28.7.08

Με τα μάτια ενός δυτικού

«Τώρα που θα κατέβουμε στην πλατεία, να προσέξετε πολύ να μη μιλήσετε για τρία πράγματα: πολιτική, θρησκεία και σεξ».

Αυτά ήταν τα λόγια του κινέζου ξεναγού μας λίγο πριν το λεωφορείο μας φτάσει στην πλατεία Τιενανμέν. Νωρίτερα, είχε αναφερθεί στα γεγονότα του ’89 (σίγουρα θα θυμάστε τη γνωστή εικόνα με τον άντρα που έκλεινε το δρόμο στο τανκ) χρησιμοποιώντας τη λέξη «accident». Συνέχισε με την προειδοποίηση να μην στηθούμε για φωτογραφία με κάποιο κομμάτι χαρτί σηκωμένο ψηλά, ή έστω στο στήθος, γιατί αυτό μπορεί να ερμηνευθεί ως δήλωση κατά του καθεστώτος, και μπορεί να ακολουθήσει ακόμη και σύλληψη.

Η πλατεία ήταν άδεια από κόσμο, ο οποίος είχε απομακρυνθεί λόγω του συνεδρίου του Κ.Κ.Κ. που λάμβανε χώρα στο «σπίτι του λαού». Για την ακρίβεια, η πλατεία ήταν γεμάτη τουρίστες, αστυνομικούς σε στάση προσοχής, στρατιωτικούς που περιφέρονταν και πλανόδιους πωλητές που δεν σε άφηναν στιγμή ήσυχο, προσπαθώντας (συχνά στα όρια της παρενόχλησης) να σου πουλήσουν τουριστικούς οδηγούς για την Απαγορευμένη Πόλη, καπέλα με το αστέρι του Κόμματος ή με το σήμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008, χαρταετούς, το Κόκκινο Βιβλίο του Μάο και ρολόγια χειρός με τον Μεγάλο Τιμονιέρη να κουνάει το χέρι του πλήρως συντονισμένος με τον δευτερολεπτοδείκτη.

Η Κίνα είναι μια χώρα γεμάτη αντιφάσεις. Για την ακρίβεια, η ίδια η Κίνα είναι μια μεγάλη αντίφαση – σκληρός κομμουνισμός και σκληρός καπιταλισμός ταυτόχρονα. Δίπλα στους ουρανοξύστες και τις τεράστιες και πανύψηλες εργατικές πολυκατοικίες υπάρχουν ακόμη τα μισοερειπωμένα χαμόσπιτα με τις κοινές τουαλέτες, συχνά χωρίς πόρτα. Δεν θα υπάρχουν για πολύ, όμως: οι κάτοικοι εκδιώχνονται, με πενιχρές αποζημιώσεις, ώστε να γκρεμιστούν οι παράγκες και να χτιστούν νέοι ουρανοξύστες. Δίπλα στους λίγους πλούσιους, που ξεχωρίζουν αμέσως από το γεγονός ότι είναι τετράπαχοι, από τα ακριβά τους κοστούμια και από τα ακριβά τους αυτοκίνητα, υπάρχει μια ολοένα και αυξανόμενη «μεσαία» τάξη σκληρά εργαζομένων ανθρώπων που ζουν μια κάπως «δυτική» (με την καλή έννοια) ζωή, και πολλοί – πάρα πολλοί – φτωχοί που απλώς καταφέρνουν να ζουν. Τουλάχιστον, απ’ ό,τι μαθαίνω, δεν υπάρχει η πείνα που υπήρχε παλιά. Αυτά στις πόλεις – στην ύπαιθρο τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά, καθώς η πρωτοφανής οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων ετών δεν έχει φτάσει ακόμη εκεί.

Ο τουρίστας (όπως εμείς) είναι παντού καλοδεχούμενος, καθώς τουρίστας σημαίνει χρήμα, συνάλλαγμα, και προμήθεια. Οι πωλήτριες ζητάνε τρελά ποσά, και μόνο μετά από ανελέητο παζάρι καταφέρνεις τελικά να πάρεις αυτό που θες σε μια κάπως λογική τιμή, η οποία φυσικά αφήνει μεγάλα περιθώρια κέρδους σε όλους τους εμπλεκόμενους, συμπεριλαμβανομένου και του ξεναγού.

Εδώ και καιρό, οι Κινέζοι ασχολούνται με τις προετοιμασίες για την Ολυμπιάδα. Είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρουν «μια χαρά», τελικά, αλλά αναρωτιέμαι πώς στο καλό θα τα καταφέρουν: το νερό και το φαγητό σίγουρα θα πειράξει τα πιο ευαίσθητα στομάχια ακόμη και στα καλύτερα ξενοδοχεία, είναι πολύ δύσκολο να συνεννοηθείς, και οι ταξιτζήδες είναι χειρότεροι από τους έλληνες συναδέλφους τους – δεν μιλάνε αγγλικά, και (στατιστικά) μια στις τέσσερις θα σε πάνε αλλού, κι όχι εκεί που θέλεις.

