Πριν δυο βδομάδες η φίλη μας η Mauve_All μου έστειλε αυτό το ποίημα του Beckett, που γράφτηκε αρχικά στα γαλλικά (και έχει το επιπλέον ενδιαφέρον ότι μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον ίδιο τον Beckett). Δύσκολο να αποφύγω τον πειρασμό — προσπάθησα να το μεταφράσω. Kαι επειδή τα γαλλικά μου είναι πολύ αβέβαια, κατέφυγα στη φίλη μας τη Rayuela για expert advice. Έτσι το ποστ αφιερώνεται τόσο στη Mauve_All, για την πρόκληση, όσο και στη Rayuela, για τη βοήθεια: χαίρομαι που τις έχουμε στην παρέα μας και τις ευχαριστώ και τις δύο. (H Rayuela δεν έχει δει την τελική εκδοχή, άρα τυχόν προβλήματα μόνο σε μένα μπορούν να χρεωθούν.)
Π
que ferais-je sans ce monde sans visage sans questions
où être ne dure qu’un instant où chaque instant
verse dans le vide dans l’oubli d’avoir été
sans cette onde où à la fin
corps et ombre ensemble s’engloutissent
que ferais-je sans ce silence gouffre des murmures
haletant furieux vers le secours vers l’amour
sans ce ciel qui s’élève
sur la poussière de ses lests
que ferais-je je ferais comme hier comme aujourd’hui
regardant par mon hublot si je ne suis pas seul
à errer et à virer loin de toute vie
dans un espace pantin
sans voix parmi les voix
enfermées avec moi
what would I do without this world faceless incurious
where to be lasts but an instant where every instant
spills in the void the ignorance of having been
without this wave where in the end
body and shadow together are engulfed
what would I do without this silence where the murmurs die
the pantings the frenzies towards succour towards love
without this sky that soars
above its ballast dust
what would I do what I did yesterday and the day before
peering out of my deadlight looking for another
wandering like me eddying far from all the living
in a convulsive space
among the voices voiceless
that throng my hiddenness
τι θα 'κανα χωρίς αυτόν τον κόσμο χωρίς πρόσωπο χωρίς γιατί
εκεί που το είναι κρατάει μόνο μιά στιγμή και που οι στιγμές
σκορπάνε στο κενό στη λήθη τού ήταν
χωρίς αυτό το κύμα που στο τέλος
καταπίνει και το σώμα και τη σκιά
τι θα 'κανα χωρίς αυτή τη σιωπή την τάφρο των ψιθύρων
που λαχανιάζει που λυσσάει για βοήθεια για αγάπη
χωρίς αυτόν τον ουρανό που υψώνεται
πάνω απ' τη σκόνη των ερμάτων του
τι θα 'κανα θα έκανα ό,τι χτες ό,τι και σήμερα
κοιτάζοντας απ' το φεγγίτη μου να δω αν δεν είμαι ο μόνος
που τριγυρνάει και παρασύρεται μακριά απ' τους ζωντανούς
σε μια νευρόσπαστη έκταση
χωρίς φωνή μες τις φωνές
που συνωστίζονται μαζί μου
Mετάφραση: Π
31.1.07
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
30 comments:
Πολύ συγκινητικό, εύγε σας.
Χααααααα.... έρχεσαι στα λημέρια μου.
Θα αποφύγω να διαβάσω την μετάφρασή σου ώσπου να φτιάξω την δική μου... διάβασα μόνο τον πρώτο στίχο. Ήθελα μόνο να σού πω ότι νομίζω πως το Que ferais-je αποδίδεται καλύτερα στα ελληνικά με το 'τί θα γινόμουν'.
Πολύ όμοφρο ποιήμα, κατ αρχήν μπράβο για την επιλογή, επιφυλάσσομαι να επανέλθω
Σ;)))
Μου άρεσε πάρα πολύ το ποίημα. Ο Μάυρος Γάτος έχει δίκιο για τη μεταφραστική του πρόταση.
Αθήναιε, μόλις είδατε ποιότητα τρέξατε. Ας είναι -- δεν σας κρατάω κακία. Μπαϊδεγουέι, πολύ μου ήρεσε το podcast σας...
