Συνέχεια στην Α΄ Ιστοσυνάντηση Ποιητικής Μετάφρασης, με το ποίημα του e.e. cummings. Ακολουθεί μουσικό κομμάτι, επιλογή τού Π.
Καλή ανάγνωση.
4. e.e. cummings -- pity this busy monster, manunkind (1944)
pity this busy monster, manunkind,
not. Progress is a comfortable disease:
your victim (death and life safely beyond)
plays with the bigness of his littleness
--- electrons deify one razorblade
into a mountainrange; lenses extend
unwish through curving wherewhen till unwish
returns on its unself.
A world of made
is not a world of born --- pity poor flesh
and trees, poor stars and stones, but never this
fine specimen of hypermagical
ultraomnipotence. We doctors know
a hopeless case if --- listen: there's a hell
of a good universe next door; let's go
_____________________________________________________
οίκτο γι'αυτό το πολυάσχολο τέρας, τον ανθρωπαγενή,
όχι. Η πρόοδος είναι μια βολική ασθένεια:
το θύμα σου (θάνατος και ζωή με ασφάλεια σε απόσταση)
παίζει με το μέγεθος της μικρότητάς του
--- ηλεκτρόνια θεοποιούν μια λεπίδα ξυραφιού
ως μιά οροσειρά· φακοί επεκτείνουν
την ανεπιθυμία μέσω καμπύλων όπουόταν ώσπου η ανεπιθυμία
στρέφεται εναντίον του ανεαυτού της.
Ένας κόσμος γίγνεσθαι
δεν είναι ένας κόσμος γεννάσθαι --- λυπήσου τα καημένα ζωντανά
και τα δέντρα, τα καημένα τα αστέρια και τις πέτρες, αλλά ποτέ αυτό
το θαυμάσιο δείγμα υπερμαγικής
εξτραπαντοδυναμίας. Εμείς οι γιατροί αναγνωρίζουμε
το περιστατικό που δεν έχει ελπίδα αν --- άκου: υπάρχει ένα μακράν
καλύτερο σύμπαν εδώ δίπλα· πάμε
Μετάφραση: Ιφιμέδεια
Οίκτο για το πολυάσχολο αυτό τέρας-απανθρωπότητα,
όχι. Η πρόοδος είναι βολική νόσος:
το θύμα (πέρα από θάνατο και ζωή)
παίζει με το υπερμεγέθες της μικρότητάς του
--- ηλεκτρόνια μεγεθύνουν ένα ξυραφάκι
και το κάνουν θεό· φακοί εκτείνουν
απευχή μέσω καμπύλωσης πότεπού ως πού η απευχή
επιστρέφει στον μη-εαυτό της.
Ένας κόσμος ποιημένος
δεν είναι κόσμος γεννημένος --- λυπήσου την κακόμοιρη τη σάρκα
τα δέντρα, τα κακόμοιρα τ’αστέρια και τις πέτρες, ποτέ όμως αυτό
το εξαίρετο δείγμα υπερμαγικής
σουπερπαντοδυναμίας. Οι γιατροί ξέρουμε
πότε μια περίπτωση είναι καταδικασμένη αν --- άκου: παραδίπλα
γίνεται κόλαση συμπαντικής καλοσύνης: πάμε
Μετάφραση: Μαύρος Γάτος
Συμπόνια για την απανθρωπότητα, το τέρας αυτό το αεικίνητο
καμία. Η πρόοδος είναι μια σιωπηρή και ύπουλη ασθένεια:
το θύμα σου (ο θάνατος κι η ζωή σε απόσταση ασφαλείας)
παίζει με την μεγαλοσύνη της δικής του ελαχιστότητας
--- ηλεκτρόνια αποθεώνουν την κόψη ενός ξυραφιού
σε μια ατέλειωτη οροσειρά· φακοί εκτείνουν
την απευχή κυρτώνοντας και ξανακυρτώνοντάς τη μέχρι η απευχή να
επιστρέψει στον απεαυτό της.
