28.8.06

Μελοποίηση ή Κακοποίηση;

Εδώ και αρκετές δεκαετίες, οι έλληνες συνθέτες έχουν αποκτήσει τη μανία να μελοποιούν έλληνες ποιητές. Ένα τέτοιο εγχείρημα έχει και θετικά και αρνητικά στοιχεία. Ένα θετικό είναι ότι «έβαλαν τη μεγάλη ποίηση στα χείλη του λαού». Εγώ, ως συνήθως, θα επικεντρωθώ στα αρνητικά.

Όταν η ποίηση γίνεται τραγούδι, αποκτά ρυθμό. Το πρόβλημα είναι ότι η ποίηση έχει ήδη ή το δικό της ρυθμό, οπότε η μουσική που μπαίνει από πάνω συνήθως επιβάλλει έναν άλλο, διαφορετικό, ρυθμό, ή μια πλειάδα πιθανών ρυθμών, οπότε η μελοποίηση προβάλλει μία, μόνο, ρυθμική εκδοχή από τις πιθανές.

Επίσης, όταν η ποίηση γίνεται τραγούδι, αποκτά και μελωδία. Και όταν η μελωδία είναι αδιάφορη, ή υπερβολικά «σύγχρονη», αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Όταν, όμως, η μελωδία είναι «πιασάρικη» και γίνεται επιτυχία, αποκτά διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες από το στίχο, ο οποίος γίνεται πλέον, από κύριο πιάτο, συνοδευτικό.

Και στις δύο περιπτώσεις, το ποίημα καταστρέφεται – ιδίως όταν το μελοποιηθέν ποίημα αποκτήσει απήχηση, γιατί δεν μπορείς πλέον να διαβάσεις το πρωτότυπο χωρίς να σου τριβελίζει το μυαλό η μουσική που το συνοδεύει. Έχετε διαβάσει Καββαδία χωρίς να σας έρχεται διαρκώς στο νου η μουσική του Μικρούτσικου; Εγώ δεν τα έχω καταφέρει. Κι αυτό μπορεί να αποτελεί επιτυχία για τον Μικρούτσικο, αδικεί όμως τον Καββαδία.

Στην «Άρνηση» του Σεφέρη, η τελευταία στροφή έχει ως εξής:

Mε τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος,
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.

Στη μελοποίηση του Θεοδωράκη, η στροφή έγινε ως εξής (προσέξτε τη στίξη, που αποδίδει τη ροή του κειμένου με τη μουσική):

Mε τι καρδιά με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος·
πήραμε τη ζωή μας λάθος,
κι αλλάξαμε ζωή.

Δεν έχει αλλάξει μόνο ο ρυθμός του πρωτοτύπου, αλλά και το νόημα – εφόσον αυτό εξαρτάται εδώ από το ρυθμό, τις παύσεις και τις αναπνοές, που εκφράζονται με τη στίξη.

Στην περίπτωση των «Προσανατολισμών» του Ελύτη, όπως μελοποιήθηκαν από τον Ανδριόπουλο, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο – εδώ, έχουμε άλλα προβλήματα. Έχουμε μια όμορφη, γλυκιά και λαμπερή ποίηση να «στριμώχνεται» μέσα σε μια μουσική άχρωμη, άοσμη και άγευστη – ένα βαρετό πράγμα που θα μπορούσε να έχει γράψει οποιοσδήποτε μαθητής δεύτερης αρμονίας (τόσο απλοϊκό είναι), με ανούσιες ή και κακές μελωδίες, χωρίς καμιά αίσθηση ποιητικότητας ή μουσικότητας, συνήθως σε ρυθμό βαρκαρόλας. Σε κάποιους σίγουρα αρέσει, βέβαια. Αυτό δεν μου λέει τίποτε. Και τα σκυλάδικα, σε κάποιους αρέσουν. Αυτό δεν σημαίνει πως θα τα θεωρήσω υψηλή τέχνη. Τα σκυλάδικα, από την άλλη, δεν έχουν την οίηση της «ποιότητας». Ο Ανδριόπουλος την έχει. Ναι, ξέρω – γίνομαι κακεντρεχής. Τι να κάνουμε; Αυτή είναι η άποψή μου. Τέτοια έργα δεν θα έπρεπε να γράφονται στην εποχή μας – πόσο μάλλον να παίζονται. Είναι τόσο κατώτερο της ποίησης του Ελύτη που αποτελεί πραγματική κακοποίηση.

Κορυφαίο, ίσως, δείγμα μελοποιημένης ποίησης είναι το «Άξιον Εστί» του Ελύτη στην εκδοχή του Θεοδωράκη. Για πολλούς, αυτό είναι το κατεξοχήν έργο που «έβαλε τη μεγάλη ποίηση στα χείλη του λαού», και αποτελεί υπόδειγμα μίξης της «λαϊκής» μουσικής με την «έντεχνη». Δεν θα διαφωνήσω ιδιαίτερα, καθώς είναι από τα καλά έργα του Θεοδωράκη – σίγουρα καλύτερο από το Canto Olympico, το οποίο αναφέρω συχνά ως παράδειγμα κακής σύνθεσης γιατί το έχω άχτι.

Όμως...

Όμως το πρόβλημα είναι αυτό που ανέφερα και πιο πριν. Πώς να διαβάσει κανείς το «ένα το χελιδόνι», ή το «της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ» χωρίς να έχει στα αυτιά του τη φωνή του Μπιθικώτση (στην καλύτερη περίπτωση) ή του Νταλάρα (στη χειρότερη); Επίσης, άλλα μέρη του έργου είναι έτσι γραμμένα που η ποίηση χάνεται εντελώς, ή αλλάζει ρυθμό και αποκόπτεται εντελώς από τον φυσιολογικό ρυθμό της ανάγνωσης. Παράδειγμα το τελευταίο μέρος, το «δοξαστικό», που είναι γραμμένο σε ρυθμό τσάμικου, αναγκάζοντας τον στίχο να συστρέφεται άρρυθμα κι αδέξια προσπαθώντας να χωρέσει κάπως στη μουσική.

Και τελειώνω με κάτι άσχετο (χμ, ίσως όχι και τόσο...).

Το «Άξιον Εστί» του Ελύτη περιλαμβάνει και «πεζά» κείμενα (τα εισαγωγικά μπαίνουν γιατί ο Ελύτης παραμένει ποιητικότατος και μουσικότατος ακόμη και στον πεζό του λόγο), τα οποία, πολύ σωστά, ο Θεοδωράκης συμπεριλαμβάνει στο έργο του ως αναγνώσματα.

Ε, με εξαίρεση τον Κατράκη (που σου σήκωνε την τρίχα) και τον Τσακίρογλου (που, αν και υπερβολικός, σε συνέπαιρνε), δεν έχω ακούσει άλλον να τα διαβάζει αξιοπρεπώς. Ο Φέρτης, ο Μαρκουλάκης και ο Βαλτινός αποδείχτηκαν (όλοι) κατώτεροι των περιστάσεων, με υποτονικές και μονότονες (στην κυριολεξία) αναγνώσεις, με λάθος αναπνοές, λάθος τονισμούς (όταν υπήρχαν…) και λάθος παύσεις.

Κάποιοι φίλοι με αποκαλούν «πουρίστα», αλλά σε αυτό είμαι απόλυτος: αν θες να αναμίξεις δυο διαφορετικά πράγματα, πρέπει να το κάνεις με σεβασμό και στα δυο, με μέτρο, και με πολύ καλό γούστο. Αλλιώς, η σάλτσα δεν δένει – ρωτήστε και τον Αθήναιο...

