Το σκοτεινό πρόσωπο της θεοκρατίας

Δεν θέλω να είμαι συνέχεια κολλημένος στην επικαιρότητα, αλλά έχω ήδη σχολιάσει το θέμα, και δεν μπορώ να το αφήσω τώρα ασχολίαστο. Πάλι στο BBC News, λοιπόν, διαβάζω ότι ο αφγανός Αμπντούλ Ραχμάν, που είχε εγκαταλείψει τη θρησκεία του Ισλάμ, δεν θέλει να ξαναγίνει ισλαμιστής. Αυτό, σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο της Σαρία, είναι παράπτωμα που τιμωρείται με θάνατο. Την παράσταση όμως κλέβουν και πάλι οι δηλώσεις του δικαστή της πολύκροτης αυτής δίκης. Ιδού, λοιπόν, τι είπε ο έντιμος αυτός λειτουργός της δικαιοσύνης:

"Ο Προφήτης Μωάμεθ είπε πολλές φορές ότι όσοι απαρνούνται το Ισλάμ πρέπει να θανατώνονται αν αρνηθούν να επιστρέψουν. Το Ισλάμ είναι μια θρησκεία ειρήνης, ανεκτικότητας, καλοσύνης και ακεραιότητας. Γι' αυτό, του είπαμε ότι, αν μετανιώσει για ό,τι έκανε, θα τον συγχωρέσουμε".

Διαβάζω και ξαναδιαβάζω αυτές τις φράσεις, και κάθε φορά ανατριχιάζω. Κάθε φορά. Γιατί ο άνθρωπος αυτός μιλάει σοβαρά. Τα πιστεύει αυτά που λέει. Και δεν βλέπει καμιά αντίφαση. "Θρησκεία ειρήνης, ανεκτικότητας και καλοσύνης", η οποία αρνείται σε έναν άνθρωπο να πιστεύει οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που πρεσβεύει η ίδια.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν πρόκειται για κάποιον κακό, φανατικό δικαστή. Δεν είναι μεμονωμένη περίπτωση. Η πλειονότητα των Αφγανών σκέφτεται με αυτό ακριβώς τον τρόπο. Οι ρεπόρτερ του BBC ρώτησαν και απλούς πολίτες, οι οποίοι είπαν πράγματα όπως "αυτό που έκανε ο Ραχμάν είναι σφάλμα και πρέπει να τιμωρηθεί", "το δικαστήριο πρέπει να τον καταδικάσει και πρέπει να θανατωθεί", και το κορυφαίο: "Σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, πρέπει να καταδικαστεί σε θάνατο, γιατί ο Θεός [βλ. Αλλάχ] έχει πει ξεκάθαρα [!!!] ότι ο χριστιανισμός απαγορεύεται στη γη μας".

Και είδα και κάτι που δεν ήξερα: το νέο, μετά Ταλιμπάν, σύνταγμα του Αφγανιστάν ανακηρύσσει τη χώρα ισλαμικό κράτος, όπου κανένας νόμος δεν μπορεί να έρθει σε αντίθεση με την ισλαμική θρησκεία. Ταυτόχρονα, δηλώνει ότι προστατεύει τις ατομικές ελευθερίες [!!!] και ότι σέβεται τις διεθνείς συνθήκες [!!!]. Πείτε μου, τώρα: πώς διάολο συμβιβάζονται αυτά τα δυο; Ε;

Για να πάμε λίγο πιο βαθιά στο θέμα, θα ήταν λάθος να σκεφτεί κανείς "μα, τι κακοί που είναι, επιτέλους, αυτοί οι ισλαμιστές! Και τι καλοί που είμαστε εμείς οι Χριστιανοί!"

Αμ, δε!

Οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες (ιουδαϊκή, χριστιανική, ισλαμική) μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Ναι, ξέρω, μπορείτε να μου φέρετε εκατό παραδείγματα όπου διαφέρουν. Άλλο θέλω να πω. Και οι τρεις είναι απόλυτες, επεκτατικές και μισαλλόδοξες. Η διαφορά βρίσκεται αποκλειστικά στην ιστορική τους εξέλιξη. Ο Ιουδαϊσμός άλλαξε νωρίς, λόγω της καταστροφής της Ιερουσαλημ από τους Ρωμαίους τον 1ο αιώνα μ.Χ., που έκανε τους Εβραίους να σκορπίσουν σε όλο τον κόσμο και σιγά-σιγά να εκκοσμικευτούν. Ο Χριστιανισμός, αφού πέρασε μια σκοτεινή περίοδο απόλυτης θεοκρατίας το μεσαίωνα (το Βυζάντιο δεν εξαιρείται), έπαθε ένα πρώτο σοκ με την Αναγέννηση και άλλο ένα, ισχυρότερο, με τον Διαφωτισμό και την άνοδο του ορθολογισμού το 18ο αιώνα. Αυτό τον ανάγκασε να υιοθετήσει ένα πιο ανθρώπινο και ανθρωπιστικό πρόσωπο, με νέες ερμηνείες των γραφών και εστίαση της προσοχής στα πιο "ανώδυνα" αποσπάσματα της Βίβλου. Το Ισλάμ δεν γνώρισε τίποτα τέτοιο. Αντίθετα, από τον 16ο αιώνα άρχισε να γίνεται ακόμη πιο σκληρό και δογματικό -- τότε ήταν που άρχισε να απαγορεύεται και η απεικόνιση του Μωάμεθ. Στη Δύση, ο πλούτος οδήγησε σε πνευματική καλλιέργεια, η οποία φυσικά μείωσε τον φανατισμό. Στα ισλαμικά κράτη της Ασίας και της Αφρικής, ο πλούτος έμεινε σε μια πολύ μικρή μειοψηφία (φταίει κι η Δύση σ' αυτό), και οι λαοί αφέθηκαν στην τύχη τους, αναγκασμένοι να ζήσουν με πολύ χαμηλό βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο. Αυτό το περιβάλλον ευνοεί τον φανατισμό, κι έτσι, υπ' αυτή την έννοια, δεν είναι καθόλου περίεργη η σημερινή κατάσταση.

Με αυτή την κάπως απλουστευτική προσέγγιση (δεν μπορεί να γίνει αλλιώς -- μια αναλυτική προσέγγιση θα απαιτούσε εξειδικευμένες γνώσεις και χιλιάδες σελίδες) θέλω να καταλήξω στο εξής: η μόνη λύση να αλλάξει κάποτε η κατάσταση σε κράτη τύπου Αφγανιστάν είναι να απαλλαγούν από τη θεοκρατία. Αλλά δεν το βλέπω να συμβαίνει. Για μας, στη Δύση, το ιδανικό πολίτευμα είναι η δημοκρατία, και οι ομάδες που πιέζουν το πολίτευμα προς τη μεριά της θεοκρατίας είναι μειοψηφία. Αυτές οι πιέσεις είναι πιο έντονες στην Αμερική, όπου κατάφεραν να εκλέξουν και φονταμενταλιστή πρόεδρο. Είναι ενδεικτικό όμως ότι, παρόλα αυτά, δεν κατάφεραν να κάνουν την Αμερική θεοκρατία, γιατί υπάρχει ένα πολύ καλό σύνταγμα (απαραίτητη βάση) και πολύς κόσμος που αντιστέκεται. Στις ισλαμικές χώρες, αντίθετα, το τέλειο πολίτευμα είναι η θεοκρατία, και μάλιστα με την κυριολεκτική της έννοια: ο νόμος του Θεού -- όπως προβλέπει και το σύνταγμα του Αφγανιστάν, που είπαμε πιο πάνω. Το ότι δεν υπάρχει νόμος του Θεού (όλα τα θρησκευτικά κείμενα απανταχού της γης έχουν γραφτεί από ανθρώπους, και μάλιστα από ανθρώπους με συγκεκριμένη ατζέντα) δεν φαίνεται να τους πτοεί...