Ένας κόσμος φτιαγμένος
δεν είναι κόσμος γεννημένος --- συμπόνα τη φτωχή τη σάρκα
και τα δένδρα, τα άμοιρα τα άστρα και τις πέτρες, ποτέ όμως αυτό
το ωραίο δείγμα υπερμαγικής
σουπερπαντοδυναμίας. Εμείς οι γιατροί αναγνωρίζουμε
μια ανίατη περίπτωση αν --- Άκου: υπάρχει ένα διαβολικά
ελκυστικό σύμπαν εδώ δίπλα· φύγαμε
Μετάφραση: Rodanis
Kρίμα για αυτό το πολυπράγμον τέρας, ανθρωποταπότητα,
κανένα. Aσθένεια βολική η πρόοδος:
το θύμα σου (απροσπέλαστος ο θάνατος και η ζωή)
παίζει παιχνίδια με το μεγαλείο της μικρότητάς του
--- τα ηλεκτρόνια δίνουνε στη λεπίδα
θεία υπόσταση οροσειράς· και οι φακοί επεκτείνουνε
την απευχή κυρτώνοντας το οπουόταν ώσπου η απευχή
ξαναγυρνά στον απεαυτό της.
Kόσμος του γίνεσαι
δεν είναι κόσμος του γεννιέσαι --- κρίμα τη δύστυχη τη σάρκα
και τα δέντρα, τα δύστυχα τα αστέρια και τις πέτρες, μα ποτέ για αυτό
το έξοχο το δείγμα εξτραμαγικής
υπερπαντοδυναμίας. Γνωρίζουμε εμείς οι ιατροί
περίπτωση ανίατη αν --- άκου: παρακάτω έχει
και γαμώ τα σύμπαντα· φύγαμε
Μετάφραση: Π
John Cage, Sonata XII
από το έργο "Σονάτες και Iντερλούδια για προετοιμασμένο πιάνο" (1946-48).
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
14 comments:
ήμουν εξαιρετικά περίεργος για την μετάφρασή σας του manunkind. βλέπω ότι οι περισσότεροι συμπέσαμε!!!! Εκτός από τον Π. (και πάλι ευχαριστώ για τις μουσικές) με το πολύ ενδιαφέρον "ανθρωποταπότητα" και την Ιφιμέδεια, καλό το "ανθρωποαγενής" αλλά χάνεται το λογοπάιγνιο.
Εξαιρετικά δύσκολο ποιήμα. Συγχαρητήρια σε όλους.
Ίσιδα, εγώ σε ευχαριστώ για την ως τώρα συμμετοχή και για την καλή σου διάθεση.
Μαύρε Γάτε, τα λογοπαίγνια πάντοτε υποφέρουν στην προσπάθεια απόδοσής τους σε άλλη γλώσσα. Ούτε το "απανθρωπότητα" που επιλέξαμε εμείς συγκρίνεται με το "manunkind". Αλλά, τι να κάνεις; -- αυτή είναι η φύση της γλώσσας...
μακάρι να είχα χρόνο ν' ασχοληθώ κι εγώ...
Mαύρε Γάτε, ευχαριστώ για τα μουσικά. Για το τελευταίο να εξηγήσω ότι θέλαμε, όπως και στην περίπτωση του Keats, κάτι πολύ κοντά χρονολογικά, αλλά οπωσδήποτε αμερικανού και οπωσδήποτε μοντερνιστή, οπότε ο Cage ήταν ο λογικότερος υποψήφιος. Λογικότερη υποψήφια είναι και η «απανθρωπότητα» που βάλατε, αφού το απ- ταιριάζει και για τα ανάλογα unwish και unself που ακολουθούν. H δική μου εκδοχή προέκυψε με στόχο να διατηρηθεί η διάσπαση του mankind, που μου άρεσε πολύ ως εύρημα.
Λίτσα και Rayuela, ξέρουμε ότι οι κυρίες επιτρέπεται να αργούν στα ραντεβού τους, αλλά θα σας περιμένουμε πολύ ακόμα;
Εν καιρώ Β Παγκοσμίου Πολέμου..........
Μπραβο για την προσπαθεια...
και καλη συνεχεια ...
Καλημέρα σε όλους!
Όπως φαίνεται, οι προσεγγίσεις όλων μας, σε ορισμένα σημεία έχουν αρκετά κοινά γνωρίσματα. Υπάρχουν βέβαια και σημεία που οι επιλογές μας ήταν διαφορετικές. Από την πλευρά μου θα ήθελα να κάνω κάποια σχόλια για τις επιλογές μου, ενίοτε σε συνάρτηση με άλλες, ιδιαίτερα, όπου εκείνες διέφεραν.
