ακόμα ανεβαίνει στο σανίδι (αντί να φτιάξει ομάδα με νέους ηθοποιούς). Γκρίνια για τα ίδια και τα ίδια ξένα έργα που ανεβαίνουν στο θέατρο και «δεν υπάρχουν Έλληνες θεατρικοί συγγραφείς» (διότι κανένας δε θα έρθει να δει το έργο σου αν δεν είσαι ο Τένεσι Ουίλλιαμς ή αν δεν έχεις κάνει τουλάχιστον τηλεόραση, βρε παιδί μου). Χρυσές μετριότητες στη λογοτεχνία απολαμβάνουν τον τίτλο του μπεστσελερίστα έχοντας πουλήσει μόλις 257 αντίτυπα (εντός Λεκανοπεδίου βεβαίως διότι άλλο μέτρο δεν υπάρχει) και να οι δεύτερες «εκδόσεις» και ουχί «ανατυπώσεις» στα εξώφυλλα των βιβλίων. Οι νέοι εικαστικοί επαφίενται ακραιφνώς στην ιδιωτική πρωτοβουλία (και ας μου ονομάσει κάποιος από μνήμης πέντε Έλληνες curator, please) ενώ φημολογείται πως υπάρχει ειδική ομάδα υποστήριξης για την αποτροπή αυτοκτονιών από καλλιτέχνες της κλασσικής μουσικής, οι οποίοι αποθαρρύνονται από τη μονοδιάστατη προοπτική της ΕΡΤ.
Η Τέχνη λοιπόν έπεται. Κι όταν έρθει η σειρά της, δε χρειάζεται μόνο χρήματα αλλά και χώρο.
Αχ, ρε Ελλάδα, βαριέσαι.
Υ.Γ. Και ναι μεν αυτό είναι ένα παλιό ποστ αλλά εγώ σήμερα το διάβασα :)
Τέτοιο σχόλιο αξίζει να γίνει ποστ.
Είσαι;
Post a Comment