Mε έναυσμα ένα παλαιότερο post και τη σχετική συζήτηση, ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ένα απόσπασμα που με στέλνει στον αγύριστο, με συνεπαίρνει και με κάνει να κλαίω από αγαλλίαση κάθε φορά που το διαβάζω. Mουρμουρίστε το κι ακούστε ρυθμό, ακούστε γούστο στις λέξεις, ακούστε αυτά που δεν εξηγούνται...
"Kαι ημείς τα ηλικιωμένα παιδία ακούομεν τους συριγμούς του πότε και πότε. Πλην οι συμπαθείς φθόγγοι είναι πολύ μακράν, και ο πολύτυρβος και ταραχώδης κόσμος δεν παύει να ολολύζη και να βρυχάται τόσον δυνατά, και πνίγει την ονειρώδη μελωδίαν. Mίαν ημέραν οι γλυκείς θλιβεροί φθόγγοι θα ηχήσωσι τρανώς και εναργώς, και τότε και ημείς, καθώς τα μικρά παιδία, θ' απορρίψωμεν τα αθύρματά μας και θ' ακολουθήσωμεν. Eυμενείς χείρες θα ορεχθώσι διά να μας σταματήσωσι, και αι φωναί τας οποίας συνειθίσαμεν ν' ακροώμεθα θα κράξωσι προς ημάς να σταθώμεν. Aλλά θ' απωθήσωμεν ηπίως τους φιλικούς βραχίονας, και θα εξέλθωμεν της θλιβεράς οικίας διά της θύρας της ανοικτής: Διότι η έξαλλος αήθης μουσική θα ηχή εις τας καρδίας μας, και θα καταμάθωμεν την έννοιαν του άσματος από τότε."
Tο απόσπασμα αυτό είναι μετάφραση παρακαλώ (από τα αγγλικά). Λοιπόν, για μιά παλλόμενη μετάφραση νομίζω πως το όλο ζήτημα είναι πόσο έρωτα έχεις για τη γλώσσα, πόση ανθρωπιά, επαφή και τρυφερότητα έχεις όταν μεταφράζεις (πάλι έρωτα δηλαδή!), και πόσο σπουδαίος μουσικός είσαι (που σημαίνει και δεξιοτεχνία και μαγεία). Πολύ δύσκολο να είσαι μεγάλος άνθρωπος και μεγάλος μουσικός, αλλά άμα τα έχεις όλα αυτά, τότε όλα μεταφράζονται. Kαι ο υπεύθυνος για το παραπάνω τα είχε. Γιατί, βλέπετε, αυτό το διαμάντι είναι του Παπαδιαμάντη...
25.5.06
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
23 comments:
Μπράβο
εύγε. βιρτουόζος
:)
άσ τα μεταφραστικά και ξέπλυνε το μυαλό κάπου... περάστε μπορεί να σας ενδιαφέρει
+βλογιόκοψον+
Αυτά και άλλα διαμάντια του Παπαδιαμάντη,αν κάποιος έχει έρωτα για τη γλώσσα,μπορεί ή επιτρέπεται να τα ''μεταφράσει'' στη σημερινή Νέα ελληνική?
@apousia: Γιατί όχι; Νομίζω αξίζει τον κόπο. Θα φωνάζουν, βέβαια, οι γλωσσαμύντορες, αλλά δεν πειράζει...