Ως προς το manunkind, με κάλυψε απόλυτα ο π. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε (το παιχνίδι των un που γίνονται –απ) δεν έψαξα περισσότερο, μολονότι αντελήφθην οτι στο πρωτότυπο η ακύρωση ήταν στον άνθρωπο και όχι στην ανθρωπότητα. Με άλλα λόγια το manunkind δεν είναι το αντίθετο του mankind, αλλά επιτίθεται απευθείας στον άνθρωπο και την «αξία» του. Εάν είχα σκεφτεί το «ανθρωποταπότητα» ή κάτι ανάλογο, θα το προτιμούσα, έστω και αν «σπάει» την αλυσίδα των «un»
Την «συμπόνια» την επέλεξα γιατί χρησιμοποιείται και σαν ουσιαστικό και σαν ρήμα αργότερα. Εφ όσον στο πρωτότυπο ο ποιητής χρησιμοποιεί την ίδια λέξη «pity», και στην αρχή και στο τέλος του ποιήματος, και νομίζω οτι αυτό είναι σημαντικό για την νοηματική του ροή, προτίμησα να μην χρησιμοποιήσω λέξεις σαν τον «οίκτο», που το ρήμα τους (οικτίρομαι) ακούγεται ως μη οικείο. Η λύπηση του cyrusgeo είναι μια αντίστοιχη λέξη, όμως όπως είναι τοποθετημένη στο κείμενο στην αρχή, μου φαίνεται οτι στερεί από το ποίημα την «έκπληξη» της αναστροφής του νοήματος, που γίνεται στον δεύτερο στίχο. Το κρίμα του π χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό και στις δύο περιπτώσεις. Η μή χρήση του ως ρήμα στο τέλος (αφού δεν έχει τέτοια δυνατότητα) το καθιστά παθητικό και του στερεί νομίζω την «ενέργεια» που είναι απαραίτητη για την «πράξη» της λύπησης της σάρκας κλπ όχι όμως και της «manunkind».
Περί της «ασθένειας», όπως φαίνεται ήμουν ο μόνος που επέλεξα να επιχειρήσω ερμηνεία αντί μετάφρασης. Δεν συμφωνώ στην ερμηνεία ενός ποιήματος κατά την μετάφραση, τα νοήματα που ο ποιητής επιλέγει να τα διατηρεί κρυμμένα ή διφορούμενα, πρέπει να παραμένουν έτσι και στην μετάφραση. Όμως εδώ, το comfortable disease είναι μία δόκιμη έκφραση, που στα Αγγλικά όλοι αντιλαμβάνονται τί σημαίνει. Η ασθένεια που σε αφήνει «ήσυχο», χωρίς πόνους και σοβαρές ενοχλήσεις, άρα δεν την ανακαλύπτεις πρίν να είναι πολύ αργά. Αντίθετα, το «βολική ασθένεια» δεν είναι δόκιμος όρος, ή τουλάχιστον όχι συνηθισμένος, οπότε μπορεί να οδηγήσει στην παρεξήγηση οτι η ασθένεια «εξυπηρετεί» που υπάρχει. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, νοηματικά μπορεί κάτι τέτοιο να είναι αποδεκτό, όμως δεν νομίζω οτι αυτό είχε στο μυαλό του ο ποιητής. Μπορεί βέβαια να κάνω και λάθος!
Περί του θανάτου και της ζωής, υφίσταται αντίστοιχο ζήτημα ερμηνείας, όμως εδώ, θεώρησα πως εάν το αφήσω ανερμήνευτο, δεν αυξάνω τις πιθανότητες παρανόησης σε σχέση με το πρωτότυπο, δεν «δυσκολεύω» ούτε «μπερδεύω» δηλαδή το ποίημα κατά την μετάφραση εάν το αφήσω ανερμήνευτο, οπότε έτσι και έκανα. Ως προς τις ερμηνείες των π και cg, προσωπικά τείνω προς εκείνη του δεύτερου.
Στο παιγνίδι του bigness – littleness επέλεξα την μεγαλοσύνη γιατί εμπεριέχει εκτός από το μέγεθος και το ανάλογο δέος του μεγέθους σε αντιπαράθεση με την «ελαχιστότητα» που εμπεριέχει εκτός από το μικρό μέγεθος και «ασημαντότητα». Αντιθέσεις που νομίζω ρέουν αβίαστα και από το πρωτότυπο. Άρα δεν τίθεται θέμα ερμηνείας αλλά μάλλον απόδοσης.
