Ο ...χειρογράφων της φωτογραφίας θεωρεί πως όποιος δεν χρησιμοποιεί τους γραμματικούς τύπους της καθαρεύουσας (εν έτει 2007!) είναι α-γράμματος.
Και για το μοναδικό λάθος στην ετικέτα — το ένα "M" — ούτε κουβέντα...
Το προχτεσινό αυτό θέαμα μού θύμισε κι άλλες δυο περιπτώσεις όπου οι διάφοροι "γλωσσαμύντορες", "ελληνολάτρες", "γλωσσολάγνοι" κ.τ.ό. πιάστηκαν (ως συνήθως...) αδιάβαστοι:
Πριν από λίγες μέρες, ένας τέτοιος τύπος στο ραδιόφωνο διαμαρτυρόταν έντονα για τη χρήση αγγλικών όρων στο ποδόσφαιρο. "Γιατί να το λέμε 'φάουλ'", έλεγε — "αφού μπορούμε κάλλιστα να το λέμε 'σφάλμα'".
Ο όρος "φάουλ", όμως, δεν προέρχεται από το αγγλικό "fault", αλλά από το (εξίσου αγγλικό) "foul", κι έχει την έννοια του αντικανονικού τρόπου παιχνιδιού, και όχι του σφάλματος.
Και, πριν από πολύ καιρό, είχα δει στην τηλεόραση κάποιον γνωστό ηθοποιό (δεν λέω ποιον, γιατί σέβομαι την ιστορία του στο χώρο) να ολοφύρεται (ΟΚ, υπερβάλλω...) για τη χρήση ξενικών εκφράσεων στον καθημερινό μας λόγο. Και τι έφερε, λέτε, ως παράδειγμα; "Γιατί να λέμε 'τελεσίγραφο', αφού το πρόθεμα 'τελε-' είναι η ξενική εκδοχή του ελληνικού 'τηλε-';"
Άντε, τώρα, η δύσμοιρη παρουσιάστρια να του εξηγήσει πως το πρώτο συνθετικό στη λέξη "τελεσίγραφο" δεν είναι το "ξενικό" πρόθεμα "τελε-" αλλά η ελληνικότατη λέξη "τέλος"...
Φταίω εγώ, τώρα, που αυτή η ημιμάθεια (ίδιον των φανατικών) μού φέρνει στο νου τη σκοταδιστική πρακτική των παρετυμολογούντων;
21 comments:
Eίναι βέβαια αστείο να κόπτεται κάποιος για την αύξηση (κι ακόμα περισσότερο για τελικό νι!) όταν δεν προσέχει το ορθογραφικό λάθος. Πάντως κι εμένα μου φαίνεται αφύσικη μιά τέτοια λέξη χωρίς την αύξηση, ιδιαίτερα στο πλαίσιο εκφράσεων όπως «αποκομιδή» και «τέλος παραμονής οχήματος». Nομίζω πως είναι κακώς εννοούμενη δημοτική η διατήρηση ορισμένων λέξεων και δομών της καθαρεύουσας, απλώς με αλλαγή κάποιων τύπων. Oι κακοτεχνίες που ακούμε καθημερινά στην τηλεόραση, π.χ. «έγινε πρόταση σύστασης επιτροπής διερεύνησης των συνθηκών», δεν είναι δημοτική επειδή οι καταλήξεις άλλαξαν από -εως σε -ης. Δημοτική θα ήταν να φύγουν οι γενικές: έγινε πρόταση να συσταθεί επιτροπή που θα διερευνήσει τις συνθήκες.
Π, είναι βαρύς ο γλωσσικός αχταρμάς που μας προέκυψε μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους. Πολλοί τύποι ακούγονται απαίσια, παρότι γραμματικά σωστοί, και άλλοι απλώς δεν λέγονται -- π.χ. πολλές γενικές πληθυντικού.
Και έχεις δίκιο, βέβαια: η σημερινή Ελληνική προτιμά τους ρηματικούς τύπους και την περίφραση, και δεν της αρέσουν ούτε οι γενικές ούτε οι μετοχές, των οποίων η χρήση φαντάζει άλλοτε αδέξια και άλλοτε ειρωνική.
Η γλώσσα θα τη βρει την άκρη -- αλλά θα της πάρει χρόνο...
πολύ χρόνο φίλε cyrus,
δες πόσες λέξεις χρησιμοποιούνται καθημερινώς στις απλές συζητήσεις (και με τι περιεχόμενο)...
ελάχιστες.
Μια Δ/νση Καθαριότητας που τους χρειάζεται.....
Πολύ ωραίο ποστ. Μάλιστα, πάντα ψάχνω φωτογραφίες με γλωσσικό θέμα και είναι τόσο λίγες, ενώ το πρωτογενές υλικό υπάρχει.