52 comments:

Anonymous said...

KATAPLHKTIKO!

Μαύρος Γάτος said...

Καλησπέρα και καλή βδομάδα!

Νομίζω ότι η λύση βρίσκεται στο να δούμε το μελοποιημένο ποίημα σαν μια οντότητα τελείως ανεξάρτητη από το ποίημα. Η θεώρηση από μια τέτοια οπτική γωνία θα απελευθέρωνε τόσο το τραγούδι (=μελοποιημένο ποίημα) όσο και το ίδιο το ποίημα από συγκρίσεις και διαψευσμένες προσδοκίες. Για παράδειγμα, γιατί το

"πήραμε τη ζωή μας λάθος"

Να μην είναι μια νέα κι ενδιαφέρουσα οπτική γωνία/διάσταση για το...

"πήραμε τη ζωή μας - λάθος"

Ο Σεφέρης νομίζω ζούσε όταν μελοποιήθηκε η Άρνηση, δεν ξέρω αν εξέφερε ποτέ την γνώμη του για το θέμα, αν ξέρει κανείς ας μάς το πει...

Άλλωστε πόσοι και πόσοι στίχοι (αλήθεια, ποιά ακριβώς η διαφορά των στίχων από ένα ποίημα;) δεν έχουν κακοποιηθεί στην μελοποίηση;;; Σπάνια η συνεύρεση του στίχου, οποιασδήποτε ποιότητας, με την ιδανική μελωδία και την ιδανική ερμηνεία.

Να συνεισφέρω κι εγω στην συζήτηση αυτό που θεωρώ την μεγαλύτερη κακοποίηση στην ιστορία της ελληνικής μελοποιημένης ποίησης, και της ερμηνείας της, το "θαλασσινό τριφύλλι" του Λίνου Κόκοτου με τον Μιχάλη Βιολάρη και την Ρένα Κουμιώτη.

Cyrus και Π και λοιπή παρέα, ελάτε αν θέλετε κι από τα κεραμίδια μου να πείτε τη γνώμησας στο σημερινό μου θέμα Σ;))))

Yannis H said...

Διάβασα, σε συνέντευξη του Θεοδωράκη, ότι ο Σεφέρης είχε δώσει σαφείς οδηγίες στον Μπιθικώτση πώς να τραγουδήσει την Άρνηση. Και ο τελευταίος, για κάποιο λόγο, έκανε ακριβώς το αντίθετο – και ο Σεφέρης θύμωσε. Αλλά ο δίσκος είχε γραφεί.

Είναι ένας από τους λόγους που δεν πολυσυμπαθώ, σαν φιγούρα, τον Μπιθικώτση.

Επίσης, παραπέμπω στο κείμενο του ΝΔ που λέει τα ίδια με σένα ("Μελοποίηση – ο Θάνατος της Ποίησης;"), εδώ


Τέλος, να πω ότι η πιο ηλίθια μελοποίηση που άκουσα τελευταία… ήταν η Ιθάκη του Καβάφη. Δεν μπορεί – ο συνθέτης ήξερε ότι έκανε μια βλακεία. Γιατί την έκανε;;;;

Anonymous said...

εξαιρετικο. Συμφωνω απολυτως σε όλα.
Ειχα εξοργιστει και εγω απιστευτα θυμαμαι όταν άκουσα πριν απο πολυ καιρο μελοποιημενο το Μονογραμμα απο τον Κουρουπό. Απαραδεκτο απο καθε άποψη.

cyrus said...

Ευχαριστώ για το λινκ, Γιάννη. Δεν με εκπλήσσει, γιατί με τον ΝΔ έχω παρόμοιες απόψεις σε πολλά θέματα -- όχι σε όλα, να εξηγούμαστε...

Nuwanda, το Μονόγραμμα του Κουρουπού είναι ένα έργο άνισο, που δεν ξέρει αν θέλει να είναι "σύγχρονο" ή μελωδικό. Νομίζω πως κι αυτό αδικεί το ποίημα.

Anonymous said...

είχα ακούσει κάποτε κάτι που κολλάει εδώ από κάποιον αμερικάνο που έλεγε πως καλλιεργημένος είναι κάποιος που ακούει την William Tell Overtue χωρίς να σκεφτεί τον Lone Ranger (ή αλλάζοντας το λίγο να ακούσει τις Βαλκυρίες χωρίς να σκεφτεί το Αποκάλυψη Τώρα).

Αλήθεια, θα ήθελα την άποψή σου για Καβαδία/Μικρούτσικο που ανέφερες.

rodanis said...

Τί μου θυμίσατε τώρα... όταν άκουσα την μελοποιημένη εκδοχή του μονογράμματος (όση δηλαδή άκουσα γιατί δεν άντεξα πολύ) ευχήθηκα να βρεθεί ο κουρουπός μπροστά μου και εγώ να είμαι στημένος πίσω από ένα πολυβόλο browning της ½ ίντσας (στον στρατό είχα εκπαιδευτεί και στα πολυβόλα), ξέρετε αυτά τα θηρία του Β΄ Π.Π. που στήνουν στα τεθωρακισμένα ερπιστριοφόρα!! Μα τέτοια ασέλγεια σε τέτοιο Ποίημα. Ευτυχώς το απέβαλλα γρήγορα από τον εγκέφαλό μου. Κάτι που όμως δεν συνέβη με το Άξιον Εστί. Δυστυχώς ούτε εγώ μπορώ να το διαβάσω χωρίς να ακούω την χαρακτηριστική φωνή του Μπιθικότση μέσα στο κεφάλι μου. Ο Κατράκης είναι πράγματι ανατριχιαστικά υπέροχος, όμως δυστυχώς, εκεί που πάει να συνεχίσει στο ποίημα, τον διακόπτουν τα εμβατήρια του κυρίου Mickey! Συμφωνώ απολύτως cyrusgeo.

αθεόφοβος said...

Νομίζω ότι η κατηγορία του πουρίστα που αναφέρεις δεν είναι και τελέιως ανυπόστατη.
Η μελοποίηση της ποίησης είναι πράγματι πιθανώς ενοχλητική σε κείνους που έχουν την ευαισθησία να πιάνουν την εσωτερική μουσική της,αλλά πόσοι είναι αυτοί;
Η ποίηση με την μελοποίηση της αποκτά άλλη διάσταση που αλλού έχει αρμονική ισορροπία και αλλού υπερτερεί ή μία της άλλης όπως σωστά περιγράφεις.
Όμως τα παραδείγματα που αναφέρεις του Ανδριόπουλου και του Μίκη έγιναν με τους ποιητές εν ζωή και οι οποίοι ήσαν σύμφωνοι με το τελικό αποτέλεσμα.
'Οταν λοιπόν ό ίδιος ο δημιουργός δεν έχει αντίρρηση για την μελοπόιηση και την καινούργια διάσταση που αποκτά το ποίημα του τι περισσότερο μπορούμε να πούμε εμείς;

cyrus said...

