Λογική και Αναισθησία — Redux

Στο ποστ της 14ης Οκτωβρίου με τίτλο Λογική και Αναισθησία – Μέρος Β΄: Αναισθησία, η φίλη Mauve_All έγραψε πρόσφατα ένα μακροσκελές (με την καλή έννοια...) σχόλιο που σκέφτηκα πως είναι κρίμα να πάει "χαμένο" — κι έτσι, το αναδημοσιεύω.

Καλή ανάγνωση

cyrusgeo

___________________________________________


Σε μία κοινωνία όπου δεν έχουν καλυφθεί πλήρως οι βασικές ανάγκες επιβίωσης και ασφάλειας στο 100% του πληθυσμού της, ίσως ακούγεται λίγο προκλητικό να μιλάμε για κονδύλια στην τέχνη. Δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι θέμα προτεραιοτήτων. Το πρόβλημα με τις κυβερνήσεις παγκοσμίως είναι αρχικά η έλλειψη ανθρωπισμού και αργότερα, πολύ αργότερα, η έλλειψη ευαισθησίας για την τέχνη.

Σε μια χώρα, όπως είναι η Ελλάδα όπου οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες είναι συγκριτικά μικρές και συγκαλύπτονται με μεγαλύτερη ευκολία από ό,τι για παράδειγμα στην Αργεντινή ή το Μαρόκο, ίσως έχουμε το προνόμιο να ασχολούμαστε με την κορυφή της πυραμίδας των αναγκών, εμείς σαν άτομα, και κατ’ επέκταση οι κυβερνήσεις μας, οι τελευταίες βέβαια χωρίς καμία ουσιαστική θέση, στάση ή πρόταση λειτουργούν περισσότερο χρυσώνοντας το χάπι στον ...απλό λαό (sic) με πυροτεχνικές πρακτικές. Και ειδικά εδώ, όπου έχουμε γαλουχηθεί με θεωρίες περί δήθεν πνευματικής ανωτερότητας του πολιτισμού μας, συγχέοντας αριστοτεχνικά την αρχαιότητα με το παρόν ή ακόμα και με το μέλλον, και πώς «όλοι οι άλλοι λαοί μας οφείλουν τα φώτα του πολιτισμού» και μπλα μπλα μπλα, είναι πραγματικά δύσκολο να μην αγανακτήσουμε με τη σημερινή κατάντια.

Ας πρυτανεύσει όμως πρώτα η λογική στις κυβερνήσεις και στα άτομα, και έπειτα η ευαισθησία: δείτε το παράδειγμα της Γαλλίας. Μια χώρα με τη δική της μακρά παράδοση στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη μουσική, το θέατρο κλπ, καλείται να αντιμετωπίσει σφοδρές κοινωνικές ταραχές. Γιατί; Γιατί (όπως έχω ξαναγράψει κι αλλού αν θυμάμαι καλά) αυτός που πεινάει, δεν πιάνει να διαβάσει Ρουσσό, πιάνει πέτρα.

Σε μια ιδανική κοινωνία, κατά τη γνώμη μου, οι άνθρωποι θα είχαν εξασφαλισμένες και εκπληρωμένες τις βασικές τους ανάγκες επιβίωσης και ασφάλειας και θα ασχολούνταν ολημερίς και οληνυχτίς με τη μουσική, την ποίηση, την αρχιτεκτονική και το δράμα (τα συμπόσια είναι προαιρετικά :) ). Κανένας μας όμως δε ζει στην ιδανική κοινωνία, άρα είναι σημαντικό να βρεθεί η χρυσή τομή. Και ενώ προσωπικά είμαι υπέρ του ανοίγματος της τέχνης στις λεγόμενες μάζες, βρίσκω πως η τέχνη δε μπορεί να καλείται να εκτελέσει τον κοινωνικό ρόλο που ενδεχομένως να έχει εν απουσία σοβαρών και στιβαρών κοινωνικών δομών και θεσμών. Taking Hamlet to the hamlets? Oh, sure... But you have to feed them first.

Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στις κυβερνητικές πολιτικές και την ιδιωτική πρωτοβουλία είναι, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι, ότι ένα κράτος με σεβασμό προς τους πολίτες (τι κλισέ!) οφείλει να προσφέρει δομές μέσα στις οποίες δίνεται τουλάχιστον η δυνατότητα να εκπληρωθεί η ανάγκη για προσωπική έκφραση και καλλιτεχνική δημιουργία με παράλληλη εξασφάλιση της αξιοπρέπειας του ατόμου (κι όχι να λιώνουν τα παπούτσια τους οι ηθοποιοί σε διαφημιστικά σποτ και να γερνάνε οι συγγραφείς πίσω από γκισέ για να τα φέρουν βόλτα). Αντιθέτως, η ιδιωτική πρωτοβουλία δε φαίνεται να κινητοποιείται από ανιδιοτελή κίνητρα. Αντιμετωπίζει και την τέχνη ως ένα ακόμα προϊόν στο οποίο επενδύει, κερδίζοντας, εκτός από μετρητά, την χρυσοποίκιλτη αίγλη της ευαισθησίας προς αυτό το εκλεπτυσμένο αγαθό, την Τέχνη! Η Τέχνη θέλει χρήματα. Σαφώς. Και ο καλλιτέχνης το ίδιο. Και όχι τόσο για να χτίσει βίλες και πισίνες, περισσότερο ίσως για να εξαγοράσει τον ελεύθερο χρόνο και την ψυχική ηρεμία που χρειάζεται για να δημιουργήσει. Σημαντικό; Μόνο στο μέτρο που επιτρέπει ο δείκτης της ανεργίας.

Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο άκρα είναι πάντα η μεγάλη πρόκληση. Σας αρέσουν οι Ελβετοί; Άφθονο χρήμα αλλά καμία μα καμία καλλιτεχνική παρουσία ή δραστηριότητα παγκοσμίως. Ή προτιμάτε τους Χιλιανούς που γράφουν την υπέροχη ποίησή τους τρώγοντας τηγανισμένες φλούδες πατάτας; Ή μήπως τους Έλληνες που συνηθισμένοι να μιλούν για «ημέτερους» (και όχι άδικα, θα πρέπει να πω) συνειδητοποιούν πικρά ότι άπαξ και είσαι εκτός, εκτός θα παραμείνεις;

Η Ελλάδα δυστυχώς δεν είναι η χώρα των πολλαπλών ευκαιριών, όσο κι αν πολλοί κόπτονται για το αντίθετο. Πού είναι οι (κρατικοί ή μη) διαγωνισμοί για νέους καλλιτέχνες; Ένας κάθε χρόνο που μάλιστα περνάει και στα ψιλά; Ουάου. Συγκινηθήκαμε. Στη Βρετανία διοργανώνονται εκατοντάδες – για να μη μιλήσω για φεστιβάλ. Και δεν μπορώ να έχω άλλη αντιμετώπιση πλην αυτής της μίζερης στάσης της νέας και φερέλπιδος που δεν την παίζουνε τα συμφέροντα (ουά, θα κλάψω αν και δεν είναι ακριβώς η περίπτωσή μου) γιατί κοιτώ γύρω μου και τι βλέπω; Το κεκτημένον απωλεσθείν αδύνατον. Εβδομήντα πέντε ετών ο άνθρωπος κι ακόμα ανεβαίνει στο σανίδι (αντί να φτιάξει ομάδα με νέους ηθοποιούς). Γκρίνια για τα ίδια και τα ίδια ξένα έργα που ανεβαίνουν στο θέατρο και «δεν υπάρχουν Έλληνες θεατρικοί συγγραφείς» (διότι κανένας δε θα έρθει να δει το έργο σου αν δεν είσαι ο Τένεσι Ουίλλιαμς ή αν δεν έχεις κάνει τουλάχιστον τηλεόραση, βρε παιδί μου). Χρυσές μετριότητες στη λογοτεχνία απολαμβάνουν τον τίτλο του μπεστσελερίστα έχοντας πουλήσει μόλις 257 αντίτυπα (εντός Λεκανοπεδίου βεβαίως διότι άλλο μέτρο δεν υπάρχει) και να οι δεύτερες «εκδόσεις» και ουχί «ανατυπώσεις» στα εξώφυλλα των βιβλίων. Οι νέοι εικαστικοί επαφίενται ακραιφνώς στην ιδιωτική πρωτοβουλία (και ας μου ονομάσει κάποιος από μνήμης πέντε Έλληνες curators, please) ενώ φημολογείται πως υπάρχει ειδική ομάδα υποστήριξης για την αποτροπή αυτοκτονιών από καλλιτέχνες της κλασσικής μουσικής, οι οποίοι αποθαρρύνονται από τη μονοδιάστατη προοπτική της ΕΡΤ.

Η Τέχνη λοιπόν έπεται. Κι όταν έρθει η σειρά της, δε χρειάζεται μόνο χρήματα αλλά και χώρο.

Αχ, ρε Ελλάδα, βαριέσαι.

Mauve_All