Κίτρινος Κάκτος

«Η παγκοσμιοποίηση και η νέα τάξη πραγμάτων έχουν μόνο έναν αντίπαλο: τους αρχαίους έλληνες κλασικούς».

Αυτό ισχυρίζεται η διαφήμιση των εκδόσεων «Κάκτος» που ακούγεται καθημερινά από το ραδιόφωνο. Το αποτέλεσμα είναι η διαφήμιση να απευθύνεται αποκλειστικά σε όσους εννοούν αυτές τις λέξεις με τον τρόπο που τις εννοεί ο «Κάκτος». Γιατί εγώ, τουλάχιστον, δεν καταλαβαίνω τι θέλει να πει ο ποιητής.

1. Τι εννοεί λέγοντας «παγκοσμιοποίηση»; Δεν μπορεί να εννοεί την οικονομική παγκοσμιοποίηση, γιατί αυτή ουδεμία σχέση έχει με την αρχαία ελληνική γραμματεία. Υποπτεύομαι ότι υπονοεί τη λεγόμενη «πολιτιστική παγκοσμιοποίηση», η οποία, όμως, είναι κατ’ ουσίαν ανύπαρκτη έννοια: είναι δεδομένο ότι, αν ένα κράτος είναι ισχυρότερο οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτικά κ.ο.κ., θα ασκήσει και κάποια πολιτιστική επίδραση στα υπόλοιπα κράτη με τα οποία έρχεται σε επαφή. Αυτό δεν σημαίνει, σώνει και καλά, ότι οι τοπικοί πολιτισμοί θα αφανιστούν. Μπορεί να προκύψει κάποια ζύμωση που να οδηγήσει σε κάτι καινούργιο — ή μπορεί ο τοπικός πολιτισμός να είναι αρκετά «ισχυρός» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) ώστε να βγει αλώβητος, ή ακόμη και κυρίαρχος.

2. Τι εννοεί λέγοντας «νέα τάξη πραγμάτων»; Κατά τη γνώμη μου, αυτή η διατύπωση είναι τόσο ασαφής που καταλήγει να μην έχει νόημα, παρά μόνο όταν χρησιμοποιείται στα πλαίσια συνωμοσιολογικών θεωριών περί «illuminati» κ.τ.λ. — οπότε αποκτά ένα νόημα ανόητο (συγγνώμη για το κακό λογοπαίγνιο…). Νομίζω πως κάποιοι, τουλάχιστον, από τους αρχαίους έλληνες κλασικούς που τόσο θαυμάζει (και καλά κάνει) ο «Κάκτος», θα έφριτταν στη σκέψη ότι το όνομά τους και τα γραπτά τους θα μπορούσαν ποτέ να χρησιμοποιηθούν για τη διαιώνιση συνωμοσιολογικών φληναφημάτων.

3. Τέλος, κατά ποίαν έννοια οι αρχαίοι έλληνες κλασικοί αποτελούν «αντίπαλον δέος» για την «παγκοσμιοποίηση» και τη «νέα τάξη πραγμάτων»; Φοβάμαι ότι εδώ ο «Κάκτος» υιοθετεί τη θεώρηση περί ενιαίου ελληνικού πολιτισμού και πιστεύει πως γυρνώντας πίσω στις «ρίζες» μας μπορούμε να ενισχύσουμε την πολιτιστική μας ταυτότητα.

Εδώ, όμως, υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα: ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και ο σημερινός ελληνικός πολιτισμός είναι δυο διαφορετικοί πολιτισμοί.

Ναι, είμαστε στον ίδιο γεωγραφικό χώρο.

Ναι, μιλάμε μια γλώσσα που είναι απευθείας απόγονος της αρχαίας ελληνικής, όπως περίπου τα ιταλικά είναι απευθείας απόγονος της αρχαίας λατινικής — και ας με διορθώσουν εδώ οι κλασικιστές αν κάνω λάθος.

Αλλά ο πολιτισμός της αρχαίας Αθήνας (γιατί, ας μη γελιόμαστε, αυτόν εννοούμε συνήθως λέγοντας «αρχαίος ελληνικός πολιτισμός») ελάχιστη σχέση έχει με τον σημερινό ελληνικό πολιτισμό — για την ακρίβεια, χάθηκε ήδη από τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, μεταλλασσόμενος σε ρωμαιο-βυζαντινό, ο οποίος με τη σειρά του έγινε οθωμανο-χριστιανικός. Μετά την επανάσταση, προέκυψε ένας νεοελληνικός πολιτισμός, με σκόρπιες αναφορές σε όλους τους προηγούμενους, ο οποίος σιγά-σιγά οδήγησε στο σημερινό μεταμοντέρνο ελληνικό σύμφυρμα.

Μένω, λοιπόν, με την αρχική μου απορία: τι στο καλό εννοεί ο «Κάκτος» με αυτή την αλλόκοτη διαφήμιση; Πώς πετάει εδώ κι εκεί, ελαφρά τη καρδία, έννοιες που σηκώνουν πολλή συζήτηση, κι ακόμη περισσότερη αμφισβήτηση;

Τα κείμενα των αρχαίων ελλήνων κλασικών είναι από μόνα τους πολύ σπουδαία (και αξίζουν συγχαρητήρια στον «Κάκτο» για το τεράστιο αυτό εγχείρημα)· δεν χρειάζονται μια τέτοιου είδους προώθηση που απευθύνεται στο θυμικό του ακροατή με όρους κιτρινισμού…