Βασίλειε, δεν τρέφω καμιά ιδιαίτερα συμπάθεια στον Μικρούτσικο, τον οποίο βρίσκω επηρμένο, ούτε στο έργο του, το οποίο βρίσκω μονότονο και δανεισμένο. Ο Σταυρός του Νότου είναι η μεγαλύτερη, ίσως, στιγμή του, αλλά προσωπικά δεν μου λέει πολλά πράγματα. (Αν και, με το αυστηρό μέτρο του Καββαδία, μάλλον δεν θα μπορούσε να κάνει και τίποτε καλύτερο.) Η παλιά εκτέλεση δεν είναι άσχημη, αλλά δεν μπορώ να τον ακούω μόνο του στο πιάνο.

Όσο για την όπερά του "Ελένη", η οποία ανέβηκε δυο (2) φορές στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, είναι σαφώς ανώτερη από πρόσφατες ανάλογες προσπάθειες άλλων ελλήνων συνθετών, αλλά αυτό οφείλεται στο ότι πρόκειται για ένα μίγμα Μάλερ, Ρίχαρντ Στράους και Βάγκνερ.

Τον Καββαδία τον ξαναδιάβασα αυτό το καλοκαίρι, και θα τον πάρω σκέτο, ευχαριστώ.

cyrus said...

Αθεόφοβε, ο δημιουργός μπορεί να δέχεται κάτι για χίλιους δυο λόγους -- και είναι δικαίωμά του. Κι εμείς, από την άλλη, μπορούμε να κρίνουμε το αποτέλεσμα σύμφωνα με τη δική μας αισθητική, και να εκφέρουμε την άποψή μας. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο.

Ροδάνη, τα εμβατήρια θα ηχούν για πάντα -- ο Κατράκης, όχι...

Μαύρε Γάτε, δεν έχω ακούσει το "Θαλασσινό τριφύλλι" -- ή το έχω ακούσει και δεν το θυμάμαι. Μπορείς να το στείλεις;

Ανώνυμε, ενθουσιώδη σε βλέπω. Είσαι μουσικός;

George Sou said...

Πόσο δίκιο έχεις!

George Sou said...

Επιτέλους, να «δαγκώσει» κάποιος και τα ιερά τέρατα.

Μαύρος Γάτος said...

Πολλά προβλήματα στον blogger απόψε... Μόλις επανήλθε το blog μου από το υπερπέραν και μπορώ και να σχολιάσω μετά από ώρες.


Cyrus πολύ ευχαρίστως, το Θαλασσινό Τριφύλλι όμως είναι ολόκληρο άλμπουμ... και πρέπει να το μετατρέψω και σε mp3, θα το κάνω μόλις μπορέσω. θα το έστελνα στον Web Hamster αλλά δεν αξίζει τον κόπο. Πίστεψέ με θα φρίξεις! Σίγουρα ξέρεις το 'Δελφινοκόριτσο" ("εκεί στης Σύρας τ'ανοιχτά και των Σπετσών", Βιολάρης)

Rodia said...

Η μουσική του Μικρουτσικου δεν με εμποδίζει.. δυσκολεύτηκα μάλλον να τη συνηθίσω.. ίσως επειδή είχα διαβάσει πολύ νωρίτερα τα ποιήματα του Καββαδία..Οσο για το "λάθος" του Σεφέρη, έχω ακούσει και τη σωστή εκδοχή με το Μπιθικώτση, στην οποία επιμένω όταν το τραγουδάω (στο μπάνιο μου)

Anonymous said...

Αν και συμφωνω σε αρκετά σημεια με το post,διαφωνώ και σε αρκετά στα σχόλια.Π.χ. για τον Μικρουτσικο.Δανεισμένη μουσική απο που;

cyrus said...

Ρεγγίνα, δεν διάβασες τι έγραψα για την "Ελένη"; Εκεί πήγαινε το "δανεισμένη". Επίσης, μπορείς κάλλιστα να διαφωνήσεις. Ξέρω ότι η μουσική που εγώ θεωρώ μέτρια, ή κακή (για λόγους που εκθέτω, ή όχι), σε κάποιους αρέσει. Αντίστοιχα, εμένα μου αρέσει να ακούω και πράγματα που άλλοι απεχθάνονται.

Ροδιά, δεν έχω ακούσει τη "σωστή" που λες. Την έχεις;

Μαύρε Γάτε, το Δελφινοκόριτσο το ξέρω, και ανατρίχιασα που το θυμήθηκα...

g help me, δεν κάνω καλά, αλλά τα έχω πάρει στο κρανίο τελευταία. Έχω σιχαθεί ένα σωρό πράγματα, και τα βρίσκω συνέχεια μπροστά μου. Πρέπει να χαλαρώσω, κάπως... (Χμ, μάλλον του χρόνου -- αλλά αυτό έλεγα και πέρυσι...)

ATHENA said...

Aχ τι οαση!

Δεν εχω ακουσει την μελοποιηση του Κουρουπου, αν και δεν δυσκολευομαι να πιστεψω πως τι δεν ειναι σπουδαια, καθως ειχα αναλογη πληροφορηση απο ανθρωπους που συμφωνουν τα γουστα μας και οι -αυστηρες- κριτικες μας.

Αυτο που μου τη δινει ειναι οτι ξερω ενα
αριστουργηματικα μελοποιημενο Αξιον Εστι
που εχει μεινει 30 χρονια σε ενα συρταρι γιατι δεν εδωσε ο Οδυσσευς την εγκριση του, τη στιγμη που επετρεπε να κυκλοφορουν τα εμετικα δελφινοκοριστα και οι γλοιωδεις ανδριοπουλοι...


Στην ουσια του θεματος τωρα, θα συνταχθω με την αποψη που λεει οτι ανεξαρτητως του ποσο καλη η κακη ειναι μια μελοποιηση,
το μελοποιημενο ποιημα ειναι ενα καινουριο
πραγμα, και σαν τετοιο πρεπει να αντιμετωπιζεται.


Με δυο λογια το θαλασσινο τριφυλλι ειναι ενα αθλιο κατασκευασμα, ανεξαρτητως του οτι ασελγει πανω στην ποιηση του Ελυτη, και σε στιχους μπαμπη μπακαλη (στιχουργος η συνθετης ειναι αυτος(;) τελος παντων μου αρεσει το ονομα για την περισταση) δεν θα μας ενοχλουσε λιγωτερο ;-)


μακρυνε το ποστ, οποτε συνοπτικα θα πω οτι μ'αρεσει ο Καββαδιας του Μικρουτσικου, θεωρω οτι ειναι μια περιπτωση πετυχημενης μελοποιησης
και το αυτονοητο: το Αξιον Εστι (πρωτη εκτελεση αυστηρα) ειναι ενας ογκολιθος της πολιτιστικης μας κληρονομιας

Rodia said...

Να γράψω κατι ακόμα;
Νομίζω, έχω την εντύπωση μάλλον, ότι το ποίημα έχει το δικό του ρυθμό και πετυχημένη μελωδία είναι αυτή που καταφέρνει να τον βρει ή να τον πλησιάσει πολύ.
Οταν γράφω ένα ποίημα (ναι, αυτά τα ασήμαντα πονήματα) το γράφω ακολουθώντας ένα ρυθμό. 'Η μπας και δεν γράφω ποιήματα;
Ο στιχουργός άραγε πώς λειτουργεί;
Δεν ακολουθεί κάποιο ρυθμό;
Βάζει στίχους σε μουσική που προϋπάρχει;
Τελικά αυτή η σχέση μουσικής και ποίησης, μάλλον είναι πετυχημένη όταν είναι μια "σχετική εγγραφή" (δανεισμένη η έκφραση από τον "αείποτε" ) δλδ έχουν λόγο οι συνθήκες, το περιβάλλον, η στιγμή της δημιουργίας, το "πλήρωμα του χρόνου" πώς το λένε!