Μαύρε Γάτε & Δείμε, αν το "κάνω" γίνει "γίνομαι", τότε τι θα γίνει με τη δεύτερη στροφή, που απαιτεί (νομίζω) "κάνω";
Quelle surprise! Plaine de joie, je vous remerci, Pi!
Και τώρα η ερώτησις: αυτή η αγγλική μετάφραση που δημοσιεύεται στο ποστ είναι του Μπέκετ;
"Τί θα γινόμουν, θα γινόμουν ό,τι και χτες ό,τι και σήμερα"
(είδα μόνο τον πρώτο στίχο της δεύτερης στροφής, θα επανέλθω Σ:))))
Μεγάλος ο πειρασμός, δε μπόρεσα ν' αντισταθώ και... να το αποτέλεσμα:
τι θα 'κανα χωρίς αυτό τον κόσμο δίχως όψη* χωρίς αναζητήσεις
όπου το είναι δεν κρατά παρά μιά στιγμή όπου κάθε στιγμή
σκορπά μέσα στο χάσμα μέσα στο ξεχασμένο ήταν
χωρίς αυτό το κύμα όπου τελικά
κορμί και σκιά μαζί καταβροχθίζονται
τι θα 'κανα χωρίς αυτή τη σιωπή βάραθρο των ψιθύρων
άπληστα* παθιασμένη για βοήθεια για έρωτα*
χωρίς αυτόν τον ουρανό που χτίζεται*
πάνω στη σκόνη των ερμάτων του
τι θα 'κανα θά 'κανα καθώς χτες καθώς σήμερα
παρατηρώντας απ' το φινιστρίνι* μου να δω αν δεν είμ' ο μόνος
περιπλανώμενος* και μεταφερόμενος* μακριά απ' το σφρίγος*
σ' ένα σύμπαν μαριονέττα
χωρίς φωνή ανάμεσα σε φωνές
έγκλειστες* μαζί με μένα*
-----------
*1. χρησιμοποιώ το δισύλλαβο "όψη" αντί για το σύνηθες "πρόσωπο", θα μπορούσε να είναι και "μούρη" αλλά είπα να μη το... χοντρύνω!
*2. χρησιμοποιώ το "άπληστα", μεταφορική έννοια, αντί για το κυριολεκτικό "λαχανιάζω"
*3. χρησιμοποιώ το "έρωτα" αντί για το άνευρο "αγάπη" και είμαι σίγουρη ότι αυτό εννοούσε ο ποιητής!
*4. χρησιμοποιώ τη σημασία του ρήματος "οικοδομώ, χτίζω", μια και παρακάτω γράφει ότι πάνω σε κάτι "s’ élève" ο ουρανός.
*5. η λέξη σημαίνει φινιστρίνι και δίνει νόημα και στους επόμενους στίχους, μια και νοηματοδοτείται το ταξίδι.
*6, *7 οι δυο λέξεις έχουν άμεση σχέση με το φινιστρίνι που προαναφέρθηκε.
*8. η έκφραση σημαίνει το ολοζώντανο, τη ζέση, το σφρίγος. Προτίμησα το "σφρίγος".
*9. θα μπορούσα να γράψω "φυλακισμένες" ή "κλειδαμπαρωμένες", αλλά το "έγκλειστες" έχει την ίδια σημασία και ταριάζει στο ρυθμό του τέλους.
*10. αντί για το μονοσύλλαβο κτητικό "μου" προτίμησα μια δισύλλλαβη λέξη "μένα" για να "ακουστεί" στο τέλος της απαγγελίας.
----------
Δεν ξέρω πώς θα σου φανεί Π και άλλα παιδιά... Κράτησα όσο μπορούσα το "κατά λέξη" και νομίζω πως δεν ξέφυγα από το συναίσθημα και το ρυθμό.
(από μετριοφροσύνη πώς πάω; χάλια λέμε):-ΡΡ
Αυτό το "για βοήθεια" πώς μου ξέφυγε..?
Βέλε "για δόσιμο".. τι δουλειά έχει ο έρωτας με τη βοήθεια..?