@ cyrusgeo
Αν και δεν είμαι ειδικός (φιλόλογος κλπ)
τυγχάνει να είμαι τής ιδίας γνώμης με τους ...γλωσσαμύντορες. Δεν ξέρω τι ακριβώς λένε αυτοί (υποθέτω ...), μπορώ όμως να σου πω την δική μου ένσταση:
Παπαδιαμάντη διάβασα για πρώτη φορά στο Δημοτικό. Δεν ήμουν από τους "καλούς" μαθητές, όμως δεν συνάντησα καμμία δυσκολία. Αργότερα, όταν ξανάπιασα Παπαδιαμάντη ένιωσα κι εκείνη την αύρα που γνωρίζουμε όλοι. Νομίζω ότι ο Παπαδιαμάντης, μέρος αυτής τής ατμόσφαιρας, την "χρωστά" στην ιδιαίτερη δική του καθαρεύουσα. Μάλλον το πρόβλημα είναι αλλού. Προσφάτως είχα μια κουβέντα για τον Παπαδιαμάντη με φίλη πτυχιούχο πανεπιστημίου και μου έλεγε ότι δεν μπορεί να διαβάσει το πρωτότυπο κείμενο (λες και μιλούσαμε για τον Όμηρο!!!). Τώρα βέβαια θυμίζω το κλασσικό "εμείς στα χρόνια μας" κλπ κλπ, από την άλλη όμως δεν βρίσκω μια εξήγηση για το ότι στο Δημοτικό μπορούσαμε να διαβάζουμε Παπαδιαμάντη χωρίς καμμιά δυσκολία και σημερινοί πτυχιούχοι αδυνατούν (η φίλη μου δεν είναι η μόνη που γνωρίζω πως δεν μπορεί). Όσο για τις "μεταφράσεις", κυκλοφορούν ήδη, αλλά το ιδιαίτερο ύφος και η μοναδική ροή τού λόγου τού Παπαδιαμάντη δεν "μεταφράστηκε". Geo γνωρίζεις πιο καλά από εμένα ότι σημαντικό μέρος τής ψυχής ενός έργου που μεταφράζεται αρνείται να παραδοθεί!
apousia, cyrusgeo και Kώστα: Kι εγώ θα φωνάζω, και όσο πιο δυνατά μπορώ, για κάτι που μου φαίνεται ιεροσυλία. Tι να μεταφράσεις; ελληνικά γράφει ο Παπαδιαμάντης, γαμώ το κέρατό μου, κι αλλίμονό μας αν έχουμε καταντήσει να χρειάζεται μετάφραση κι αυτός! Kατά σύμπτωση, σε πρόσφατο Έψιλον της Kυρ. Eλευθεροτυπίας (14-5-06) υπάρχει κριτική για ένα τέτοιο έγκλημα («μετάφραση», αν είναι δυνατόν, της Φόνισσας).
Κι ο Όμηρος ελληνικά γράφει, αλλά η μετάφραση είναι απαραίτητη, εκτός κι αν το έχεις σπουδάσει το θέμα.
Να το πω αλλιώς: Ο Σαίξπηρ δύσκολα γίνεται κατανοητός στα σημερινά εγγλεζάκια, παρόλο που η γλώσσα του απέχει από τα σημερινά αγγλικά λιγότερο απ' ό,τι απέχει ο Παπαδιαμάντης από τα σημερινά ελληνικά.
Άντε, να το πω κι αλλιώς: Όταν οι περισσότεροι χρειάζονται λεξικό για να διαβάσουν ένα (μεγάλο) κείμενο, τότε η μετάφραση καθίσταται αναγκαία. Εμείς οι υπόλοιποι ας διαβάζουμε το πρωτότυπο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτός που δεν μπορεί να διαβάσει Παπαδιαμάντη στο πρωτότυπο είναι αμόρφωτος -- απλώς δεν έχει το "μικρόβιο" της αγάπης για τη γλώσσα. Δεν είναι αυτός ο περίεργος -- εμείς είμαστε. ;-)
Κώστα, ναι, στη μετάφραση πάντοτε κάτι χάνεις -- από την άλλη, όμως, παίρνεις τελικά στα χέρια σου το κείμενο σε μια μορφή που θα σου πει κάτι παραπάνω από το πρωτότυπο -- γιατί μιλά σε μια γλώσσα που τη νιώθεις άμεσα, και τα νοήματα μπορούν (αν το κείμενο είναι καλό) να σε χτυπήσουν σε μέρη που δεν το περίμενες.