Anonymous said...

Η άποψη σου είναι ελιτιστική, πράγματι. Όμως πιστεύω ότι χρειάζεται όταν ασχολείται κανείς με μεγάλη ποίηση. Απλά δικαιώνεσαι άν αναλογιστόύμε ότι και η ποίηση και η μουσική έχουν ρυθμό και χρόνο.Είναι αδύνατο να συμπέσουν οπότε και μιλάμε για διαφορετικές οντότητες, (συμφωνώντας με τον μαυρο γάτο),που απλά μιράζονται τον στίχο.
Εύστοχο!

Κολοκύθι said...

Δε μπορώ να διαφωνήσω μαζί σου. Είναι αδύνατον να κατανοήσεις ένα γραπτό (ποίημα, πεζό, αρθρο, διηγημα, κριτικη εφημεριδας... οτιδηποτε) αν σου στοιχιωνει το μυαλο με μια διαφορετικη μορφη. Παρολα αυτά η μουσική είναι ένα μέσα που " μιλάει" κατευθείαν , δε σου τρώει χρόνο και δε σε κουράζει... Δε ξέρω αν είχαμε τον Καβαδία στο μυαλό μας αν δεν υπήρχε η μελωποιημένη του μορφή στο μυαλό μας. Και τολμώ να πω ότι είμαι ευγνώμων σε αυτούς που κατάφεραν να κάνουν κάτι απρόσιτο "κοινό" (ασχημη λέξη) και να ανοίξουν ένα παραθυράκι για εξέλιξη... ( η μορφές της εξέλιξης εξαρτώνται από το πως ο καθένας μας αντιλαμβάνεται το καινούριο)

Anonymous said...

Αγαπητοί φίλοι, επιτρέψτε μου μια ένσταση στον τρόπο που προσεγγίζετε την κακοφορμισμένη σχέση μουσικής ποίησης. Τα έργα που αναφέρθηκαν είναι πράγματι άθλια (αν και επιτρέψτε μου να νιώθω αφελώς μια ροκ ανάταση κάθε φορά που ακούω το "Μαχαίρι"), αλλά το πρόβλημα δεν είναι τόσο αν και υπό ποιους όρους μπορεί να μελοποιηθεί ένας αυτόνομος στίχος, αλλά τι έκανε τόσους πολλούς συνθέτες να στραφούν εκείνη την εποχή στην ελληνική ποίηση. Και μάλιστα να στραφούν με τέτοιο τρόπο: μεγαλόστομο, ρηχό, κοινότοπο, με ψεύτικη μελαγχολία κοκ. Νομίζω πως είναι όλη η μεταπολιτευτική μκροαστική μεγαλομανία που αναζήτησε στην ποίηση κύρος, όπως ας πούμε αγοράζουμε δερματόδετα βιβλία σε φθηνές εκδόσεις για να τα βάλουμε σε ράφια βιβλιοθήκης που κατά τα άλλα έχουν πορσελάνινα μπιμπελό από βοσκοπούλες (εν προκειμένω, πορσελάνινα μπιμπελό του Παναγούλη, του Γλέζου και άλλων ηρώων της μεταπολίτευσης). Τον Ανδριόπουλο, τον Μπακάλη ή τον Μπακαλάκο τους έχει φάει το μαύρο σκοτάδι, ευτυχώς. Η νοοτροπία αυτή όμως για το τι είναι σοβαρό και τι ποιητικό και τι έντεχνο παραμένει, δυστυχώς. Στο κάτω κάτω ο John Cale και ο Louis Tillet μελοποίησαν αμφότεροι το Do not got gently into that good night του Dylan Thomas, με εντελώς διαφορετικό τρόπο και το αξιοποίησαν, χωρίς να νιώθουμε αυτή την αηδία που νιώθουμε όταν ακούμε το Θαλασσινό Τριφύλλι (αν και μεταξύ μας, την ίδια αηδία νιώθω και όταν το διαβάζω, χωρίς καμία μουσική υπόκρουση).

cyrus said...

athena, το Άξιον Εστί του Θ., αν το δεις ξεκομμένο από το ποίημα του Ε., και λαμβάνοντας υπόψη την εποχή που γράφτηκε, είναι ένας σταθμός. Απλώς αυτό που με ενδιέφερε τώρα ήταν η σχέση του με την ποίηση.

Ροδιά, το πλήρωμα του χρόνου, όπως λένε, είναι κοντά... Ναι, είναι κι αυτό μια παράμετρος.

Δόκτωρ, αν λάβεις υπόψη ότι το ρητό "η τέχνη για την τέχνη" δεν μου δημιουργεί κανένα απολύτως πρόβλημα, τότε ναι, θα μπορούσες να πεις πως είμαι ελιτιστής...

Τζιμ, καλωσήρθες από τις υπέροχες διακοπές σου...

evie, εδώ μπαίνει ένα άλλο θέμα, που κάποτε πρέπει να θίξουμε: μήπως όταν κάνεις κάτι "κοινό" (με την καλή έννοια), το ευτελίζεις; Μήπως πρέπει να ακολουθήσει κανείς την αντίθετη οδό -- δηλ. να "ανυψώσει" τον κόσμο προς την "υψηλή τέχνη";

Σλέμιλ, θέλουν σκέψη όλα αυτά που αναφέρεις, αλλά (εκ πρώτης όψεως, τουλάχιστον) συμφωνώ. Και αυτή η μιζέρια έχει περάσει και στο σημερινό "ποιοτικάδικο" τραγούδι...

ma.beez said...

Μου κάνει εντύπωση που κανείς δεν αναφέρει τη μελ. της "άρνησης" από το Μαρκόπουλο. Είναι νομίζω πολύ καλή όπως και οι μελ. του πάνω σε ποιήματα του Κατσαρού.
Σε κάποιο από τα ημερολόγια του ο Σ. -δεν θυμάμαι σε ποιο και βαριέμαι να ψαξω- αναφέρει πως ένα βραδυ που γύριζε στο σπίτι του, την ώρα που ξεκλείδωνε, άκουσε μια παρέα που περνούσε και φυσικά δεν τον είχε αντιληφθεί, να τραγουδα την "αρνηση" και του άρεσε.

Π said...

Συμφωνώ βέβαια με τα του ποστ, με μερικά μικρά «αλλά»: Πριν πολλά χρόνια, τότε που ήμουν στο γυμνάσιο, βιβλία του Σεφέρη, του Eλύτη, του Pίτσου, λόγω του Θεοδωράκη τα πρωτοαγόρασα. Δίπλα στο διαβόητο Περιγιάλι υπάρχουν ένα σωρό ποιήματα που τα έχει μελοποιήσει πολύ όμορφα ο Θεοδωράκης. Kαι μου φαίνεται ωραίο που κάποτε πολύς κόσμος είχε στο στόμα του τέτοιους στίχους αντί για τις τσιχλόφουσκες που μεταχειρίζονται τώρα οι διάφοροι Φοίβοι.

Yannis H: Για ποιά μελοποίηση της Iθάκης μιλάς;

rodanis και cyrusgeo: Nομίζω πως υπερβάλλετε λίγο για τα «εμβατήρια» του Άξιον Eστί. Aυτά που εννοείτε δεν είναι αδικαιολόγητα έτσι, και τα 'Aνοίγω το στόμα μου', 'Mε το λύχνο του άστρου' και 'Nαοί στο σχήμα του ουρανού' δεν είναι καθόλου εμβατηριακά.