(αρωγή, επικουρία, είναι τα συνώνυμα, οπότε το "δόσιμο" έρχεται κουτί)
Πάμε πάλι, σκέτο, χωρίς μπερδευτικά αστεράκια:
τι θα 'κανα χωρίς αυτό τον κόσμο δίχως όψη χωρίς αναζητήσεις
όπου το είναι δεν κρατά παρά μιά στιγμή όπου κάθε στιγμή
σκορπά μέσα στο χάσμα μέσα στο ξεχασμένο ήταν
χωρίς αυτό το κύμα όπου τελικά
κορμί και σκιά μαζί καταβροχθίζονται
τι θα 'κανα χωρίς αυτή τη σιωπή βάραθρο των ψιθύρων
άπληστα παθιασμένη για δόσιμο για έρωτα
χωρίς αυτόν τον ουρανό που χτίζεται
πάνω στη σκόνη των ερμάτων του
τι θα 'κανα θά 'κανα καθώς χτες καθώς σήμερα
παρατηρώντας απ' το φινιστρίνι μου να δω αν δεν είμ' ο μόνος
πλανώμενος και μεταφερόμενος μακριά απ' το σφρίγος
σ' ένα σύμπαν μαριονέττα
χωρίς φωνή ανάμεσα σε φωνές
έγκλειστες μαζί με μένα
-----
έβγαλα και το "περι" και άφησα σκέτο "πλανώμενος". Καλύτερα;
Αντε, πάω για νανάκια:-) καλό πρωινό
Τι έγινε, παιδιά -- βιαζόμαστε για την Γ΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης;
Κάντε υπομονή ως το Μάρτιο...
;-)
Να με κι εγώ! Λοιπόν, αγαπητέ Π., από την προηγούμενη εκδοχή, αυτήν που έχω δει εγώ, επικροτώ το "ήταν" απολύτως! Και μπαίνω στον πειρασμό να επαναλάβω για χάρη της Ροδιάς, αυτά που σας έλεγα περί έρωτος και αγάπης... Όχι, αγαπητή, δέν είναι άνευρη η αγάπη, προς θεού, και ο Μπέκετ δεν φημίζεται για την ενασχόλησή του με τον έρωτα. Νομίζω πως γι' αγάπη μιλάει και για τίποτα άλλο. Όσο για το "τι θα γινόμουν", θα συμφωνήσω με τον Π., "τι θα έκανα", γιατί το ζήτημα δεν είναι παθητικό, αλλά ενεργητικό, τι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος σε έναν κόσμο χωρίς νόημα. Το ερώτημα δεν μπορεί παρά να είναι: ποια πράξη μου απομένει αν ο κόσμος δεν έχει νόημα, αυτό ρωτάει ολόκληρο το έργο του Ιρλανδού... Η πράξη είναι το θέμα, ή τουλάχιστον εμένα έτσι μου φαίνεται, η πράξη που μπορεί και να μην έχει νόημα...
Cyrus, δεν βάζετε και κανένα γαλλικό ποιηματάκι στην επόμενη ιστοσυνάντηση;...
ΥΓ. Πολλά προβλήματα στον νέο μπλόγκερ για όποιον αποφάσισε να αλλάξει γειτονιά...
Aθήναιε, σ' ευχαριστώ. (M' αρέσει που σου άρεσε - έχουμε και το προηγούμενο με τον Eliot!)
Mαύρε Γάτε, ποιά είναι δηλαδή τα λημέρια, ο Beckett, το κλίμα αυτό, τι;
Mauve_All: Στο επίσημο site εμφανίζεται μόνο του το αγγλικό, με υπογραφή Samuel Beckett και χωρίς μνεία μεταφραστή. Kαι η Rayuela μου είπε ότι είναι του ιδίου η αγγλική εκδοχή. Aν είναι εύκολο, βάλε να δω και την ελληνική που έχεις.
Rodia: Eφόσον υπάρχει δική μου πρόταση, είναι προφανές ότι δεν μπορώ να κάνω αντικειμενικές συγκρίσεις. Nα σου πω μόνο για δύο από τις παρατηρήσεις σου.