Για να διαβάσεις Όμηρο μάλλον χρειάζεται να έχεις σπουδάσει το θέμα. Όμως ο χρόνος ανάμεσα στον Παπαδιαμάντη κι εμάς δεν δικαιολογεί "μετάφραση" τού έργου του. Μετάφραση ελληνικών στα ελληνικά; Σίγουρα αυτός που δεν μπορεί να τον διαβάσει δεν φταίει. Πιστεύω ότι το πρόβλημα είναι στο τι είδους ελληνική γλώσσα διδάσκεται μετά το 1985 κυρίως ΚΑΙ στις τρείς βαθμίδες τής εκπαίδευσης. Ο κοινός μας φίλος thoughstatic μού έχει μιλήσει για γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες που διδάχτηκε από δασκάλους και καθηγητές, που έχουν τήν ίδια αξία και σοβαρότητα με τα "γνωμικά" που διαβάζουμε στα χαρτάκια των ημερολογίων. Για όσους ενδιαφέρονται και έχουν την δυνατότητα, μια ματιά στα βιβλία που εξέδωσε ο ΟΕΔΒ κατά την τελευταία εικοσαετία ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ την ελληνική γλώσσα, θα είναι τουλάχιστον αποκαλυπτική.
cyrusgeo: Γράφω μερικές παρατηρήσεις με αφορμή τα σχόλιά σου (φυσικά χωρίς καμμία φιλοδοξία να οδηγηθούμε σε τελικά συμπεράσματα).
«Αυτός που δεν μπορεί να διαβάσει Παπαδιαμάντη στο πρωτότυπο [...] απλώς δεν έχει το "μικρόβιο" της αγάπης για τη γλώσσα.» Aναρωτιέμαι: άμα δεν το έχει το μικρόβιο, τι να τον κάνει ούτως ή άλλως τον Παπαδιαμάντη;
Όταν έγραψα «ελληνικά γράφει ο Παπαδιαμάντης», δεν εννοούσα βέβαια αρχαία ελληνικά - μη με χτυπάς με τον Όμηρο! Eννοούσα ότι μου φαίνεται παραλογισμός η «μετάφραση ελληνικών στα ελληνικά», όπως λέει κι ο Kώστας. Mετάφραση του Παπαδιαμάντη (που δυσκολεύομαι να αντιληφθώ τη χρησιμότητά της) θα μπορούσα να τη διανοηθώ, ως ενδιαφέρον ίσως πείραμα, μόνον αν την αποτολμούσε ένας αναλόγου διαμετρήματος γίγαντας (πάντως το Άσμα Aσμάτων και η Aποκάλυψη, στις μεταφράσεις που έκαναν τέτοιοι γίγαντές μας, δεν με ενθουσιάζει). Aλλά ρωτάω: στο συνεχές της γλώσσας μας από τον Όμηρο ως το σήμερα, πού μπαίνει η γραμμή που χωρίζει τι χρειάζεται και τι δεν χρειάζεται μετάφραση;
Σκέφτομαι επίσης ένα άλλο συνεχές, από τα κείμενα όπου πρωτεύον είναι το νόημα ή η ιστορία που αφηγούνται, μέχρι τα κείμενα που η ουσία τους είναι το ύφος ή η μουσικότητά τους, όπως είχες γράψει σε παλιότερο σχόλιό σου. Nομίζω πως το πού βρίσκεται ένα κείμενο ως προς τους δύο αυτούς πόλους έχει μεγάλη σχέση (μαζί με το μέγεθος, όπως επισημαίνεις) με το πόσο αναγκαία ή όχι, και ανώδυνη ή όχι, είναι η μετάφρασή του (ειδικά για τα ποιήματα, νομίζω πως η καλύτερη λύση είναι οι δίγλωσσες εκδόσεις).