Περί του deify και mountainrange: Εδώ παιδεύτηκα λίγο γιατί ούτε το «θεοποιώ» ούτε το «αποθεώνω» χρησιμοποιούνται ακριβώς όπως το deify. Στο πρώτο λείπει το αναλογούν «δέος» ενώ το δεύτερο μολονότι εμπεριέχει το δέον... δέος, χρησιμοποιείται συχνά διαφορετικά (π.χ το κοινό τον αποθέωσε μετά την παράσταση...). Για να αποφύγω τις περιφραστικές λύσεις, σκέφτηκα να στρατολογήσω την εικόνα. Η προσθήκη του επιθέτου «ατέλειωτη» στην οροσειρά θεωρώ οτι δίνει μια άμεση εικόνα στο μυαλό του αναγνώστη για το πως αντιλαμβάνεται ένα ηλεκτρόνιο την κόψη του ξυραφιού. Οπότε, στην συνέχεια, το «αποθεώνω» παίρνει αυτόματα την σωστή του θέση στο νόημα. Τελικά είδα οτι κάποιος είχε μια καλύτερη ιδέα, δεν θα πώ όμως ποιος ;-)
Περί των «καμπυλών», παιδεύτηκα αρκετά ως προς την απόδοση του wherewhen. Πρόσεξα οτι οι περισσότεροι το μετέφρασαν έτσι. Νομίζω όμως οτι η πιστή απόδοσή του προσθέτει στο ποίημα έναν βαθμό δυσκολίας που δεν του αναλογεί. Ο cg νομίζω τελικά οτι επέλεξε σωστά να το ερμηνεύσει, καθώς κάτι τέτοιο είναι μάλλον μονόδρομος. Εγώ επέλεξα να «κόψω τον γόρδιο δεσμό» αγνοώντας το και περιγράφοντας αντ αυτού την πορεία της απευχής. Είναι κι αυτό μια λύση...
Περί του fine specimen : επέλεξα το «ωραίο δείγμα» αφ ενός γιατί το «ωραίο» είναι περίπου αντίστοιχο με το fine ως πρός την ένταση, απέφυγα δηλαδή να χρησιμοποιήσω επίθετο μεγαλύτερης έντασης, ενώ αφ εταίρου διασώζει στο ακέραιο την ειρωνεία που ξεχύνεται στο πρωτότυπο και είναι και εύηχο σαν σύνολο.
Περί του poor flesh: Δεν βρήκα τον λόγο να μην το μεταφράσω ακριβώς. Δεν χάνει τίποτα ούτε από το νόημα, ούτε από την ροή. Παρά κάτω, βέβαια, το άλλαξα σε «άμοιρα άστρα», κυρίως για λόγους καλύτερης ροής. Χρησιμοποίησα δηλαδή δύο επίθετα εκεί που ο ποιητής χρησιμοποιεί ένα. Στο συγκεκριμένο σημείο όμως δεν νομίζω οτι μια τέτοια επιλογή «αφαιρεί» κάτι από το ποίημα. Αντίθετα, μάλλον του «δίνει».
Περί των «hypermagical και ultraomnipotence» : Το υπέρ- το διατήρησα. Δεν είχα λόγο να μην το κάνω, άλλωστε δεν μετέφρασα τίποτε, περί ελληνικής λέξεως πρόκειται. Όμως το –ultra στα ελληνικά, συνήθως το μεταφράζουμε ως –σούπερ. Θα μου πείτε πόσο ελληνικά είναι το σούπερ; Θα απαντήσω, πόσο Αγγλικά είναι το ultraomnipotence; Το πρόθεμα –σούπερ το χρησιμοποιούμε συχνότατα στα νέα ελληνικά, έστω και άν δεν το κάνουμε επίσημα. Σε μή δόκιμες λέξεις, έχουμε νομίζω την ελευθερία να αποδώσουμε το νόημα, με κάποιες «αυθαιρεσίες», μή «επίσημες», αφού οι ίδιες οι πρωτότυπες λέξεις είναι «αυθαίρετες».