Tο ξέρω ότι κανονικά είναι «φινιστρίνι». Tο απέφυγα, αρχικά γιατί με ενοχλούσε το πώς μου μάκραινε το στίχο, αλλά τελικά μου άρεσε και η απομάκρυνση από την εικόνα κάποιου πετούμενου ή δεν ξέρω τι προς την ιδέα ακινησίας και εσωτερικού ταξιδιού μόνον. Mπορεί να είναι λάθος μου, βέβαια. Aκριβώς όμως λόγω του ταξιδιού που φαντάζεσαι, δεν νομίζω ότι το «s'eleve» είναι «χτίζεται»: μαζί με το «lests», μου φαίνεται πιθανότερο να παραπέμπει στο απογειώνεται πετώντας τη σαβούρα (π.χ. αερόστατο). Tο «υψώνεται» που έβαλα, πάντως, ταιριάζει και για τις δύο εκδοχές.
Bασική διαφορά έχουμε στη 'μέθοδο': εγώ είμαι αργός και για να μεταφράσω κάτι πρέπει να κάνω αρκετά παρέα μαζί του. Tο συγκεκριμένο, για παράδειγμα, το πείραζα επί δέκα μέρες.
Rayuela, να σε ξαναευχαριστήσω, γιατί με βοήθησες πάρα πολύ να προσανατολιστώ.
(Oι δύο στίχοι με τα «etre» και «avoir ete» με παίδεψαν: εκτός από τις δύο προηγούμενες εκδοχές που έχεις δει, μεσολάβησαν άλλες πέντε ή έξι...)
! Yπ' όψιν, η Rayuela δεν συμφωνεί με όλες τις επιλογές μου. Aνεξάρτητα από αυτό, για το εν προκειμένω μπορεί να μιλήσει πολύ περισσότερο και πολύ πιο εμπεριστατωμένα από εμένα.
Τώωωωωωωωρα Cyrus!
¨Αρχισε κιόλας, ποιόν Μάρτιο Σ:)))))))
η ποίηση είναι ποίηση και είναι δύσκολο να μεταφραστεί. Εγώ προτιμώ το Γαλλικό και την μετάφρασή σου, αλλά όχι το Αγγλικό, παρ' όλο που ο ίδιος ο Μπέκετ έκανε τη μετάφραση.
Γούστα είναι αυτά!
ιδιαίτερα σε έναν Μπέκετ όπου πολλά (συνήθως)είναι ανοιχτά σε ερμηνείες.
Ιδού η μετάφραση που έχω:
τι θα 'κανα χωρίς αυτόν τον κόσμο χωρις πρόσωπο χωρίς απορίες
όπου η ψυχή δε ζει παρά μια στιγμή όπου κάθε στιγμή χάνεται στο κενό στη λησμονιά της αλλοτινής της ύπαρξης
χωρίς αυτό το κύμα όπου στο τέλος
κορμί και σκιά καταβροχθίζονται
τι θα 'κανα χωρίς αυτή τη σιωπηλή δίνη των ψιθύρων
που ασθμαίνει μανιασμένη για βοήθεια γι' αγάπη
χωρίς αυτόν τον ουρανό που υψώνεται
πάνω απ' τη σκόνη της σαβούρας του
τι θα 'κανα θα 'κανα ό,τι και χθες ό,τι και σήμερα
αγναντεύοντας απ' το φεγγίτη μου μπας και δεν είμαι μόνος
να πλανιέμαι και να φεύγω μακριά απ' όλη ετούτη τη ζωή
σ' ένα χώρο μπερδεμένο
χωρίς φωνή ανάμεσα στις φωνές
που είν' έγκλειστες μαζί μου
------
μτφρ. Γιώργος Βίλλιος
εκδ. Ερατώ
1989
Ροΐδη: Kι εγώ το γαλλικό προτιμώ - μ' αυτό ασχολήθηκα, συμβουλευόμενος βέβαια και το αγγλικό.
Mauve_All: Thanks! Eίναι καλύτερη από ορισμένα τερατουργήματα που έχω δει να δημοσιεύονται κατά καιρούς. Mε εξέπληξε η ταύτιση σε δυό-τρία σημεία, αλλά δεν μου αρέσει καθόλου το αυθαίρετο «η ψυχή δε ζει» κτλ. Eπίσης δεν μου αρέσει το «σαβούρα», που φαίνεται σαν βρωμιά αντί έρμα, και το «μπερδεμένο», γιατί το νόημα είναι η μαριονέτα που λέει η Pοδιά.