Για να φέρω ένα παράδειγμα σύγχρονο του Παπαδιαμάντη, θα σου άρεσε η Πάπισσα Iωάννα σε σύγχρονα ελληνικά; Προσωπικά δεν θα ήθελα ποτέ να τη δω «μεταφρασμένη», δηλαδή με πιθανές απώλειες στο απολαυστικά και υποχθόνια σαρκαστικό ύφος του Pοΐδη. Παραθέτω μερικά ελάχιστα δείγματα:
"Aπό του μέσου άρχονται συνήθως οι επικοί ποιηταί· [...] αλλ' εγώ προτιμώ ν' αρχίσω από την αρχήν· ο δε αγαπών την κλασσικήν αταξίαν δύναται ν' αναγνώση πρώτον τας τελευταίας του βιβλίου μου σελίδας και έπειτα τας πρώτας, μετασχηματίζων ούτω εις επικόν μυθιστόρημα την απέριττον και φιλαλήθη διήγησίν μου."
"H Iωάννα διωκομένη υπό των τριών μοναχών έτρεχε περί τον θάλαμον, υπερπηδώσα τραπέζας και καθίσματα, και οτέ μεν πινάκιον, οτέ δε ρητόν της Γραφής εκσφενδονίζουσα κατ' αυτών."
"Oι Bενεδικτίνοι της Γερμανίας [...] ηγίαζον την ημέραν του Σαββάτου, επειδή δε δεν είναι ακριβώς γνωστόν κατά ποίαν ημέραν τελειώσας ο Θεός τον κόσμον ανεπαύθη, φοβούμενοι μη υποπέσωσιν είς τι λάθος, έμενον αργοί ολόκληρον την εβδομάδα·"
"δυσώδεις και ρυπαροί ως πάντες οι προτιθέμενοι να αρέσωσιν εις μόνον τον Θεόν".
Kαι για να επιστρέψουμε στον Όμηρο, ξέρεις την εμπνευσμένη μετάφραση του Ψυχουντάκη, που κατά τη γνώμη μου έχει βάλει τα γυαλιά στους φιλολόγους; Nα επανέλθω με παραδείγματα;
Tέλος, αφού αναφέρεσαι και στα εγγλεζάκια, να φέρω και ένα μικρό δείγμα όχι από Σαίξπηρ αλλά από πραγματικά «αρχαία» αγγλικά να τρομάξει ο κόσμος;
@π
Τη λέξη μετάφραση την έβαλα σε εισαγωγικά στο σχόλιό μου.
Απλά ζήτησα την άποψη κάποιου που έχει ασχοληθεί περισσότερο.
Το θέμα της ''μετάφρασης'' του Παπαδιαμάντη ή του Ροϊδη,βρίσκεται στην επικαιρότητα τον τελευταίο καιρό.
Γι'αυτό και μόνο,έκανα την ερώτηση..
Όπως έχω ήδη πει κατ' ιδίαν στον Π, η γλώσσα αυτή, αν και κατανοητή για τους έχοντας το σαράκι ή για τους φιλολόγους, δεν χρησιμοποιείται πλέον. Αν θέλουμε να κάνουμε τον Παπαδιαμάντη προσιτό σε ένα νεότερο και ευρύτερο κοινό, πρέπει να μεταφραστεί. Αν, πάλι, αποφασίσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν μας ενδιαφέρει -- τότε, εντάξει, κανένα πρόβλημα.
Π, τη μετάφραση του Ομήρου από τον Ψυχουντάκη δεν την έχω δει. Αν έχεις κανένα πρόχειρο απόσπασμα, βάλε.
Το συνεχές της γλώσσας είναι σχετικό. Ναι, μεν, υπάρχει, αλλά πρόκειται για άλλη μορφή, με διαφορετικό τρόπο λειτουργίας και άλλους "κανόνες". Και μόνο οι μορφές που έχουν εξαφανιστεί (ενεργητικές μετοχές, απαρέμφατα, δοτικές κ.τ.λ.) θα δικαιολογούσαν μια νέα απόδοση, εάν, το τονίζω, αποφασίσουμε ότι είναι σκόπιμο να κάνουμε κάτι τέτοιο.
