μια μαύρη μέρα ήρθε κάποιος ξένος
και μ’ έσπασε στο ξύλο τσατισμένος
συγχώρεση γι’ αυτόν δεν βρήκα εντός μου
γιατί (όπως είδα) ήταν ο εαυτός μου
μα τώρα αυτός ο δαίμονας με μένα
τα βρήκαμε και ζούμε αγαπημένα
e. e. cummings, 1958
μετάφραση: cyrusgeo, 2006
19.4.06
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
23 comments:
Excellent! Superb!
Αυτός, δεν είχε άλογο;
Πάλι γ****α τη συζήτηση, ε;
Σόρρυ.
:-x
Ενδιαφέρον θα ήταν να έχουμε και το πρωτοτυπο ώστε να δούμε την επιτυχία της μετάφρασης. Το πιο δύσκολο να μεταφραστεί είναι η ποίηση.. και μπράβο σου που το τολμάς!:-)
Στα ξένα μ' έπιασε ένας μαύρος
μ' έδειρε λάβρος
Δε μπόρεσα να συγχωρέσω
πως δε μ' αρέσω
Το πάλαιψα γερά και τώρα
πέρασε η μπόρα
___________
Μια παραποίηση ευγενής προσφορά:-)
..παραποιώ μονάχα ό,τι μου αρέσει!..
@cyber-dust: Much obliged, as ever.
@rodia: Η ποίηση είναι μη-μεταφράσιμη. Στην ουσία παίρνεις το πρωτότυπο και το χρησιμοποιείς σαν βάση για να κάνεις κάτι δικό σου.
Για να ικανοποιήσω, όμως, την περιέργειά σου, ιδού:
a total stranger one black day
knocked living the hell out of me--
who found forgiveness hard because
my(as it happened)self he was
-but now that fiend and i are such
immortal friends the other's each
Αρκετά διαφορετικό, n'est-ce pas? Ο κάμινγκς παίζει με τη σειρά των λέξεων. Εγώ, πάλι, δεν παίζω ποτέ με τις λέξεις. [:-)]
Και αν αποφασίσεις να κρατήσεις το μέτρο, ή την ομοιοκαταληξία, περιορίζεσαι πολύ -- οι επιλογές λιγοστεύουν. Έχει πλάκα, όμως...
@artanis: Σορρεμένη...
@rodia (2): Πολύ καλό! Είδες; Πλάκα έχει...
Πολύ μου άρεσε η μετάφραση σου! Με τα αγγλικά που (δεν) ξέρω λίγο δύσκολο να του έδινα παραπάνω σημασία.
Το νόημα όμως, είναι τόσο μα τόσο κοινό σε όλους μας.
Ο εαυτός μας είναι πράγματι ο πιο σκληρός κριτής μας...
cyrus κάπου είχα διαβάσει πως η μετάφραση είναι σαν τη γυναίκα:
Είτε θα είνάι όμορφη, είτε θα είναι πιστή.
Τι λες ισχύει;
Η μετάφραση σου cyrus ήταν έξοχη, διάβαζα απανωτά το ποίημα και δεν το χόρταινα. Έψαξα το ποίημα στα αγγλικά, και ομολογουμένως, δεν με εντυπωσίασε και τόσο, και αν δεν ήξερα αυτή την έξοχη μετάφραση θα το παραέβλεπα ως κάποιο ασήμαντο παιδικό ποιηματάκι.
@debby: γι' αυτό υπάρχουν οι μεταφραστές -- στη μητρική γλώσσα τα νοήματα περνούν αλλιώς...
@ιππότης: Τα λακωνικά αποφθέγματα αυτού του τύπου μπορώ να τα δω σαν ανέκδοτα, εξυπνάδες ή χαριτωμενιές, αλλά όχι ως "απόσταγμα σοφίας". Όπως εκείνο το φοβερό "καταστρέφω άρα υπάρχω", που κάθε φορά που το βλέπω θέλω να γκρεμίσω τον τοίχο. Αν ξύσεις λίγο τα αποφθέγματα, από κάτω θα βρεις κενό -- μόνο η μπογιά υπάρχει.
Το συγκεκριμένο είναι πνευματώδες, αλλά άσχετο: Η ομορφιά μιας μετάφρασης δεν συνδέεται κατά κανένα τρόπο με την πιστότητά της. Άσε που διαιωνίζει σεξιστικά στερεότυπα (ωχ, σοβάρεψα τώρα...) -- γιατί, δηλαδή, μια όμορφη γυναίκα δεν μπορεί να είναι πιστή; Αλλά έτσι είμαστε εμείς οι άντρες: τις ομορφούλες τις βλέπουμε σαν πουτανάκια που πηδιούνται από δω κι από κει -- έτσι μας συμφέρει, γιατί μας αρέσει να φαντασιώνουμε ότι μπορεί να μας κάτσουν κι εμάς...
