Περί απόλυτου σχολιασμού

Eπειδή δυο φίλοι με «κατηγόρησαν» πριν από λίγες μέρες – ο ένας μου είπε ότι διακρίνει μια «απόλυτη στάση σχολιασμού» και ο άλλος ότι μιλάω «επί παντός επιστητού», ένιωσα πως οφείλω να πω κάποια πράγματα σχετικά.


1. Το να διατυπώνεις μια σκέψη ή άποψη δεν σε κάνει αυτόματα απόλυτο.

2. Το να έχεις μελετήσει ένα θέμα και να έχεις επιλέξει μια συγκεκριμένη στάση (απορρίπτοντας πιθανώς μιαν άλλη) επίσης δεν σε κάνει απόλυτο. Απόλυτος είναι αυτός που απορρίπτει την άλλη άποψη χωρίς να κάτσει να την ακούσει, όπως και αυτός που θεωρεί ότι δεν μπορεί καν να υπάρξει άλλη άποψη.

3. Δεν είμαι – ούτε προσπαθώ να το παίξω – δημοσιογράφος. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι δεν νιώθω καμιά ανάγκη να παρουσιάσω και τις δυο πλευρές ενός θέματος. (Αν συνέβαινε αυτό, τότε κάθε συζήτηση θα ξεκινούσε από το μηδέν.)

4. Παρεμπιπτόντως, υπάρχουν και δημοσιογράφοι που, έχοντας μελετήσει ένα θέμα, έχουν άποψη επ’ αυτού, και αυτή παρουσιάζουν. Αυτό δεν τους κάνει απόλυτους.

5. Τις απόψεις μου δεν τις έχω σαν δόγμα. Εάν οποιοσδήποτε μου παρουσιάσει μιαν άλλη άποψη – την οποία βεβαίως θα μπορεί να στηρίξει με λογικά επιχειρήματα – και με πείσει για το δίκιο του, είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να μεταβάλλω ή να εγκαταλείψω εντελώς οποιαδήποτε άποψή μου για οποιοδήποτε θέμα. Δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν απόψεις. Κι έχω ζωντανό παράδειγμα γι’ αυτό: εμένα! Έχω αλλάξει στο παρελθόν άποψη για πολλά θέματα (ομοιοπαθητική, ξεμάτιασμα, θεωρίες συνωμοσίας κ.ά.).

6. Το προφίλ μου στον blogger έχει μόνο τρεις λέξεις: Μουσικός, μεταφραστής, σκεπτικιστής. Τα ποστ μου, λοιπόν, έχουν ως άξονα την μουσική, τη γλώσσα και την κριτική σκέψη (ή μάλλον την έλλειψή της) – συνήθως με αφορμή την επικαιρότητα. Πού και πού μπορεί να υπάρχουν και μερικές φωτογραφίες που έχω τραβήξει ο ίδιος – καθότι τυγχάνω και ερασιτέχνης φωτογράφος (όχι και πολύ καλός, για τα γούστα μου). Αυτό το «επί παντός επιστητού» ομολογώ πως δεν το κατάλαβα, αδερφικέ μου φίλε. (Αλλά δεν πειράζει – εγώ θα σ’ αγαπάω το ίδιο.)

7. Είναι αλήθεια ότι, για κάθε θέμα, υπάρχουν τουλάχιστον δύο απόψεις. Αλλά δεν έχουν όλες οι απόψεις την ίδια βαρύτητα. Όταν η μία άποψη έχει, π.χ., συγκεκριμένα (και αποδείξιμα) επιχειρήματα, ενώ η άλλη στηρίζεται αποκλειστικά σε ρητορικά κόλπα (οι γνωστές «λογικές πλάνες»), από πού κι ως πού είναι ισότιμες; Και γιατί πρέπει εγώ να το παίξω «ουδέτερος»; Ουδέτερος είμαι σε θέματα που δεν γνωρίζω, ή που δεν μπορώ ακόμη να καταλήξω. Αν με ρωτήσετε, ας πούμε, αν προτιμώ τον Ματίς ή τον Καντίνσκι, δεν μπορώ να σας πω -- έχω δει πίνακές τους, αλλά δεν έχω ιδέα από ζωγραφική. Επίσης, δεν έχω ιδέα για το αν τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να υιοθετήσουν παιδιά – με έχει απασχολήσει το ζήτημα και εξετάζω και τις δυο πλευρές του, αλλά δεν μπορώ ακόμη να πάρω θέση.

8. Διαβάστε πάλι το 7.

9. Ένα από τα πράγματα που οφείλει να κάνει κάθε πολίτης σε μια δημοκρατία είναι να ενημερώνεται και να σχηματίζει άποψη για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, ώστε να μπορεί να παίρνει αποφάσεις. Νομίζετε πως οι κυβερνώντες παίρνουν όλες τις αποφάσεις; Γελιέστε. Ο ρόλος σας σ’ αυτό τον κόσμο είναι πολύ πιο σημαντικός απ’ ό,τι νομίζετε. Και μόνο με τη στάση ζωής σας, χωρίς να πείτε κουβέντα, μπορείτε να εμπνεύσετε πολύ περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι φαντάζεστε. Πιστέψτε με, το έχω δει να συμβαίνει.

10. "Τι πιστεύετε πως είναι ο καλλιτέχνης;
Ενας ανόητος ο οποίος έχει απλά μάτια αν είναι ζωγράφος ή αυτιά αν είναι μουσικός; Αντίθετα, την ίδια στιγμή είναι ένα πολιτικό ον, το οποίο διαρκώς ανταποκρίνεται σε σπαραξικάρδια, φλογερά ή χαρούμενα γεγονότα και απέναντι στα οποία παίρνει θέση με ποικίλους τρόπους. Οχι, η ζωγραφική δε γίνεται για να διακοσμεί διαμερίσματα. Είναι ένα εργαλείο πολέμου για να επιτίθεται, αλλά και να αμύνεται ενάντια στον εχθρό." -- Pablo Picasso, 1945.