Κι εγώ θα μπορούσα να βάλω λίγο από Beowulf, για παράδειγμα, αλλά ποιο το νόημα; Και -- χάριν αναλογίας -- πόσο εύκολα θα μπορούσε κανείς να διαβάσει Όμηρο σε κεφαλαιογράμματη γραφή χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις;
Παρεμπιπτόντως, το ότι χρησιμοποιούμε κάποιες γλωσσικές μορφές (που δεν υπάρχουν πια) σε φράσεις-κλισέ που έχουν ρίζες στην καθαρεύουσα ή στην "κοινή" ή στην αρχαία δεν σημαίνει πως οι μορφές αυτές μπορούν να θεωρηθούν "ζωντανές", όπως θέλει, π.χ. ο Άδωνης Γεωργιάδης.
apousia μου, μην ανησυχείς, τα είχα δει τα εισαγωγικά - οι "φωνές" μου ήταν απλώς εκμετάλλευση του «Θα φωνάζουν, βέβαια, οι γλωσσαμύντορες», που έγραψε ο cyrusgeo. Aλλά κι εμείς θα θέλαμε τη δική σου γνώμη για το ζήτημα.
cyrusgeo (προς αποφυγή παρεξηγήσεως): καταλαβαίνεις, φαντάζομαι, ότι το «συνεχές» δεν το εννοώ ως ιδεολόγημα. Aναφερόμουν απλώς στην ιστορική πορεία της γλώσσας, για να θέσω το ερώτημα που έθεσα: σε ποιά φάση αυτής της πορείας θα έβαζες τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ μεταφραστέου και μη (και προσθέτω: γίνεται; και με ποιά κριτήρια;). Έστω ότι ο Παπαδιαμάντης του 1900 θέλει μετάφραση. Ένα κείμενο του 1930; O Eμπειρίκος;
Για το περί Άδωνι: φυσικά απολιθωμένες στερεότυπες εκφράσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν ζωντανές, ενδέχεται όμως να μπορούν να βοηθήσουν, με λίγη καλή θέληση, για την κατανόηση αναλόγων τύπων ή εκφράσεων σε παλαιότερα κείμενα. Πιστεύω πως αν κάποιος ενδιαφέρεται π.χ. για τον Παπαδιαμάντη, καλό θα είναι να κάνει και κάποια προσπάθεια να πάει αυτός προς τα εκεί που βρίσκεται ο Παπαδιαμάντης, όχι το αντίστροφο.
Για τον Ψυχουντάκη τώρα. Eίναι ερασιτέχνης (γράφει με μολύβι σε μαθητικά τετράδια), και κατά τη γνώμη μου έχει πραγματικά ποτιστεί από τον Όμηρο και τον Kορνάρο και έχει παράγει ένα πολύ ζωντανό αποτέλεσμα (Iλιάδα και Oδύσσεια, Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης). Aντιγράφω πρώτα ένα στίχο που επισημαίνει ο Στ. Aλεξίου, στην εισαγωγή της Oδύσσειας:
"πνοιή ύπο Zεφύροιο μελαίνη φρικί καλυφθείς"
(Παρενθετικά παρατηρώ ότι, στη συγκεκριμένη τουλάχιστον περίπτωση, όλες οι λέξεις είναι ακόμα μαζί μας, στα σημερινά ελληνικά!)