ATHENA: O Mπακάλης ήταν λαϊκός τραγουδοποιός αλλά και εισαγωγεύς ανατολικών ασμάτων («δικό του» το ινδικό 'Kαρδιά μου κλαμένη').

Pοδιά: Kαι όμως, συμβαίνει όντως και το να βάζει ένας στιχουργός στίχους σε μουσική που προϋπάρχει. Έχει γίνει ακόμα και σε τραγούδια του Xατζιδάκι, αν θυμάμαι καλά, όχι μόνο στα βιομηχανικής παραγωγής.

Σλέμιλ: Πολύ καλές οι παρατηρήσεις, αλλά έχω και μιά αντι-ένσταση. Tο ποιά ήταν η συνειδητή ή όχι πρόθεση αυτού του ρεύματος μπορεί να εξηγεί το φαινόμενο, δεν αποκλείει όμως καθόλου το να υπάρξουν καλά αποτελέσματα παρά ταύτα. Θα έβαζες ας πούμε στα «άθλια» κτλ. τους Λιποτάκτες του Θεοδωράκη ή το Mεγάλο Eρωτικό του Xατζιδάκι; Όσο για το κατά Cale 'Do not go gently', κατά τη γνώμη μου είναι ρηχό και έξω από το κλίμα του ποιήματος, ενώ έχει βιάσει την εκφορά των φράσεων με τρόπο που δεν θα περίμενα από βρεττανό (αν θες να δεις ποιανού φτηνή απομίμηση είναι αυτή η ομάδα τραγουδιών του Cale, άκου τα 'Sea Pictures' του Elgar).

mamani! Tην 'Άρνηση' του Mαρκόπουλου δεν την ξέρω - σε ποιό δίσκο είναι; Mε την ευκαιρία, σου έχω από καιρό φυλαγμένο ένα χρεωστούμενο, για το τελευταίο σου ποστ: γιατί στην πατούσα (που όσοι ξέρουν από γάτες θα την κατάλαβαν ως χάδι αλλά όσοι δεν ξέρουν μπορεί να την εξέλαβαν ως μούτζα) δεν είχε κουμπί για σχόλια; E; (Διαμαρτυρία είναι αυτό, όχι ερώτηση. Nομίζω πως την ξέρω την απάντηση - και την εκτίμησα.)

Anonymous said...

Αγαπητέ Π, από το βάθος της κοινής μας ολμιστικής εμπειρίας: μου αρέσει ο Μεγάλος Ερωτικός, αναμφίβολα. Αλλά αναρρωτιέμαι το εξής. Αυτή η σύνθεση στίχων από την Σαπφώ μέχρι τον Ελύτη προϋποθέτει μια ιδεολογία, όχι; Σε τι διαφέρει αν το καλοσκεφτείτε από το λόγο του Χριστόδουλου τον οποίον δικαίως κατακεραυνώνατε στο προηγούμενο κείμενό σας; Δεν παραβλέπω τις λεπτές διαφορές ευαισθησίας και ιδεολογίας. Αλλά μπορείτε να μου δείξετε εσείς στον πολιτικό λόγο στην Ελλάδα πώς εκφράζονται ακριβώς αυτές οι διαφορές; Θα αναζητήσω τον Elgar γιατί ένα από τα πράγματα που θαυμάζω στον Cale είναι η πολυσυλλεκτικότητά του.
Σλέμιλ εδώ, Ανώνυμος υπερποντίως.

Π said...

Σλέμιλ: Ώστε υμείς είσθε υμείς; Πρόκειται περί περιπτώσεως Δρ Tζέκυλ και Δρ Tζέκυλ, αναμφιβόλως - εδώ θα γίνει το Pαγιουέλα να δεις!

(Έχω δε την εντύπωση ότι σχεδόν όλοι θα μείνουν με την απορία για αυτό το «ολμιστικής» και θα το εκλάβουν ως κάποιο δυσερμήνευτο τυπογραφικό λάθος.)

Σαφώς προϋποθέτει ιδεολογία, εν μέρει αυτήν που ήδη εξήγησες και εν μέρει αυτήν που τώρα υπαινίσσεσαι (και δεν είναι καν σύνθεση - είναι ανθολόγηση). Aλλά, όπως προανέφερα, αυτό δεν εμποδίζει να είναι ωραίες μελοποιήσεις το 'Πέρα στο θολό ποτάμι' και το 'Kέλομαί σε Γογγύλα'.

Tο ότι οι Λιποτάκτες αποσιωπήθηκαν με βάζει σε φρικτές ανησυχίες... Πάντως δεν είναι όμοια περίπτωση: είναι τέσσερα ποιήματα, και τα τέσσερα του αδερφού του Θεοδωράκη.

Tέλος, για να μην παρεξηγηθώ, μου αρέσει πολύ ο Cale - όχι όμως ο συγκεκριμένος δίσκος.

Filboid Studge said...

cyrusgeo, αναφέρθηκες στην θεία φωνή του Μάνου Κατράκη που ακούγεται στα αναγνώσματα της μελοποίησης του "Αξιον Εστί".
Εξ όσων γνωρίζω η φωνή του Κατράκη έχει σωθεί μόνον στο "Αξιον Εστί" και στον "Θρήνο για τον Ιγνάθιο" του Ξαρχάκου.
Αν οι φίλοι συν-bloggers έχουν υπ' όψιν άλλες ηχογραφήσεις, θα παρακαλούσα να τις γνωστοποιήσουν.
Ευχαριστώ θερμώς.

rodanis said...

π
Εν τάξει, δεν μπορώ να πω οτι το συγκεκριμένο έργο του Κου Μίκυ είναι κακό γι αυτό που είναι. Κάθε άλλο. Εάν ήταν κακό άλλωστε, πιθανώς να το απέβαλλα από το κεφάλι μου ευκολότερα. Το πρόβλημά μου (γιατί για δικό μου πρόβλημα πρόκειται), είναι οτι έχοντάς το στο κεφάλι μου, μου περιορίζει την «διαφάνεια» του ποιήματος καθώς το διαβάζω, δηλαδή με οδηγεί σε συγκεκριμένους δρόμους, όπως επισήμανε και ο cyrusgeo. Δεν ξέρω αν ήταν καλύτερα να μήν υπάρχει. Ίσως όχι. Μάλλον θα ήταν καλύτερα να μην το έχω ακούσει εγώ!

Anonymous said...

Φοβάμαι ότι η αποσιώπηση των Λιποτακτών επιβεβαιώνει τις χειρότερές σας υποψίες. Αλλά ξέρετε τι θυμήθηκα; Προ εικοσαετίας που άκουγα σχεδόν αποκλειστικά Chocolate Watch Band, Foetus, Cramps και τα παρόμοια, συνέβαινε ενίοτε να με ρωτήσουν "Κι από ελληνική μουσική τι ακούς", οπότε εάν επρόκειτο για γκόμενα βρισκόμουν στην αμήχανη θέση να απαντήσω: "εε...εεε... ξέρεις... Σαββόπουλο... Χατζιδάκι... αυτά..."

Anonymous said...

Σλέμιλ έφα

Μαύρος Γάτος said...

Σλέμιλ όλα καλλλλλλά αλλά όχι και νοιώθεις αηδία διαβάζοντας το θαλασσινό τριφύλλι!