Να μου επιτρέψετε να προσθέσω στη λίστα μια προσπάθεια του γνωστού "διανοούμενου" υπουργού Πολύδωρα όπου προσπάθησε να διορθώσει τους διοργανωτές έκθεσης ότι έχουν κάνει με το ζόρι πιο στη δημοτική φράση από τον Ελύτη, για να αποδειχτεί ότι ο Πολύδωρας τελικά πήγε να διορθώσει τον Ελύτη. Ήταν επιτόπου και η Ιουλίτα Ηλιοπούλου και τον εξέθεσε. Βλ. ενότητα "Ο νικήσαντας τον Ελύτη" στο άρθρο Cop of the Year 2006, Ιός, Ελευθεροτυπία, 31.12.06.
Διάβασα με ενδιαφέρον το αρχικό κείμενο και τα σχόλια.
Μια παρατήρηση από μένα.
Δεν κρύβω ότι πριν από πολλά χρόνια και σε μένα φαινόταν κάπως αφύσικο το εγκαταλειμμένος αντί εγκαταλελειμμένος. Ίσως τότε η χρήση του πρώτου να ήταν μικρότερη. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει και το ένα και το άλλο. Και τα δύο χρησιμοποιούνται -άλλο θέμα σε ποια έκταση το καθένα.
Ροΐδη, νομίζω πως στις "απλές συζητήσεις" πάντα τέτοιες λέξεις χρησιμοποιούνταν...
Γοργόνα μας, λες να προτείνουμε στους "καθαρολόγους" ολιγοήμερη θητεία στις σκουπιδιάρες;
Valentin, ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω για ποιον ακριβώς λόγο θεωρούσαν όλοι τον Πολύδωρα σοβαρό πολιτικό. Και μόνο το γεγονός ότι κυκλοφορεί με μοτοσικλέτα χωρίς να φοράει κράνος θα έπρεπε να τους αρκεί -- για να μην πω τίποτε για την ποίησή του...
Φοινικιστή, και βέβαια χρησιμοποιούνται και τα δύο -- όπως συμβαίνει και με πολλές ακόμη λέξεις. Αλλά είναι αστείο να κάνεις τον (κακώς εννοούμενο) δάσκαλο και να κατηγορείς κάποιον γιατί προτιμά τον νεότερο από δυο έγκυρους τύπους, ενώ ταυτόχρονα σου ξεφεύγει ένα καραμπινάτο (σε επίπεδο "καθαρολογίας", τουλάχιστον) λάθος...
Συμφωνώ.
Εκτός από τα "ελαρεμαλάκα", "αντερεμαλάκα", "οχιρεμαλάκα", "ναιρεμαλάκα" κ.λπ. που έχουν αντικαταταστήσει πολλές, αρκετά πιο εύηχες εκφράσεις, τελευταία με προβληματίζει (και μάλλον δείχνει πολλά και για τη νοοτροπία των Ελλήνων) η έλλειψη λέξεων που αποδίδουν όρους όπως το "privacy" ή το "tolerance" που οι κουτόφραγκοι χρησιμοποιούν καθημερινά.
cyrusgeo, ένα μικρό παράδειγμα για την άναρχη κατάσταση με τις μετοχές (το είχαμε συζητήσει παλιότερα με τη Λίτσα): 'εκδομένη' και 'εκδεδομένη' αμφότερα άσχημα, αλλά 'προδομένη' OK, αλλά 'διαδεδομένη' OK.
valentin, το προσβληθέν* (να και μιά ειρωνικίζουσα [να κι άλλη μία!] μετοχή) γλωσσικόν φρόνημα του Πολύδορος (κατά το 'αυτοκράτορος') ουδόλως άσχετον με το της εικόνος: κάποιος που εν έτει 2007 αισθάνεται την ανάγκη να επέμβει για να προσθέσει τελικό νι υπάρχει περίπτωση να είναι τίποτε άλλο από υπερσυντηρητικός απόστρατος αξιωματικός ή συνταξιούχος γυμνασιάρχης;
* Φίλος μανιώδης λεξιπαίκτης λέει ότι οι μετοχές αυτού του τύπου ακούγονται πια περισσότερο σαν φάρμακα - πρβλ. χεξαλέν, νεοπριφέν κτλ. (Tα φάρμακα έχουν μεγάλο σουξέ γενικότερα, αλλά ας μην την ξεφτιλίσω εντελώς τη συζήτηση...)
υπερσυντηρητικός απόστρατος αξιωματικός ή συνταξιούχος γυμνασιάρχης
Ένα τέτοιο προφίλ είχα σκεφτεί και εγώ για το δράστη!