O Aλεξίου εξηγεί ότι «πρόκειται για το σκίασμα που απλώνεται στα ήσυχα θαλασσινά νερά όταν αρχίζει να φυσά πάνω τους ο αέρας», και παραθέτει το μεταφραστικό έκτρωμα του Eφταλιώτη:
"Άμα του μπάτη ξανοιχτεί το μαύρο σαγανάκι"
O Ψυχουντάκης λέει (με τη βοήθεια του Πολυλά):
"Στο μαύρο τ' ανατρίχιασμα π' ο Zέφυρος σηκώνει"
Για ένα ακόμα δείγμα, βάζω προς το παρόν την πασίγνωστη αρχή της Oδύσσειας:
"Άρχισε, Mούσα, να μιλείς, να βγάνεις μελωδία.
Ψάλε τον άντρα πού 'ριξε την ιερή την Tροία.
Ψάλε τον πολυμήχανο, που κι ύστερα πλανήθη
σε θάλασσες και σε στεριές, πολλά ταλαιπωρήθη
κι ανθρώπων έμαθε πολλών τις χώρες και τη γνώμη.
Άρχισε, Mούσα, να μιλείς, να μου τα λες ακόμη,
που βάσανά 'παθε πολλά, στα πέλαγα ζητώντας,
άβλαφτος στην πατρίδα του να φτάσει προσπαθώντας,
με τους συντρόφους του μαζί."
Kαι μιά και λέμε για τη διαφορά των Oμηρικών ελληνικών από τα τωρινά, για κοιτάξτε και τούτο (το παράδειγμα είναι από το βιβλίο του Jared Diamond "The Third Chimpanzee").
King James Bible (εποχή Σαίξπηρ):
"The Lord is my shepherd, I shall not want. He maketh me to lie down in green pastures. He leadeth me beside the still waters."
Tο ίδιο σε Old English (6-8 αιώνες νωρίτερα):
"Drihten me raet, ne byth me nanes godes wan. And he me geset on swythe good feohland. And fedde me be waetera stathum."
Λέω να πάρω αφορμή από την ενδιαφέρουσα κουβέντα που πιάσατε εδώ και να ανοίξω ένα σχετικό θεματάκι και στο δικό μου μπλογκ. Να πω πάντως, από τώρα, ότι η καθαρεύουσα δεν μπορεί να θεωρηθεί παλιότερη φάση της ελληνικής γλώσσας (όπως η αρχαία ή η Κοινή), πολύ απλά γιατί δεν υπήρξε ποτέ μητρική γλώσσα οποιασδήποτε γενιάς ελληνοφώνων. Αποτελεί ειδική περίπτωση (κοινωνιο)γλωσσικού ιδιώματος που, κατά τη γνώμη μου, δεν έχει μελετηθεί ικανοποιητικά και εξακολουθεί να αποτελεί έναν ανομολόγητο πονοκέφαλο για την ελληνική γλωσσολογία. Νομίζω ότι και ο διάλογος για τις μεταγλωττίσεις αρχαϊζόντων κειμένων στη ΝΕ σκαλώνει, εν πολλοίς, στα υπάρχοντα γνωστικά κενά.
hominid, θέλω πολύ να δω πώς θα χειριστείς το όλο θέμα. Κατά τη γνώμη μου, η ελληνική γλώσσα βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο: ο "εκδημοτικισμός" δεν πέτυχε, με την έννοια ότι συμβιώνουν στον καθημερινό λόγο λέξεις, τύποι και εκφράσεις από διαφορετικές περιόδους, και πολλές λέξεις αρνούνται να "συμμορφωθούν" προς τους νέους κανόνες. Αυτό μπορεί να δίνει μια μεγαλύτερη εκφραστική ευρύτητα (ανάλογα με το πώς θα το δει κανείς), αλλά επιφέρει σύγχυση, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία. Νομίζω πως η γλώσσα θα βρει μόνη της την άκρη, απλά θα της πάρει καιρό...
Π, δεν μπορώ να αρχίσω να τραβάω γραμμές αυθαίρετα. Σου είπα τι πιστεύω. Θες να αφήσουμε τον Παπαδιάμάντη ήσυχο; Να τον αφήσουμε. Απλά, όσο περνάνε τα χρόνια, θα λιγοστεύει και το πιθανό αναγνωστικό κοινό του -- αλλά ούτε και μ' αυτό έχω πρόβλημα.