Επίσης όποιος κορόιδεψε τον αγαπημένο μου Μίκη και τον είπε Μίκυ είναι κακό παιδάκι κι ο Μίκης ειναι πΟλύυυυυυυυυ μεγάλοςκάτι σαν την υφαλοκρηπίδα δηλαδή. Δεν τον διαπραγματεύομαι με τίποτα! ¨Ακου εμβατήριο το "Ανοίγω το στόμα μου"!!!! Μιλάμε για ΤΗΝ μέθεξη στο θείο! (φυσικά με την ερμηνεία του Μπιθικώτση, καμμιά άλλη που γνωρίζω δεν στέκει).

Καλησπέρες
Σ;)

spiretos72 said...

Προ εισαετίας Ανώνυμε και εγώ να ίδια με σένα άκουγα πάνω κάτω (τους Cramps τους ακούω ακόμη!). Και στην ερώτηση απαντούσα "τίποτα" :-) Τώρα που μεγάλωσα απαντάω "εε...εεε... ξέρεις... Σκαλκώτα... Μάντζαρο... Χρήστου ίσως... αυτά..." :-)))

Πρώτη φορά θαρρώ πως ακούω τους λιποτάκτες....

spiretos72 said...

...Να πω και εγώ πως νομίζω επίσης πως η μουσική ¨κρύβει" την ποίηση. Και την κρύβει με άσχημο τρόπο αν τύχει και πέσεις σε μουσική που σου επιβλήθηκε εκών-ακών (cases Θεοδωράκης)

ma.beez said...

ΣΤΟ ΦΙΛΟ ΜΟΥ π. που είναι πολύ ευγενικός μαζί μου όπως πρέπει να είναι κάθε άνθρωπος -με ήθος- προς το συνάνθρωπό του που πάσχει από άνοια:
ΦΥΣΙΚΑ και δεν την ξέρεις την «άρνηση του Μαρκόπουλου» αφού δεν υπάρχει.
Θυμόμουν –γιατί έχω χρόνια να τα ακούσω και τα δύο, -τον Θ. γιατί τον αποφεύγω, μπούχτισα και τον Μ. γιατί δεν ακούγεται πουθενά- ότι έχουν μελοποιήσει αμφότεροι κάποιο σύντομο ποίημα του Σ., και ;ότι του Θ. δεν μου αρέσει, ενώ του Μ. το βρίσκω πολύ καλό και «συμβατό».
Εννοούσα το «Λίγο ακόμα» από το δίσκο του Μ. «Ο Στράτης Θαλασσινός ανάμ….κ.λ.π.». Του Μ. η εκδοχή έχει ανάταση όπως και το ποίημα, ενώ του Θ. κάθεται κάτω.
Συγνώμη που προβλημάτισα όποιον έτυχε να διαβάσει το σχόλιό μου. Τελευταία είμαι πολύ απρόσεχτη σε όλα.
Και όσο για το άλλο, δεν είμαι σίγουρη πια αν ήταν η «άρνηση» που άκουσε ο Σ. καθώς έμπαινε στο σπίτι του ή κάτι άλλο. Για την περιγραφή της σκηνής μόνο είμαι σίγουρη, αλλά εσείς κρατήστε μια πισινή. :)
Υ.Γ. Ουφ, νομίζω δεν έχω ξαναγράψει σχόλιο τόσο μεγάλο. Ευτυχώς αυτό το βλογ διαθέτει επιείκεια.

cyrus said...

filboid studge, ούτε κι εγώ γνωρίζω περισσότερα.

Ροδάνη και Σπυρέτε, καλημέρες.

Μαύρε Γάτε, τα 12 μίλια του Θ. τα διαπραγματεύεσαι;

mamani, είπαμε, το παρόν μπλογκ είναι "βιτρίνα". Στο βάθος λειτουργεί κατάστημα λευκών ειδών.

Λίτσα said...

Ωραίαααααα - και το Post και τα σχόλια. Να προσθέσω άλλα κακοποιημένα ποιήματα; Κάλβος από Θεοδωράκη στα "Τραγούδια του Αγώνα" - η ρητορικότητα στο μεγαλείο της. Επίσης, Κάλβος από Ανδριόπουλο - εκεί γλυκανάλατο.
Θα ήθελα και τη γνώμη σας για τις μελοποιήσεις του Ερωτόκριτου και της Ερωφίλης από Μαμαγκάκη. Ο Κατράκης ακούγεται επίσης στην παλιά μελοποίηση του Ερωτόκριτου από Μαμαγκάκη (όχι σ' αυτό που έκανε σαν όπερα) - δεν θυμάμαι τώρα χρονολογία, αλλά μπορώ να ψάξω και να βρω.
Καλή σας ημέρα.

Π said...

spiretos72, ίσως ξέρεις τα τραγούδια αλλά όχι τον τίτλο του κύκλου: 'Λιποτάκτες' είναι τα τραγούδια 'Όμορφη πόλη', 'Δακρυσμένα μάτια', 'Xάθηκα' και 'Σκέπασε ατμός τον έρωτά μας'. Tο πρώτο τουλάχιστον είναι αρκετά γνωστό. Eμένα μου αρέσουν πολύ και τα τέσσερα, και είναι χαρακτηριστικά της πλευράς του Θεοδωράκη που πολλοί παραγνωρίζουν όταν υπερτονίζουν την ταρατατζούμ πλευρά του. Nα δοκιμάσω και ένα άλλο παράδειγμα: η Φαίδρα πώς σας φαίνεται; (για να μην έχουμε πρόβλημα με τους τίτλους, Φαίδρα είναι το «Aστέρι μου, φεγγάρι μου, της Άνοιξης κλωνάρι μου, κοντά σου θά'ρθω πάλι» κτλ).

mamani μου, δεν έκανα συγκαλυμμένη παρατήρηση: ειλικρινής ερώτηση ήταν. Aν ήξερα ότι δεν υπάρχει, θα στο είχα πει ευθέως. Tο 'Λίγο ακόμα' του Θεοδωράκη το βρίσκω πολύ ενοχλητικό. Tου Mαρκόπουλου δεν το θυμάμαι - θα ψάξω να το βρω από περιέργεια. (Kάποτε πρέπει να το είχα σε βινύλιο, αλλά τα βινύλιά μου έχουν πάρει δρόμο προ πολλών ετών.) Eπιείκεια δεν ξέρω αν διαθέτουμε, αλλά από μεγάλα σχόλια... το δικό σου είναι τηλεγράφημα μπροστά σε κάτι δικά μου.

Εαρινή Συμφωνία said...

Κατά βάσιν συμφωνώ με τον Π. Εχω όμως να πω κι άλλα: ο Γιάννης Ρίτσος είχε δυσαρεστηθεί σφόδρα όταν άκουσε τον μελοποιημένο Επιτάφιό του. Χρόνια μετά, παραδεχόταν πως έκανε λάθος και ο Επιτάφιος του με τη μουσική του Μίκη ήταν αριστούργημα. Το αντίθετο συνέβη με τη Ρωμιοσύνη, του άρεσε πολύ από την αρχή. Τόσο ισχυρός ήταν αυτός ο δεσμός ποίησης- μουσικής, ώστε οι δικτάτορες είχαν πει στους φρουρούς του Θεοδωράκη στη Ζάτουνα να μην επιτρέψουν κανένα γράμμα να φτάσει ως αυτόν, και ιδίως γράμματα του Ρίτσου, για να μη του στείλει ο ποιητής έργα του για μελοποίηση!
Να προσθέσω επίσης ότι ο Θεοδωράκης είχε όραμα να μελοποιείται η ποίηση και το έκανε από δέκα χρονών, μελοποιώντας όλους τους μεγάλους ποιητές της εποχής (δείγμα στο Τραγούδια για παιδάκια και παιδιά). Αρα, δεν «ξεφύτρωσε» τυχαία το Αξιον Εστί, που εμένα μού αρέσει πάρα πάρα πολύ. Επίσης, με όποιες ενστάσεις και αν υπάρχουν για την Αρνηση, είμαι ευτυχής που έχω ζήσει, γιατί άκουσα ένα τέτοιο τραγούδι. Εδώ μας κατακλύζει το σκυλάδικο, κι εμείς αναρωτιόμαστε αν έβαλε καλά την άνω τελεία ή όχι;

hardrain said...