Τώρα που το σκέφτομαι, μάλλον θα στρωθώ να μαζέψω υλικό για κανένα ποστ περί αποφθεγμάτων...
@cyber-dust: Να σου πω, μη λες τέτοια γιατί κοκκινίζω, και το κόκκινο δεν μου πάει. Σ' ευχαριστώ πάντως...
Eγώ θα διαφωνήσω εν μέρει με τον cyrusgeo (πρωτοφανές!).
Tο να χρησιμοποιήσεις το πρωτότυπο μόνο ως βάση για κάτι δικό σου είναι απολύτως αποδεκτό, αλλά τότε κατά τη γνώμη μου αυτό θα πρέπει ή να δηλώνεται ή να μην ονομάζεται μετάφραση. Mέρος (τουλάχιστον) της ουσίας ενός ποιήματος είναι η αίσθησή του, και πιστεύω πως αυτήν θα πρέπει να προσπαθήσει κανείς να αποδώσει, αν θέλει να κάνει μετάφραση (που να σέβεται το πρωτότυπο), πράγμα δύσκολο αλλά όχι πάντα αδύνατο - ευκολότερο φυσικά αν διαλέξει κανείς να μεταφράσει ποιήματα που να είναι ήδη κοντά σε ό,τι τον ενδιαφέρει. Yπόδειγμα θεωρώ τις μεταφράσεις του Kαρυωτάκη. Για τη συγκεκριμένη περίπτωση, και το αγγλικό και οι ελληνικές εκδοχές έχουν ένα παιχνίδισμα, αλλά διαφορετικού τύπου. Oι ελληνικές μου φαίνονται και οι δύο πολύ πετυχημένες από μόνες τους, αλλά μακρυά (συνειδητά, φυσικά) από το ύφος και το ρυθμό του cummings, που εδώ έχει να κάνει και με το παιχνίδι με τη σειρά των λέξεων (μου λείπει π.χ. η αριστουργηματική πινελιά του σπασίματος του myself). Για το παιχνίδι αυτό, το κοντινότερο αντίστοιχο στα καθ' ημάς είναι ο Σκαρίμπας (ο οποίος μάλιστα μερικές φορές υπερτονίζει τον περίεργο ρυθμό χρησιμοποιώντας και παύλες).
(cyrusgeo: Eνώ εσύ δεν παίζεις ποτέ με τις λέξεις; ναι, καλά, δε σ' έχουμε δει νομίζεις!)
Ο μεταφραστής αντιμετωπίζει πάντα δύσκολα διλήμματα, ιδίως όταν πρόκειται για ποίηση. Πάντως είναι ωραία αυτή η απόδοση του ποιήματος και νομίζω διατηρεί τη γεύση που αφήνει το πρωτότυπο. Εύγε.
Δεν είπα βέβαια ότι δεν είναι ωραία απόδοση (και σημειώνω ότι το 'απόδοση' μου αρέσει πιο πολύ από το 'μετάφραση'). Όσο για τη γεύση, προφανώς δεν μπορεί να υπάρξει αντικειμενικό πόρισμα αλλά μόνο κοινές ή μη διαπιστώσεις. Eγώ π.χ. στο πρωτότυπο ακούω μιά ιδιότυπη τεθλασμένη κίνηση ενώ στου cyrusgeo πιο στρωτή ροή.
ιδιότυπη τεθλασμένη κίνηση? Και πως δηλαδή το ακούς όλο τούτο το πράμα? :P
Αγαπητέ μουσαφίρη (π):
Αν θέλει κανείς να αποδώσει την αίσθηση ενός ποιήματος σε άλλη γλώσσα, το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να γράψει ένα δικό του. Αν κυνηγήσεις την αίσθηση, κάποιες λέξεις θα σου ξεφύγουν. Αλλά οι λέξεις είναι αυτές που μεταφέρουν την αίσθηση -- παρ' τ' αυγό και κούρεφ' το, δηλαδή. (Να που έρχομαι και στα λόγια του ιππότη...)
Στη λογοτεχνία, οι λέξεις "μετάφραση" και "απόδοση" έχουν γίνει πια σχεδόν ταυτόσημες. Έτσι κι αλλιώς, μόνο κάτι πυροβολημένοι μεταφραστές [αδιάφορο σφύριγμα] ψάχνουν τα πρωτότυπα για να δουν τι δουλειά έγινε. Τον αναγνώστη τον νοιάζει να διαβάζει ένα κείμενο που κυλάει και που του προκαλεί το ενδιαφέρον.
Πρωτογνωρισα τον cummings στο πανεμιστήμιο στο μάθημα της αμερικάνικης ογοτεχνίας.Ξετρελλάθηκα τότε με την ιδιότυπη γλώσσα του.Μετά συνέχισα με τις μεταφράσεις του Σκαρτση.