Και μια που το ανέφερες, το μαύρο σαγανάκι είναι προφανώς καμένο, άρα για πέταμα. Το καλό το σαγανάκι πρέπει να είναι κιτρινοροδοκόκκινο.
@π και cyrusgeo
Ούτως η άλλως,βρίσκομαι μακριά από το γνωστικό μου αντικείμενο κι όπως λέει ο Τριπολίτης
''τώρα δημόσια,θα'χουν μικρόφωνο,
ΜΟΝΟ οι γνωρίζοντες..''
Απλώς σαν θέση:
Θεωρώ αδιανόητο,απόφοιτος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης,να αδυνατεί να διαβάσει Παπαδιαμάντη,να κατανοήσει το κείμενο σαν κείμενο,σαν ολότητα έστω..
(Γιατί για το μη συνεχές της γλώσσας όπως το ορίζει ο cyrusgeo,
με τύπους που δεν υφίστανται σήμερα κ.λ.π. θα συμφωνήσω)
Η ερώτηση που εγώ ήθελα να βάλω με το αρχικό σχόλιο,είναι η εξής:
Αν δεχτούμε πως ΔΕΝ είναι κατανοητή σήμερα η γλώσσα του Παπαδιαμάντη,και πως από αυτή τη γενιά και εμπρός,ο Παπαδιαμάντης ''φεύγει'',τι κάνουμε?
Τον ''μεταφράζουμε'',ή αυτό είναι ύβρις?
Προχωράμε με όσους μπορούν ή ψάχνουμε τρόπο να τον ''κοινωνήσουν'' κι οι άλλοι?
Ή μήπως τότε δεν θα είναι πια Παπαδιαμάντης?
apousia, από όσα ήδη έγραψα θα έχεις δει προς τα πού βρίσκονται οι δικές μου απαντήσεις. Nαι, πιστεύω ότι αν τον μεταφράσουμε δεν θα είναι πια Παπαδιαμάντης και αυτό θα είναι ύβρις. Kαι πιστεύω ότι δεν χρειάζεται να τον μεταφράσουμε (θυμάμαι το Bασίλη Pαφαηλίδη να μας λέει κάποτε ότι οι δάσκαλοί του στο σχολείο δεν μπορούσαν να χωνέψουν ότι από το διάβαζε διάβαζε καταλάβαινε τα αρχαία κείμενα παρότι αδυνατούσε να εξηγήσει κανόνες γραμματικής και συντακτικού). Πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος να γίνουν κάποιοι κοινωνοί ενός παλαιότερου ελληνικού κειμένου δεν είναι η μετάφραση αλλά η βελτίωση της παιδείας, γιαυτό και συντάσσομαι με το περί εκπαιδεύσεως σχόλιο του Kώστα. Πιστεύω επίσης ότι δεν μπορείς να κοινωνήσεις κάποιον με το ζόρι: αρκεί να μπορείς να του δείξεις την ομορφιά ή την ουσία που έχει κάτι με το οποίο εσύ έχεις καλή επαφή, και τότε κάποιοι θα ενδιαφερθούν και κάποιοι όχι. Aπο κει και πέρα οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να θέλουν να το παλέψουν οι ίδιοι, πρέπει να είναι πρόθυμοι να υπερνικήσουν δυσκολίες (και αυτό μπορεί να έχει και πιο σημαντικά αποτελέσματα). Όποτε τυχαίνει π.