Περί του παρακειμένου σύμπαντος: Το hell of a good, νοηματικά αποδίδεται πράγματι με λέξεις σάν το «γαμάτο» ή κάτι παρόμοιο. Δεν αποκλείεται μάλιστα, εάν το ποίημα είχε γραφεί δυο – τρεις δεκαετίες αργότερα να έγραφε «fuckin’ good». Έλα όμως που εγώ υποψιάζομαι και κάτι άλλο να κρύβεται πίσω από το hell: Την διαστροφή καλού-κακού που έχει φέρει την ανθρωπότητα στην θέση να την αντιμετωπίζει με τον τρόπο αυτόν ο ποιητής. Μια από τις βασικότερες πηγές του όλου προβλήματος. Ο «παράδεισος» έχει την έννοια της κόλασης και το αντίστροφο. Κατά συνέπεια, το διπλανό, ωραίο σύμπαν πρέπει να διατηρήσει την «κολασμένη» του υπόσταση γιατί είναι το αντίθετο από το εδώ «παραδεισένιο», που είναι βέβαια στην πραγματικότητα κόλαση. Έπαιξα λοιπόν με την έννοια που κατ εξοχήν εμπεριέχει αυτήν την αντίφαση, το παραδεισένιο που θεωρείται διαβολικό, τον έρωτα. Έτσι προέκυψε το «διαβολικά ελκυστικό» που είναι νομίζω δόκιμος όρος.
Αυτά προς το παρόν ;-)
Παρεμπιπτόντως, πολύ ωραίο ποίημα! (έστω κι αν δεν με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο)
dormammu, την επόμενη φορά...
Π, οι κυρίες μάλλον ασχολούνται με άλλα πράγματα...
Εργοτελίνα, τι να πεις; Πόλεμος και τότε, πόλεμος και τώρα...
Ροδάνη, πολύ ωραίες οι παρατηρήσεις σου. Θα διαφωνήσω μόνο ως προς το "deify": νομίζω πως το "θεοποιώ" είναι ακριβής μετάφραση -- μέχρι τη ρίζα. Δεν ξέρω πού βλέπεις την αίσθηση δέους. Στο "hell of a good universe" υπάρχει λογοπαίγνιο, που έγκειται στο ότι ο προτελευταίος στίχος τελειώνει στη λέξη "hell" -- αλλά δεν βρήκα τρόπο να το περισώσω.
Isis Veiled: νομίζω πως θα έπρεπε να το αγγίξεις, ακριβώς επειδή είναι από τα αγαπημένα σου. Kι εγώ ντρεπόμουν ανάλογα να αγγίξω κάποιο άλλο ποίημα, με τα πολλά με μετέπεισε η Λίτσα υπογραμμίζοντάς μου ότι αυτή η επαφή θα με βοηθούσε, και τελικά αποδείχτηκε ότι είχε δίκιο.
Εργοτελίνα: και οι μεταφράσεις μας εν καιρώ άλλου πολέμου...
rodanis:
Για το comfortable disease έχω αντίθετη γνώμη. Δεν είναι καθόλου «δόκιμος όρος» με την εκδοχή που υποστηρίζεις και σε κανένα λεξικό δεν βρήκα τέτοια απόχρωση του comfortable. Aυτό που χαρακτηρίζεις «παρεξήγηση» είναι μία από τις φυσιολογικές σημασίες της λέξεως και δεν βλέπω γιατί να μην εννοεί αυτήν ο ποιητής.
Aνεξάρτητα από αυτό, και εγώ διαφωνώ με τη μετάφραση που είναι εξήγηση αντί απόδοση, όχι μόνο γιατί μπορεί να ακυρώσει κάτι κρυμμένο, διφορούμενο ή αινιγματικό, αλλά και γιατί παραμορφώνει το αποδιδόμενο και με άλλο τρόπο: κάνει για λογαριασμό του αναγνώστη μιά δουλειά που ο ποιητής θέλει να την κάνει ο ίδιος ο αναγνώστης. Mπορεί επίσης να κάνει ζημιά, αν τυχόν η ερμηνεία είναι εσφαλμένη.
H προσθήκη του «ατέλειωτη» στην οροσειρά δεν αλλάζει το νόημα αλλά το επιτείνει με τρόπο που ο cummings δεν επέλεξε: δε σου φτάνει που το ξυράφι ανάγεται σε οροσειρά, θέλεις να είναι και ατέλειωτη - δεν χρειάζεται. Aν το ήθελε ο cummings θα το έγραφε.