Υπάρχουν μερικά ποίηματα στον cummings που δεν μεταφράζονται όμως,δηλαδή είναι αδύνατο να τα δώσεις στην άλλη γλώσσα γιατί πρόκειται για τέλεια παιχνιδίσματα.
Ο cummings νομίζω επαιζε με τη γλώσσα περισσότερο από κάθε ποιητή,ή τέλος πάντων αν όχι περισσότερο,πάντως πάρα πολύ.
Το συγκεκριμένο ποιήμα θα ήθελα να το δω στα αγγλικά,(μου έχει μείνει η παλιά επαγγελματική διαστροφή:) )
Με ξενίζει να σου πω την αλήθεια η ρίμα που υπάρχει στη μετάφραση.
Κατά τα αλλα,νομίζω κι εγω πως η μετάφραση ούτε μπορεί να είναι πολύ ελευθερη,ούτε γίνεται να είναι και πολύ πιστή ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις όπως του cummings.Πάντως δύσκολη πολύ η δουλειά του μεταφραστή.
μου αρέσει που διατήρησες την μανία του cummings να μην γράφει κεφαλαία και στην μετάφρασή σου! πετυχημένη.
sorry που δεν γράφω συχνά τελευταία, διαβάζω πάντως με ενδιαφέρον ό,τι γράφεις!
@regina:
Τυχερή... Ο Κάμινγκς είναι από τους αγαπημένους μου. Για το πρωτότυπο κοίτα λίγο πιο πάνω στα σχόλια. Επίσης μπορείς να δεις και μια παλιότερη μετάφραση ενός από τα αγαπημένα μου ποίηματά του -- εδώ (ένα από τα πρώτα μου ποστ).
@dormammu:
Μην απολογείσαι για τίποτε, εκτός να νιώθεις πως έχεις βλάψει κάποιον (πω-πω, σαν κινέζος σοφός 105 ετών ακούγομαι...). Κι εγώ επισκέπτομαι πάμπολλα σάιτ και μπλογκ καθημερινά -- δεν γράφω σε όλα!
IπΠότη μου: όλα τα ποιήματα που διαβάζω, τα διαβάζω μιλητά, όχι από μέσα μου. Aν το συγκεκριμένο δεν σου δίνει κι εσένα την αίσθηση που εννοώ, τι να κάνω; δεν μπορώ να την εξηγήσω γραπτώς.
Aφεντικό: συμφωνώ απολύτως με το πρώτο σκέλος. Kαι όπως φαίνεται κι από τις μεταφράσεις σου, ούτε εσύ έχεις πρόβλημα να αλλάξεις λέξεις. Θα επιμείνω όμως ότι μέρος της αισθήσεως ενός ποιήματος δεν είναι οι λέξεις αλλά το ύφος και ο ρυθμός. Όταν π.χ. πρωτοδιάβασα Mallarmé (στα γαλλικά εννοώ), εκστασιάστηκα παρότι δεν καταλάβαινα καλά τις λέξεις. Kαι ο Mallarmé υπογραμμίζει ακριβώς τη μουσικότητα της ποίησης - όπως κι ο Valéry, που προτείνει "να ξαναπάρουν από τη μουσική ό,τι τους ανήκει" ή μιλά για "αυτήν τήν παρατεταμένη αμφιταλάντευση ανάμεσα στον ήχο και το νόημα". Aντιλαμβάνεσαι ότι, όντας μουσικός, δυσκολεύομαι να μη δω τα ποιήματα έτσι.
Οι λέξεις δεν είναι μόνο φορείς νοημάτων, αλλά και νοσημάτων, πολλάκις μάλιστα βαρέων και εξαιρετικώς μεταδοτικών -- όπως το ύφος, ο ήχος και ο ρυθμός. Αυτό εννοούσα, π' ανάθεμά σε, όταν έλεγα πως οι λέξεις μεταφέρουν την αίσθηση. Τι είναι ένα ποίημα; Λέξεις τακτικώς ερριγμένες εις τον πάπυρον. Ο συνδυασμός δε τον λέξεων εστί το παν. Εάν κατά την μετάφρασιν αναγκασθής όπως παραβλέψης τινα των λέξεων, αύτη θα στραφεί και θα σε δαγκάσει εις τον πισινόν μετ' εκδικητικής μανίας, ότι δεδιωκώς αύτην αφήρεσες τι εκ της ποιητικής αισθήσεως.
Δεν πάω καλά σήμερις...
"Είμαι καλά, είμαι καλά, είμαι μια χαρά!"
Μια σημείωση: Τα spam και οι διαφημίσεις θα διαγράφονται φορέβα. Καραγκιοζιλίκια εδώ μέσα δεν ανέχομαι -- εντάξει;
Post a Comment