Μάλλον το πρώτο. Ο γυμνασιάρχης θα διόρθωνε τουλάχιστον και το ένα "μ" :P
Αμ εκείνο -το έκανα ντούζ!!
Το λέει και ο Τζούμας στην εκπομπή του.
περαστικέ: Σωστά! (Eκτός ίσως εάν είναι και υπέργηρος...)
Nα πω και την αμαρτία μου: αν και δεν είμαι κανένα από τα παραπάνω, έχω μπει στον πειρασμό να βγάλω κι εγώ μαρκαδόρο στα λεωφορεία του αεροδρομίου, που όλα έχουν την πινακίδα 'In case of fire BRAKE glass' (ήτοι, σε περίπτωση φωτιάς, γυαλί φρένων).
αθεόφοβε, στην πραγματικότητα το douze το έκανε ο περαστικός: εσύ έκανες το treize.
Ότι η γλώσσα θα βρει το δρόμο της είναι βέβαιο. Γιατί όμως, π, η δημοτική πρέπει να ξεχάσει τη γενική πτώση δεν το κατάλαβα, όταν μάλιστα είναι μία ιδιαιτέρως σημαντική πτώση στη γλωσσική αντιληπτική του Έλληνα, μια και είναι η μόνη που αλλάζει κατά την κλίση ενός ονόματος. Μπορέι ο Τριανταφυλλίδης να θεωρούσε ότι η γενική χάνεται, αλλά αποδεικνύεται πασιφανώς ότι παραμένει κι ενισχύεται.
Το πρόβλημα νομίζω δεν είναι ο αχταρμάς ούτε και οι γελοιότητες "μορφωμένων" ελληνολάγνων (εσείς οι απάτριδες ανθέλληνες φταίτε για όλα), αλλά στην επιδιωκόμενη διγλωσσία που πολλούς μορφωμένους. Δεν είναι λίγοι οι συγγραφείς που επιλέγουν μία γλώσσα στρυφνή, ξύλινη (όχι πολιτική) μακριά από τη ζωντανή γλώσσα του τόπου και τόσο δίπλα στην ηλίθια έννοια της "σωστής" γλώσσας με αρχαϊσμούς.
Αυτές οι κακοτεχνίες νομίζω είναι που πρέπει να γίνουν γνωστές και να δείξουμε ότι η γλώσσα είναι μόνο μία. Ίσως να χρειάζεται καλβικό εμπλουτισμό, αλλά η γλώσσα είναι μία και δε χωράει επιδεικτικούς αρχαϊσμούς.
Δε λέω να γυρίσουμε στην καθαρεύουσα, αλλά δε θέλω και να αλλάξουμε εντελώς τη δομή της γλώσσας χάριν απλότητας. Ό,τι 'περισσεύει', θα φύγει μόνο του με τον καιρό.
Ναι, αλλά ο καιρός γαρ εγγύς...
δείμε, δεν είπα να ξεχάσουμε τη γενική γενικώς: είπα μόνον ότι είναι κακότεχνο απομεινάρι καθαρεύουσας η σιδηροδρομική εξάρτηση γενικής από γενική από γενική, όπως στο παράδειγμα που έδειξα.
Ο Φοινικιστής είπε:
> Δεν κρύβω ότι πριν από πολλά χρόνια και σε μένα φαινόταν κάπως αφύσικο το εγκαταλειμμένος αντί εγκαταλελειμμένος. Ίσως τότε η χρήση του πρώτου να ήταν μικρότερη. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει και το ένα και το άλλο. Και τα δύο χρησιμοποιούνται -άλλο θέμα σε ποια έκταση το καθένα.
Πρόσφατα, ρώτησα μία δημόσια υπάλληλο αν ήταν υπογεγραμμένα κάτι χαρτιά που περίμενα. Μου απάντησε ότι, ναι, είχαν υπογεγραφεί. Με έβαλε σε σκέψεις η υπερδιόρθωση (αφού μάλλον στην κοπέλα δεν ήταν οικείος αυτός ο τύπος της μετοχής) και το έψαξα μετά στο Google, όπου επικρατεί μεν σαφώς το υπογεγραμμένα, αλλά και το υπογραμμένα εμφανίζεται σε περισσότερα αποτελέσματα απ' ό,τι περίμενα. Ίσως το συνηθίζει κι αυτό, σιγά-σιγά, το αυτί.
Άλλες βέβαια περιπτώσεις (π.χ. εγγεγραμμένος) εμφανίζουν περισσότερα προβλήματα.
Μήπως τελικά αυτό που λέμε "η χρήση καθιερώνει τη λέξη" θα ισχύσει και σε τέτοιες περιπτώσεις;
Post a Comment