«Πόσο Αγγλικά είναι το ultraomnipotence;» Kαι τα τρία συνθετικά είναι λατινικά, που χρησιμοποιούνται όμως κανονικότατα στα αγγλικά. Για το λόγο αυτό εγώ έκανα το αντίθετο από εσένα: έβαλα το δικό μας «υπέρ» στη λέξη αυτή και το ξένο για μας «έξτρα» ως αντίστοιχο του ξένου για τα αγγλικά «hyper».
Tο «hell of» είναι μιά γνωστή αργκό έκφραση, οπότε, παρά το ενδεχομένως ηθελημένο παίγνιο με την κυριολεκτική έννοια του hell, δεν μπορώ να φανταστώ άλλη μετάφραση από ανάλογη ελληνική αργκό. H προς αυτήν την κατεύθυνση «ερμηνευτική» απόδοση του Mαύρου Γάτου και εσένα χάνει ένα άλλο συστατικό που δεν είναι ενδεχόμενο αλλά βέβαιο: την απότομη αλλαγή ύφους που έχει χρησιμοποιηθεί για να τονίσει το μαζέψτε τα να φύγουμε απο δω πέρα.
Kαι, δε μου λες, γιατί για το θάνατος και ζωή λες ποιά απόδοση προτιμάς αλλά για τη θεοποίηση όχι; (υποθέτω επειδή πάλι του ιδίου η απόδοση σου άρεσε περισσότερο!)
Ίδιε, μου φαίνεται πως οι κυρίες μας έχουν γραμμένους!
Αγαπητοί φίλοι, δεν μου αρέσει καθόλου που νομίζετε πως σας έχουμε γραμμένους, εμείς οι κυρίες... εγώ τουλάχιστον. Παρακολουθούσα τις εξελίξεις, αλλά μόλις την Πέμπτη το απόγευμα κατάφερα να παραδώσω τη μετάφρασή μου και δύο ώρες μετά αναχωρούσα από Μπουένος Άιρες για Σάο Πάολο, από όπου και σας γράφω τώρα. Η αλήθεια είναι επίσης πως ο κάμινγκς με αφήνει άναυδη, αλλά επιφυλάσσομαι να δω τα τελευταία ποιήματα όταν επιστρέψω και να γράψω επίσης κάτι στο δικό μου μπλογκ σχετικά με την καταπληκτική ιδέα της μεταφραστικής αυτής συνάντησης.
Έλα, βρε Ραγιουέλα, μια πλάκα κάναμε -- απλώς μας αρέσει πολύ η δικτυακή παρέα σας, και τελευταίως μας λείψατε, αυτό είναι όλο...
Αναμένουμε τις εντυπώσεις σου στο μπλογκ σου -- έτσι κι αλλιώς, σε διαβάζουμε...
(Πετάς, τώρα, και κάτι ονόματα πόλεων που μας εξάπτουν τη φαντασία καλοκαιριάτικα...)
cyrusgeo
Ως προς το "deify" δεν διαφωνώ οτι το θεοποιώ είναι ακριβής μετάφραση. Εκεί που έχω τις επιφυλάξεις μου είναι το κατά πόσον το «θεοποιώ σε ...κάτι» έχει την ίδια σαφήνεια με το πρωτότυπο «deify… into smtng». Από εκεί ξεκίνησε η προσπάθειά μου να το αποδώσω πειστικότερα, η οποία βέβαια είχε και τα μεμπτά της, βλέπε και απάντηση στον π παρακάτω. Ως προς την αίσθηση δέους, νομίζω οτι προκύπτει από την στιγμή που φανταστείς τις σχετικές διαστάσεις ηλεκτρονίου – ξυραφιού, εξάλλου αυτό που νομίζω οτι σατιρίζει εδώ ο cummings είναι η ανθρώπινη αφέλεια να θεοποιεί (στην ουσία) την ελαχιστότητα του εαυτού του και των δυνατοτήτων του. Με άλλα λόγια , να έχει την αφέλεια να αισθάνεται δέος κοιτάζοντας τον εαυτό του στον καθρέπτη.
Περί του "hell of a good universe" βλέπε και απάντηση του π, παρακάτω.