Αλλά το πρόβλημα, τελικά, το έχουμε εμείς, οι Δυτικοί. Με τι μάτια να δούμε την Κίνα; Τι γνώμη να σχηματίσουμε για μια χώρα η οποία στερεί από τους πολίτες της στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα, έχει καταλάβει με το έτσι θέλω μια γειτονική της χώρα, και απειλεί να καταλάβει άλλη μία, ενώ παράλληλα συγκεντρώνει στο έδαφός της ένα σωρό εργοστάσια μεγάλων επιχειρηματικών κολοσσών; (Αν κοιτάξετε μέσα στο σπίτι σας, μάλλον θα βρείτε πάρα πολλά πράγματα κατασκευασμένα στην Κίνα.)

Εγώ, πάντως, δεν κατάφερα να αποκτήσω ξεκάθαρη άποψη. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι συμπάθησα τους ανθρώπους και αντιπάθησα το καθεστώς, και ότι η Κορέα μου άφησε πολύ καλύτερες εντυπώσεις…

11 comments:

Anonymous said...

Για να σας απαντήσω, θα πρέπει πρώτα να αποφασίσω αν μια χώρα έχει τους πολιτικούς που της αξίζουν ή αν η Κίνα είναι κάτι πέρα από μια αμφιλεγόμενη κυβέρνηση.

Rodia said...

"Δεν θα υπάρχουν για πολύ, όμως: οι κάτοικοι εκδιώχνονται, με πενιχρές αποζημιώσεις, ώστε να γκρεμιστούν οι παράγκες και να χτιστούν νέοι ουρανοξύστες." Λίγο την υπόθεση Ανδρεάδη και τα κατακαημένα Μέγαρα θυμίζει αυτό.

Ρολογάκια πήρατε; :)

Yannis H said...

Πώς να δούμε την Κίνα; Μεγάλη ερώτηση. Πώς να δούμε ένα λαό ενός δισεκατομμυρίου που ένας άνθρωπος τους έκανε να φοράνε τα ίδια ρούχα και να βγαίνουν όλοι για γυμναστική το πρωί; Τι σχέση έχει η εκεί κουλτούρα του ισχυρού σεβασμού στην ιεραρχία με το δυτικό ατομικισμό (σύμφωνα και με τον τίτλο); Είχα κάποιους γνωστούς Κινέζους στη Φινλανδία (τονίζω το ‘γνωστούς’: δεν συγχρωτίζονταν πολύ με τους υπόλοιπους) και αυτό που ένιωθα ήταν ένα άγχος να ανεβούν οικονομικά κάνοντας τις πιο απίθανες δουλειές στις πιο απίθανες συνθήκες, κι από την άλλη, ένας ενθουσιασμός για το περιβάλλον που ζούσαν, τις ευκαιρίες που ανοίγονταν.

ΥΓ. Θα θέλαμε και μερικές φωτογραφίες :)

Rodia said...

Πέρασα για κάτι συμπληρωματικό: Δεν υπάρχουν πολλές χώρες στον κόσμο που να μπορείς να μιλήσεις ελεύθερα για "πολιτική, θρησκεία και σεξ", των ΗΠΑ μη εξαιρουμένων. Και τουρίστας εδώ ο αμερικανός, θα αποφύγει να μιλήσει για τέτοια κακά πράγματα.

Anonymous said...

Καλά ρε, μας παράτησες, και καλά για δουλειές, και αλήτευες στην Ασία;

"Πως να την δεις;"
Νομίζω πως στο Χονγκ Κονγκ αποκτάς μια καλή άποψη του μέλλοντος.

Αυτό που μου αρέσει στην Κίνα, είναι το προσωνύμιο "Λαϊκή". Εκείνο όμως που πραγματικά με τρελαίνει, είναι η "Δημοκρατία" που ακόμα έπεται...

"Τώρα που θα κατέβουμε στην πλατεία, να προσέξετε πολύ να μη μιλήσετε για τρία πράγματα: πολιτική, θρησκεία και σεξ"

Εν ολίγοις, φράσεις όπως: "Και γαμώ τις πλατείες", "Θεϊκή πλατεία", "Καμία σχέση με τις ελληνικές που είναι μέσα στη βρώμα", θα σε κάνουν να τρέχεις στις ταράτσες σαν τον Richard Gere!

Υ.Γ:Η Βόρειος Κορέα; :ppp

cyrus said...

passer-by, η Κίνα, όπως κάθε χώρα, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια *γκουχ! γκουχ!* κυβέρνηση, αλλά αυτή είναι που διαμορφώνει τελικά σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία σου -- ειδικά αν έχεις περί πολλού τις ιδέες της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Ροδιά, όχι, δεν πήρα -- είπα να μην πέσω τόσο χαμηλά...