Π, από βιασύνη δεν είδα την ερώτησή σου: Τα γαλλικά είναι τα λημέρια "μου".......
Σ;0)))
Ωραίο... Θά ΄κανα μόνο τη βοήθεια-παρηγόρια και τη νευρόσπαστη έκταση-παλλόμενο κενό...
Το γαλλικό, πολύ όμορφο.
Όμορφο και το ελληνικό. Το αγγλικό, λιγάκι ζορισμένο...
Καλό ξημέρωμα σε όλους.
Αν είναι να βάλουμε κι ένα γαλλικό ποίημα την επόμενη φορά, θα πρέπει να ξέρω πόσοι προτίθενται να συμμετέχουν. Και ο Π και εγώ μπορούμε να μεταφράσουμε από τα Γαλλικά (αρκεί να μην είναι τίποτε πολύ δύσκολο). Ο λόγος που βάζουμε ποιήματα στα Αγγλικά είναι ότι θέλουμε να συμμετέχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι/ες στη διαδικασία -- είτε της μετάφρασης είτε του σχολιασμού.
Να βάζετε και γαλλικά, υπάρχουν πολύ ωραία ποιήματα.
Και στα ρώσσικα υπάρχουν ωραία ποιήματα αλλά ποιος θα τα μεταφράσει απο δω; :-)
Εγώ πάντως για τα γαλλικά είμαι μέσα.
@ mauve all
Μην τους δίνετε ιδέες
Mαύρε Γάτε: Thanks, γιατί είχα φοβηθεί πως η σιωπή σου σήμαινε απογοήτευση (αφού κάποια από τα λημέρια σου έπρεπε να μου είναι - και είναι - γνωστά από το blog σου). H μάλλον χαζή ερώτησή μου είχε κατά νου ότι, αν εννοούσες άλλα πράγματα και όχι τη γλώσσα, μπορεί και να ήμουν από παλιότερα εκεί...
synas, καλωσόρισες! Tο παρηγόρια μου αρέσει πολύ, μόνο που θα το τόνιζα στη λήγουσα, γιατί το ποίημα δεν είναι έτσι λυρικό. Tο παλλόμενο κενό μου αρέσει ως ύφος αλλά όχι ως νόημα: νομίζω πως το πρωτότυπο αναφέρεται στις σπασμωδικές και μηχανικές κινήσεις μιάς άψυχης μαριονέτας, ακριβώς σε αντιδιαστολή με το χώρο όπου σφύζει η ζωή.
dodos: Thanks. Kι εμένα το αγγλικό, παρότι του ίδιου του ποιητή, δεν με ενθουσιάζει. Mου αρέσει το eddying και το hiddenness, αλλά καθόλου το succour, και ο τρίτος στίχος κινδυνεύει για παρανόηση (με το ignorance ως αντικείμενο του spills).
Mωβούσκα: στη μετάφραση θα κολλήσουμε; οι γραμματοσειρές είναι το πρόβλημα!
passer-by alias cp: εγώ πάντως έχω μεταφράσει ένα-δυό γιαπωνέζικα...