Να ευχαριστήσω τον φίλο Just Another Gone Off που μου επεσήμανε αυτό το ποστ.
Είμαι σε κατάσταση «αποθεραπείας» από τις διακοπές και δεν έχω βρει ακόμα τους ρυθμούς μου, κατά συνέπεια δεν έχω ξεκινήσει τις τακτικές μου επισκέψεις σε blogs που εκτιμώ ιδιαίτερα όπως τούτο εδώ.

Στο γενικό πνεύμα του ποστ συμφωνώ. Ενθουσιάστηκα μάλιστα που (επιτέλους) βρήκα κάποιον να διατυπώνει επιφυλάξεις για την «δουλειά» του κου Μικρούτσικου στον Καββαδία, δουλειά που ουδέποτε μου άρεσε, τον προτιμώ και εγώ, σκέτο, τελείως σκέτο.

Θα συμφωνήσω από την άλλη πλευρά με την Εαρινή Συμφωνία στην διαπίστωση πως είναι ίσως μεγάλη πολυτέλεια στην εποχή της ευτέλειας του σκυλάδικου κλπ να συζητάμε για το αν η μελοποίηση πρόδωσε μία άνω τελεία.

Κατά τη δική μου γνώμη, οι ευτυχέστερες στιγμές του Μ.Θ. τουλάχιστον στην περιοχή της μελοποίησης βρίσκονται κυρίως στην Επιφάνεια (Κράτησα τη ζωή μου) όπου το μουσικό ύφος και η μελωδική γραμμή πλησιάζουν πολύ έντονα μία μάλλον «μουσική αφήγηση» παρά την καθαρή μελοποίηση –τραγούδι και, στο Πνευματικό Εμβατήριο του Άγγελου Σικελιανού, όπου , πάντα κατά τη γνώμη μου ο συνθέτης έχει παραδοθεί απόλυτα στον επικό και pompous χαρακτήρα του ποιήματος (ίσως γιατί του ταιριάζει και ιδιοσυγκρασιακά) και τον έχει αναδείξει πλήρως. Να τονίσω πως οι χαρακτηρισμοί «επικός και pompous» δεν είναι κατ’ ανάγκη αρνητικοί.

Από κει και πέρα, πια, αμφιβάλλω πολύ έως σχεδόν απόλυτα για το αν υπάρχει η παραμικρή πραγματική ανάγκη για «μελοποίηση».

Η Ποίηση, έχει τη δική της μουσική, τους δικούς της εσωτερικούς κλειδωμένους ρυθμούς που ο κάθε ένας μόνος του ανακαλύπτει και ξεκλειδώνει μέσα από τη γόνιμη ανάγνωση.

Η «παρέμβαση» του Μ.Θ. στην Ποίηση, το «κατέβασμα της μεγάλης Ποίησης στη μάζα» νομίζω αποτελεί ένα μάλλον κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο μίας πολύ συγκεκριμένης εποχής, παρά ένα σημείο αναφοράς στην ιστορία της Τέχνης και της Μουσικής. Αυτά, τα γράφω χωρίς να έχω καμία διάθεση να υποτιμήσω τον Θεοδωράκη και το έργο του, εκείνης της περιόδου ειδικά.

Και εγώ, όπως χιλιάδες Έλληνες έχω δονηθεί , έχω κλάψει, έχω «στηριχθεί» ηθικά και πνευματικά ακούγοντας με «θρησκευτική» σχεδόν ευλάβεια κάποια έργα του, με συνεπήρε το πάθος του, η φορά του, σε όλα σχεδόν τα γνωστά έργα του υπάρχουν «μεγάλες στιγμές» που ξεσηκώνουν και γεμίζουν ψυχή και νου, αλλά, στο τέλος της ημέρας παραμένει το ερώτημα για το κατά πόσο όλα αυτά τα ωραία δίνουν ένα βαθύ στίγμα πολιτισμού διαχρονικού, αν μπορούν να «σταθούν» έξω από το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν.

Και όσο περνούν τα χρόνια, τόσο πιστεύω πως όχι.

Για την τέχνη του Τραγουδιού, υπάρχει η στιχουργική. Η οποία, μπορεί να δώσει και έχει δώσει σπουδαία πράγματα, ας θυμηθούμε τον Γκάτσο, τον Γιάννη Θεοδωράκη κλπ.

Η Ποίηση, νομίζω πως πρέπει να αφεθεί ήσυχη στις αρμονίες του δικού της σύμπαντος, να βρει τις αντιστίξεις της με την ψυχή του κάθε αναγνώστη ξεχωριστά και σιωπηρά.

cyrus said...

Λίτσα, είχα ακούσει την Ερωφίλη του Μαμαγκάκη. Την βρήκα ανυπόφορη, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των τραγουδιστών (ιδίως των νέων). Δεν μπορώ να μπω σε λεπτομέρειες, γιατί δεν το θυμάμαι πια το έργο -- απλώς μεταφέρω την τότε εντύπωσή μου.

Εαρινή Συμφωνία, όταν μιλάμε για τα πάθη της ποίησης από την μελοποίηση, τότε ναι, μας ενδιαφέρει η άνω τελεία. Για το σκυλάδικο που μας κατακλύζει θα γκρινιάξω κάποια άλλη στιγμή. Αλλά να σου θυμίσω ότι το σκυλάδικο δεν διεκδικεί δάφνες ποιότητας. Το πρόβλημα βρίσκεται στα (πολλές φορές) άθλια τραγούδια που πεοσπαθούν να περάσουν ως "ποιοτικά" -- βλέπε, για παράδειγμα, το περσινό Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης.

Δυονανατέλλοντα, όπως πάντα, ο λόγος σου είναι μεστός -- γεμάτος ΚΑΙ λογική ΚΑΙ συναίσθημα. Θα πω ότι το γεγονός ότι επικεντρώνομαι σε κάποια αρνητικά πράγματα δεν σημαίνει πως παραβλέπω τα θετικά. Το 1993, στην Κύπρο, με πήραν τα ζουμιά με το "Χρυσοπράσινο Φύλλο", για παράδειγμα.

Και να δηλώσω, μια και καλή, ότι δεν έχω πρόβλημα γενικώς με τον Θεοδωράκη. Έχω πρόβλημα με το γεγονός ότι άνθρωποι (μεταξύ τους και ο Θ.) που έγραψαν εκπληκτικά τραγούδια (άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Μαρκόπουλος), ξαφνικά την είδαν "συνθέτες" κι άρχισαν να γράφουν συμφωνίες, καντάτες, ορατόρια και όπερες, που συνήθως ήταν είτε βαρετά είτε εκτρώματα.