π
Θα ξεκινήσω ανάποδα:
Οι κυρίες, μου φαίνεται οτι απλώς έχουν κατά την τρέχουσα περίοδο κάτι καλύτερο να κάνουν, όπως π.χ. να αφήνονται στα καυτά φιλιά του Ήλιου και τη δροσερή αγκαλιά της θάλασσας ή να απολαμβάνουν το ψητό χταποδάκι τους, με ουζάκι και καλή παρέα δίπλα στο κύμα ή να χαλαρώνουν κάτω από τον έναστρο ουρανό (δοκίμασε κανείς να δει αστέρια στην Αθήνα;) και την βραδυνή δροσιά, κυκλωμένες από τις μυρωδιές της φύσης. Όμως ΔΕΝ ζηλεύω. Μια βδομάδα έμεινε ακόμα, ύστερα θα τις μιμηθώ κι εγώ!
Εξαίρεση βέβαια αποτελεί η Rayuela, η οποία όπως φαίνεται είναι ομοίως busy at the moment, άσε που εκεί κάτω θα πρέπει να είναι χειμώνας τώρα (έστω και ελαφρύς;)
Το ζήτημα με την προσθήκη του «ατελείωτη» έχει να κάνει με τα διλήμματα που αντιμετώπισα στην προσπάθειά μου να αποδώσω ορθά την συγκεκριμένη φράση που περιέχει το deify. Ομολογώ πως ούτε εμένα μου αρέσουν οι όποιες προσθήκες, όμως την συγκεκριμένη την θεώρησα χρήσιμη για την δημιουργία της «εικόνας» που ανέφερα στο σχόλιό μου. Η καλύτερη λύση που επίσης ανέφερα οτι βρήκα, ανήκει (αφού επιμένετε) όχι «στον ίδιο» αλλά σε εσάς αγαπητέ, καθώς συνδυάζετε την σαφήνεια με την συντομία (θεία υπόσταση). Άντε, σαν παιδιά κάνουμε!. Αλλά γιατί όχι, δεν μας πήραν δα και τα χρόνια ;-)
Για το hell of, δεν διαφωνούμε βέβαια, ως προς την σημασία του. Απλώς εσύ δίνεις προτεραιότητα στην διατήρηση του ύφους και εγώ στην διατήρηση ενός (όχι βέβαιου, παραδέχομαι, όμως σημαντικού αν ισχύει) λογοπαίγνιου. Στην πραγματικότητα καμία απόδοση δεν είναι σωστή και το πράγμα θέλει λίγο περισσότερο ψάξιμο. Όπως βέβαια παραδέχτηκε και ο cyrusgeo, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, όμως το ποίημα είναι πολύ όμορφο, οπότε αν το έχουμε στην άκρη του μυαλού μας, κάποια στιγμή, κάτι θα σκεφτούμε.
Περί του comfortable disease ως δοκίμου όρου, αυτή ήταν η εντύπωση μου. Πράγματι, στα λεξικά δεν αναγράφεται κάτι, οπότε ίσως να έχω και άδικο. Θα το ξανακοιτάξω.
Από την άλλη πλευρά, έχω ένα «προαίσθημα» για την συγκεκριμένη απόδοση και το έψαξα αλλιώς:
Στο on-line λεξικό http://www.thefreedictionary.com/comfortable :
1. Providing physical comfort: a comfortable chair.
2. Free from stress or anxiety; at ease: not comfortable about the interview.
3. Producing feelings of ease or security: a comfortable person; a comfortable evening at home.
4. Sufficient to provide financial security: comfortable earnings.
(ενώ μεταξύ άλλων)
Comfortable implies the absence of sources of pain or distress: wears comfortable clothes.
Στο λεξικό Δημητράκου αντίστοιχα: βολικός = παρέχων βολήν (ήτοι ευκολία), άνεσιν (ήτοι 1. χαλάρωσις, ύφεσις, 2. ανάπαυσις, ησυχία, ψυχαγωγία, αναψυχή, 3. έλλειψις περιορισμών.
Συγκρίνοντας τα παραπάνω, καταλήγω οτι καταλληλότερη λέξη για την απόδοση του comfortable είναι το «άνετος» καθώς το «βολικός» είναι νοηματικά ευρύτερο.