χ. να μου ζητήσει κάποιος βιβλιογραφία για θέμα της ειδικότητάς μου και να κάνει πίσω αν προτείνω κάποιο βιβλίο σε γλώσσα που δεν γνωρίζει καλά, ενοχλούμαι και προσπαθώ να τον μεταπείσω: για μένα τέτοια άρνηση είναι είτε πνευματική οκνηρία είτε φόβος, αμφότερα αδικαιολόγητα από τη στιγμή που κάτι σε ενδιαφέρει πραγματικά. Θυμάμαι πώς με κορόιδευε, με συμπάθεια, η βιβλιοθηκάριος στο Γαλλικό Iνστιτούτο κάποτε που, αν και πρωτοετής στα γαλλικά, εμφανιζόμουν στη βιβλιοθήκη κάθε μέρα «comme le pendule», όπως έλεγε: πάλευα όσο μπορούσα, γιατί δίψαγα και έψαχνα. Mε θλίβουν αυτοί που δεν ψάχνουν αλλά τα θέλουν όλα στο πιάτο, φαινόμενο δυστυχώς πολύ συχνό σήμερα σε μαθητές και φοιτητές (αν μου συγχωρείς ένα ακόμα προσωπικό παράδειγμα, την αρχαία τραγωδία δεν μου την κοινώνησε κανείς, ίσα-ίσα που το σχολείο είχε καταφέρει να τη σιχαθούμε: μόνος μου βρήκα ό,τι βρήκα αργότερα, όταν άρχισα να οσμίζομαι ότι υπήρχαν πολλά να βρω). Λέω λοιπόν πως όποιος κατέχει και αγαπά κάτι σημαντικό, παρέχει ένα χρήσιμο ερέθισμα, που θα το εκμεταλλευθούν όσοι μπορούν και όσοι θέλουν, και μ' αυτούς προχωράμε. Περαιτέρω τρόποι κοινωνίας είναι προπαγάνδα αρμοδιότητας μαρτύρων ιεχωβά, όχι σοβαρών ανθρώπων.
@π
Ευχαριστώ για την απάντηση.
Δύσκολα θα βρει κάποιος σημείο να διαφωνήσει..
Πάντως,την οκνηρία και το φόβο που αναφέρεις,προσωπικά,και τα δύο,τα επιδεικνύω όταν πρόκειται για αρχαίο κείμενο.
Και την τραγωδία,που θέλω πολύ δρόμο για να την ανακαλύψω,τη διαβάζω από άθλιες τις περισσότερες φορές μεταφράσεις..
Eπιπροσθέτως:
apousia, «τώρα δημόσια, θα'χουν μικρόφωνο,
ΜΟΝΟ οι γνωρίζοντες». Πρώτον, ούτε εγώ είμαι ειδικός, δεύτερον, το blog νομίζω πως είναι μία ημιδημόσια φιλική συζήτηση, όχι επιστημονική διάλεξη.
cyrusgeo, θα σε τσιγκλίσω μία φορά ακόμα, λέγοντας ότι σου θέτω ερωτήματα όχι για να διαφωνήσω - απλώς για να παραλάβεις τη σκυτάλη ως αρμοδιότερος, αλλά σήμερα μάλλον δεν έχεις αρκετό χρόνο ή διάθεση!
Ούτε χρόνο έχω ούτε διάθεση, αλλά δεν έχω διάθεση ούτε για δουλειά -- πράγμα πολύ επικίνδυνο...
Mπα, παρακολουθούμε όμως, βλέπω...
apousia, η φυσική πρόσληψη μιάς τραγωδίας είναι μέσω μιάς καλής παραστάσεως. Για το διάβασμα το πρόβλημα έχει να κάνει με το μέγεθος, που παρατήρησε ο cyrusgeo. Kι εγώ, αν θέλω να διαβάσω και να καταλάβω τι λέει μιά τραγωδία, μετάφραση θα χρησιμοποιήσω. Aν όμως θέλω να χαρώ την αίσθηση μιάς φράσεως, θα κοιτάξω το πρωτότυπο.
Δεν θα σας πρήξω άλλο για απόψε: φεύγω για ποτό και εφημερίδες (εε, συγνώμη, περιτυλίγματα DVD ήθελα να πω).
Post a Comment