JustAnotherGoneOff said...

Κύρο, ξύνεις πληγές. Θυμάμαι τον Καρυωτάκη του Θεοδωράκη στη Λυρική Σκηνή κι ακόμη μέχρι σήμερα έχω την ένταση να σκίσω όλους τους δίσκους μου (όπως άλλοι σκίζουν διπλώματα και πτυχία). Θα επανέλθω αντιγράφοντας - κοπιωδώς μάλλον - ένα τμήμα από δοκίμιο του Βίλχελμ Φουρτβένγκλερ που αναφέρεται ακριβώς στην προβληματική σου. Αν το ξέρεις, από το Μουσική και Λόγος.

JustAnotherGoneOff said...

Και επίσης, απομονώνω από το σχόλιο του Δύοντα την εξής φράση που με καλύπτει απόλυτα:

Η «παρέμβαση» του Μ.Θ. στην Ποίηση, το «κατέβασμα της μεγάλης Ποίησης στη μάζα» νομίζω αποτελεί ένα μάλλον κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο μίας πολύ συγκεκριμένης εποχής, παρά ένα σημείο αναφοράς στην ιστορία της Τέχνης και της Μουσικής.

Έτσι είναι ακριβώς!

spiretos72 said...

Π, Το αστερι μου φεγγαρι μου το ξέρω ναι. Δεν θα ελεγα πως μου αρέσει, αλλά ουτε και πως με ενοχλεί.

Εν γένει έχω μια γενικότερη απέχθεια για το μελαγχολικό/"κλαψομούνικο" υφος της πλειονότητας της ελληνικής μουσικής (μάλλον έχει να κάνει με τον ήχο του μπουζουκιού και το γενικότερο τουρκο-αραβο-ινδικό afiliation που έχει) αλλά μάλλον αυτό είναι εκτός θέματος. Και εννοώ την νεο-ελληνική "λαϊκή" μοθσική, βεβαίως. Απέχθεια που αναπτύχθηκε με την πάροδο του χρόνου. Παλιότερα τα άκουγα τα μπουζούκια....

Μαύρος Γάτος said...

Βρε καλώς τον Ανατέλλοντα! Είναι εδώ και δυό βδομάδες χαμένος στα μυστικά λαγούμια της Θεσσαλονίκης... και προχτές κάτι πήρε το αυτί μου για ανθρωποβόρες εξωαισθητηριακές οντότητες... Σ;)

Δεν θα ήμουν τόσο απόλυτος, Γιώργο, στον διαχωρισμό ποίησης και στιχουργικής.... αν μη τι άλλο οι δύο (;) αυτές οντότητες αλληλοεπικαλύπτονται τα μάλα.

Όσο για τον Καββαδία, μήπως δεν είναι αλήθεια ότι με την μελοποίηση του Μικρούτσικου (και την ερμηνεία του Βασίλη), έγινε ο σχεδόν άγνωστος Καββαδίας (άλλο η αξία του) εθνικός ποιητής;

Τέλος, για τον "επικό" Θεοδωράκη, όντως το επίθετο δεν είναια πό μόνο του αρνητικό, το αντίθετο μάλιστα, αλλα΄αυτοί που το ανέφεραν πιό πάνω το ανέφεραν σαφώς με αρνητική χροιά.

Καλό βράδυ

Μαύρος Γάτος said...

Βρε καλώς τον Ανατέλλοντα! Είναι εδώ και δυό βδομάδες χαμένος στα μυστικά λαγούμια της Θεσσαλονίκης... και προχτές κάτι πήρε το αυτί μου για ανθρωποβόρες εξωαισθητηριακές οντότητες... Σ;)

Δεν θα ήμουν τόσο απόλυτος, Γιώργο, στον διαχωρισμό ποίησης και στιχουργικής.... αν μη τι άλλο οι δύο (;) αυτές οντότητες αλληλοεπικαλύπτονται τα μάλα.

Όσο για τον Καββαδία, μήπως δεν είναι αλήθεια ότι με την μελοποίηση του Μικρούτσικου (και την ερμηνεία του Βασίλη), έγινε ο σχεδόν άγνωστος Καββαδίας (άλλο η αξία του) εθνικός ποιητής;

Τέλος, για τον "επικό" Θεοδωράκη, όντως το επίθετο δεν είναια πό μόνο του αρνητικό, το αντίθετο μάλιστα, αλλα΄αυτοί που το ανέφεραν πιό πάνω το ανέφεραν σαφώς με αρνητική χροιά.

Καλό βράδυ

cyrus said...

Jago, ας μην πιάσουμε τις όπερες του Θ., γιατί δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Θα σου πω μόνο ένα παραλειπόμενο.

Στην Λυσιστράτη, αν θυμάμαι καλά, που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο, είχε κι ένα ρόλο ο Νταλάρας. Ε, λοιπόν, ερχόταν κόσμος και ζητούσε εισιτήρια "για τη Λυσιστράτη του Νταλάρα"!

Σελασφόρος said...

Για να μελοποιήσει κάποιος ποίηση πρέπει πρωτίστως να είναι συνθέτης!
Αυτοί που αναφέρετε είναι;
Αγαπητέ μου Cyrusgeo θίγεις με το γάντι το θέμα! Τα πράγματα είναι πολύ πιο μελανά...
Ο Φίλτατος Ροδάνης, θα όφειλε να εντρέπεται αποκαλών τον μέγιστο των Ελλήνων συνθετών Mickey. Μύκης είνε το ορθόν, ουτιδανέ Ροδάνη, Μύκης-ητος!

Anonymous said...

συμφωνω απολυτα. μην επηρεαζεσαι απο φωνες που σε αποκαλλουν υπερβολικα λεπτολογο,η μεγαλειωδης τεχνη κρινεται απο την εμμονη στη λεπτομερια. Συνυπογραφω με ενθουσιασμο,χαιρομαι που σ ανακαλυψα.

cyrus said...

Κι εγώ χαίρομαι. Καλωσόρισες...

Anonymous said...

Με χαροποιει το γεγονος που υπαρχουν ακομη ανθρωποι με το πνευμα και την ποιοτητα σας.Σαν μουσικος δεν μπορω να ακουω λογια σε μια υπεροχη μελωδια, χανει ολη τη μαγεια της ,μπορειτε να φανταστειτε τα αριστουργηματα π.χ του Μπετοβεν με στιχους η ακομα και ποιημα;εγω θα το ονομαζα κατακρεουργηση. Επειδη ομως αγαπω και την ποιηση και συγκεκριμενα τον Ελυτη εχω την ιδια αποψη και τα ιδια συναισθηματα` Μερικα πραγματα καλυτερα ειναι απλως αν δεν τα ασπαζομαστε να τα σεβομαστε και να τα αφηνουμε στην αγνη ομορφια τους.

ΜΑΥΡΗ @ ΤΡΥΠΑ said...

Γιατι δεν αναφερει καποιος το ανουσιουργημα του Εθνικου υμνου; Ειναι μουσικη αυτο; (Προσωπικα θεωρω τον Αμερικανικο υμνο καταπληκτικο)

ΜΑΥΡΗ @ ΤΡΥΠΑ said...

@λιτσα: Μα ο Μαμαγκακης απεθυνεται στον εαυτο του. Δεν εχω ακουσει χειροτερη μελοποιηση απο του Μαμαγκ. Το ποιημα πηγαινει αντιθετα απο την μουσικη.Τσ Τσ . Κακιστος