Γιάννη, είναι μεγάλη ερώτηση, και δεν μπορώ να την αναλύσω όπως θα ήθελα. Φωτό δεν θα βάλω, γιατί δεν έβγαλα τίποτε ενδιαφέρον -- η Απαγορευμένη Πόλη έχει απλώς μια καλαίσθητη αρχιτεκτονική που βρίσκεις πλέον παντού στην Ασία, και το βασικό προσόν του Σινικού Τείχους είναι το μέγεθός του. Τι να βάλω από το Πεκίνο, ας πούμε; Τις δωδεκαόροφες πολυκατοικίες;

Ροδιά, ο ξεναγός εννοούσε πως δεν έπρεπε ούτε καν να καταλάβουν πως μιλούσαμε γι' αυτά τα πράγματα μεταξύ μας. Δεν νομίζω πως αυτό συμβαίνει πουθενά στον "δυτικό" κόσμο.

Reactor, μπορείς και να τα συνδυάσεις: "Πω-πω, Χριστούλη μου, τι γαμιστερή πλατεία έχουν αυτοί οι Κομμουνισταί"...

Η Βόρειος Κορέα προς το παρόν βρίσκεται σε άλλο πλανήτη. Όταν επανέλθει στη Γη, το συζητάμε...

Anonymous said...

Αν παραδεχτώ ότι τόσοι άνθρωποι, με τόσο διαφορετικές φυλετικές καταβολές, τόσο διαφορετική κουλτούρα, τόσο μεγάλη διασκόρπιση στο χώρο (και για μερικές περιοχές θα τολμούσα να πω και στο χρόνο) καθορίζονται από την κυβέρνηση της στιγμής (αναλογικά πάντα), θα πρέπει να πάψω να ασχολούμαι με οποιαδήποτε μορφή επικαιρότητας, πολιτικής, τέχνης και γενικά με ο,τι δήποτε δεν έχει να κάνει αυστηρά με ζωτικές λειτουργίες.

Anonymous said...

@Yannis h

Δε νομίζω ότι η πρωινή γυμναστική έχει σχέση με αυτόν τον έναν άνθρωπο.

Anonymous said...

Για όσους από μας θέλουμε δημοκρατία παντού, η Κίνα είναι ακραία πρόκληση. Στο ταξίδι μου εκεί συνεχώς προσπαθούσα να φανταστώ πως μια αχανής χώρα με
ανομοιογενή πληθυσμό, χαμηλό βιοτικό επίπεδο, τεράστιες ανάγκες τροφοδοσίας, ταχύτατα αναδυόμενους οικονομικούς καρχαρίες και μηδέν παράδοση στην δημοκρατία θα μπορούσε να διοικηθεί διαφορετικά χωρίς να επέλθει το χάος.

Ωστόσο αμφιβάλλω κατά πόσο η Δύση πραγματικά θέλει να εκδημοκρατιστεί περαιτέρω η Κίνα - έχω την αίσθηση πως βολεύει η θέση της ως της πλανητικής βιοτεχνίας. Όχι τίποτα αιχμής, προς θεού, τα Κινεζάκια απλώς να είναι ασφαλώς απασχολημένα, να ράβουν τα Nike και να καλουπάρουν τις Μπάρμπι μας. Και όχι και πολλές ελευθερίες μετακίνησης, μην πάει και τους περάσει η ιδέα να μας φορτωθούν όλα εδώ και να μας πλημμυρίσουνε.

Έχεις άδικο για τις φωτό. Πέρα από τον παρατεταμένο οικοδομικό οργασμό υπάρχουν πολλά γοητευτικά στιγμιότυπα που προσφέρονται, όπως παντού όπου υπάρχει ανθρώπινη παρουσία, ιδίως στο χουτόν πίσω από την Απαγορευμένη Πόλη, αυτό με το μικρότερο μπαρ του Πεκίνου και το φτηνότερο μαγαζί του σύμπαντος (κατά τον ιδιοκτήτη), στα όμορφα μπαράκια τα παιδιά με τα λάπτοπ που επικοινωνούν πίσω από το Great Firewall of China, τα νυχτερινά κομμωτήρια, οι υπαίθριες αγορές. Και ας πρόλαβα προσωπικά να κρεμάσω μόνο τσιμέντα και γυαλιά όταν γύρισα :)

helion

cyrus said...

passer-by, δεν είπα ότι οι άνθρωποι καθορίζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση -- μίλησα για την εμπειρία του ταξιδιώτη· και συγκεκριμένα αυτού εδώ του ταξιδιώτη.

helion, έχεις δίκιο. Αλλά οι φωτογραφίες μου δεν αντικατοπτρίζουν τίποτε παραπάνω απ' ό,τι είπα. Είχα κατά νου να επισκεφτώ τη νυχτερινή αγορά του Πεκίνου, αλλά δεν τα κατάφερα. Ίσως την επόμενη φορά -- αν υπάρξει ποτέ επόμενη φορά...

Anonymous said...

Αν ξαναπάς, βάλε τα τσαλακωμένα λινά του διπλωματικού corps και μετά τη νυχτερινή αγορά επισκέψου το The world of Suzy Wong. Έχει την ατμόσφαιρα που λείπει από το μεγαλύτερο μέρος της πόλης.

helion