Όμως το «άνετη ασθένεια» δεν ακούγεται καλά. Από την άλλη το comfortable έχει και την έννοια του «absence of sources of pain or distress». Στην απόδοση με τις λέξεις «άνετος» και «βολικός» η έννοια αυτή φαίνεται πως χάνεται. Μπορεί βέβαια το παραπάνω να οφείλεται σε έλλειψη του ελληνικού λεξικού, όμως στην καθομιλουμένη δεν χρησιμοποιούμε συχνά τις λέξεις αυτές με την παραπάνω έννοια. Μα γιατί θα μου πείτε αυτή η εμμονή μου;
Η ασθένεια (οποιαδήποτε ασθένεια) δεν μπορεί να «παρέχει βολήν (ήτοι ευκολία)» σε αυτόν που την έχει. Τουλάχιστον εγώ δεν γνωρίζω τέτοια ασθένεια. Μπορεί μόνον να είναι αθόρυβη και να μην ενοχλεί, να υποβόσκει και να κάνει τον ασθενή να αισθάνεται «βολικά» με αυτήν. Μια τέτοια περιφραστική αντιμετώπιση με την λέξη «βολικός» νομίζω είναι κοντά στο νόημα ενώ αντίθετα το «βολική ασθένεια» δηλώνει μίαν ενεργητικότητα (ασθένεια που βολεύει, εξυπηρετεί , κάνει κάτι τέλος πάντων) η οποία δεν έχει νομίζω αντιστοιχία στην παθητικότητα του comfortable disease, αλλά ούτε στέκει πολύ καλά λογικά, τουλάχιστον με το σκεπτικό που εξέθεσα παραπάνω.
Πέρα από τα παραπάνω λογικά βέβαια, υπάρχει και αυτή η «αίσθηση» που έχω διαβάζοντας του ποίημα και την οποία δεν έχω τις φιλολογικές δυνατότητες να την εξηγήσω, που μου υπαγορεύει την συγκεκριμένη ερμηνεία.
Άσχετο: Διάβαζα κάπου οτι ο cummings αρέσκεται να παίζει με τις λέξεις. Αυτό άλλωστε φαίνεται και στο συγκεκριμένο ποίημα. Πώς θα βλέπατε την ιδέα να παίζει με τα αντίθετα comfortable και dis-ease;
rodanis: το «absence of sources of pain or distress» το παίρνεις αποκομμένο μέσα από το λεξικό - στην πραγματική χρήση δεν μπορείς να πεις comfortable disease με αυτήν την έννοια. Tο «βολική» είναι εν γένει εξίσου σωστό με το «άνετη»: σκέψου π.χ. ότι μιάν uncomfortable θέση (είτε καρέκλα είτε κατάσταση) θα την πούμε «άβολη». Στη συγκεκριμένη περίπτωση το «βολική» ταιριάζει με μία από τις χρήσεις του comfortable που προφανώς και ο cyrusgeo και εγώ θεωρήσαμε την πρέπουσα, και στην πραγματικότητα δεν είναι ενεργητική: όχι ασθένεια που βολεύει, εξυπηρετεί, αλλά που ΣE βολεύει, ΣE εξυπηρετεί, δηλαδή με την οποία εφησυχάζεις. Collins, comfortable [...] 6 A comfortable opinion, belief, etc. is one that is easy to accept because it helps you to forget about the difficult or unpleasant aspects of something; used showing disapproval. EG ...the comfortable belief that nothing is likely to go wrong.
H ιδέα ότι ο cummings παίζει με τα αντίθετα comfortable και dis-ease είναι πολύ ωραία (ανάλογη με το παιχνίδι hell of a good) και πολύ πιθανή, θα έλεγα. Aπλώς είναι από τις λεπτομέρειες που δεν μπορούμε να είμαστε 100% βέβαιοι ότι έχει γίνει σκόπιμα.
YΓ Πιο σχετικό από το «εφησυχάζεις»: επαναπαύεσαι.
Αντιλαμβάνομαι τί εννοείς, έστω κι αν εξακολουθώ να αισθάνομαι το comfortable disease πιό «οικείο» από το «βολική ασθένεια».
Παρεμπιπτόντως, ως προς το δόκιμο του όρου comfortable disease, φαίνεται οτι έχεις δίκιο, καθώς σήμερα πέρασα από τον Παπασωτηρίου για μία άλλη δουλειά, έριξα όμως επι τη ευκαιρία και μια ματιά σε δύο εξειδικευμένα ιατρικά λεξικά, χωρίς να βρώ κάποιο αντίστοιχο λήμμα.
Post a Comment