Μετάφραση από τα αγγλικά
τι θα ‘κανα δίχως αυτόν τον κόσμο απρόσωπος αδιάφορος
όπου το είναι δεν κρατάει παρά μονάχα μία στιγμή
όπου κάθε στιγμή χάνεται μες το κενό
μέσα στην άγνοια του ήταν κάποτε
χωρίς αυτό το κύμα που πνίγει τελικά και σώμα και σκιά
τι θα ‘κανα δίχως αυτή τη σιωπή που καταπίνει τους ψιθύρους
τη λαχτάρα και την τρέλα για παρηγοριά για αγάπη
δίχως αυτόν τον ουρανό που υψώνεται
πάνω απ’ τη σκόνη των ερμάτων του
τι θα ‘κανα θα ‘κανα ό,τι και χθες, ό,τι και σήμερα
κοιτώντας έξω απ’ το παράθυρο
αναζητώντας σύντροφο
στην περιπλάνηση και τη φυγή απ’ τη ζωή
σ’ ένα νευρόσπαστο κενό ανάμεσα στις φωνές
άφωνος εγώ
που κατακλύζουν την κρυψώνα μου
Κινητοποιημένη περισσότερο από την αγγλική μετάφραση του “que ferais-je” και με το πνεύμα του «αποκλείεται γαμώτο να είναι τόσο χάλια στ’ αγγλικά» έκανα την εξής δοκιμή: μετέφρασα εις διπλούν, μία από το γαλλικό και μία από το αγγλικό και πήρα δύο (ελαφρώς) διαφορετικά ποιήματα στα ελληνικά. Εδώ ανεβάζω μόνο τη μετάφραση από το αγγλικό κείμενο, αφ' ενός για να μην καπελώσω την απόπειρα του Π με μία ακόμα μεταφραστική πρόταση -- δεδομένου ότι δεν τρέχει ιστοσυνάντηση εννοώ -- και αφ' ετέρου γιατί η δική μου από τα γαλλικά μετάφραση δεν έχει να προτείνει κάτι ρηξικέλευθο και φρέσκο. Αντιθέτως, η μετάφραση από τα αγγλικά πατάει σε έναν-δυο καινούριους στίχους, πράγμα που οφείλεται φυσικά στην έμπνευση του Beckett.
Πάντως, Cyrus, σε θυμήθηκα διαβάζοντας το αγγλικό κείμενο: ξέρεις τι θα έλεγα στον Μπέκετ αν τον είχα μπροστά μου; «Ίσως γνωρίζετε την έννοια του contre-sens, αγαπητέ Samuel (π.χ. ignorance). Επιπλέον η συγκεκριμένη εκδοχή ξεχείλωσε σε αρκετά σημεία, π.χ.hiddenness κλπ». Δεν πα να είναι ο Cyrus, ο Beckett ή οποιοσδήποτε άλλος;! Εκεί η κακιά δασκάλα, τα ίδια! Χιχιχι!
Με ανέφερε στην ίδια πρόταση με τον Μπέκετ! Με ανέφερε στην ίδια πρόταση με τον Μπέκετ!
Tον cyrus τον ξέρω και είναι και μορφωμένο παιδί. Aυτός ο Beckett που δεν ξέρει να ξεχωρίσει τη λήθη από την άγνοια ποιός είναι;
Mauve_All: Kαπελώστε ελεύθερα (περιμένουμε και του Mαύρου Γάτου την εκδοχή)! Δεν θα εκπλαγείς, βέβαια, αν σου πω ότι φυσικά το είχα κάνει και εγώ το πείραμα. Tη δική μου εκδοχή δεν την τελείωσα, γιατί γρήγορα διαπίστωσα ότι το γαλλικό με τράβαγε περισσότερο. Oύτως ή άλλως η δική σου είναι πολύ καλύτερη (με πολύ φυσιολογικές λύσεις, βλ. π.χ. «αναζητώντας σύντροφο στην περιπλάνηση» κτλ.). H μόνη μου διαφωνία είναι για το «κρυψώνα», που δεν αποδίδει το ωραίο και δύσκολο hiddenness. Kαι μιά διορθωσούλα: το αγγλικό λέει «ό,τι χτες κι ό,τι προχτές». Για το ignorance είχα απορήσει κι εγώ, αφού τροποποιεί (όχι επί βελτίω) το νόημα, και αφού το αρχικό δεν παρουσίαζε κάποια δυσκολία: εφ' όσον μπήκε από το γαλλικό το succour, γιατί άραγε δεν μπήκε και το (φυσιολογικότερο) oblivion?
Ναι, ρε γμτ, το "κρυψώνα", δεν βρίσκω εναλλακτική.. Το hidenness δε δηλώνει τόπο αλλά ιδιότητα. Καμιά πρόταση, anyone ;;; Επίσης θεωρώ πώς στο ποίημα έχει βασικό ρόλο η εναλλαγή της κίνησης (του γύρω περιβάλλοντος -- γι αυτό και η επανάληψη του vers) και της ακινησίας του ίδιου του ποιητή, της παγίδευσής του στην ακινησία μάλλον. Όπως και να 'χει, νομίζω πως αυτό το "vers" δεν αποδίδεται καλά -- διαφεύγει.
Post a Comment